(luận văn thạc sĩ) hoàn thiện công tác kiểm soát thanh toán vốn ñầu tư xây dựng cơ bản qua kho bạc nhà nước đăk glong tỉnh đăk nông

ðẠI HỌC ðÀ NẴNG
TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ

LÊ XUÂN MINH

HOÀN THIỆN CƠNG TÁC KIỂM SỐT THANH
TỐN VỐN ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO
BẠC NHÀ NƯỚC ðẮK GLONG, TỈNH ðẮK NƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

ðà Nẵng - 2017

download by :


ðẠI HỌC ðÀ NẴNG
TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ

LÊ XUÂN MINH

HOÀN THIỆN CƠNG TÁC KIỂM SỐT THANH
TỐN VỐN ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO
BẠC NHÀ NƯỚC ðẮK GLONG, TỈNH ðẮK NƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
Mã số: 60.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Lâm Chí Dũng

ðà Nẵng - 2017

download by :


LỜI CAM ðOAN
Tơi cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được
ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Tác giả

Lê Xn Minh

download by :


MỤC LỤC
MỞ ðẦU ...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài.......................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................2
3. Câu hỏi nghiên cứu ..............................................................................2
4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................2
5. Phương pháp nghiên cứu .....................................................................3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài nghiên cứu..........................3
7. Kết cấu của luận văn............................................................................3
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu .............................................................4
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THANH TOÁN VỐN
ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC ................6
1.1. CHI ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NSNN.....................................6
1.1.1. Chi ngân sách nhà nước.................................................................6
1.1.2. Vốn ñầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN........................................15

1.1.3. Phân loại chi ñầu tư XDCB .........................................................19
1.1.4. Nguồn hình thành vốn đầu tư XDCB ..........................................21
1.2. KIỂM SỐT THANH TOÁN VỐN ðẦU TƯ XDCB QUA KHO BẠC
NHÀ NƯỚC.....................................................................................................22
1.2.1. Tổng quan về KBNN ...................................................................22
1.2.2. Khái niệm và sự cần thiết của kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư
xây dựng cơ bản qua KBNN ............................................................................24
1.2.3. Quy trình kiểm sốt thanh tốn VðTXDCB qua KBNN............27
1.2.4. Nội dung kiểm soát thanh toán vốn ñầu tư XDCB qua KBNN...28
1.2.5. Các tiêu chí ñánh giá kết quả cơng tác Kiểm sốt thanh tốn vốn
đầu tư XDCB qua KBNN ...............................................................................31

download by :


1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI CÔNG TÁC KIỂM SOÁT
THANH TOÁN VỐN ðẦU TƯ XDCB QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC .....32
1.3.1. Nhân tố bên ngoài ........................................................................32
1.3.2. Nhân tố bên trong ........................................................................33
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.................................................................................35
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG

CÔNG TÁC KIỂM SOÁT THANH

TOÁN VỐN ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ
NƯỚC ðĂK GLONG ....................................................................................36
2.1. KHÁI QUÁT VỀ KHO BẠC NHÀ NƯỚC ðĂK GLONG ...................36
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển KBNN ðăk Glong ...................36
2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy của KBNN ðăk Glong...........................41
2.1.3. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của KBNN ðăk Glong.......43

2.2. THỰC TRẠNG CƠNG TÁC KIỂM SỐT THANH TỐN VỐN ðẦU
TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ðĂK GLONG...45
2.2.1. Quy trình kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB qua KBNN
ðăk Glong ........................................................................................................45
2.2.2. Thực trạng thực hiện các nội dung kiểm sốt thanh tốn vốn đầu
tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước ðăk Glong ..................................46
2.2.3. Kết quả thực hiện cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây
dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước ðăk Glong .............................................55
2.3. ðÁNH GIÁ CHUNG CƠNG TÁC KIỂM SỐT THANH TOÁN VỐN
ðẦU TƯ XDCB QUA KBNN ðĂK GLONG...............................................58
2.3.1. Kết quả ñạt ñược ..........................................................................58
2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế ................................................59
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.................................................................................61

download by :


CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC KIỂM SỐT
THANH TOÁN VỐN ðẦU TƯ XDCB TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC
ðĂK GLONG .................................................................................................62
3.1. ðỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU VỀ KIỂM SOÁT THANH TOÁN VỐN
ðẦU TƯ XDCB TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ðĂK GLONG.....................62
3.1.1. ðịnh hướng, mục tiêu chung của KBNN ....................................62
3.1.2. ðịnh hướng và quan điểm hồn thiện cơng tác kiểm sốt thanh
tốn vốn đầu tư XDCB tại KBNN ðăk Glong.................................................65
3.2. GIẢI PHÁP HỒN THIỆN CƠNG TÁC KIỂM SỐT THANH TỐN
VỐN ðẦU TƯ XDCB TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ðĂK GLONG ...........68
3.2.1. Cụ thể hóa một số nội dung chi tiết trong nội dung và quy trình
kiểm sốt chi tạm ứng, chi khối lượng hồn thành, kiểm sốt cam kết chi
trong kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản .................................68

3.2.2. Tăng cường hướng dẫn, tư vấn ñối với chủ đầu tư; đơn đốc chủ
đầu tư thanh tốn tạm ứng ñồng thời kiên quyết chế tài những vi phạm, nâng
cao chất lượng phục vụ của KBNN .................................................................71
3.2.3. Hoàn thiện hoạt ñộng phối hợp với các bên liên quan ................73
3.2.4. Nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ và tăng
cường kiểm tra hiện trường..............................................................................74
3.2.5. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng
chun mơn, phẩm chất đạo đức của cơng chức thực hiện kiểm sốt thanh
tốn vốn đầu tư XDCB.....................................................................................75
3.2.6. Vận dụng tốt hệ thống các phần mềm tác nghiệp và chương trình
TABMIS trong kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB.................................77
3.3. KIẾN NGHỊ .............................................................................................78
3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ, Bộ Tài chính, các Bộ và cơ quan ngang
Bộ liên quan .....................................................................................................78

download by :


3.3.2. Kiến nghị với Kho bạc Nhà nước (TƯ).......................................80
3.3.3. ðối với KBNN ðăk Nông ...........................................................81
3.3.4. ðối với UBND huyện ðăk Glong ...............................................82
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3.................................................................................83
KẾT LUẬN .....................................................................................................84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ðỊNH GIAO ðỀ TÀI LUẬN VĂN (Bản sao)

download by :


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

XDCB

Xây dựng cơ bản

NSNN

Ngân sách nhà nước

KBNN

Kho bạc nhà nước

VðTXDCB
CTMTQG

Vốn ñầu tư xây dựng cơ bản
Chương trình mục tiêu quốc gia

NHTM

Ngân hàng thương mại

NSTW

Ngân sách trung ương

KHV

Kế hoạch vốn

download by :


DANH MỤC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.1.

Kết quả giải ngân nguồn vốn ñầu tư XDCB

55

2.2.

Kết quả từ chối thanh toán vốn ñầu tư XDCB

56

2.3.

Kết quả giải quyết hồ sơ về mặt thời gian

57

download by :

DANH MỤC HÌNH VẼ
Số hiệu
hình vẽ
2.1.

Tên hình vẽ
Cơ cấu tổ chức bộ máy của KBNN ðăk Glong

download by :

Trang
41


1

MỞ ðẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
ðầu tư XDCB là một hoạt ñộng ñầu tư quan trọng, tạo ra hệ thống cơ
sở hạ tầng phục vụ cho sự phát triển kinh tế - xã hội của ñất nước. Nguồn
NSNN dành cho đầu tư XDCB ln chiếm tỷ trọng lớn trong tổng chi ngân
sách hàng năm. Tuy nhiên việc quản lý cấp phát, cịn nhiều vướng mắc dẫn
đến nhiều hiện tượng tiêu cực, gây lãng phí, thất thốt vốn. Do ñó dẫn ñến
kém hiệu quả trong ñầu tư XDCB bằng nguốn vốn NSNN.
Vấn ñề ñặt ra là làm sao sử dụng một cách tiết kiệm và hiệu quả mọi
nguồn vốn đầu tư, hạn chế rủi ro, sai sót trong cơng tác kiểm sốt chi, góp
phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn ngân sách ñầu tư cho các dự án
XDCB. Cơ chế chính sách về quản lý kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB

từ NSNN đã được thay thế. Tuy nhiên, phạm vi và nội dung kiểm soát cịn
nhiều bất cập, chưa rõ ràng. Vì vậy việc nghiên cứu một cách có hệ thống,
tồn diện và cụ thể cơng tác Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản
của KBNN là một địi hỏi rất cấp thiết hiện nay.
Tại Kho bạc Nhà nước ðăk Glong - tỉnh ðăk Nơng cơng tác kiểm sốt
thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong những năm qua ñã ñạt ñược
những thành tựu quan trọng, hoàn thành ñược các nhiệm vụ được giao. Tuy
nhiên, cơng tác này vẫn cịn những điểm cần phải hồn thiện để đáp ứng u
cầu chung của cơng cuộc cải cách tài chính cơng nói chung và hoạt động kiểm
sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản nói riêng.
Xuất phát từ thực tế trên, nhằm hồn thiện cơng tác kiểm sốt thanh
tốn nguồn vốn XDCB, học viên chọn đề tài: “Hồn thiện cơng tác kiểm sốt
thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước ðăk Glong tỉnh ðăk Nông”.

download by :


2
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây
dựng cơ bản qua KBNN.
- Phân tích thực trạng cơng tác kiểm sốt thanh tốn của KBNN đối với
vốn đầu tư qua KBNN ðăk Glong - tỉnh ðăk Nông.
- Trên cơ sở đó chỉ ra những vấn đề bất cập và ngun nhân của nó, đề
xuất giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư
XDCB qua KBNN ðăk Glong - tỉnh ðăk Nông.
3. Câu hỏi nghiên cứu
- Cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản của
KBNN bao gồm những nội dung gì? Những tiêu chí để đánh giá kết quả cơng
tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB qua KBNN là gì? Những nhân tố

nào ảnh hưởng đến cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB qua
KBNN?
- Thực trạng cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản
qua Kho bạc Nhà nước ðăk Glong ñã diễn ra như thế nào? Những hạn chế và
ngun nhân hạn chế trong cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB
qua KBNN ðăk Glong, tỉnh ðăk Nông?
- Kho bạc Nhà nước ðăk Glong cần triển khai những giải pháp chủ yếu
gì nhằm hồn thiện cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ
bản?
4. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu
- ðối tượng nghiên cứu của ñề tài là những vấn ñề lý luận về cơng tác
kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại KBNN và thực tiễn công
tác Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại KBNN ðăk Glong.
- Phạm vi nghiên cứu của ñề tài:
+ Về nội dung: Tiến hành nghiên cứu những nội dung cơ bản trong

download by :


3
cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB qua Kho bạc Nhà nước ðăk
Glong.
+ Về thời gian khảo sát thực trạng: Chỉ giới hạn trong phạm vi từ 2013
ñến 2015.
5. Phương pháp nghiên cứu
ðề tài vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử.
ðồng thời sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể: tổng hợp, phân tích,
thống kê, khảo sát tình hình thực tế tại Kho bạc Nhà nước ðăk Glong.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài nghiên cứu
- Về học thuật, đề tài đã hệ thống hóa một số vấn ñề lý luận cơ bản về

ñầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và kiểm sốt thanh
tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước.
- Về thực tiễn, ñề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng kiểm sốt thanh
tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước ðăk Glong trong thời
gian qua, trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp nhằm hồn thiện cơ chế cơng
tác Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước
ðăk Glong trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở ñầu và phần kết luận, luận văn ñược kết cấu gồm 3
chương với nội dung cụ thể sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận về kiểm soát thanh toán vốn ñầu tư xây dựng
cơ bản qua Kho bạc Nhà nước.
Chương 2. Thực trạng cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn ñầu tư xây
dựng cơ bản qua KBNN ðăk Glong.
Chương 3. Giải pháp hồn thiện cơng tác kiểm sốt thanh tốn vốn đầu
tư xây dựng cơ bản qua KBNN ðăk Glong.

download by :


4
8. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
Trong thời gian qua có rất nhiều đề tài khoa học, những nghiên cứu
khoa học của những nhà khoa học trong và ngoài ngành, các luận văn, bài báo
viết về Kho bạc Nhà nước với nhiều góc độ khác nhau, nhằm hồn thiện về tổ
chức bộ máy, về chức năng, nhiệm vụ của Kho bạc Nhà nước. Liên quan đến
cơng tác Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản thì có thể nêu một
số nghiên cứu sau:
1. Luận văn thạc sĩ kinh tế “Hồn thiện cơng tác kiểm sốt vốn đầu tư
xây dựng cơ bản tại Kho bạc Nhà nước ðà Nẵng”, của tác giả ðồn Kim

Khun Trường đại học kinh tế - ðH ðà Nẵng. Luận văn đã có những nghiên
cứu về cơng tác Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư XDCB qua Kho bạc Nhà
nước; tuy nhiên tác giả mới chỉ ñi sâu vào phần sử dụng vốn ñầu tư xây dựng
cơ bản, chưa đi sâu vào quy trình cơng tác kiểm sốt vốn, và một số nội dung
đã khơng cịn phù hợp với các quy định về Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư
xây dựng cơ bản hiện nay, nên cần nghiên cứu, bổ sung cho hoàn thiện.
2. Bài báo “Giải pháp hoàn thiện cơ chế quản lý, thanh tốn vốn đầu tư
cơng theo hợp đồng”, TS. Nguyễn ðức Thanh, Tạp chí Quản lý ngân quỹ
quốc gia số 1+2/2012. Bài báo đã có những đánh giá, phân tích các quy định
về kiểm sốt, thanh tốn liên quan đến hợp đồng xây dựng, và đưa ra được 4
nhóm giải pháp theo hướng gợi mở, cần tiếp tục nghiên cứu bổ sung để hồn
thiện việc kiểm sốt chi theo hợp ñồng trong thời gian tới, ñặc biệt là khi triển
khai việc xử phạt vi phạm hành chính lĩnh vực Kho bạc Nhà nước theo Nghị
định 192/2013/Nð-CP của Chính phủ.
3. Bài báo “Hồn thiện cơng tác kiểm sốt chi phí quản dự án”, Nguyễn
Thanh Hiếu, Tạp chí Quản lý ngân quỹ quốc gia, số 9/2013. Trong bài báo
này, tác giả ñã hệ thống hóa các quy định liên quan đến việc kiểm sốt chi phí
quản lý dự án trong thời gian vừa qua, nêu ñược một số tồn tại bất cập trong
cơng tác kiểm sốt chi phí quản lý dự án và đề ra giải pháp nhằm hồn thiện

download by :


5
quy trình kiểm sốt chi phí quản lý dự án, tuy nhiên một số nội dung nghiên
cứu của tác giả chỉ phù hợp với thời điểm trước đó, vì hiện nay cơ chế chính
sách liên quan đến việc kiểm sốt chi phí quản lý dự án đã có thay đổi, cụ thể
Bộ Tài chính đã có Thơng tư số 05/2014/TT-BTC ngày 06/01/2014 Quy ñịnh
về quản lý, sử dụng các khoản thu từ hoạt ñộng quản lý dự án của các chủ ñầu
tư, ban quản lý dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu

Chính phủ thay thế Thơng tư số 10/2011/TT-BTC ngày 26/01/2011 của Bộ
Tài chính quy định về quản lý, sử dụng chi phí quản lý dự án của các dự án
ñầu tư sử dụng vốn ngân sách nhà nước, Thông tư số 17/2013 /TT-BTC ngày
19/02/2013 của Bộ Tài chính sửa đổi khoản 1 ðiều 6 Thơng tư số
10/2011/TT-BTC ngày 26/01/2011 của Bộ Tài chính quy định về quản lý, sử
dụng chi phí quản lý dự án của các dự án ñầu tư sử dụng vốn ngân sách nhà
nước. Nên cần tiếp tục nghiên cứu ñể bổ sung, hoàn thiện trong thời gian tới.
4. Luân văn thạc sỹ, “Kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước
qua Kho bạc Nhà nước huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên Huế”, Tác giả: Lê
Thị Thanh Nhàn (2016), Học viện Hành chính
Nội dung đề tài đề cập đến việc kiểm sốt chi NSNN tại một huyện vì
vậy có những ñiểm tương ñồng với ñề tài mà tác giả ñang thực hiện. Mặt
khác, ñề tài mới ñược thực hiện trong năm 2016 nên có những điểm cập nhật
trong nội dung chế độ kiểm sốt chi qua KBNN. Vì vậy, bản thân học viên có
thể kế thừa được một số nội dung nhất ñịnh. Tuy nhiên, trọng tâm của ñề tài
ñề cập đến kiểm sốt chi thường xun.
Các cơng trình nghiên cứu đã cơng bố nói trên là những tài liệu hết sức
quý giá cả về lý luận và thực tiễn, và là cơ sở quan trọng mà học viên có thể
kế thừa cho việc phát triển luận văn của mình. Tuy nhiên những nghiên cứu
trên lại ở những thời ñiểm khác nhau, có những đề tài nghiên cứu đến nay đã
khá lâu nên khơng cịn phù hợp với thực tiễn, các văn bản chế độ về cơng tác
Kiểm sốt thanh tốn vốn đầu tư xây dựng cơ bản đã có nhiều thay ñổi.

download by :


6
CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT THANH TOÁN VỐN ðẦU

TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC
1.1. CHI ðẦU TƯ XÂY DỰNG CƠ BẢN TỪ NSNN
1.1.1. Chi ngân sách nhà nước
a. Khái niệm Ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nước (NSNN) là một hệ thống các mối quan hệ kinh tế
giữa nhà nước và xã hội phát sinh trong q trình Nhà nước huy động và sử
dụng các nguồn tài chính nhằm đảm bảo u cầu thực hiện các chức năng
quản lý ñiều hành nền kinh tế xã hội, ñồng thời NSNN thực hiện cân ñối các
khoản thu, chi.
Ngân sách nhà nước ra ñời và phát triển với tư cách là một phạm trù
gắn liền với sự xuất hiện của Nhà nước và tồn tại phát triển của nền kinh tế
hàng hóa tiền tệ. NSNN là khâu chủ đạo đóng vai trị hết sức quan trọng trong
việc duy trì sự tồn tại của bộ máy quyền lực của Nhà nước.
Ngân sách Nhà nước là một phạm trù kinh tế, lịch sử gắn liền với sự
hình thành, phát triển của Nhà nước và hàng hóa - tiền tệ, là một thành phần
trong hệ thống tài chính. Nhà nước với tư cách là cơ quan quyền lực thực hiện
chức năng chính trị duy trì và phát triển kinh tế - xã hội, qui ñịnh các khoản
thu chi của Nhà nước nhằm mục đích đảm bảo u cầu thực hiện các chức
năng của Nhà nước. Trải qua nhiều giai ñoạn phát triển của xã hội, khái niệm
ngân sách Nhà nước đã được đề cập dưới các góc độ khác nhau. Thuật ngữ
"ngân sách nhà nước" ñược sử dụng rộng rãi trong ñời sống kinh tế, xã hội ở
mọi quốc gia, song quan niệm về NSNN lại chưa thống nhất, có nhiều định
nghĩa khác nhau về NSNN tùy theo các trường phái, các lĩnh vực nghiên cứu.
Các nhà nghiên cứu kinh tế cổ ñiển cho rằng: NSNN là một văn kiện tài

download by :


7
chính mơ tả các khoản thu, chi của chính phủ ñược thiết lập hàng năm. Nhiều

nhà nghiên cứu kinh tế hiện đại thì cho rằng NSNN là bảng liệt kê các khoản
thu chi bằng tiền mặt trong một giai ñoạn nhất ñịnh của Nhà nước.
Theo Luật NSNN ñã ñược Quốc hội nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002: “Ngân sách
Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự tốn đã được
cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một
năm ñể ñảm bảo thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước”.
Thu của NSNN xuất phát từ mọi lĩnh vực kinh tế - xã hội khác nhau
bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản thu từ hoạt ñộng kinh tế
của nhà nước; các khoản đóng góp của các tổ chức và cá nhân; các khoản viện
trợ; các khoản thu khác theo quy ñịnh của pháp luật, trong đó thuế là hình
thức thu phổ biến dựa trên tính cưỡng chế là chủ yếu. Chi tiêu của NSNN
nhằm thực hiện các chức năng của nhà nước bao gồm các khoản chi phát triển
kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phịng, an ninh, bảo đảm hoạt ñộng của bộ máy
nhà nước; chi trả nợ của nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo
quy ñịnh pháp luật.
NSNN là một hệ thống bao gồm các cấp ngân sách phù hợp với hệ
thống chính quyền nhà nước các cấp, ñược phân thành NSTW và NSðP.
NSTW là ngân sách của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ
và các cơ quan khác ở trung ương. NSðP bao gồm ngân sách của ñơn vị hành
chính các cấp có HðND và UBND. Tương ứng với các cấp ngân sách của hệ
thống NSNN, quỹ NSNN ñược chia thành: quỹ ngân sách của trung ương,
quỹ ngân sách của chính quyền cấp tỉnh và tương đương, quỹ ngân sách của
chính quyền cấp huyện và tương đương, quỹ ngân sách của chính quyền cấp
xã và tương đương. Quỹ ngân sách các cấp gồm nhiều phần nhỏ ñể sử dụng
cho các lĩnh vực khác nhau: dùng cho phát triển kinh tế; dùng cho phát triển

download by :

8
văn hoá, giáo dục, y tế; dùng cho các biện pháp xã hội, an ninh, quốc phòng...
Ngân sách nhà nước giữ vai trị chủ đạo trong hệ thống tài chính và có
vai trị quyết định đối với hoạt động kinh tế, xã hội, an ninh quốc phịng và
đối ngoại của đất nước. Vai trị của NSNN ln gắn liền với vai trị của Nhà
nước theo từng giai đoạn nhất định. ðối với nước ta, trong ñiều kiện nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vai trị của ngân sách nhà nước
ñược thể hiện một số mặt chủ yếu sau:
Thứ nhất, NSNN thực hiện vai trị huy động nguồn tài chính nhằm đảm
bảo lực lượng vật chất để nhà nước thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của
mình. ðây là vai trị quan trọng đối với nhà nước của bất kỳ quốc gia nào
nhằm ñảm bảo nguồn lực tài chính đáp ứng nhu cầu chi tiêu và cân ñối
NSNN.
Thứ hai, NSNN là công cụ ñiều chỉnh kinh tế vĩ mơ, góp phần thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế. Với vai trò này, nhà nước sử dụng NSNN như là cơng cụ
để kiềm chế lạm phát, ổn định giá cả thị trường. Thơng qua các chính sách tài
khóa nhà nước thực hiện vai trị điều tiết thơng qua giá, điều chỉnh chính sách
thuế, dự trữ quốc gia, phát hành trái phiếu, chính sách chi tiêu của Chính phủ
để ổn định kinh tế - xã hội, thúc ñẩy phát triển sản xuất.
Thứ ba, NSNN là cơng cụ tài chính để nhà nước bù ñắp những khuyết
ñiểm của kinh tế thị trường. Nhà nước sử dụng NSNN thơng qua cơng cụ là
chính sách thuế khóa và chi tiêu cơng để thực hiện chính sách xã hội, cung
cấp hàng dịch vụ cơng, phát triển cân đối các vùng miền, đảm bảo cơng bằng
xã hội, bảo vệ môi trường sinh thái.
Thứ tư, NSNN như là cơng cụ để định hướng hình thành cơ cấu kinh tế,
thúc đẩy phát triển sản xuất. Thơng qua hoạt ñộng chi NS, nhà nước sẽ ñầu tư
vào các ngành, lĩnh vực then chốt nhằm đảm bảo tính ổn định hoặc chuyển
sang cơ cấu mới hợp lý hơn. ðịnh hướng kích thích hoặc hạn chế sản xuất,

download by :

9
tạo mơi trường kinh doanh lành mạnh, đảm bảo tính công bằng và hiệu quả
kinh tế xã hội.
Thứ năm, NSNN là công cụ kinh tế quan trọng mở rộng quan hệ kinh tế
đối ngoại, kích thích xuất khẩu, bảo vệ lợi ích chính đáng của người tiêu
dùng.
Trong những điều kiện nhất ñịnh, nhà nước ban hành hệ thống những
cơ chế chính sách để thực hiện, đồng thời sử dụng ngân sách nhà nước hỗ trợ
trực tiếp hoặc gián tiếp nhằm khuyến khích phát triển sản xuất kinh doanh
hàng xuất khẩu thúc đẩy và khuyến khích hoạt động xuất nhập khẩu phát
triển.
b. Khái niệm và ñặc ñiểm chi Ngân sách Nhà nước
- Khái niệm chi ngân sách Nhà nước
Chi NSNN là những khoản chi tiêu do Chính phủ hoặc cơ quan Nhà
nước có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm. Chi NSNN thể
hiện các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân phối và sử dụng quỹ
NSNN nhằm trang trải cho các chi phí bộ máy Nhà nước và thực hiện chức
năng chính trị, kinh tế, xã hội của Nhà nước.
Theo Luật ngân sách Nhà nước (Luật số 01/2002/QH11 được thơng
qua tại kỳ họp thứ 2 Quốc Hội khóa 11, ngày 16/12/2002) có định nghĩa "Chi
ngân sách nhà nước bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm quốc phịng, an ninh, bảo ñảm hoạt ñộng của bộ máy nhà nước; chi trả
nợ của Nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy ñịnh của pháp
luật."
- ðặc ñiểm chi ngân sách Nhà nước
Chi NSNN có những đặc điểm như sau:
Chi NSNN gắn chặt với hoạt ñộng của bộ máy Nhà nước và những
nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phịng…mà Nhà nước đảm

download by :


10
nhận. Quy mô tổ chức bộ máy Nhà nước, khối lượng phạm vi nhiệm vụ do
Nhà nước đảm đương có quan hệ tỷ lệ thuận với tổng mức chi NSNN.
Cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước là chủ thể duy nhất quyết
ñịnh cơ cấu, nội dung, mức ñộ các khoản chi NSNN vì cơ quan đó quyết định
các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội của một quốc gia. Ở nước ta Quốc hội
là cơ quan quyền lực cao nhất ñể quyết ñịnh nhiệm vụ cũng như quyết ñịnh cơ
cấu chi NSNN.
Hiệu quả các khoản chi NSNN phải được xem xét tồn diện dựa vào kế
hoạch hồn thành các mục tiêu kinh tế - xã hội và các khoản chi NSNN ñảm
nhiệm.
Các khoản chi NSNN thường mang tính chất khơng bồi hồn trực tiếp.
ðặc điểm này giúp chúng ta phân biệt giữa các khoản chi NSNN với các
khoản tín dụng, các khoản chi cho hoạt động kinh doanh.
Hiệu quả của chi NSNN ñược ño lường ở tầm vĩ mơ và mang tính tồn
diện cả về mặt kinh tế xã hội (KTXH), lẫn chính trị và ngoại giao. Thường
người ta ñánh giá hiệu quả sử dụng các khoản chi của NSNN trên các mặt
ñiều tiết nền kinh tế thị trường như kiểm soát lạm phát, hỗ trợ phát triển sản
xuất, hỗ trợ các tầng lớp dân cư có thu nhập thấp, xây dựng cơ sở hạ tầng kinh
tế - xã hội, thiết lập các quan hệ ngoại giao. Chi NSNN khơng được đánh giá
dựa vào lợi ích cục bộ của các cơ quan sử dụng NSNN.
Các khoản chi NSNN gắn chặt với sự vận ñộng của các phạm trù kinh
tế khác như tiền lương, giá cả, lãi suất, tỷ giá hối đối, các phạm trù thuộc
lĩnh vực tiền tệ. Nhận thức rõ mối quan hệ này có ý nghĩa quan trọng trong
việc kết hợp chặt chẽ giữa chính sách ngân sách với chính sách tiền tệ, thu
nhập trong quá trình thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mơ.

c. Phân loại chi ngân sách Nhà nước
- Theo tính chất phát sinh, chi NSNN ñược phân thành:

download by :


11
+ Chi thường xuyên NSNN là quá trình phân phối sử dụng vốn từ quỹ
NSNN ñể ñáp ứng các nhu cầu chi gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ
thường xuyên của Nhà nước về quản lý kinh tế, xã hội.
+ Chi đầu tư phát triển NSNN là q trình Nhà nước sử dụng một phần
vốn tiền tệ ñã ñược tạo lập thơng qua hoạt động thu của NSNN để ñầu tư xây
dựng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, phát triển sản xuất và ñể dự trữ vật tư hàng
hóa nhằm đảm bảo các mục tiêu ổn định và tăng trưởng của nền kinh tế.
- Theo phân cấp ngân sách, chi NSNN ñược phân thành:
+ Chi Ngân sách Trung ương
+ Chi Ngân sách Tỉnh - Thành phố
+ Chi Ngân sách Quận - Huyện
+ Chi Ngân sách Xã - Phường
- Theo việc thực hiện các chức năng của Nhà nước, chi NSNN ñược
phân loại thành:
+ Chi phát triển kinh tế: ðây là một nội dung chi cơ bản và chiếm tỉ
trọng lớn, chủ yếu tập trung giải quyết những vấn đề mang tính chất vĩ mơ.
Khoản chi này khơng chỉ phục vụ cho từng vùng, từng ngành mà ñứng trên
giác độ tồn bộ nền kinh tế quốc dân nhằm thúc ñẩy sự phát triển của nền
kinh tế hay duy trì sự phát triển ở mức cần thiết. Chi thuộc loại này bao gồm:
Chi về xây dựng cơ bản, chi dự trữ, chi cho vốn lưu ñộng, chi tạo lập các quỹ
cho vay hổ trợ với mức lãi suất ưu ñãi như chương trình 120, chương trình
327.
+ Chi quản lý hành chính: Khoản chi này được sử dụng để duy trì hoạt

động của bộ máy Nhà nước, dành cho quản lý hành chính Nhà nước đối với
các cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp và hỗ trợ ñối với các tổ chức ðảng,
tổ chức đồn thể.
+ Chi sự nghiệp văn hóa - xã hội: ðây là các khoản chi nhằm mục đích

download by :


12
hỗ trợ từ các nguồn vốn NSNN cho các hoạt ñộng cần thiết của xã hội ñáp
ứng nhu cầu tinh thần của nhân dân, nâng cao trình độ dân trí và cải thiện đời
sống nhân dân. ðó là các khoản chi cho giáo dục ñào tạo, y tế, thể dục thể
thao, văn hóa nghệ thuật, thơng tấn báo chí, phát thanh truyền hình…Các
khoản chi này cũng nhằm duy trì, xây dựng và phát triển các tổ chức và hoạt
ñộng thuộc ngành văn hóa xã hội.
+ Chi an ninh - quốc phịng: Là các khoản chi nhằm duy trì và tăng
cường lực lượng an ninh quốc phịng để phịng thủ và bảo vệ ñất nước, bảo vệ
trật tự an ninh xã hội. Các khoản chi này bao gồm: Chi cho xây dựng cơ sở
vật chất kỹ thuật, chi mua sắm trang thiết bị, vũ khí, đạn dược, chi lương, phụ
cấp, sinh hoạt phí, chi cho hoạt động huấn luyện, dân qn du kích…
+ Chi khác của NSNN như chi trả nợ vay, viện trợ, phúc lợi xã hội…
- Theo phương thức chi qua Kho bạc Nhà nước
+ Chi trên cơ sở dự tốn ngân sách
Dự tốn ngân sách Nhà nước được lập hằng năm nhằm duy trì và tăng
cường lực lượng quốc phịng an ninh. Do đó các khoản chi trong dự tốn phải
được xác định dựa trên cơ sở mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và ñảm bảo
quốc phịng an ninh.
ðối với chi đầu tư phát triển việc lập dự tốn phải căn cứ vào qui
hoạch, chương trình, dự án đầu tư đã có quyết định của cấp có thẩm quyền, ưu
tiên bố trí đủ vốn phù hợp với tiến độ triển khai thực hiện các chương trình,

dự án.
ðối với chi thường xuyên việc lập dự toán phải căn cứ vào nguồn thu
từ thuế, phí, lệ phí và tuân theo chế ñộ, tiêu chuẩn, ñịnh mức ñược cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền qui định.
ðối với chi trả nợ phải căn cứ vào nghĩa vụ trả nợ của năm lập dự toán.
+ Chi bằng lệnh chi tiền

download by :


13
Chi dựa theo hình thức cấp phát trực tiếp cho ñối tượng ñược hưởng.
Hình thức này thường ñược sử dụng cấp phát các khoản chi ñột xuất của Nhà
nước hoặc các đơn vị khơng có quan hệ thường xun với ngân sách Nhà
nước.
- Căn cứ theo phương thức cấp phát, chi trả NSNN:
+ Chi tạm ứng: Là việc chi trả các khoản chi NSNN cho ñơn vị sử dụng
NSNN trong trường hợp đơn vị đã có dự tốn nhưng phải ứng trước kinh phí
để thực hiện các khoản chi do chưa đủ điều kiện thanh tốn theo chế độ quy
định.
+ Tạm cấp kinh phí: Là phương thức chi trả NSNN ñược áp dụng khi
ñầu năm ngân sách, các ñơn vị SDNS chưa có dự tốn được cấp có thẩm
quyền phê duyệt. ðể khơng ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan, ñơn vị,
theo quy ñịnh và hướng dẫn hằng năm của Bộ Tài chính, KBNN được tạm
cấp kinh phí từ ngân sách cho các ñơn vị SDNS ñể chi các khoản cần thiết ñể
ñảm bảo hoạt ñộng của Nhà nước.
+ Chi thanh toán: Là phương thức chi trả cho các khoản chi đã có đủ
điều kiện thanh tốn theo quy định. Khi có nhu cầu thanh tốn, các đơn vị
SDNS gửi KBNN các hồ sơ, tài liệu, chứng từ thanh tốn có liên quan theo
chế độ quy định.

d. Chu trình quản lý chi NSNN
Chu trình quản lý chi NSNN được hiểu là một vịng trịn khép kín lặp
đi lặp lại từ khâu lập dự toán chi NSNN, chấp hành dự tốn đến quyết tốn
chi NSNN, được cụ thể như sau:
- Lập dự toán chi NSNN
Lập dự toán chi NSNN là việc các cơ quan, đơn vị có trách nhiệm chi
Ngân sách Nhà nước phải tổ chức lập dự toán chi Ngân sách trong nhiệm vụ
ñược giao và gửi cơ quan Tài chính cùng cấp, cơ quan Tài chính xem xét tổng

download by :


14
hợp, lập dự tốn trình UBND cùng cấp, UBND có trách nhiệm kiểm tra, xem
xét dự toán Ngân sách của cấp mình trình HðND cùng cấp quyết định và báo
cáo cơ quan Tài chính cấp trên trực tiếp...
Dự tốn chi NSNN ñã ñược phê chuẩn trở thành các chỉ tiêu pháp lệnh,
các cơ quan Nhà nước, các ñơn vị dự tốn ngân sách các cấp khi nhận được
số phân bổ về Ngân sách có trách nhiệm giao nhiệm vụ cho các đơn vị dự
tốn trực thuộc bảo đảm đúng với dự tốn ngân sách được phê duyệt, khơng
một tổ chức, cá nhân nào ñược thay ñổi nhiệm vụ chi ngân sách đã được phân
bổ khi chưa có sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền.
Lập dự tốn là cơng việc ban đầu cho q trình thực hiện của cả năm
ngân sách do đó việc xây dựng dự tốn mang ý nghĩa rất quan trọng, quyết
ñịnh ñến chất lượng, hiệu quả của tồn bộ các khâu trong chu trình quản lý
NSNN. Một dự tốn NSNN đúng đắn, có cơ sở khoa học và cơ sở thực tiễn sẽ
có tác dụng quan trọng ñối với việc phát triển kinh tế - xã hội, ñối với việc
ñảm bảo cân ñối về tài chính, ngân sách; đồng thời cũng tạo điều kiện thuận
lợi rất lớn cho các khâu tiếp theo, ñặc biệt là khâu chấp hành NSNN.
- Chấp hành dự toán chi NSNN

Sau khi dự tốn chi Ngân sách Nhà nước được giao và ñược phê chuẩn,
năm ngân sách bắt ñầu thực hiện và việc quản lý chi NSNN ñược triển khai.
Các cơ quan Nhà nước ở trung ương và địa phương có trách nhiệm phân bổ
dự tốn chi NSNN được giao cho các đơn vị sử dụng ngân sách đúng với dự
tốn ñược phê duyệt kể cả về tổng mức chi và chi tiết theo đúng tính chất của
mã nguồn ngân sách ñã ñược duyệt, ñồng thời thông báo cho cơ quan Tài
chính cùng cấp và KBNN nơi giao dịch để theo dơi, thanh toán và quản lý.
Căn cứ vào dự toán chi NSNN năm được giao, KBNN tiến hành thanh
tốn, chi trả cho các ñơn vị thụ hýởng NSNN.
Chủ tài khoản căn cứ vào dự tốn chi được duyệt ra lệnh chuẩn chi kèm

download by :


15
theo hồ sơ chứng từ thanh tốn gửi đến KBNN nơi giao dịch để tạm ứng,
thanh tốn cho các đối tượng liên quan. KBNN có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ
và lệnh chuẩn chi của chủ tài khoản thực hiện chi trả trong phạm vi dự tốn và
theo đúng chế ñộ Nhà nước quy ñịnh.
e. Quyết toán chi NSNN
Là khâu cuối cùng trong chu trình quản lý NSNN. Nó bao gồm các
cơng việc lập, tổng hợp, phân tích, đánh giá các khoản chi NSNN ñã ñược
thực hiện trong năm ngân sách. Quyết tốn chi NSNN được thực hiện theo
phương pháp từ cơ sở, tổng hợp từ dưới lên trên và phải ñược Hội ñồng nhân
dân các cấp phê chuẩn. Quyết tốn NSNN đó chính là sự tổng kết tình hình
thực hiện các khoản chi ngân sách của năm trước, thông qua đó chúng ta có
thể thấy được hoạt động phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước trong năm
ngân sách, thấy ñược hoạt ñộng NSNN với tư cách là công cụ quản lý vĩ mô
của Nhà nước. Từ ñó, rút ra ñược những kinh nghiệm cần thiết cho việc ñiều
hành chi NSNN trong những năm sau.

1.1.2. Vốn ñầu tư xây dựng cơ bản từ NSNN
Vốn ñầu tư XDCB từ NSNN là một bộ phận quan trọng của vốn ñầu tư
trong nền kinh tế quốc dân, là một nguồn lực tài chính cơng rất quan trọng
của quốc gia.
Về phương diện một nguồn vốn đầu tư nói chung, vốn đầu tư XDCB từ
NSNN cũng như các nguồn vốn khác đó là biểu hiện bằng tiền của giá trị ñầu
tư, bao gồm các chi phí tiêu hao nguồn lực phục vụ cho hoạt động đầu tư,
nghĩa là tồn bộ chi phí ñầu tư. Theo Luật ñầu tư (2005) của Việt Nam: “Vốn
ñầu tư là tiền và tài sản hợp pháp ñể thực hiện các hoạt động đầu tư theo
hình thức đầu tư trực tiếp hoặc ñầu tư gián tiếp”.
Về phương diện một nguồn lực tài chính quốc gia, vốn đầu tư XDCB
thuộc NSNN là một bộ phận của quỹ NSNN trong khoản chi ñầu tư của

download by :