TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ CAI NGHIỆN THUỐC LÁ. ThS. Lê Khắc Bảo. Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TPHCM

TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ
CAI NGHIỆN THUỐC LÁ

Báo cáo viên: ThS. Lê Khắc Bảo
Bộ môn Nội – Đại học Y Dược TPHCM
1


NỘI DUNG TẬP HUẤN
• Bài 1: Chẩn đốn nghiện thuốc lá
• Bài 2: Tư vấn ngắn
• Bài 3: Tư vấn sâu
• Bài 4: Thuốc điều trị cai thuốc lá
• Bài 5: Tư vấn ngừa tái nghiện

• Bài 6: Xây dựng phòng tư vấn cai thuốc lá


BÀI 2: TƯ VẤN NGẮN
I. Chứng cứ lâm sàng về hiệu quả của tư
vấn ngắn
II. Yêu cầu kỹ thuật để đảm bảo hiệu quả
của tư vấn ngắn

3


CƠ HỘI TƯƠNG TÁC NGƯỜI
HÚT THUỐC LÁ
• Ít nhất 70% và 1/3 người hút thuốc lá gặp BS và
nha sỹ hàng năm.

• Ít nhất 70% người hút thuốc lá muốn cai thuốc

lá. 2/3 người tái nghiện muốn cai lại ngay trong
30 ngày.
• Đa số người hút thuốc lá xem “lời khuyên bác
sỹ” là “động cơ quan trọng” để họ cai thuốc lá.
4
Treating
Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


HIỆU QUẢ LỜI KHUN CỦA
NHÂN VIÊN Y TẾ
Lời khun

Khơng khun
(nhóm chứng)
Bác sỹ khuyên

5

Số
nhánh

CI 95%

Tỷ lệ cai CI 95%

9

1,0

7,9%

10

1,3 (1,1 – 1,6) 10,2 % (8,5 – 12)

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline
2008 update


THỜI GIAN TỪNG LẦN KHUYÊN
CAI THUỐC LÁ
Thời gian
khuyên
Không khuyên
< 3 phút
3 – 10 phút
> 10 phút

Số
nhánh
30
19
16
55

OR (C.I. 95%)
1,0

OR (C.I. 95%)
10,9%

1,3(1,01 – 1,6) 13,4%(10,9– 16,1)
1,6 (1,2 – 2,0) 16%(12,8 – 19,2)
2,3 (2,0 – 2,7) 22,1%(19,4– 24,7)

• Chỉ khuyên < 3 phút cũng hiệu quả
• Khuyên càng lâu, càng dài  hiệu quả càng cao
6
Treating
Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


THỜI GIAN TÍCH LŨY CỦA NHIỀU
LẦN KHUYÊN CAI THUỐC LÁ
Tổng thời
Số
gian khuyên nhánh
Không khuyên
16
1 – 3 phút
12
4 – 30 phút
20
31 – 90 phút
16
91 – 300 phút
16

> 300 phút
15

OR (C.I. 95%) OR (C.I. 95%)
1,0

11%

1,4 (1,1 – 1,8) 14,4% (11,3 – 17,5)
1,9 (1,5 – 2,3) 18,8% (15,6 – 22,0)
3,0 (2,3 – 3,8) 26,5% (21,5 – 31,4)
3,2 (2,3 – 4,6) 28,4%(21,3 – 35,5%)
2,8 (2,0 – 3,9) 25,5%(19,2 – 31,7%)

• Σ thời gian lần khuyên càng dài  hiệu quả cao
7

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


SỐ LẦN KHUYÊN CAI THUỐC LÁ
Σ lần
khuyên
0 – 1 lần

2 – 3 lần
4 – 8 lần
> 8 lần

Số

nhánh
43

17
23
51

OR (C.I. 95%)

OR (C.I. 95%)

1,0

12,4%

1,4 (1,1 – 1,7)
1,9 (1,6 – 2,2)
2,3 (2,1 – 3,0)

16,3% (13,7 – 19,0)
20,9% (18,1 – 23,6)
24,7% (21,0 – 28,4)

• Tổng số lần khuyên càng nhiều  hiệu quả cao
8

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


NHÂN VIÊN Y TẾ Ở CÁC VỊ TRÍ

KHÁC NHAU KHUYÊN
N.V.Y.T
Số nhánh OR (C.I. 95%) OR (C.I. 95%)
Khơng có
16
1,0
10,2%
Tự tìm hiểu
47
1,1 (0,9 – 1,3) 10,9% (9,1 – 12,7)
N.V.Y.T
không là BS
N.V.Y.T là
BS

39

1,7 (1,3 – 2,1) 15,8%(12,8 – 18,8)

11

2,2 (1,5 – 3,2) 19,9%(13,7 – 26,2)

• Mọi N.V.Y.T đều hiệu quả khuyên cai thuốc lá
• N.V.Y.T là BS hiệu quả hơn khuyên cai thuốc lá
9

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update

PHỐI HỢP NHÂN VIÊN Y TẾ
TRONG KHUYÊN CAI THUỐC LÁ
Phối hợp
Số nhánh OR (C.I. 95%) OR (C.I. 95%)
các N.V.Y.T
0
30
1,0
10,8%
1
2
≥3

50
16
7

1,8 (1,5 – 2,2) 18,3% (15,4 – 21,1)
2,5 (1,9 – 3,4) 23,6% (18,4 – 28,7)
2,4 (2,1 – 2,9) 23,0% (20,0 – 25,9)

• Phối hợp lời khuyên của N.V.Y.T ở nhiều vị trí
khác nhau giúp tăng cao hiệu quả cai thuốc lá
10

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


BÀI 2: TƯ VẤN NGẮN
I. Chứng cứ lâm sàng về hiệu quả của tư

vấn ngắn
II. Yêu cầu kỹ thuật để đảm bảo hiệu quả
của tư vấn ngắn

11


LỜI KHUYÊN CAI THUỐC LÁ
Muốn cai (5A)
Ask

– Hỏi

Chưa muốn cai (5R)
Relevant – Tương thích

Advise – Khuyên

Risk

Assess – Đánh giá

Reward

Assist

– Hỗ trợ

Arrange – Sắp xếp
12

– Nguy cơ

– Lợi ích

Roadblocks – Rào cản

Repetition – Lập lại


LỜI KHUN 5A
• Ask – Hỏi:
– Ơng bà có đang hút thuốc lá khơng ?

• Advise – Khun:
– Ơng bà hãy cai thuốc lá đi !

• Assess – Đánh giá:
– Ơng bà có muốn cai thuốc lá khơng ?

• Assist – Hỗ trợ:
– Tôi sẽ hỗ trợ ông bà cai thuốc lá !

• Arrange – Sắp xếp:
– Ơng bà hãy quay lại/ điện thoại / liên lạc khi cần
13

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update

LỜI KHUN 5R
• Relevance – Tương thích:
– Chỉ ra cai thuốc lá là rất hợp với người được tư vấn

• Risk – Nguy cơ tiềm ẩn:
– Chỉ ra nguy cơ tiềm tàng khi hút thuốc lá

• Rewards – Lợi ích mong đợi:
– Chỉ ra các lợi ích mong đợi khi cai thuốc lá

• Roadblocks – Rào cản:
– Chỉ ra các rào cản cai thuốc lá + giải pháp vượt qua

• Repetition – Lập lại:
– Lời khuyên cai thuốc lá lập lại ở mọi lần khám
14

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


YÊU CẦU ĐỐI VỚI LỜI KHUYÊN
CAI THUỐC LÁ
• Rõ ràng:
– Nói “khơng” với hút thuốc lá.

– Ex: Hút thuốc lá nhẹ cũng vẫn nguy hiểm

• Mạnh mẽ:
– Động từ hành động mạnh mẽ.
– Ex: Ơng bà phải cai thuốc lá.

• Cá thể hóa:
– Liên quan trực tiếp đến cá nhân người được tư vấn
15

– Ex: Hút thuốc lá làm ông bà nhập viện nhiều hơn

Treating Tobacco Use and Dependence - Clinical Practice Guideline 2008 update


HÃY KHUN CAI THUỐC LÁ
• Tình huống 1:
– BN A, 56 tuổi, hút thuốc lá đến vì COPD, muốn cai

• Tình huống 2:
– BN B, 45 tuổi, hút thuốc lá, đến vì THA, khơng muốn cai

• Tình huống 3:
– BN C, 52 tuổi vừa xuất viện vì nhồi máu cơ tim, vừa
mới cai thuốc lá được 2 tuần do BS bắt buộc

• Tình huống 4:
– BN D, 18 tuổi đến khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự,
không hút thuốc lá
16


TÌNH HUỐNG 1
• Ơng phải
gây

(4)

(2)

cai hẳn

COPD

(3)

(1)

thuốc lá đi, hút thuốc lá

cho ơng: ho khó thở, nhập viện

thường xun hơn. Cai thuốc lá giúp

(5)

COPD

(3)

của ông ổn định hơn, chậm tiến triển nặng hơn.
Cai thuốc lá có thể có khó chịu

(6)

nhưng chúng

tơi sẽ giúp ông vượt qua. Bất kỳ khi nào cần

(7)

ông có thể liên hệ lại để chúng tơi giúp đỡ theo
số ĐT...
17


TÌNH HUỐNG 2
• Ơng phải cai ngay thuốc lá đi. Với bệnh tăng

huyết áp đang mắc mà ơng cịn hút thì bệnh sẽ
nặng hơn: HA tăng hơn, dễ bị TBMMN, NMCT
…, cai thuốc lá giúp bệnh THA ổn định: trị số HA
giảm, giảm liều thuốc hạ áp; chậm tiến triển
nặng: khơng tai biến, NMCT. Cai thuốc lá có thể
khó chịu: cáu gắt, tăng cân, mất ngủ… trong giai
đoạn đầu nhưng sẽ hết sớm. Nếu ông cần giúp
đỡ thì liên lạc với chúng tôi theo số điện thoại…
18


TÌNH HUỐNG 3
• Ơng phải tiếp tục cai, khơng được hút thuốc lá
trở lại dù chỉ một hơi vì hút thuốc lá có thể làm
ơng tái phát nhồi máu cơ tim mà lần sau có thể
khơng may mắn và cứu sống được ông như lần

vừa rồi. Cai thuốc lá giúp việc điều trị lần này sẽ
ổn định và tốt hơn. Cai thuốc lá lúc đầu sẽ khó
chịu nhưng chúng tơi sẽ có thuốc để giúp ơng cai
được thành cơng, nếu gặp khó khăn thì xin ơng
19

liên hệ theo số dt…


TÌNH HUỐNG 4
• Rất mừng vì em khơng hút thuốc lá, bs khun
em tuyệt đối khơng hút thuốc lá vì chúng ta biết
rằng hút thuốc lá rất có hại cho sức khỏe của em
và những người xung quanh ví dụ như nó gây

hơi miệng, răng vàng, da xạm. Khơng hút thuốc
lá sẽ giúp em duy trì được sức khỏe, tươi tắn,
thơng minh. Nếu em bị bạn bè rủ rê thì hãy từ
chối ngay.
20


THÔNG ĐIỆP CẦN NHỚ
12. Lời khuyên cai thuốc lá của NVYT, dù ngắn 1 – 3
phút, rất hiệu quả giúp BN cai thuốc lá, tăng thời gian

và số lần khuyên giúp tăng hiệu quả cai thuốc lá
13. Lời khuyên cai thuốc lá từ NVYT ở mọi vị trí đều hiệu
quả, và lời khuyên từ BS hiệu quả cao nhất

14. Lời khuyên cần Rõ ràng, Mạnh mẽ, Tương thích đề
cập Nguy cơ, Lợi ích, Rào cản, Lập lại thường xuyên
21


PHÁC ĐỒ TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ CAI
THUỐC LÁ
Tư vấn ngắn (5A, 5R)
Muốn cai

Chưa muốn

Kê toa

Tư vấn sâu

Thuận lợi

Khó khăn

Kê toa