SKKN một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện

SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
a. Cơ sở lí luận
Thư viện nhà trường là một bộ phận quan trọng góp phần vào việc nâng cao
chất lượng giáo dục của nhà trường. Nó là công cụ phục vụ mục tiêu đổi mới
phương pháp dạy - học, là linh hồn của một nhà trường, là nơi hội tụ kiến thức,
tri thức của loài người. Nó không chỉ giúp cho thầy và trò nhà trường dạy tốt,
học tốt mà nó còn góp phần mở mang trí óc, bồi đắp nhân cách, xây dựng nền
tảng và phông văn hóa cá nhân.
Quy chế về tổ chức hoạt động thư viện đã chỉ rõ: “Thư viện là một bộ
phận cơ sở vật chất trọng yếu, là trung tâm sinh hoạt văn hoá và khoa học của
nhà trường. Nó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, bồi
dưỡng kiến thức cơ bản về khoa học, xây dựng thói quen tự học, tự nghiên cứu
cho học sinh, tạo cơ sở từng bước thay đổi phương pháp Dạy – Học, đồng thời
thư viện tham gia tích cực vào việc bồi dưỡng tư tưởng chính trị và xây dựng
nếp sống văn hoá mới cho các thành viên của nhà trường.(Quy chế về tổ chức
và hoạt động thư viện trường PT- Bộ GD&ĐT).
Trong các năm học qua, song song với các văn bản chỉ đạo kế hoạch,
nhiệm vụ năm học của ngành đều nói tới vị trí vai trò cũng như tác dụng của thư
viện trường học. Phòng giáo dục Lý Nhân cũng có những văn bản chỉ đạo,
hướng dẫn công tác thư viện cũng như tổng kết đúc rút kinh nghiệm của hoạt
động thư viện từng năm.
Xuất phát từ vai trò, vị trí và những tác dụng đó của thư viện, trong những
năm gần đây bên cạnh việc dạy - học của giáo viên và học sinh, áp dụng phương
pháp dạy học mới nhằm pháy huy tối ưu tính tích cực, sáng tạo của học sinh, thì
thư viện nhà trường cũng từng bước được quan tâm đầu tư để đáp ứng yêu cầu

1
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
học tập và nghiên cứu ngày càng cao của giáo viên và học sinh, đáp ứng với xu

thế phát triển của ngành giáo dục nói chung đồng thời nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục để đảm bảo về chất lượng đội ngũ. Đặc biệt là đổi mới phương
pháp giảng dạy đã và đang từng bước đòi hỏi đối với mỗi thành viên trong nhà
trường. Chính vì vậy hoạt động thư viện nhà trường đã trở thành việc làm
thường xuyên và hết sức cần thiết đối với hoạt động giáo dục của nhà trường.
b, Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua ,trường cũng như một số trường học khác trong
huyện nói riêng và trong tỉnh nói chung, cơ sở vật chất để phục vụ hoạt động
của công tác thư viện mới chỉ đáp ứng được các yêu cầu tối thiểu của một
trường chuẩn. Chưa có phòng đọc riêng đảm bảo tiêu chuẩn phục vụ công tác
học tập và nghiên cứu của học sinh và giáo viên, phòng đọc và kho sách còn
chung nhau. Cơ sở vật chất phục vụ thư viện còn thiếu thốn, sách tham khảo
giành cho giáo viên còn ít, không có đủ sách đáp ứng nhu cầu mượn của học
sinh.
Mặt khác do trường học hai buổi trong ngày nên ảnh hưởng lớn đến phần
nào thời gian học tập và nghiên cứu của học sinh và giáo viên , dẫn đến hiệu quả
hoạt động của công tác thư viện không được cao. Giáo viên và học sinh không
có thời gian nhiều để đến thư viện học tập, nghiên cứu.
Một thực trạng nữa mà Thư viện nhà trường cũng gặp phải đó là nhân
viên thư viện laqmf công tác kiêm nhiệm nên kinh nghiệm chưa nhiều cũng ảnh
hưởng tới hiệu quả của công tác thư viện.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động thư viện còn hạn chế nên
phần nào cũng làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động, quả lý của công tác thư
viện, đến hoạt động giáo dục của nhà trường.

2
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
Về hoạt động công tác thư viện chỉ diễn ra một cách đơn thuần, hoạt động
chưa phong phú là đầu năm cho giáo viên mượn sách giảng dạy, học sinh mượn
sách giáo khoa, cuối năm thu về, vào sổ sách, làm báo cáo Đây cũng là một

trong những nguyên nhân làm cho chất lượng hoạt động thư viện chưa cao.
Xuất phát từ những lý do đó nên bản thân tôi đã suy nghĩ và mạnh dạn chọn
đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện”
2.MỤC ĐÍCH NGHIÊNCỨU
Nghiên cứu để tìm ra biện pháp giúp thư viện nhà trường hoạt động có hiệu
quả và ngày
một tốt hơn nhằm đáp ứng được nhu cầu học tập, nghiên cứu của giáo viên,
học sinh trong nhà trường.
3. THỜI GIAN - ĐỊA PHƯƠNG
Bắt đầu từ năm học 2011 -2012 đến năm học 2012 - 2013 tại trường 4
4.ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Hoạt động công tác thư viện của một số trường tiểu học trong huyện.
- Thực tế hoạt động thư viện của trường
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp phân tích
- Phương pháp thực nghiệm.
PHẦN II: NỘI DUNG
1. CÁC BIỆN PHÁP ,GIẢI PHÁP TỔ CHỨC THỰC HIỆN
a.Tìm nguồn ngân sách để bổ sung thêm nguồn sách thường xuyên cho thư
viện
Trong năm học,ngoài nguồn sách hiện có của thư viện với số lượng hạn
chế đã phần nào ảnh hưởng đến hoạt động của thư viện. Chính vì vậy, tôi luôn

3
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
suy nghĩ làm thế nào để luôn đủ số lượng sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách
tham khảo theo danh mục do Bộ Giáo dục& Đào tạo qui định và Sở GD&ĐT
hướng dẫn để đáp ứng với hoạt động của thư viện trong năm học .
Từ những yêu cầu và suy nghĩ đó tôi đã mạnh dạn đề nghị với Hiệu trưởng

nhà trường đầu tư, tổ chức phát động các phong trào để tăng thêm nguồn sách
báo, tài liệu cho Thư viện như:
- Tranh thủ sự hỗ trợ của các đoàn thể trong nhà trường làm tăng số lượng
sách. Ví dụ như kết hợp với đội thiếu niên tiền phong và nhất là giáo viên chủ
nhiệm để xây dựng phong trào “Góp một cuốn sách để được đọc trăm cuốn
sách”.
- Phát động học sinh góp sách, tiến hành phân loại sách do học sinh góp, đưa
những sách tốt phục vụ cho học sinh, loại trừ những sách có nội dung xấu.
- Đặt mua các loại báo, tạp chí phù hợp với yêu cầu của cấp học, của giáo viên
và học sinh.
b.Tổ chức hoạt động thư viện
- Thư viện mở cửa thường xuyên vào các ngày trong tuần. Cán bộ thư
viện lên kế hoạch cụ thể từng tuần, lên lịch đọc sách cụ thể cho các lớp để giữ
cho thư viện được yên lặng, tránh tình trạng học sinh dồn lên thư viện ào ào vào
các giờ ra chơi.
- Giới thiệu các loại sách đến giáo viên và học sinh bằng nhiều hình thức:
+ Giới thiệu trên bảng thông báo của thư viện, phòng giáo viên để giáo viên
biết và tìm mượn.
+ Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở thư viện, phòng giáo
viên, văn phòng và nhiều nơi khác để giáo viên tham khảo. Hiện nay do sự phát
triển của công nghệ thông tin nên việc giới thiệu sách cũng dễ dàng hơn.

4
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
+ Đối với học sinh: Phòng thư viện giới thiệu sách trên bảng thông báo của
thư viện, của nhà trường, giới thiệu với giáo viên chủ nhiệm để các em nhanh
chóng tìm đến thư viện đọc sách
+ Giới thiệu trong các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể toàn trường.
+ Điểm sách theo nội dung và trang bìa của sách dán ở một số vị trí mà học
sinh trong trường thường chú ý để thu hút nhiều bạn đọc đến thư viện .

- Tổ chức đọc sách cho học sinh các lớp, cán bộ thư viên thường áp dụng
phương pháp như:
+ Các loại sách Kim đồng hay, đẹp , quý, thư viện cho giáo viện chủ nhiệm
mượn về lớp, giáo dục học sinh có ý thức bảo quản sách, bao bọc cẩn thận trước
khi đọc .
+ Băng hình thức cho mượn về lớp đọc tập thể trong giờ sinh hoạt hoặc phát về
tổ cho học sinh đọc, công tác bạn đọc cũng được nhân rộng ra rất nhiều bởi vì
thì giờ lên thư viện, phòng đọc của các em rất hạn chế.
+ Trong các giờ ra chơi hằng ngày cán bộ thư viện thường xuyên tổ chức cho
học sinh mượn và đọc sách. Tổ chức cho học sinh đọc sách trong các giờ ra chơi
hàng ngày là những truyện tranh mỏng phù hợp với lứa tuổi, phù hợp với giờ
giấc của các em, nội dung ngắn gọn dễ tiếp thu, màu sắc tranh ảnh đẹp mắt phù
hợp với tuổi thơ. Cán bộ thư viện cũng qua đó kết hợp hướng dẫn học sinh xem
tranh ảnh trong sách và hướng dẫn bảo quản sách.
+ Ngoài ra để vận động học sinh đọc được nhiều sách, tập cho học sinh tìm
kiếm tư liệu qua sách báo, làm quen với kho tàng kiến thức của nhân loại và
từng bước tham gia gia tốt các phong trào thi đua của nhà trường, Tổ công tác
thư viện đã thường xuyên phối hợp với các đoàn thể trong trường tổ chức thi kể
chuyện vào các ngày lễ lớn trong năm như 20/11 , 22/12, 8/3, 26/3 cũng từ
đó phát động các phong trào thi đua đọc sách, kể chuyện theo sách đến đông

5
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
đảo học sinh toàn trường. Qua đó các em cũng đã tích cực tìm tòi, nghiên cứu
sách báo ở thư viện ngày một nhiều hơn.
+ Đọc to nghe chung: đây là hình thức đơn giản nhất dễ làm, thực hiện ở đâu
cũng được. Đối tượng nghe chủ yếu là học sinh, nhằm tuyên truyền các tác
phẩm văn học giúp các em tiếp thu tốt hơn. Nội dung là truyện cổ tích, truyện
ngắn hay, có thể trích truyện dài để giới thiệuvà trước khi đọc người đọc phải
lựa chọn tài liệu và đọc trước.

+ Kể truyện sách : kể truyện sách là thuật lại những điều đã ghi trong sách cho
người khác nghe.Muốn làm được điều này thì người kể phải tiếp thu nhuần
nhuyễn nội dung của sách và trước khi kể phải biết chọn nội dung, chọn đề tài
cho phù hợp với trình độ, lứa tuổi của học sinh.
+ Điểm sách: Là một cuộc nói truyện ngắn gọn, giới thiệu một hay nhiều cuốn
sách đã viết sẵn theo một dàn bài định trước. Giới thiệu sách một cách ngắn
gọn, chủ đề được tập chung, gồm những phần sau đây: giới thiệu hình thức cuốn
sách, tên tác giả, tên sách, nhà xuất bản, nội dung chủ yếu của cuốn sách, đối
tượng của cuốn sách. Bằng phương pháp này có thể giới thiệu được nhiều sách
và có nội dung tập trung.
c. Xây dựng mạng lưới thư viện học sinh
Mạng lưới thư viện học sinh đóng vai trò rất lớn trong hoạt động của thư
viện trường học. Mạng lưới thư viện học sinh là những bạn đọc tích cực, có tinh
thần trách nhiệm với công tác thư viện. Nhưng không coi các em là những
người thực hiện các công việc của thư viện một cách bị động mà phải hướng
dẫn, giúp đỡ các em thực hiện tốt công tác một cách tích cực và chủ động.
Để có một đội ngũ học sinh - mạng lưới tốt hỗ trợ cho cán bộ thư viện
trong các hoạt động của thư viện, cán bộ thư viện đã lựa chọn các em thích đọc
sách, tích cực nhanh nhẹn, năng nổ dạn dĩ khi xuất hiện trước đám đông và các

6
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
em có năng khiếu như: biết kể chuyện , có giọng đọc hay, có năng khiếu ca hát,
múa, viết chữ đẹp, khéo tay Số lượng học sinh mạng lưới này cán bộ thư viện
theo điều kiện cụ thể của hoạt động để chọn.
Phân công học sinh mạng lưới: cán bộ phân công học sinh theo khả năng
của mình, hướng dẫn từng phần việc được giao cho các em để các em hiểu và
thực hiện tốt công việc của mình
Có thể chia học sinh thành các mạng lưới thư viện theo từng nhóm như sau:
+ Nhóm phục vụ bạn đọc: các em hướng dẫn các bạn chọn sách, cất sách,

quan sát, giữ gìn trật tự trong lúc các bạn đọc sách trong giờ ra chơi. Ngoài ra
các em có thể giúp cán bộ thư viện cho các bạn mượn sách và nhận trả sách,
nhắc nhở các bạn mượn sách quá hạn.
+ Nhóm tuyên truyền giới thiệu sách: các em cần đọc thêm nhiều sách để
có thể giới thiệu sách, điểm sách, đọc to nghe chung các em cũng là nòng cốt
và là những cộng sự đắc lực của cán bộ thư viện trong các hoạt động của thư
viện như kể chuyện sách, thi vui đọc sách, trưng bày sách
+ Nhóm trang trí: gồm các em có năng khiếu hội hoạ, viết chữ đẹp ,khéo
tay Công việc của các em là trang trí thư viện, làm mục lục treo tường , mục
lục tranh vẽ giúp thư viện trình bày trong những cuộc trưng bày, triển lãm
sách
Để có một đội ngũ học sinh mạng lưới thực hiện hết khả năng của mình,
hỗ trợ tốt trong các hoạt động của thư viện là hướng dẫn , rèn luyện và giúp đỡ
các em trong từng nhóm nắm được một số vấn đề về nghiệp vụ thư viện, nắm
được phương pháp và kĩ năng đọc sách, cũng như những biện pháp tuyên truyền
sách báo. Cán bộ thư viện thường quán xuyến được hết phần việc của mình , có
kế hoạch, biết phân công học sinh mạng lưới vào những việc hướng dẫn các em

7
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
một cách bền bỉ kiên trì, tham mưu tốt với ban giám hiệu để được sự hỗ trợ,
động viên khen thưởng các em.
d.Từng bước áp dụng công nghệ thông tin vào công tác thư viện
Từ điều kiện thực tế trong hoạt động quản lý thư viện và hiệu quả của quá
trình khai thác và sử dụng thư viện.Nhận thấy vai trò, tác dụng quan trọng của
công nghệ thông tin cho nên trong năm học này tôi cùng tổ công tác thư viện đã
đề xuất với Hiệu trưởng nhà trường trang bị cho thư viện nhà trường một bộ
máy vi tính để thuận lợi hơn trong công tác quản lý thư viện. Đồng thời quyết
định và chỉ đạo cho tổ công tác thư viện triển khai và đưa vào sử dụng phần
mềm quản lý thư viện.

- Nối mạng Internet phòng máy vi tính giúp cho học sinh cũng như giáo
viên có thể vào mạng tìm kiếm, khai thác thông tin. Từ khi phòng máy đi vào
hoạt động các cán bộ giáo viên nhà trường đã giành nhiều thời gian cho hoạt
động tự học, tự nghiên cứu bằng cách tranh thủ thêm thời gian để đến phòng
máy (kể cả những giờ trống) tìm kiếm, tham khảo tài liệu, bài giảng để phục vụ
cho công tác giảng dạy.
Đối với học sinh nhà trường, các em cũng đã tích cực tìm hiểu, học tập
.đặc biệt là các em ngoài việc đọc truyện, đọc báo và các thông tin phù hợp với
lứa tuổi của mình thì nhiều em đã biết khai thác và sử dụng phòng máy nối
mạng để học tập và tham gia giải toán trên mạng.
d.Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên thư viện
Cán bộ nhân viên thư viện thường xuyên tự bồi dưỡng về nghiệp vụ , tham
quan học hỏi kinh nghiệm của các thư viện bạn để hoàn thành tốt công tác của
mình.
Mặt khác yêu cầu cán bộ thư viện phải nắm được kế hoạch giảng dạy của nhà
trường theo từng tuần, từng tháng, từng học kì và cả năm học để từ đó có kế

8
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
hoạch tổ chức các hoạt động của thư viện theo từng giai đoạn cho phù hợp với
hoạt động chung của nhà trường .Thực hiện nghiêm chỉnh nội quy về chuyên
môn nhiệp vụ do nhà trường đề ra như: hồ sơ chuyên môn, kế hoạch hoạt động
thư viện hàng năm
Thái độ phục vụ giáo viên học sinh phải luôn vui vẻ hoà nhã, nhiệt tình, có
phong cách phục vụ tốt, nhanh gọn , tích cực phát huy vai trò của cán bộ thư
viện trong trường học, thực hiện nếp sống văn minh lành mạnh.

2. KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Qua những biện pháp và việc cụ thể trên, tuy thời gian chưa nhiều. Song
hiệu quả của công tác thư viện đã có những khởi sắc và chuyển biến tích cực so

với thời gian trước đó. Từ chỗ hoạt động công tác thư viện của nhân viên với
các công việc chỉ lặp lại một cách đơn giản, không có sự đổi mới sáng tạo.Số
lượng đầu sách, tài liệu phục vụ ít, cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu dẫn
đến hoạt động chưa hiệu quả, phần nào làm ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục
của nhà trường. Đến nay thư viện nhà trường đã được đầu tư cơ bản đáp ứng
được nhu cầu của giáo viên và học sinh đến với thư viện nghiên cứu, học tập
Số lượng đầu sách trong thư viện đã tăng lên trên 3000 cuốn. Thư viện được
trang bị máy vi tính và đưa phần mềm quản lý thư viện vào hoạt động, phòng
học Tin học được nối mạng Internet để cán bộ giáo viên và học sinh nhà trường
có thêm nguồn thông tin phục vụ tốt cho hoạt động dạy và học. Hoạt động thư
viện dần ổn định. Giáo viên và học sinh đến thư viện để nghiên cứu và học tập
ngày một nhiều hơn và trở nên thường xuyên.
- Chất lượng học tập của học sinh cũng được nâng lên. Điều đó được thể
hiện rõ ở các bài thi định kì đặc biệt là ở chất lượng của các bài thi môn Tiếng

9
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
việt, Ở khả năng đọc, sự hiểu biết về cuộc sống, về thế giới xung quanh mình
của học sinh các khối lớp ngày một tốt hơn, phong phú hơn
PHẦN III: KẾT LUẬN
1. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Với phạm vi, khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này, những vấn đề mà tôi
đưa ra mới chỉ là những nghiên cứu bước đầu. Nhưng tôi thấy rằng, để công tác
thư viện hoạt động một cách chất lượng và thực sự hiệu quả thì:
* Trước hết cần có sự quan tâm của Ban giám hiệu và sự đồng tình ủng hộ
của các tổ chức trong nhà trường xây dựng kế hoạch đầu tư điều kiện cơ sở vật
chất, tài liệu, sách báo. Tuyên truyền cho sự cần thiết cập nhật thông tin bổ sung
kiến thức thực tế vào công việc giảng dạy và học tập hàng ngày của giáo viên và
học sinh.
* Thứ hai: Hoạt động thư viện phải được coi là một hoạt động thường xuyên

và mang tính tự giác. Nhân viên thư viện thật sự nắm được nghiệp vụ chuyên
môn,tin học, say mê đọc nghiên cứu để tuyên truyền giới thiệu và tham mưu cho
Ban giám hiệu thực hiện kế hoạch đã đề ra. Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo
viên, học sinh được đọc.

10
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
* Thứ ba: Phải gắn hoạt động thư viện với các hoạt động sinh hoạt chuyên đề
ở tổ nhóm chuyên môn để nâng cao nghiệp vụ, phương pháp giảng dạy và khả
năng tự bồi dưỡng của mỗi thành viên trong tổ.
II. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
Hiện tại hầu hết cán bộ thư viện của các trường tiểu học,THCS trong huyện
đều làm công tác kiêm nhiệm, không được đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ.
Đề nghị PGD mở lớp tập huấn để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho
cán bộ thư viện, đồng thời triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin bằng
phần mềm trong quản lý và hoạt động thư viên của các trường .
MỤC LỤC

11
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
(Bạn có thể thay đổi - thêm bớt nên số trang thay đổi do vậy chúng tôi chỉ để sẵn danh mục. Bấm
phím tab sẽ ra các dấu … cách đều)
PHẦN I. MỞ ĐẦU Trang 3
1. Lý do chọn đề tài 4
2
3
4
5
PHẦN II. NỘI DUNG
1

2
3
4
PHẦN III. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ
1. KẾT LUẬN
2. KIẾN NGHỊ
PHỤ LỤC

12
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập- Tự do- Hạnh phúc
BẢN CAM KẾT
I. THÔNG TIN TÁC GIẢ
Họ và tên: ………………………
Ngày, tháng, năm sinh: …………
Đơn vị: Trường tiểu học ………
Địên thoại: 0912345678
E-mail:
II. TÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên SKKN:
III. NỘI DUNG CAM KẾT
Tôi xin cam kết sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã áp dụng thành công trong giảng dạy tại trường
……………………………… . Trong trường hợp có xảy ra tranh chấp về quyền sở hữu đối với
một phần hay toàn bộ sản phẩm sáng kiến kinh nghiệm này mà tôi là người vi phạm, tôi hoàn toàn
chịu trách nhiệm trước lãnh đạo đơn vị, lãnh đạo sở GD&ĐT. Sáng kiến kinh nghiệm này tôi cũng
đã phổ biến cho đồng nghiệp nên nếu có bạn đọc học tập, nghiên cứu, sử dụng, áp dụng sáng kiến
này tôi cũng không khiếu nại hay đòi hỏi quyền sở hữu.
…………, ngày … tháng … năm 20….
Người cam kết

(Ký, ghi rõ họ tên)

13
SKKN: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động thư viện

14