(SKKN CHẤT 2020) một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
a. Cơ sở lí luận
Thư viện nhà trường là một bộ phận quan trọng góp phần vào việc nâng cao chất
lượng giáo dục của nhà trường. Nó là cơng cụ phục vụ mục tiêu đổi mới phương pháp
dạy - học, là linh hồn của một nhà trường, là nơi hội tụ kiến thức, tri thức của lồi
người. Nó khơng chỉ giúp cho thầy và trò nhà trường dạy tốt, học tốt mà nó cịn góp
phần mở mang trí óc, bồi đắp nhân cách, xây dựng nền tảng và phơng văn hóa cá
nhân.
Quy chế về tổ chức hoạt động thư viện đã chỉ rõ: “Thư viện là một bộ phận cơ
sở vật chất trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hoá và khoa học của nhà trường. Nó
góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về
khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, tạo cơ sở từng bước
thay đổi phương pháp Dạy – Học, đồng thời thư viện tham gia tích cực vào việc bồi
dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng nếp sống văn hố mới cho các thành viên của
nhà trường.(Quy chế về tổ chức và hoạt động thư viện trường PT- Bộ GD&ĐT).
Trong các năm học qua, song song với các văn bản chỉ đạo kế hoạch, nhiệm vụ
năm học của ngành đều nói tới vị trí vai trị cũng như tác dụng của thư viện trường
học. Phịng giáo dục Lý Nhân cũng có những văn bản chỉ đạo, hướng dẫn công tác
thư viện cũng như tổng kết đúc rút kinh nghiệm của hoạt động thư viện từng năm.

1

download by :


Xuất phát từ vai trị, vị trí và những tác dụng đó của thư viện, trong những năm
gần đây bên cạnh việc dạy - học của giáo viên và học sinh, áp dụng phương pháp dạy
học mới nhằm pháy huy tối ưu tính tích cực, sáng tạo của học sinh, thì thư viện nhà
trường cũng từng bước được quan tâm đầu tư để đáp ứng yêu cầu học tập và nghiên
cứu ngày càng cao của giáo viên và học sinh, đáp ứng với xu thế phát triển của ngành

giáo dục nói chung đồng thời nhằm nâng cao chất lượng giáo dục để đảm bảo về chất
lượng đội ngũ. Đặc biệt là đổi mới phương pháp giảng dạy đã và đang từng bước đòi
hỏi đối với mỗi thành viên trong nhà trường. Chính vì vậy hoạt động thư viện nhà
trường đã trở thành việc làm thường xuyên và hết sức cần thiết đối với hoạt động giáo
dục của nhà trường.
b, Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua ,trường cũng như một số trường học khác trong huyện
nói riêng và trong tỉnh nói chung, cơ sở vật chất để phục vụ hoạt động của công tác
thư viện mới chỉ đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu của một trường chuẩn. Chưa có
phịng đọc riêng đảm bảo tiêu chuẩn phục vụ cơng tác học tập và nghiên cứu của học
sinh và giáo viên, phòng đọc và kho sách còn chung nhau. Cơ sở vật chất phục vụ thư
viện còn thiếu thốn, sách tham khảo giành cho giáo viên cịn ít, khơng có đủ sách đáp
ứng nhu cầu mượn của học sinh.
Mặt khác do trường học hai buổi trong ngày nên ảnh hưởng lớn đến phần nào
thời gian học tập và nghiên cứu của học sinh và giáo viên , dẫn đến hiệu quả hoạt

2

download by :


động của công tác thư viện không được cao. Giáo viên và học sinh khơng có thời gian
nhiều để đến thư viện học tập, nghiên cứu.
Một thực trạng nữa mà Thư viện nhà trường cũng gặp phải đó là nhân viên thư
viện laqmf công tác kiêm nhiệm nên kinh nghiệm chưa nhiều cũng ảnh hưởng tới hiệu
quả của công tác thư viện.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện còn hạn chế nên phần
nào cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, quả lý của công tác thư viện, đến
hoạt động giáo dục của nhà trường.
Về hoạt động công tác thư viện chỉ diễn ra một cách đơn thuần, hoạt động chưa

phong phú là đầu năm cho giáo viên mượn sách giảng dạy, học sinh mượn sách giáo
khoa, cuối năm thu về, vào sổ sách, làm báo cáo...Đây cũng là một trong những
nguyên nhân làm cho chất lượng hoạt động thư viện chưa cao.
Xuất phát từ những lý do đó nên bản thân tơi đã suy nghĩ và mạnh dạn chọn đề tài:
“Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
2.MỤC ĐÍCH NGHIÊNCỨU

Nghiên cứu để tìm ra biện pháp giúp thư viện nhà trường hoạt động có hiệu quả và
ngày
một tốt hơn nhằm đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của giáo viên, học sinh
trong nhà trường.
3. THỜI GIAN - ĐỊA PHƯƠNG

Bắt đầu từ năm học 2011 -2012 đến năm học 2012 - 2013 tại trường 4
3

download by :


4.ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

-

Hoạt động công tác thư viện của một số trường tiểu học trong huyện.

-

Thực tế hoạt động thư viện của trường
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

-

Phương pháp quan sát

-

Phương pháp phân tích

-

Phương pháp thực nghiệm.
PHẦN II: NỘI DUNG

1. CÁC BIỆN PHÁP ,GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
a.Tìm nguồn ngân sách để bổ sung thêm nguồn sách thường xuyên cho thư viện
Trong năm học,ngồi nguồn sách hiện có của thư viện với số lượng hạn chế đã
phần nào ảnh hưởng đến hoạt động của thư viện. Chính vì vậy, tôi luôn suy nghĩ làm
thế nào để luôn đủ số lượng sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách tham khảo theo
danh mục do Bộ Giáo dục& Đào tạo qui định và Sở GD&ĐT hướng dẫn để đáp ứng
với hoạt động của thư viện trong năm học .
Từ những yêu cầu và suy nghĩ đó tơi đã mạnh dạn đề nghị với Hiệu trưởng nhà
trường đầu tư, tổ chức phát động các phong trào để tăng thêm nguồn sách báo, tài liệu
cho Thư viện như:
-

Tranh thủ sự hỗ trợ của các đoàn thể trong nhà trường làm tăng số lượng sách. Ví

dụ như kết hợp với đội thiếu niên tiền phong và nhất là giáo viên chủ nhiệm để xây
dựng phong trào “Góp một cuốn sách để được đọc trăm cuốn sách”.
4

download by :


-

Phát động học sinh góp sách, tiến hành phân loại sách do học sinh góp, đưa những

sách tốt phục vụ cho học sinh, loại trừ những sách có nội dung xấu.
-

Đặt mua các loại báo, tạp chí phù hợp với yêu cầu của cấp học, của giáo viên và

học sinh.
b.Tổ chức hoạt động thư viện
-

Thư viện mở cửa thường xuyên vào các ngày trong tuần. Cán bộ thư viện lên

kế hoạch cụ thể từng tuần, lên lịch đọc sách cụ thể cho các lớp để giữ cho thư viện
được yên lặng, tránh tình trạng học sinh dồn lên thư viện ào ào vào các giờ ra chơi.
+

Giới thiệu các loại sách đến giáo viên và học sinh bằng nhiều hình thức:

Giới thiệu trên bảng thơng báo của thư viện, phịng giáo viên để giáo viên biết và

tìm mượn.
+

Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở thư viện, phòng giáo viên,

văn phòng và nhiều nơi khác để giáo viên tham khảo. Hiện nay do sự phát triển của
công nghệ thông tin nên việc giới thiệu sách cũng dễ dàng hơn.
+

Đối với học sinh: Phòng thư viện giới thiệu sách trên bảng thông báo của thư

viện, của nhà trường, giới thiệu với giáo viên chủ nhiệm để các em nhanh chóng tìm
đến thư viện đọc sách
+ Giới thiệu trong các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể toàn trường.
+

Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở một số vị trí mà học sinh

trong trường thường chú ý để thu hút nhiều bạn đọc đến thư viện .
5

download by :


-

Tổ chức đọc sách cho học sinh các lớp, cán bộ thư viên thường áp dụng phương

pháp như:
+

Các loại sách Kim đồng hay, đẹp , quý, thư viện cho giáo viện chủ nhiệm mượn

về lớp, giáo dục học sinh có ý thức bảo quản sách, bao bọc cẩn thận trước khi đọc .
+ Băng hình thức cho mượn về lớp đọc tập thể trong giờ sinh hoạt hoặc phát về tổ
cho học sinh đọc, công tác bạn đọc cũng được nhân rộng ra rất nhiều bởi vì thì
giờ lên thư viện, phòng đọc của các em rất hạn chế.
+ Trong các giờ ra chơi hằng ngày cán bộ thư viện thường xuyên tổ chức cho học
sinh mượn và đọc sách. Tổ chức cho học sinh đọc sách trong các giờ ra chơi
hàng ngày là những truyện tranh mỏng phù hợp với lứa tuổi, phù hợp với giờ
giấc của các em, nội dung ngắn gọn dễ tiếp thu, màu sắc tranh ảnh đẹp mắt phù
hợp với tuổi thơ. Cán bộ thư viện cũng qua đó kết hợp hướng dẫn học sinh xem
tranh ảnh trong sách và hướng dẫn bảo quản sách.
+ Ngoài ra để vận động học sinh đọc được nhiều sách, tập cho học sinh tìm kiếm
tư liệu qua sách báo, làm quen với kho tàng kiến thức của nhân loại và từng
bước tham gia gia tốt các phong trào thi đua của nhà trường, Tổ công tác thư
viện đã thường xuyên phối hợp với các đoàn thể trong trường tổ chức thi kể
chuyện vào các ngày lễ lớn trong năm như 20/11 , 22/12, 8/3, 26/3.... cũng từ
đó phát động các phong trào thi đua đọc sách, kể chuyện theo sách đến đơng
đảo học sinh tồn trường. Qua đó các em cũng đã tích cực tìm tịi, nghiên cứu
sách báo ở thư viện ngày một nhiều hơn.

6


download by :


+ Đọc to nghe chung: đây là hình thức đơn giản nhất dễ làm, thực hiện ở đâu cũng
được. Đối tượng nghe chủ yếu là học sinh, nhằm tuyên truyền các tác phẩm văn học
giúp các em tiếp thu tốt hơn. Nội dung là truyện cổ tích, truyện ngắn hay, có thể trích
truyện dài để giới thiệuvà trước khi đọc người đọc phải lựa chọn tài liệu và đọc trước.
+ Kể truyện sách : kể truyện sách là thuật lại những điều đã ghi trong sách cho

người khác nghe.Muốn làm được điều này thì người kể phải tiếp thu nhuần
nhuyễn nội dung của sách và trước khi kể phải biết chọn nội dung, chọn đề tài
cho phù hợp với trình độ, lứa tuổi của học sinh.
+ Điểm sách: Là một cuộc nói truyện ngắn gọn, giới thiệu một hay nhiều cuốn
sách đã viết sẵn theo một dàn bài định trước. Giới thiệu sách một cách ngắn
gọn, chủ đề được tập chung, gồm những phần sau đây: giới thiệu hình thức
cuốn sách, tên tác giả, tên sách, nhà xuất bản, nội dung chủ yếu của cuốn sách,
đối tượng của cuốn sách. Bằng phương pháp này có thể giới thiệu được nhiều
sách và có nội dung tập trung.
c. Xây dựng mạng lưới thư viện học sinh
Mạng lưới thư viện học sinh đóng vai trò rất lớn trong hoạt động của thư viện
trường học. Mạng lưới thư viện học sinh là những bạn đọc tích cực, có tinh thần trách
nhiệm với cơng tác thư viện. Nhưng không coi các em là những người thực hiện các
công việc của thư viện một cách bị động mà phải hướng dẫn, giúp đỡ các em thực
hiện tốt cơng tác một cách tích cực và chủ động.
Để có một đội ngũ học sinh - mạng lưới tốt hỗ trợ cho cán bộ thư viện trong các
hoạt động của thư viện, cán bộ thư viện đã lựa chọn các em thích đọc sách, tích cực
7


download by :


nhanh nhẹn, năng nổ dạn dĩ khi xuất hiện trước đám đơng và các em có năng khiếu
như: biết kể chuyện , có giọng đọc hay, có năng khiếu ca hát, múa, viết chữ đẹp, khéo
tay...Số lượng học sinh mạng lưới này cán bộ thư viện theo điều kiện cụ thể của hoạt
động để chọn.
Phân công học sinh mạng lưới: cán bộ phân cơng học sinh theo khả năng của
mình, hướng dẫn từng phần việc được giao cho các em để các em hiểu và thực hiện
tốt công việc của mình

Có thể chia học sinh thành các mạng lưới thư viện theo từng nhóm như sau:
+ Nhóm phục vụ bạn đọc: các em hướng dẫn các bạn chọn sách, cất sách, quan
sát, giữ gìn trật tự...trong lúc các bạn đọc sách trong giờ ra chơi. Ngồi ra các
em có thể giúp cán bộ thư viện cho các bạn mượn sách và nhận trả sách, nhắc
nhở các bạn mượn sách quá hạn.
+ Nhóm tuyên truyền giới thiệu sách: các em cần đọc thêm nhiều sách để có thể
giới thiệu sách, điểm sách, đọc to nghe chung... các em cũng là nòng cốt và là
những cộng sự đắc lực của cán bộ thư viện trong các hoạt động của thư viện
như kể chuyện sách, thi vui đọc sách, trưng bày sách...
+ Nhóm trang trí: gồm các em có năng khiếu hội hoạ, viết chữ đẹp ,khéo
tay...Công việc của các em là trang trí thư viện, làm mục lục treo tường , mục
lục tranh vẽ...giúp thư viện trình bày trong những cuộc trưng bày, triển lãm
sách...
Để có một đội ngũ học sinh mạng lưới thực hiện hết khả năng của mình, hỗ trợ
tốt trong các hoạt động của thư viện là hướng dẫn , rèn luyện và giúp đỡ các em trong
8


download by :


từng nhóm nắm được một số vấn đề về nghiệp vụ thư viện, nắm được phương pháp và
kĩ năng đọc sách, cũng như những biện pháp tuyên truyền sách báo. Cán bộ thư viện
thường quán xuyến được hết phần việc của mình , có kế hoạch, biết phân cơng học
sinh mạng lưới vào những việc hướng dẫn các em một cách bền bỉ kiên trì, tham mưu
tốt với ban giám hiệu để được sự hỗ trợ, động viên khen thưởng các em.
d.Từng bước áp dụng công nghệ thông tin vào công tác thư viện
Từ điều kiện thực tế trong hoạt động quản lý thư viện và hiệu quả của quá trình
khai thác và sử dụng thư viện.Nhận thấy vai trị, tác dụng quan trọng của công nghệ
thông tin cho nên trong năm học này tôi cùng tổ công tác thư viện đã đề xuất với Hiệu

trưởng nhà trường trang bị cho thư viện nhà trường một bộ máy vi tính để thuận lợi
hơn trong công tác quản lý thư viện. Đồng thời quyết định và chỉ đạo cho tổ công tác
thư viện triển khai và đưa vào sử dụng phần mềm quản lý thư viện.
- Nối mạng Internet phòng máy vi tính giúp cho học sinh cũng như giáo viên có
thể vào mạng tìm kiếm, khai thác thơng tin. Từ khi phòng máy đi vào hoạt
động các cán bộ giáo viên nhà trường đã giành nhiều thời gian cho hoạt động tự
học, tự nghiên cứu bằng cách tranh thủ thêm thời gian để đến phòng máy (kể cả
những giờ trống) tìm kiếm, tham khảo tài liệu, bài giảng để phục vụ cho công
tác giảng dạy.
Đối với học sinh nhà trường, các em cũng đã tích cực tìm hiểu, học tập .đặc
biệt là các em ngoài việc đọc truyện, đọc báo và các thơng tin phù hợp với lứa tuổi
của mình thì nhiều em đã biết khai thác và sử dụng phòng máy nối mạng để học tập
và tham gia giải toán trên mạng.
9


download by :


d.Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên thư viện
Cán bộ nhân viên thư viện thường xuyên tự bồi dưỡng về nghiệp vụ , tham quan
học hỏi kinh nghiệm của các thư viện bạn để hoàn thành tốt cơng tác của mình.
Mặt khác u cầu cán bộ thư viện phải nắm được kế hoạch giảng dạy của nhà
trường theo từng tuần, từng tháng, từng học kì và cả năm học để từ đó có kế hoạch tổ
chức các hoạt động của thư viện theo từng giai đoạn cho phù hợp với hoạt động
chung của nhà trường .Thực hiện nghiêm chỉnh nội quy về chuyên môn nhiệp vụ do
nhà trường đề ra như: hồ sơ chuyên môn, kế hoạch hoạt động thư viện hàng năm...
Thái độ phục vụ giáo viên học sinh phải ln vui vẻ hồ nhã, nhiệt tình, có phong
cách phục vụ tốt, nhanh gọn , tích cực phát huy vai trị của cán bộ thư viện trong
trường học, thực hiện nếp sống văn minh lành mạnh.

2. KẾT QUẢ THỰC HIỆN

Qua những biện pháp và việc cụ thể trên, tuy thời gian chưa nhiều. Song hiệu quả
của cơng tác thư viện đã có những khởi sắc và chuyển biến tích cực so với thời gian
trước đó. Từ chỗ hoạt động công tác thư viện của nhân viên với các công việc chỉ lặp lại
một cách đơn giản, khơng có sự đổi mới sáng tạo.Số lượng đầu sách, tài liệu phục vụ ít,
cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu dẫn đến hoạt động chưa hiệu quả, phần nào làm
ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục của nhà trường. Đến nay thư viện nhà trường đã được
đầu tư cơ bản đáp ứng được nhu cầu của giáo viên và học sinh đến với thư viện nghiên
cứu, học tập... Số lượng đầu sách trong thư viện đã tăng lên trên 3000 cuốn. Thư viện
được trang bị máy vi tính và đưa phần mềm quản lý thư viện vào hoạt
10

download by :


động, phòng học Tin học được nối mạng Internet để cán bộ giáo viên và học sinh nhà
trường có thêm nguồn thông tin phục vụ tốt cho hoạt động dạy và học. Hoạt động thư
viện dần ổn định. Giáo viên và học sinh đến thư viện để nghiên cứu và học tập ngày
một nhiều hơn và trở nên thường xuyên.
Chất lượng học tập của học sinh cũng được nâng lên. Điều đó được thể
hiện rõ
ở các bài thi định kì đặc biệt là ở chất lượng của các bài thi môn Tiếng việt, Ở
khả năng đọc, sự hiểu biết về cuộc sống, về thế giới xung quanh mình của học
sinh các khối lớp ngày một tốt hơn, phong phú hơn
PHẦN III: KẾT LUẬN
1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Với phạm vi, khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này, những vấn đề mà tôi đưa ra
mới chỉ là những nghiên cứu bước đầu. Nhưng tôi thấy rằng, để công tác thư viện
hoạt động một cách chất lượng và thực sự hiệu quả thì:

* Trước hết cần có sự quan tâm của Ban giám hiệu và sự đồng tnhh́ ủng hộ của
các tổ chức trong nhà trường xây dựng kế hoạch đầu tư điều kiện cơ sở vật
chất, tài liệu, sách báo. Tuyên truyền cho sự cần thiết cập nhật thông tin bổ
sung kiến thức thực tế vào công việc giảng dạy và học tập hàng ngày của
giáo viên và học sinh.
* Thứ hai: Hoạt động thư viện phải được coi là một hoạt động thường xuyên và
mang tính tự giác. Nhân viên thư viện thật sự nắm được nghiệp vụ chuyên môn,tin
học, say mê đọc nghiên cứu để tuyên truyền giới thiệu và tham mưu cho Ban giám


11

download by :


hiệu thực hiện kế hoạch đă đề ra. Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên, học sinh được
đọc.
* Thứ ba: Phải gắn hoạt động thư viện với các hoạt động sinh hoạt chun đề ở tổ
nhóm chun mơn để nâng cao nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy và khả năng
tự bồi dưỡng của mỗi thành viên trong tổ.
II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:

Hiện tại hầu hết cán bộ thư viện của các trường tiểu học,THCS trong huyện đều
làm công tác kiêm nhiệm, không được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ. Đề nghị
PGD mở lớp tập huấn để nâng cao trình độ chun mơn nghiệp vụ cho cán bộ thư
viện, đồng thời triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin bằng phần mềm trong
quản lý và hoạt động thư viên của các trường .

12

download by :