Tài liệu Báo cáo " Quan niệm về thị trường hàng hoá giao sau và mua bán hàng hoá qua sở giao dịch hàng hoá " pptx

nghiªn cøu - trao ®æi
58 t¹p chÝ luËt häc sè
1/2010






TS. NguyÔn ViÕt Tý *
1. Sơ lược về mua bán hàng hoá giao sau
Mua bán hàng hoá giao sau được hình
thành và phát triển từ hoạt động mua bán
hàng hoá nông sản của các nước có nền nông
nghiệp phát triển. Xuất phát từ đặc tính của
sản xuất nông nghiệp là tính thời vụ, tình
trạng cung vượt quá cầu khi thu hoạch, “được
mùa lại rớt giá” làm cho người sản xuất nông
sản gặp nhiều khó khăn, còn đối với người sử
dụng nông sản làm nguyên liệu cho hoạt động
sản xuất của mình (người mua) thì việc không
ổn định nguyên liệu cũng là rủi ro mà họ
thường gặp. Đó là lí do ban đầu xuất hiện
hình thức mua bán hàng hoá giao sau. Về sau,
khi các nhà đầu tư nhìn nhận tham gia vào
việc mua bán hàng hoá giao sau có thể thu
được những khoản lợi nhuận nhất định, mặc
dù không có nhu cầu đối với hàng hoá nhưng
họ vẫn tham gia vào quá trình này, điều đó

tạo điều kiện cho mua bán hàng hoá giao sau
phát triển ở hình thức cao hơn.
Mua bán hàng hoá giao sau là việc giao
dịch, kí kết các hợp đồng về hàng hoá mà
việc giao hàng và nhận tiền diễn ra vào thời
gian ấn định trong tương lai. Mua bán hàng
hoá giao sau gồm: giao dịch triển hạn, giao
dịch kì hạn, giao dịch kì hạn tự chọn.
Giao dịch hàng hoá triển hạn - giao dịch
mà người bán và người mua thoả thuận, cam
kết với nhau về việc mua bán, giao hàng và
nhận tiền trong tương lai theo hợp đồng triển
hạn với các quy định rất chặt chẽ về điều kiện
đối với phẩm cấp, giá, số lượng hàng hoá
được các bên xác định trước.
Giao dịch kì hạn - hoạt động mua bán
hàng hoá thông qua việc kí kết hợp đồng
giữa người mua hoặc người bán với sở giao
dịch hàng hoá.
Giao dịch quyền chọn - hợp đồng giữa
người mua và người bán, trong đó người
mua mua của người bán không phải là một
hàng hoá (hiện vật) mà là quyền mua hoặc
quyền bán hàng hoá với mức giá định trước.
Người mua sau đó có quyền chọn hoặc
không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hoá
đó nếu thấy giá cả của hàng hoá đó bất lợi
cho mình.
Các hình thức giao dịch này được hình
thành và phát triển theo hướng hạn chế tối đa

những rủi ro cho người mua cũng như người
bán trong kinh doanh nói chung và trong
mua bán hàng hoá nói riêng.
Ở Việt Nam, với tư cách là giao dịch mang
tính kinh doanh, mua bán hàng hoá giao sau
đang ở trong tình trạng “thai nghén”, có chăng
trên thực tế chỉ mới giao dịch dưới hình thức
giao dịch hàng hoá triển hạn.
* Giảng viên chính Khoa pháp luật kinh tế
Trường Đại học Luật Hà Nội


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2010 59

2. Quan nim v th trng hng hoỏ
giao sau
Th trng hng hoỏ giao sau l th trng
giao dch, kớ kt cỏc hp ng mua bỏn hng
hoỏ. Vic giao hng v nhn tin c din
ra vo ngy n nh trong tng lai.
(1)

Nh vy, th trng hng hoỏ giao sau l
th trng m ú din ra cỏc hot ng
mua bỏn hng hoỏ giao sau, tc l loi hỡnh
th trng m ú ngi ta buụn bỏn, trao
i vi nhau khụng phi l cỏc hng hoỏ, sn
phm trc tip giao ngay m thụng qua cỏc
hp ng cam kt mua bỏn, cũn vic giao

hng v nhn tin c thc hin trong
tng lai. S lng, giỏ c, phm cp, hỡnh
thc giao nhn c cam kt theo cỏc iu
khon c th ghi trong hp ng.
L loi th trng mua bỏn hng hoỏ, th
trng mua bỏn hng hoỏ giao sau cú nhng
tớnh cht chung ca th trng mua bỏn hng
hoỏ, bờn cnh ú th trng mua bỏn hng
hoỏ giao sau cng cú nhng tớnh cht riờng
ca nú. C th:
Th nht, mc ớch tham gia quan h th
trng hng hoỏ giao sau ca cỏc ch th khụng
ging nhau. Cú nhng ch th tham gia vi
mc ớch hn ch ri ro trong kinh doanh ca
mỡnh, ch th khỏc tham gia vi mc ớch u
t kim li v cng cú nhng ch th tham
gia thc hin dch v no ú.
Th hai, khụng phi mi hng hoỏ u
c mua bỏn trờn th trng ny m ch cú
nhng hng hoỏ vi nhng c thự mi cú
th a ra trao i (ch yu l nụng sn).
Hng hoỏ trao i õy khụng ch l hng
hoỏ tn ti di hỡnh thc hin vt m cũn
cú nhng hng hoỏ tn ti di hỡnh thc
khỏc (quyn ti sn).
Th ba, c trng ca th trng hng
hoỏ giao sau l phi cú hp ng, ú l hp
ng trin hn, hp ng kỡ hn hoc hp
ng quyn chn. Hp ng ny phi l tho
thun mang tớnh phỏp lớ, l c s phỏp lớ

rng buc ngi bỏn vi ngi mua trong
hp ng. Ngoi ra, cỏch thc thc hin cỏc
giao dch trờn th trng mua bỏn hng hoỏ
giao sau cng cú nhng c thự ca nú. C
th, khi giao kt hp ng cỏc bờn ch yu
tp trung tho thun v giỏ c v kỡ hn, cũn
cỏc iu khon khỏc thng ó c chun
hoỏ; cỏc bờn trao i vi nhau khụng phi l
hng hoỏ, sn phm trc tip giao ngay m
thụng qua cỏc hp ng cam kt mua bỏn,
cũn vic giao hng v nhn tin c thc
hin trong tng lai.
Tng ng vi mi hỡnh thc giao dch
ca hot ng mua bỏn hng hoỏ giao sau,
th trng hng hoỏ giao sau cú th c
chia ra: th trng trin hn, th trng kỡ
hn v th trng t chn.
Th trng trin hn l th trng m
ú ngi ta mua bỏn cỏc hp ng hng n
- loi hp ng quy nh vic giao hng
nụng sn vo thi im c th trong tng
lai vi s lng, phm cp, giỏ ó c
xỏc nh trc. Th trng trin hn tn ti
v khụng ngng phỏt trin mt cỏch hon
thin t vic tiờu chun hoỏ cỏc cam kt, cỏc
hp ng n vic hỡnh thnh c ch hp lớ
bo m vic thc hin ngha v ca cỏc
bờn trong hp ng, t vic giao dch mt
cỏch t phỏt, khụng tp trung n vic hỡnh

nghiên cứu - trao đổi
60 tạp chí luật học số
1/2010
thnh cỏc a im giao dch cú t chc.
Nhng yờu cu ny c ỏp ng bi mt
th trng cú t chc cht ch l th trng
kỡ hn. Th trng kỡ hn ch cho phộp giao
dch cỏc hp ng trin hn mt cỏch cú t
chc v theo cỏc iu khon mu, ngha l
cỏc hp ng c tiờu chun hoỏ mc
cao. Th trng trin hn l tin thõn ca th
trng kỡ hn.
Th trng kỡ hn l giai on phỏt trin
cao hn ca th trng trin hn. S hỡnh
thnh v phỏt trin ca th trng kỡ hn ó
tip thu c tt c nhng u vit ng thi
khc phc c tt c nhng hn ch ca th
trng trin hn. iu ny c th hin
vic tiờu chun hoỏ cỏc hp ng trin hn
to thnh hp ng kỡ hn vi cỏc iu
khon c th v cht ch hn. Hn na, th
trng kỡ hn l th trng cú t chc cao
nờn gim bt ri ro v tng tớnh thc thi hn
i vi cỏc hp ng. Trong th trng kỡ
hn, tt c cỏc giao dch c thc hin ti
mt ni quy nh (s giao dch hng hoỏ kỡ
hn). S giao dch hng hoỏ kỡ hn úng vai
trũ l ngi trung gian, chp ni cỏc nhu cu
mua v bỏn trong th trng trin hn mt

cỏch cú t chc. Ti s giao dch, ngi giao
dch khụng ch mua bỏn cỏc hp ng ln
u tiờn c mi cho m cũn mua i, bỏn
li cỏc hp ng ó c bỏn, mua. Ton b
cỏc loi hỡnh giao dch mua i bỏn li ny
to nờn khung cnh nhn nhp v c gi l
giao dch th cp. Cỏc giao dch th cp t
ra khỏ hp dn, chim phn ln trong cỏc
phiờn giao dch ti s, lm cho s hp ng
kỡ hn c trao i khụng ngng tng lờn
qua cỏc nm ti s giao dch. Sau khi hp
ng c kớ kt, tho thun, mi bờn tham
gia ca hp ng cú ngha v chun b thc
hin ni dung cam kt ca hp ng vo mt
ngy trong tng lai. Chng loi hng hoỏ
c mua bỏn trờn th trng ny khụng ch
l nụng sn m cũn l cỏc cụng c ti chớnh.
Ngi tham gia vo th trng ny khụng
ch l ngi sn xut hng hoỏ nụng sn m
cũn bao gm cỏc t chc ti chớnh ln nh
ngõn hng, bo him, cụng ti u t, qu
Th trng t chn l th trng din ra
cỏc giao dch hp ng t chn. Th trng
t chn xut hin nhm gii quyt mt vn
thng xy ra trong thc t, ú l nhng
bin ng ca giỏ th trng gõy thit hi
cho ngi bỏn hoc ngi mua ó s hu
hp ng. khc phc thit hi, ngi bỏn
hoc ngi mua tham gia vo th trng t
chn, ni din ra cỏc giao dch quyn chn.

Da vo tớnh cht t chc ca hot ng
mua bỏn hng hoỏ giao sau, th trng hng
hoỏ giao sau cú th c chia ra: Th trng
ngoi s giao dch (OTC) v th trng cú t
chc (qua s giao dch).
Th trng cú t chc: Vỡ th trng
hng hoỏ giao sau l th trng mua bỏn v
kớ kt cỏc hp ng cho nờn cú th duy trỡ
s n nh ca th trng thỡ vic mua bỏn,
kớ kt cỏc hp ng phi c din ra
nhng ni quy nh ca th trng l cỏc s
giao dch hng hoỏ giao sau. S giao dch
hng hoỏ giao sau l cỏc trung tõm giao dch
ca th trng hng hoỏ giao sau, gm s
giao dch hng hoỏ kỡ hn, s giao dch hng
hoỏ t chn Cỏc s giao dch hng hoỏ


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2010 61

giao sau trờn thc t iu hnh hoc cỏc giao
dch kỡ hn hoc cỏc giao dch quyn chn
hoc c hai. Ti cỏc s giao dch, cỏc hp
ng kỡ hn v quyn chn c thit lp
mt cỏch cú t chc v theo cỏc iu khon
mu, ngha l cỏc hp ng c tiờu chun
hoỏ mc cao.
Tuy nhiờn, cú s giao dch hng hoỏ
cn thit phi ỏp ng cỏc yờu cu nh: 1)

Phi cú s lng ln cỏc bờn tham gia th
trng nhng khụng cú bờn no cú kh nng
n nh giỏ; 2) Cỏc hp ng phi c
chun hoỏ, chun hoỏ i vi cht lng v
s lng, thi hn v cỏc iu khon khỏc;
3) Phi cú s qun lớ nghiờm ngt v cht
lng hng hoỏ; 4) Phi cú th trng giao
ngay c t chc tt vi vic phõn phỏt
mt cỏch nhanh chúng v chớnh xỏc cỏc
thụng tin v giỏ c, v khi lng hng hoỏ;
5) Phi cú phũng thanh toỏn bự tr cú hiu
qu v cú nng lc qun lớ ri ro vi i
tỏc v thc hin vic thanh toỏn.
(2)

Th trng ngoi s giao dch: Cựng vi
cỏc giao dch c tin hnh ti s cũn cú
cỏc giao dch khỏc ngoi s m ch yu l
nhng giao dch trin hn. Th trng hng
hoỏ giao sau ngoi s giao dch gm cú th
trng t chn ngoi s v th trng trin
hn ngoi s. u im ca th trng ny l
tớnh linh ng, d dng iu chnh li ớch
theo yờu cu c th ca cỏc bờn trong hp
ng. Th trng ny l th trng t nhõn,
trong ú khụng cú cụng chỳng hoc nh u
t khỏc, k c nhng ngi cnh tranh v
mi hot ng giao dch khụng b rng buc
vo cỏc quy nh phỏp lut, mc dự õy
cng tn ti cỏc quy tc mang tớnh lng thin

v lch s ph bin trong kinh doanh. Tuy
nhiờn, th trng ny khụng th tn ti nu
khụng cú th trng giao dch cú t chc - cỏc
s giao dch. S giao dch cho phộp cỏc nh
kinh doanh trờn th trng ny cú th tin
hnh cỏc giao dch bự tr vi cỏc v th
ngoi s giao dch nhm hn ch nhng ri
ro cú th xy ra.
Th trng hng hoỏ giao sau l loi th
trng c bit, cú lch s phỏt trin lõu i
v khụng ngng phỏt trin, hon thin, t
vic tiờu chun hoỏ cỏc cam kt, cỏc hp
ng n vic to thnh c ch hp lớ
m bo vic thc hin ngha v ca cỏc bờn
trong hp ng, t vic giao dch mt cỏch
t phỏt, khụng tp trung n hỡnh thnh cỏc
a im giao dch cú t chc. Cỏc s giao
dch hng hoỏ tng lai ó ngy cng phỏt
huy vai trũ quan trng ca mỡnh trong vic
gim thiu cỏc ri ro v giỏ v l cụng c
hu hiu thỳc y quỏ trỡnh sn xut, lu
thụng ca nn kinh t.
3. Quan nim v mua bỏn hng hoỏ
qua s giao dch hng hoỏ
3.1. Khỏi nim mua bỏn hng hoỏ qua s
giao dch hng hoỏ
Th trng hng hoỏ giao sau bao gm
cỏc hỡnh thc giao dch khỏc nhau nh th
trng trin hn, th trng kỡ hn v th
trng t chn. Th trng kỡ hn hng hoỏ l

s phỏt trin trỡnh cao ca th trng trin
hn. S phỏt trin ú th hin ch th trng
kỡ hn l th trng cú t chc cht ch. Cỏc
giao dch hp ng trong th trng kỡ hn
ch c thc hin ti a im duy nht l


nghiên cứu - trao đổi
62 tạp chí luật học số
1/2010
s giao dch hng hoỏ kỡ hn. Hỡnh thc giao
dch trong th trng kỡ hn thụng qua s
giao dch ny c gi l hỡnh thc mua bỏn
hng hoỏ qua s giao dch hng hoỏ.
Mua bỏn hng hoỏ qua s giao dch hng
hoỏ l giao dch mua bỏn hng hoỏ, theo ú
cỏc bờn tho thun thc hin vic mua bỏn
lng nht nh ca loi hng hoỏ nht nh
qua s giao dch hng hoỏ theo nhng tiờu
chun ca s giao dch hng hoỏ vi giỏ c
tho thun ti thi im giao kt hp ng
v thi gian giao hng c xỏc nh ti mt
thi im trong tng lai.
(3)

T khỏi nim trờn cú th thy vic mua
bỏn hng hoỏ qua s giao dch hng hoỏ cú
nhng du hiu riờng bit. ú l:
Th nht, ch th hot ng mua bỏn
hng hoỏ qua s giao dch hng hoỏ gm cỏc

thng nhõn l nh giao dch, nh mụi gii
v khỏch hng.
Nh giao dch l nhng thnh viờn tham
gia vo hot ng mua bỏn hng hoỏ kỡ hn,
quyn chn cho chớnh bn thõn h, giao dch
t chớnh ti khon ca h. Cỏc nh giao dch
tham gia vo hot ng mua bỏn hng hoỏ
qua s giao dch hng hoỏ vi mc ớch u
c hoc t bo him ri ro cho mỡnh v
thng l cỏc nh kinh doanh hay nh sn
xut ln, cú s am hiu v mua bỏn kỡ hn,
quyn chn.
Nh mụi gii l thng nhõn hot ng
c lp hoc i din cho cụng ti mụi gii
ln, thc hin cỏc giao dch cho nhng
ngi khụng phi l thnh viờn ca s giao
dch kim tin bng cỏch thu mt khon
phớ gi l phớ hoa hng ca ngi mua hoc
bỏn cỏc hp ng kỡ hn hoc quyn chn
khi h tham gia v mua bỏn hng hoỏ qua s
giao dch hng hoỏ.
Khỏch hng l ngi bỏn hoc ngi mua
tham gia v giao dch hng hoỏ qua s giao
dch hng hoỏ thụng qua nh mụi gii. Khỏch
hng y thỏc cho nh mụi gii thc hin vic
mua bỏn ti s giao dch trờn c s thit lp
hp ng mụi gii, sau ú ngi mụi gii s
bo m vi s giao dch v vic thc hin
hp ng c kớ cho khỏch hng bng vic
chớnh nh mụi gii l ngi kớ hp ng.

Bờn cnh ba ch th chớnh ny, trong
mua bỏn hng hoỏ thụng qua s giao dch
hng hoỏ cũn cú mt s ch th khỏc, ú l
cỏc nh t vn thc hin vic phõn tớch th
trng, lp bỏo cỏo, cho ý kin t vn hoc
a ra cỏc xut v vic mua bỏn hp ng
kỡ hn cho mt ngi no ú v thu phớ; cỏc
i lớ giao dch c cp phộp lm i lớ cho
cụng ti mụi gii hng hoỏ giao sau trong vic
mụi gii cỏc lnh mua bỏn t khỏch hng
Th hai, vic mua bỏn hng hoỏ c
thc hin ti s giao dch hng hoỏ. S giao
dch hng hoỏ l t chc c thnh lp
cung cp cỏc tin ớch cho vic tin hnh cỏc
giao dch kỡ hn, quyn chn v mt s giao
dch giao sau khỏc. V mụ hỡnh, s giao dch
hng hoỏ thng c t chc di hỡnh
thc doanh nghip cỏc nc phỏt trin v
vic thnh lp cỏc s giao dch cỏc nc
ny hon ton theo nhu cu th trng.
Trong khi ú, mt s nc ang phỏt trin
(Trung Quc, Thỏi Lan), s giao dch thng
l t chc cú t cỏch phỏp nhõn c qun
lớ, iu hnh bi nh nc.


nghiªn cøu - trao ®æi
t¹p chÝ luËt häc sè 1/2010 63

Mua bán hàng hoá qua sở giao dịch các

chủ thể được sở giao dịch cung cấp nhiều
tiện ích như: 1) Cung cấp và duy trì nơi mua
bán cụ thể (thường gọi là sàn giao dịch), tại
đây hợp đồng kì hạn và quyền chọn được các
thành viên của sở mua và bán; 2) Đề ra các
quy tắc, quy chế để điều hành hoạt động
kinh doanh hàng hoá giao sau diễn ra tại sở
và giám sát, thực thi các quy tắc, quy chế đó;
3) Thúc đẩy hoạt động mua bán kì hạn và
quyền chọn của các thành viên. Bản thân sở
không tham gia vào việc mua bán kì hạn mà
chỉ cung cấp những tiện nghi cho các bên
tham gia vào hoạt động mua bán hàng hoá
giao sau tại sở.
Thứ ba, hàng hoá trong mua bán hàng
hoá qua sở giao dịch hàng hoá mang những
đặc điểm riêng biệt. Đó là những hàng hoá
tồn tại sự biến động lớn về giá trong thị
trường giao ngay. Sự tiềm ẩn nguy cơ biến
động lớn về giá của các loại hàng hoá này đã
buộc các nhà sản xuất và nhà chế biến phải
đối mặt với nguy cơ thua lỗ nếu giá biến động
theo hướng nào đó. Vì vậy, họ đưa các loại
hàng hoá này tham gia vào thị trường kì hạn
và thị trường quyền chọn để tự bảo hiểm, tức
là chuyển rủi ro về giá sang các nhà nắm rủi
ro chuyên nghiệp và cho phép có cơ chế giá
phục hồi. Hàng hoá đưa vào mua bán qua sở
giao dịch còn là loại hàng hoá thu hút được
khối lượng lớn các bên tham gia và không có

bên nào chi phối được thị trường. Điều này
được hiểu là nếu giá cả của loại hàng hoá đó
chỉ do một người ấn định thì không còn sự
biến động tự phát về giá, do đó cũng không
còn nhu cầu về thị trường các hợp đồng kì
hạn hoặc quyền chọn.
Thứ tư, hoạt động mua bán hàng hoá qua
sở giao dịch hàng hoá thông thường được
thực hiện bằng hai loại hợp đồng cơ bản:
hợp đồng kì hạn và hợp đồng quyền chọn.
Thứ năm, hoạt động mua bán hàng hoá
thông qua sở giao dịch hàng hoá mang tính
đầu cơ nhằm mục đích sinh lợi, cho phép các
bên tự phòng ngừa rủi ro bằng những hợp
đồng kì hạn.
Thứ sáu, hoạt động mua bán hàng hoá
qua sở giao dịch hàng hoá phản ánh biến
động của quan hệ cung cầu, sự thay đổi giá
cả trên thị trường. Các thông tin từ hoạt động
này tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà kinh
doanh tham khảo khi giao dịch, kí kết hợp
đồng. Nó phản ánh được sự biến động của
nền kinh tế và góp phần ổn định giá cả, giúp
các nhà sản xuất, kinh doanh khi ra các
quyết định đầu tư dưới hình thức giao kết
các hợp đồng kì hạn.
3.2. Khái niệm mua bán hàng hoá thông
qua sở giao dịch hàng hoá theo pháp luật
thương mại Việt Nam
Giống như luật về mua bán hàng hoá

tương lai của các nước, Luật thương mại năm
2005 cũng đưa ra khái niệm về mua bán hàng
hoá qua sở giao dịch hàng hoá. Khoản 1 Điều
63 Luật thương mại năm 2005 quy định:
“Mua bán hàng hoá qua sở giao dịch
hàng hoá là hoạt động thương mại, theo đó
các bên thoả thuận thực hiện việc mua bán
một lượng hàng hoá nhất định của một loại
hàng hoá nhất định qua sở giao dịch hàng
hoá theo những tiêu chuẩn nhất định của sở
giao dịch hàng hoá với giá được thoả thuận
tại thời điểm giao kết hợp đồng và thời gian


nghiên cứu - trao đổi
64 tạp chí luật học số
1/2010
giao hng c xỏc nh ti mt thi im
trong tng lai.
(4)

Cú th thy, khỏi nim mua bỏn hng
hoỏ qua s giao dch hng hoỏ ca Lut
thng mi nm 2005 ó th hin y bn
cht ca hot ng mua bỏn hng hoỏ qua s
giao dch hng hoỏ. Theo khỏi nim ny,
mua bỏn hng hoỏ qua s giao dch hng hoỏ
cú nhng c im sau:
Th nht, mua bỏn hng hoỏ qua s giao
dch hng hoỏ l hot ng thng mi. Hot

ng thng mi l hot ng nhm mc
ớch sinh li, bao gm mua bỏn hng hoỏ,
cung ng dch v, u t, xỳc tin thng mi
v cỏc hot ng nhm sinh li khỏc. Nh
vy, mua bỏn hng hoỏ qua s giao dch hng
hoỏ l hot ng nhm mc ớch sinh li, hay
núi cỏch khỏc l hot ng kinh doanh nhm
tỡm kim li nhun ca cỏc ch th khi tham
gia vo quan h thng mi ny.
Th hai, tho thun mua bỏn mt lng
hng hoỏ nht nh ca cỏc bờn phi c
thc hin thụng qua ch th th ba l s giao
dch hng hoỏ v phi tuõn th cỏc iu kin
c th do s giao dch t ra. õy l im
khỏc bit c bn ca hot ng mua bỏn
hng hoỏ thụng qua s giao dch hng hoỏ
vi hot ng mua bỏn hng hoỏ thụng
thng v hot ng mua bỏn hng hoỏ giao
sau trờn th trng ngoi s. Trong hot
ng mua bỏn hng hoỏ thụng thng, cỏc
bờn trc tip tho thun vi nhau v giỏ c,
s lng, phm cp hng hoỏ, thi hn giao
nhn m khụng cn phi thụng qua ch th
trung gian no. Hay ti th trng hng hoỏ
giao sau ngoi s, cỏc bờn cú th ch ng
tho thun vi nhau vic mua, bỏn mt
lng hng hoỏ nht nh vi cỏc iu khon
v cht lng, giỏ c v thi im giao hng
trong tng lai nht nh m khụng thụng
qua t chc no. Nhng i vi hot ng

mua bỏn hng hoỏ thụng qua s giao dch
hng hoỏ, tho thun mua bỏn hng hoỏ ca
cỏc bờn nht thit phi thc hin thụng qua
s giao dch hng hoỏ. S giao dch hng
hoỏ úng vai trũ trung gian, kt ni quan h
mua bỏn hng hoỏ ca cỏc bờn mua bỏn hng
hoỏ. tham gia c vo quan h mua bỏn
ny, ngi mua v ngi bỏn phi ỏp ng
c nhng yờu cu nht nh do s giao
dch hng hoỏ t ra. Vic mua bỏn c din
ra theo trỡnh t, th tc cht ch, thng nht
theo quy nh ca s giao dch hng hoỏ.
Th ba, ch mt s hng hoỏ nht nh
ỏp ng cỏc tiờu chun do s giao dch hng
hoỏ quy nh mi c mua bỏn thụng qua
s giao dch. Nh vy, khụng phi tt c cỏc
loi hng hoỏ trờn th trng thụng thng
u c a vo giao dch s giao dch
hng hoỏ. Ch cú mt s loi hng hoỏ ỏp
ng cỏc tiờu chun nht nh do cỏc s giao
dch hng hoỏ quy nh mi c mua bỏn
thụng qua s giao dch. Nhng hng hoỏ ny
cú th l nhng hng hoỏ khụng phi ó cú
ti thi im tho thun mua bỏn ca hai bờn
m nú s hỡnh thnh trong tng lai, ti thi
im giao hng do hai bờn tho thun. Vic
gii hn loi hng hoỏ c phộp giao dch
thụng qua s giao dch l phự hp vi tớnh
cht ca mua bỏn hng hoỏ trờn th trng
hng hoỏ giao sau v phự hp vi quy nh

ca phỏp lut cỏc nc trờn th gii.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 1/2010 65

Th t, giỏ c ca hng hoỏ do cỏc bờn
mua bỏn tho thun l giỏ ca hng hoỏ ú
ti thi im giao kt hp ng v thi gian
giao hng c xỏc nh ti thi im trong
tng lai. õy cng l im c trng ca
mua bỏn hng hoỏ thụng qua s giao dch
hng hoỏ, l im khỏc bit c bn i vi
cỏc hot ng mua bỏn hng hoỏ thụng
thng. Trong quan h mua bỏn hng hoỏ
thụng thng, sau khi cỏc bờn mua, bỏn ó
tho thun xong vi nhau v vic mua bỏn
hng hoỏ thỡ bờn mua cú ngha v tr tin
cho bờn bỏn v nhn hng hoỏ, bờn bỏn nhn
tin v cú ngha v giao hng hoỏ cho bờn
mua, khi ú quan h mua bỏn s chm dt.
Nhng trong quan h mua bỏn hng hoỏ
thụng qua s giao dch hng hoỏ, ti thi
im tho thun, cỏc bờn ng ý mua, bỏn
mt lng hng hoỏ vi giỏ ca hng hoỏ ú
ti thi im giao kt nhng vic giao hng
ca bờn bỏn cho bờn mua li din ra ti thi
im trong tng lai. Quyn v ngha v ca
cỏc bờn s phỏt sinh ti thi im giao kt
hp ng v chm dt khi cỏc bờn hon

thnh ngha v giao nhn hng hoỏ ti mt
thi im trong tng lai do hai bờn n nh.
iu ny xut phỏt t c trng ca hng
hoỏ trong quan h mua bỏn hng hoỏ thụng
qua s giao dch l nhng hng hoỏ cú th ó
cú, cú th c hỡnh thnh trong tng lai.
Th nm, hỡnh thc mua bỏn hng hoỏ
thụng qua s giao dch hng hoỏ l hp ng.
Tuy ti khỏi nim khụng ch rừ hỡnh thc mua
bỏn hng hoỏ thụng qua s giao dch hng
hoỏ l hp ng song quy nh vi giỏ
c tho thun ti thi im giao kt hp
ng trong Lut thng mi nm 2005 ó
giỏn tip quy nh hỡnh thc ca giao dch
ny l hp ng.
Nh vy, khỏi nim mua bỏn hng hoỏ
qua s giao dch hng hoỏ ti Lut thng
mi nm 2005 ó th hin y bn cht
ca giao dch hng hoỏ trờn th trng hng
hoỏ giao sau tp trung v c bn phự hp vi
quy nh ca phỏp lut cỏc nc trờn th
gii. Quy nh ny ca Lut cng ó khng
nh Nh nc tha nhn v mt phỏp lớ i
vi hot ng ny trong giao lu thng mi
Vit Nam v bc u to c s phỏp lớ
nú c din ra trờn thc t.
Túm li, Lut thng mi nm 2005 mi
ch dng li vic a ra khỏi nim v mua
bỏn hng hoỏ qua s giao dch hng hoỏ m
cha i vo quy nh cỏc vn c th v t

chc v hot ng mua bỏn hng hoỏ qua s
giao dch. Hin cỏc quy nh chi tit v t
chc v hot ng mua bỏn hng hoỏ qua s
giao dch hng hoỏ ó c ghi nhn trong
Ngh nh ca Chớnh ph s 158/2006/N-
CP ngy 28/12/2006. Tuy nhiờn, ú ch mi
l nhng cn c phỏp lớ cho vic ra i ca
s giao dch hng hoỏ nc ta. s giao
dch hng hoỏ c thnh lp cn cú nhng
iu kin kinh t-xó hi khỏc, ỏp ng cỏc
yờu cu nh ó trỡnh by trờn./.

(1).Xem: Vin nghiờn cu thng mi, B thng
mi, Th trng hng húa giao sau, Nxb. Lao ng,
H Ni, 2000, tr. 42.
(2).Xem: B thng mi, Ti liu Hi tho v mua
bỏn hng húa qua s giao dch, H Ni, 2004, tr. 27.
(3).Xem: Nguyn Qunh Liờn , Nhng vn phỏp lớ
v mua bỏn hng hoỏ qua s giao dch, Lun vn thc
s lut hc, Trng i hc Lut H Ni, H Ni,
2006, tr. 14.
(4).Xem: Khon 1 iu 63 Lut thng mi nm 2005.