Tài liệu Dùng đơn thuốc cũ ẩn chứa tác hại khôn lường pptx

Dùng đơn thuốc cũ ẩn
chứa tác hại khôn lường
Có rất nhiều người sau khi được bác sĩ chữa khỏi bệnh, một thời gian,
bệnh có vẻ như tái phát với các triệu chứng na ná giống như trước, thế
là họ tự ý dùng lại đơn thuốc cũ, mua thuốc dùng y chang như trước
đây… Vậy điều này gây ra những hậu quả gì cho sức khỏe?
Đặc biệt, nhiều bà mẹ hay dùng lại đơn thuốc cũ mà bác sĩ đã ghi đơn cho
trẻ trước đây và nay trẻ bị bệnh trở lại.
Một số người khác dùng đơn thuốc cũ của người khác khi thấy người đó đã
bị bệnh có vẻ giống như bệnh của mình hiện giờ và tìm cách mua thuốc để
tự sử dụng với mong muốn sẽ hết bệnh như người có đơn thuốc đã được
chữa khỏi.
Một đơn thuốc luôn có nghĩa: dành cho một cá nhân cụ thể được dùng trong
một thời điểm cụ thể
Dùng đơn thuốc cũ: tác hại khôn lường
Nhiều vấn đề nghiêm trọng gắn liền với tình trạng “tự dùng thuốc” ở nước
ta, trong đó có tự dùng đơn thuốc cũ. Đó là tự ý dùng thuốc mà thuốc đó
thuộc loại bán theo đơn (nên lưu ý kháng sinh và thuốc loại glucocorticoid –
thường gọi tắt là corticoid – ở nhiều nước phải bán theo toa, còn ở ta còn
bán khá thoải mái, còn dùng đơn thuốc cũ để mua thuốc thì xem như là sự
lừa gạt người cung cấp thuốc); và tự ý dùng thuốc ở người hoàn toàn mù tịt
về thuốc.

Tự uống thuốc theo đơn cũ ẩn chứa rất nhiều nguy hiểm.
Xin nêu một trường hợp tự ý dùng thuốc rất sai lầm xảy ra khá phổ biến ở
miền Nam nước ta trước năm 1975, đó là người bị cảm sơ sài nhưng lại
dùng kháng sinh cloramphenicol (tên biệt dược nổi tiếng trước đây là
Tifomycine) để tự chữa trị thường xuyên nên sau một thời gian bị thiếu máu
bất sản (loại rối loạn rất nặng do cơ thể không sinh ra được tế bào máu) và
dẫn đến tử vong. Tóm lại, việc “tự dùng thuốc” luôn hàm chứa mối đe dọa
nguy hiểm vì nó có thể trở thành “sự lạm dụng thuốc một cách tự ý mà lại

không có sự hiểu biết kèm theo”, có thể đưa đến tác hại không lường trước
được.
Tự dùng thuốc có khi trở thành rất nguy hiểm vì dùng thuốc không đúng che
lấp dấu hiệu “cấp cứu ngoại khoa” (tức là phải được nhập viện để được mổ
gấp). Thí dụ, khi bị đau bụng không rõ nguyên nhân mà vội dùng thuốc
chống co thắt để giảm đau, bụng hết đau như bệnh vẫn còn (như viêm ruột
thừa, có thai ngoài tử cung…), người bệnh không đi bệnh viện để được phát
hiện bệnh, mổ cấp cứu kịp thời và có khi hậu quả rất đáng tiếc xảy ra.
Tự dùng thuốc có thể làm cho bệnh nhẹ trở thành bệnh nặng vì không được
chữa trị bằng thuốc đúng cách. Còn dùng đơn thuốc của chính mình hay của
người khác (nhất là đơn thuốc tham khảo trên mạng) để tự chữa bệnh cũng
là việc làm sai. Bởi vì, một đơn thuốc luôn có nghĩa: đó là dành cho một cá
nhân cụ thể được dùng trong một thời điểm cụ thể. Bệnh của chính mình bây
giờ có vẻ giống như trước kia nhưng bây giờ có thể đã tiến triển ở mức độ
nặng hơn mà thuốc dùng theo đơn thuốc cũ không còn hiệu quả. Bệnh của
người này có vẻ na ná giống người kia nhưng cách và thuốc dùng chữa trị lại
hoàn toàn khác nhau, dùng nhầm có khi là nguy hiểm.
Cẩn thận thông tin trên internet
Hiện nay còn có vấn đề tự dùng thuốc qua thông tin trên mạng internet là
rất đáng lo ngại.
Có vị bác sĩ đã kể câu chuyện khá chua chát như sau. Một bệnh nhân nữ của
ông bị đái tháo đường (ĐTĐ) hơn 8 năm, nhờ ông chữa mà đường huyết 3
năm nay rất ổn. HbA1c (một chỉ tiêu xét nghiệm đo dường huyết gắn với
hồng cầu trong máu nhằm theo dõi quá trình chữa bệnh) luôn dưới 7% (rất
tốt), đường huyết đói khoảng 5 – 6.8 mmol/L (rất tốt), và bà chỉ phải tái
khám mỗi 3 tháng một lần.
Lần tái khám gần đây đột nhiên đường huyết tăng vọt. Bà khẳng định vẫn
uống thuốc, tập thể dục đều đặn và không thay đổi chế độ ăn. Gặng hỏi mãi
thì bà mới rụt rè cho biết: “Thú thật với bác sĩ 2 tháng nay, mỗi ngày tôi ăn
thêm 1/2 quả dưa hấu vì con tôi xem trên mạng thấy có đơn thuốc người ta

bảo trong dưa hấu có chất trị được bệnh ĐTĐ”. Bị ĐTĐ mà ăn thoải mái dưa
hấu như thế thì làm sao mà đường huyết không tăng vọt!
Với sự bùng nổ thông tin, chúng ta cần cảnh giác và thận trọng trong việc
thu thập những thông tin về sức khỏe, về y dược trên mạng toàn cầu này.
Đối với người hoạt động trong lĩnh vực chuyên môn y dược phải luôn luôn
cẩn thận tìm cách sàng lọc, chọn lựa và xếp hạng thông tin đáng tin cậy đến
mức độ nào đó để sử dụng. Đồng thời, cần ghi nhớ rằng dược phẩm luôn gắn
liền với kinh doanh. Vì vậy không loại trừ nhiều thông tin về dược phẩm đã
“bị nhiễu” vì mục đích kinh doanh, lợi nhuận. Nhất là trên internet, mức độ
quảng cáo rất rộng nên thông tin về dược phẩm càng dễ bị nhiễu.
Các nhà chuyên môn y dược, phải có “chiến lược tìm tin y dược” trên
internet và luôn dựa trên quan điểm “y học phải có chứng cứ”, tức phải biết
chọn tìm công cụ tìm tin hữu hiệu để sàng lọc thông tin và tìm đúng thông
tin về trị liệu bằng thuốc thật đáng tin cậy. Nếu biết chọn lọc thông tin từ
internet thì đây là phương tiện hết sức hữu ích để cập nhật và ứng dụng vào
công việc chuyên môn.
Tuy nhiên, đối với người dùng thuốc nói chung, xin có lời khuyên là đừng
bao giờ lấy thông tin trên internet để chẩn đoán bệnh, hoặc tự vào các địa chỉ
thông tin về thuốc để tìm thuốc thích hợp (“thích hợp” do đã được quảng cáo
rất nghệ thuật nhằm nghe xuôi tai, chiều nào cũng lọt), rồi mua thuốc trên
mạng hoặc đến nhà thuốc hỏi mua về tự uống, thậm chí mua theo lối truyền
tay để dùng tự chữa bệnh.
Khi bị rối loạn và nghĩ là mình có bệnh, cách tốt nhất là đến bác sĩ (bác sĩ
chuyên khoa càng tốt) để được khám, hướng dẫn và chỉ định cách điều trị.
Đối với đơn thuốc cũ của người khác thì hoàn toàn không dùng nó để tự
chữa trị cho mình. Còn đơn thuốc cũ của chính mình dùng đã lâu, nếu bệnh
trở lại cũng không nên tư ý dùng trở lại mà tốt nhất nên đi tái khám ở bác sĩ
đã chữa bệnh trước đây. Vì chỉ có bác sĩ mới có đủ thẩm quyền cho dùng
đơn thuốc cũ hoặc phải thay bằng đơn thuốc mới.