Tài liệu CHƯƠNG 3: TÍNH GIÁ CÁC ĐỐI TƯỢNG KẾ TOÁN - ThS. Nguyễn Chí Hiếu doc

Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
CHƯƠNG 3: TÍNH GIÁ CÁC ĐỐI TƯỢNG KẾ TOÁN
3.1. Vai trò và ý nghĩa của việc tính giá các đối tượng kế toán
3.1.1. Vai trò
Để tiến hành sản xuất kinh doanh trong bất cứ ngành nghề nào Doanh nghiệp
cũng cần phải có những tài lực nhất định. Theo thuật ngữ kế toán, những tài lực sử
dụng trong kinh doanh gọi là tài sản của doanh nghiệp. Tài sản của Doanh nghiệp
luôn luôn vận động và chuyển hóa hình thái biểu hiện của nó, cụ thể là: nhà cửa, thiết
bị máy móc, phương tiện vận chuyển, vật tư hàng hóa, tiền và các phương tiện kinh
doanh khác… Tất cả các tài sản có tại doanh nghiệp và sự vận động của nó trong quá
trình sản xuất kinh doanh đều là đối tượng của kế toán. Để ghi nhận các đối tượng kế
toán và sự vận động của nó, người ta có thể sử dụng các đơn vị đo lường vật lý khác
nhau như trọng lượng, thể tích, chiều dài, cái, chiếc, bộ… Tuy nhiên, để giúp cho
việc tổng hợp toàn bộ tình hình tài sản, sự vận động của tài sản cũng như nguồn hình
thành của nó; tính toán doanh thu, chi phí và kết quả kinh doanh; so sánh, phân tích
và đánh giá hoạt động… cần có một thước đo chung – đó là thước đo tiền tệ. Vì vậy,
trong hạch toán kế toán, tất cả các đối tượng kế toán đều phải quy về hình thức tiền
tệ.
Như vậy tính giá kế toán là một phương pháp kế toán sử dụng thước đo tiền tệ để
đo lường các đối tượng kế toán theo những nguyên tắc nhất định.
Trong hệ thống kế toán, tính giá đóng vai trò hết sức quan trọng, thể hiện trong
mặt sau:
− Thông qua tính giá để tổng hợp và phản ánh đúng đắn tình hình tài sản, nguồn
hình thành của tài sản, cơ cấu vốn và nguồn vốn kinh doanh trong Doanh nghiệp.
− Thông qua tính giá để xác định chi phí đầu vào của quá trình sản xuất, kinh doanh
cũng như các nguồn thu nhập từ hoạt động của doanh nghiệp, từ đó xác định kết
quả hoạt động của Doanh nghiệp.
− Tính giá, qui đổi đối tượng kế toán về một đơn vị đo lường thống nhất sẽ thuận
tiện cho việc phân tích, đánh giá tình hình tài chính Doanh nghiệp.
3.1.2. Ý nghĩa
Phương pháp tính giá các đối tượng kế toán có ý nghĩa quan trọng biểu hiện ở:

− Y nghĩa về mặt hạch toán: là đặc trưng cơ bản cho phép phản ánh và xác định
những chỉ tiêu tổng hợp phục vụ cho công tác quản lý sản xuất kinh doanh và
quản lý tài chính.
− Y nghĩa về mặt quản lý nội bộ: cho phép xác định những căn cứ hoặc những chỉ
tiêu để thực hiện hạch toán nội bộ và đánh giá hiệu quả hoạt động ở từng bộ phận
hoặc từng giai đoạn sản xuất cụ thể.
− Y nghĩa về mặt giám đốc đồng tiền: thông qua phương pháp tính giá có thể xác
lập được những căn cứ để phản ảnh, giám đốc một cách thường xuyên, nhanh
nhạy và có hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
3.2. Các nguyên tắc và yếu tố ảnh hưởng đến việc tính giá các đối tượng kế toán
3.2.1. Các khái niệm và nguyên tắc chi phối việc tính giá
− Khái niệm hoạt động liên tục: Theo khái niệm này, việc ghi chép kế toán được đặt
trên giả thiết là doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động vô thời hạn hoặc ít nhất là
không bị giải thể trong tương lai gần. Vì thế, kế toán sẽ không quan tâm đến giá
thị trường của tài sản, công nợ và nguồn vốn của doanh nghiệp
31
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
− Nguyên tắc giá phí: Yêu cầu của nguyên tắc này là việc đo lường, tính toán tài
sản, công nợ, nguồn vốn và chi phí phải đặt trên cơ sở giá phí. Nguyên tắc này
đòi hỏi khi tính giá các đối tượng kế toán phải căn cứ vào:
+ Giá phí (giá vốn) của đối tượng tính giá. Giá phí của đối tượng tính giá gồm
giá mua và các chi phí thực tế khác.
+ Giá nguyên thủy của đối tượng tính giá. Tức là chi phí thực tế tại thời điểm
tính giá của đối tượng.
− Nguyên tắc khách quan: Để đảm bảo tính trung thực, đáng tin cậy của các thông tin
trên báo cáo tài chính, việc ghi chép kế toán phải luôn có chứng từ gốc kèm theo.
Chứng từ gốc là những bằng chứng khách quan của thông tin kế toán.
− Nguyên tắc nhất quán: theo nguyên tắc này, quá trình kế toán phải áp dụng tất cả các
khái niệm, các nguyên tắc, các chuẩn mực và các phương pháp tính toán trên cơ sở
nhất quán từ kỳ này sang kỳ khác.

− Nguyên tắc thận trọng: khi có nhiều giải pháp để lựa chọn trong việc ghi chép kế
toán thì hãy chọn giải pháp có ít ảnh hưởng nhất tới vốn của chủ sở hữu.
3.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tính giá các đối tượng kế toán
− Yếu tố ảnh hưởng của mức giá thay đổi: nguyên tắc này đòi hỏi phải hạch toán tài
sản theo thực tế phát sinh. Tuy vậy, khi mức giá chung trong nền kinh tế thay đổi
(lạm phát hoặc giảm phát) sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tài sản trong doanh
nghiệp. Trong trường hợp này đòi hỏi doanh nghiệp phải đánh giá lại tài sản hiện có
nhằm đánh giá đúng năng lực hoạt động của mình. Theo qui định, các doanh nghiệp
đánh giá lại tài sản khi có quyết định của Nhà nước.
− Yếu tố yêu cầu quản lý nội bộ và đơn giản hóa công tác kế toán: trong thực tế hoạt
động của nhiều doanh nghiệp đôi khi xảy ra nhiều nghiệp vụ phát sinh mà không thể
xác định được ngay giá thực tế của chúng tại thời điểm đó chẳng hạn như giá xuất
kho vật tư, hàng hóa, giá thành của thành phẩm nhập kho… hoặc có những đối
tượng kế toán mà giá thực tế luôn luôn biến động như ngoại tệ. Vì vậy để ghi chép
kịp thời ngay khi nghiệp vụ phát sinh với mục đích là nhằm đơn giản hóa công việc
kế toán cũng như đáp ứng yêu cầu quản lý kịp thời các đối tượng kế toán đó, kế toán
có thể sử dụng giá tạm tính hay còn được gọi là giá hạch toán để phản ánh các
nghiệp vụ kinh tế có liên quan đến đối tượng này.
Giá tạm tính được cho các đối tượng thường được xác định ngay từ đầu niên độ
hoặc đầu kỳ hạch toán và ổn định trong niên độ đó hoặc trong kỳ hạch toán đó. Cuối
kỳ kế toán khi tính được giá thực tế sẽ điều chỉnh lại.
3.3. Tính giá các đối tượng kế toán chủ yếu
3.3.1. Tính giá tài sản cố định (TSCĐ)
− Đối với tài sản cố định do mua sắm:
Nguyên giá = Giá mua thực tế + chi phí trước khi sử dụng và các khoản khác
Chi phí trước khi sử dụng bao gồm: chi phí vận chuyển, bốc dỡ, lắp đặt, chạy thử,
chi phí sửa chữa tân trang trước khi đưa TSCĐ vào sử dụng. Các khoản khác như
thuế, lệ phí trước bạ…
− Đối với tài sản cố định do xây mới:
Nguyên giá = Giá thành thực tế (giá thành quyết toán) + chi phí trước khi sử dụng

− Đối với tài sản cố định được cấp:
Nguyên giá = Giá trị CL ghi trong sổ của đơn vị cấp + chi phí trước khi sử dụng
− Đối với tài sản cố định được biếu tặng, nhận góp vốn liên doanh hoặc góp vốn cổ
phần:
Nguyên giá bao gồm giá trị theo đánh giá thực tế của hội đồng giao nhận và các
khoản chi phí trước khi sử dụng (kể cả các khoản lệ phí nếu có)
32
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
− Đối với tài sản cố định vô hình:
Nguyên giá là các là các chi phí thực tế mà Doanh nghiệp phải chi ra để mua
bằng phát minh sáng chế, quyền sử dụng đất…
− Tài sản cố định thuê tài chính
Nguyên giá = Giá trị hợp lý + chi phí trước khi sử dụng
3.3.2. Tính giá các loại chứng khoán
Tất cả các loại chứng khoán đầu tư phải được ghi sổ theo giá thực tế mua bao gồm
giá mua cộng các chi phí đầu tư (nếu có) như chí môi giới, lệ phí, thuế và lệ phí ngân
hàng.
3.3.3. Hàng tồn kho
Tồn kho của Doanh nghiệp là những tài sản lưu động thuộc quyền sở hữu của
Doanh nghiệp được dự trữ để sử dụng vào hoạt động sản xuất kinh doanh…
Tính giá hàng tồn kho liên quan đến 2 vấn đề quan trọng sau:
− Xác định giá thực tế nhập kho
− Phân bổ giá trị thực tế của tài sản dự trữ cho giá trị tồn kho cuối kỳ và giá trị xuất
kho trong kỳ.
Có nhiều phương pháp tính giá tồn kho. Tuy nhiên cho dù tính giá tồn kho
với nguyên tắc nào thì cũng phải đảm bảo tính cân đối sau:
Tồn đầu kỳ + mua trong kỳ = xuất trong kỳ + tồn cuối kỳ
Để đảm bảo nguyên tắc giá phí trong việc tính giá hàng tồn kho, chúng ta
phải tính giá hàng tồn kho theo giá mua thực tế nhằm phản ánh đúng, đủ chi phí
thực tế doanh nghiệp bỏ ra để có được những tài sản đó.

Giá mua thực tế được tính theo công thức sau:
Giá mua
thực tế của
tài sản
=
Giá ghi trên
hóa đơn của
người bán
+
Chi phí
mua
-
Chiết khấu, hàng
trả lại, giảm giá
(nếu có)
Căn cứ theo công thức trên, chúng ta tính được trị giá mua vào theo giá thực tế.
Vấn đề còn lại là xác định trị giá xuất kho hoặc trị giá tồn kho. Việc xác định trị giá
xuất kho hoặc trị giá tồn kho của hàng hóa, thành phẩm, nguyên vật liệu tùy vào đặc
điểm tình hình sản xuất kinh doanh của Doanh nghiệp và phương pháp kiểm soát
tồn kho mà doanh nghiệp đã lựa chọn. Có hai phương pháp hạch toán hàng tồn kho:
a. Hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên
Kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi và phản ánh một cách thường
xuyên, liên tục tình hình nhập, xuất và tồn kho của hàng hóa, thành phẩm,
nguyên vật liệu trên sổ sách kế toán sau mỗi lần phát sinh ngiệp vụ nhập, xuất
kho. Mối quan hệ giữa nhập, xuất và tồn kho được thể hiện qua công thức:
Trị giá tồn
kho đầu kỳ
+
Giá trị nhập
kho trong kỳ

-
Giá trị xuất
kho trong kỳ
=
Giá trị tồn
kho cuối kỳ
Để tính giá xuất kho, Doanh nghiệp có thể sử dụng một trong bốn phương pháp sau
đây:
− Phương pháp nhập trước – xuất trước (FIFO)
− Phương pháp nhập sau – xuất trước (LIFO)
− Phương pháp thực tế đích danh
− Phương pháp bình quân gia quyền
Ví dụ: Có tình hình nhập, xuất và tồn kho của nguyên vật liệu chính A tại 1 DN
trong tháng 01/2000 như sau:
TRÍCH YẾU
SỐ LƯỢNG
(Đơn vị)
ĐƠN GIÁ (đ) THÀNH TIỀN (đ)
01/01/00 Tồn kho vật tư A 10 100 1.000
02/01/00 Nhập kho vật tư A 15 110 1.650
33
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
03/01/00 Xuất vật tư A 12
15/01/00 Nhập kho vật tư A 20 120 2.400
20/01/00 Xuất vật tư A 15
25/01/00 Nhập kho vật tư A 25 124 3100
31/01/00 Xuất vật tư A 20
Tồn kho cuối ngày 31/01/00 23
Yêu cầu: Hãy xác định giá trị xuất kho theo các phương pháp tính giá
* Xác định giá xuất kho theo phương pháp FIFO:

Xuất kho nguyên vật liệu theo thứ tự nhập vào trước, xuất ra trước.
NGÀY
NHẬP KHO XUẤT KHO TỒN KHO
SL
ĐG
(đ)
TT SL
ĐG
(đ)
TT SL
ĐG
(đ)
TT
01/01/00 10 100 1.000 10 100 1.000
02/01/00 15 110 1.650 10 100 1.000
15 110 1.650
03/01/00 10 100 1.000
02 110 220 13 110 1.430
15/01/00 20 120 2.400 13 110 1.430
20 120 2.400
20/01/00 13 110 1.430
02 120 240 18 120 2.160
25/01/00 25 124 3.100 18 120 2.160
25 124 3.100
31/01/00 18 120 2.160
02 124 248 23 124 2.852
TỔNG CỘNG
70 8.150 47 5.298 23 2.852
Ta thấy:
+ Trị giá xuất kho ngày 03/01 = (10 x 100) + (02 x 110) = 1.220

Trị giá tồn kho cuối ngày = 13 x 110 = 1.430
+ Trị giá xuất kho ngày 20/01 = (13 x 110) + (02 x 120) = 1.670
Trị giá tồn kho cuối ngày = 18 x 120 = 2.160
+ Trị giá xuất kho ngày 31/01 = (18 x 120) + (02 x 124) = 2.408
Trị giá tồn kho cuối ngày = 23 x 124 = 2.852
Trị giá xuất kho trong tháng 01/2000 = 1.220 + 1.670 + 2.408 = 5.298
* Xác định giá xuất kho theo phương pháp LIFO:
Xuất kho nguyên vật liệu theo thứ tự lô hàng nào nhập sau cùng thì xuất ra đầu tiên
NGÀ
NHẬP KHO XUẤT KHO TỒN KHO
SL
ĐG
(đ)
TT SL
ĐG
(đ)
TT SL
ĐG
(đ)
TT
01/01/00 10 100 1.000 10 100 1.000
02/01/00 15 110 1.650 10 100 1.000
15 110 1.650
03/01/00 10 100 1.000
12 110 1.320 03 110 330
15/01/00 20 120 2.400 10 100 1.000
03 110 330
20 120 2.400
20/01/00 10 100 1.000
03 110 330

15 120 1.800 05 120 600
25/01/00 25 124 3.100 10 100 1.000
03 110 330
05 120 600
25 124 3.100
31/01/00 10 100 1.000
34
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
03 110 330
05 120 600
20 124 2.480 05 124 620
TỔNG
70 8.150 47 5.600 23 2.550
Ta thấy:
+ Trị giá xuất kho ngày 03/01 = 12 x 110 = 1.320
Trị giá tồn kho cuối ngày = (03 x 110) + (10 x 100) = 1.330
+ Trị giá xuất kho ngày 20/01 = 15 x 120 = 1.800
Trị giá tồn kho cuối ngày = (05 x 120) + (03 x 110) + (10 x 100) =
1.930
+ Trị giá xuất kho ngày 31/01 = 20 x 124 = 2.480
Trị giá tồn kho cuối ngày = (05 x 124) + (05 x 120) + (03 x 110) + (10
x 100) = 2.550
Trị giá xuất kho trong tháng 01/2000 = 1.320 + 1.800 + 2.480 = 5.600
* Xác định giá xuất kho theo phương pháp thực tế đích danh:
Vật liệu xuất ra thuộc lần nhập kho nào thì lấy giá nhập kho của lần nhập kho đó
làm giá xuất kho. Trường hợp ta có thể xác định chính xác số vật tư xuất kho và giá
của nó khi nhập vào, ta tính giá xuất kho theo công thức:
X
k
= Q

k
x C
k
Trong đó: X
k
là giá trị xuất kho lần k., Q
k
là số lượng nhập kho lần k, C
k
là đơn
giá nhập kho lần k.
* Xác định giá xuất kho theo phương pháp bình quân gia quyền:
Có 2 cách để xác định trị giá xuất kho theo phương pháp này. Trước hết ta xác
định giá nhập kho bình quân theo công thức:
Đơn giá nhập kho bình quân =
Σ Q
i
x P
i
Σ Q
i
Trong đó: Q
i
là số lượng nhập lần thứ i, P là đơn giá nhập lần i.
TH1: Tính giá bình quân vào cuối kỳ: trong tháng chỉ theo dõi lượng xuất kho,
cuối tháng tính giá nhập kho bình quân, sau đó tính trị giá xuất kho theo giá nhập
bình quân.
Theo ví dụ ta có:
TRÍCH YẾU
SỐ LƯỢNG

NHẬP
(Đơn vị)
ĐƠN GIÁ (đ) THÀNH TIỀN (đ)
01/01/00 Tồn kho vật tư A 10 100 1.000
02/01/00 Nhập kho vật tư A 15 110 1.650
15/01/00 Nhập kho vật tư A 20 120 2.400
25/01/00 Nhập kho vật tư A 25 124 3100
TỔNG CỘNG 70 8150
Đơn giá nhập kho bình
quân
=
8.150
= 116.43
70
Trị giá xuất kho = 47 đv x 116.43 = 5.472
Trị giá tồn kho = 8.150 – 5.47 = 2.678
TH2: Nếu phải (có thể) xác định giá trị xuất kho từng lần xuất trong kỳ thì ta áp
dụng phương pháp tính giá bình quân di động (liên hoàn)
NGÀ
NHẬP KHO XUẤT KHO TỒN KHO
SL
ĐG
(đ)
TT SL ĐG (đ) TT SL ĐG (đ) TT
01/01/00 10 100 1.000 10 100 1.000
35
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
02/01/00 15 110 1.650 25 106 2650
03/01/00 12 106 1.272 13 106 1.378
15/01/00 20 120 2.400 33 114.48 3.778

20/01/00 15 114.48 1.717 18 114.48 2.061
25/01/00 25 124 3.100 43 120.02 5.161
31/01/00 20 120.02 2.400 23 120.02 2.761
Tổng cộng 70 8.150 47 5389 23 120.02 2.761
Ta có trị giá xuất kho ngày 03/01 = (2.650/25) x 12 = 1.272
Trị giá tồn kho cuối ngày = (2.650/25) x 13 = 1.378
Ta có trị giá xuất kho ngày 20/01 = (3.778/33) x 15 = 1.717
Trị giá tồn kho cuối ngày = 3.778 – 1.717 = 2.061
Ta có trị giá xuất kho ngày 31/01 = (5161/43) x 20 = 2.400
Trị giá tồn kho cuối ngày = 5.161 – 2.400 = 2.761
b. Hạch toán tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ
Là phương pháp mà kế toán chỉ theo dõi các nghiệp vụ nhập kho, cuối kỳ tiến
hành kiểm kê tình hình tồn kho, tính giá tồn kho rồi xác định trị giá xuất kho cho cả
kỳ. Công thức:
Trị giá tồn
kho đầu kỳ
+
Giá trị nhập
kho trong kỳ
-
Giá trị tồn kho
cuối kỳ
=
Giá trị xuất kho
trong kỳ
− Theo phương pháp FIFO: Giá trị tồn kho cuối ngày 31/01 = 23 x 124 = 2.852
Vậy, giá trị xuất kho trong tháng = 8.150 – 2.852 = 5.298
− Theo phương pháp LIFO: Giá trị tồn kho cuối ngày 31/01 = (10 x 100) + (13 x
110) = 2.430
Vậy, giá trị xuất kho trong tháng = 8.150 – 2.430 = 5.720

− Theo phương pháp thực tế đích danh: Giả sử theo số liệu đã cho, kiểm kê thấy
trong số 23 đơn vị sản phẩm tồn kho cuối kỳ có 10 đơn vị sản phẩm thuộc lần
mua ngày 15/01, 10 đơn vị sản phẩm thuộc lần mua ngày 25/01 và 3 đơn vị sản
phẩm thuộc lần mua ngày 02/01.
Vậy giá trị hàng tồn kho cuối kỳ = (03 x 110) + (10 x 124) + (10 x 120) = 2.770
Suy ra, giá trị xuất kho trong kỳ = 8.150 – 2.770 = 5.380
− Theo phương pháp bình quân gia quyền:
Giá trị tồn kho ngày 31/01 = 23 x (8.150/70) = 2.678
Suy ra, giá trị xuất kho trong kỳ = 8.150 – 2.852 = 5.298.
Bài tập
Bài tập 1:
Tại 1 DN có tình hình nguyên vật liệu chính A trong tháng 5/2000 như sau:
Đơn vị tính: đồng
TRÍCH YẾU SL ĐG THÀNH TIỀN
01/05/2000 Tồn kho NVL chính A 300 4.000 1.200.000
03/05/2000 Nhập kho NVL chính A 700 3.900 2.730.000
05/05/2000 Xuất kho NVL chính A để sản xuất SP 800
10/05/2000 Nhập kho NVL chính A 1.000 4.040 4.040.000
13/05/2000 Nhập kho NVL chính A 200 4.050 810.000
36
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
15/05/2000 Xuất kho NVL chính A để sản xuất SP 700
20/05/2000 Xuất kho NVL chính A để sản xuất SP 300
25/05/2000 Nhập kho NVL chính A 500 4.500 2.250.000
Yêu cầu: Hãy xác định giá trị xuất kho của NVL chính A trong tháng 05/2000 theo
các phương pháp FIFO, LIFO, bình quân gia quyền liên hoàn và bình quân gia quyền
cả kỳ (cho cả 2 phương pháp kế toán hàng tồn kho: kê khai thường xuyên và kiểm kê
định kỳ)ê1
Bài tập 2: Lấy lại số liệu ở bài trên, hãy hạch toán tình hình nhập xuất nguyên vật
liệu chính A trong tháng 05/2000 và phản ánh vào sơ đồ tài khoản.

Bài tập 3: Tại một doanh nghiệp sản xuất có tình hình sau đây:
− Vật liệu A tồn kho đầu kỳ: 2.000kg × 10.050đ/kg
− Trong kỳ phát sinh các nghiệp vụ nhập, xuất vật liệu như sau:
+ Mua nhập kho 3.000kg, giá mua: 10.000đ/kg, thuế GTGT 10% trên giá
mua, chi phí vận chuyển 300.000đ, trả bằng tiền mặt toàn bộ.
+ Xuất 3.500kg để sản xuất sản phẩm.
+ Mua nhập kho 4.000kg, giá mua 9.950đ/kg, thuế GTGT 10% trên giá mua,
chưa trả tiền người bán, chi phí vận chuyển 520.000đ trả bằng tiền mặt.
+ Xuất 4.000kg để sản xuất sản phẩm.
+ Mua nhập kho 1.000kg, giá mua 10.050đ/kg, thuế GTGT 10% trên giá
mua đã trả bằng tiền gửi ngân hàng, chi phí vận chuyển 100.000đ trả bằng tiền
mặt.
Yêu cầu: Hãy hạch toán các nghiệp vụ phát sinh ở trên cho các trường hợp:
− Giá xuất kho vật liệu A được tính theo phương pháp FIFO.
− Giá xuất kho vật liệu A được tính theo phương pháp LIFO.
− Giá xuất kho vật liệu A được tính theo phương pháp Bình quân gia quyền.
(DN hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên).
Bài tập 4: Công ty X là một đơn SXKD tổng hợp, hạch toán hàng tồn kho theo
phương pháp kê khai thường xuyên và tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.
Trích tài liệu về vật liệu X trong tháng 2/N như sau:
I. Tồn kho đầu tháng: 6.000m, đơn giá 10.000 đồng/m.
II. Trong tháng 2/N, vật liệu X biến động như sau:
1. Ngày 3, xuất kho 2.000m để sản xuất sản phẩm.
2. Ngày 6, xuất kho 1.000m cho nhu cầu chung ở phân xưởng.
3. Ngày 7, thu mua nhập kho 5.000m, giá mua ghi trên hoá đơn thuế GTGT phải
trả cho công ty K là 56.100.000 đồng (trong đó thuế GTGT là 5.100.000 đồng).
Chi phí vận chuyển, bốc dỡ chi bằng tiền mặt cả thuế GTGT 5% là 630.000 đồng.
Tiền mua vật liệu doanh nghiệp đã trả bằng chuyển khoản sau khi trừ chiết khấu
thanh toán 1% được hưởng.
4. Ngày 10, xuất kho 3.000m để góp vốn liên kết dài hạn với công ty Y. Giá trị

vốn góp được ghi nhận là 35.000.000 đồng.
5. Ngày 12, dùng tiền vay ngắn hạn thu mua 5.000m nhập kho, giá mua chưa
thuế GTGT ghi trên hoá đơn 10.000 đồng/m, thuế GTGT 1.000 đồng/m. Chi phí
vận chuyển phải trả cho công ty M cả thuế GTGT 5% là 2.100.000 đồng.
6. Ngày 14, nhận vốn góp liên doanh từ công ty Q là 2.000m, giá trị vốn góp
được ghi nhận là 23.600.000 đồng.
7. Ngày 15, xuất kho 7.000m để tiếp tục chế biến sản phẩm.
8. Ngày 20, mua của công ty V 1.000m, giá mua chưa thuế GTGT ghi trên hoá
đơn là 10.300 đồng/m, thuế GTGT 10%, hàng đã kiểm nhận và nhập kho đủ,
37
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
chưa trả tiền cho công ty V. Chi phí vận chuyển (bao gồm cả thuế GTGT 10%)
chi hộ cho công ty V bằng tiền mặt là 1.100.000 đồng.
9. Ngày 25, xuất kho 2.000m để sản xuất sản phẩm.
10. Ngày 27, xuất 1.000m phục vụ ở bộ phận bán hàng là 500m, ở bộ phận quản
lý doanh nghiệp là 500m.
11. Ngày 28, kiểm kê kho vật liệu, còn 3.000m tồn kho.
Yêu cầu:
- Tính giá thực tế vật liệu xuất kho theo các phương pháp sau: FIFO, LIFO, BQGQ.
- Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên theo phương pháp FIFO.
Bài số 5: Tại một doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và hạch
toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên có tình hình trong tháng
3/N như sau:
I. Tình hình tồn kho vật liệu, công cụ đầu tháng
Loại vật tư Số lượng (kg, chiếc) Giá đơn vị thực tế
1. Vật liệu chính
2. Vật liệu phụ
3. Công cụ nhỏ
40.000 kg
5.000 kg

500 chiếc
10.000 đồng/kg
5.000 đồng/kg
100.000 đồng/chiếc
II. Trong tháng 3/N có các nghiệp vụ kinh tế phát sinh
1. Ngày 3, thu mua nhập kho 100.000 kg vật liệu chính theo giá chưa có
thuế GTGT 10% là 10.200 đồng/kg, thuế GTGT 1.020 đồng/kg, tiền mua vật liệu
chưa thanh toán cho công ty K. Các chi phí vận chuyển, bốc dỡ đã trả bằng tiền
mặt 5.250.000 đồng (bao gồm cả thuế GTGT 5%).
2. Ngày 10, xuất kho 80.000 kg vật liệu chính và 3.000 kg vật liệu phụ để
sản xuất sản phẩm.
3. Ngày 12, thu mua một số vật tư theo giá mua có thuế GTGT 10% bao
gồm:
Loại vật tư
Số lượng (kg, chiếc)
Giá đơn vị thực tế có
thuế GTGT 10%
Số lượng ghi trên
hoá đơn
Số lượng thực
nhập kho
1. Vật liệu chính
2. Vật liệu phụ
3. Công cụ nhỏ
50.000 kg
8.000 kg
200 chiếc
49.500 kg
8.100 kg
200 chiếc

11.110 đồng/kg
5.500 đồng/kg
112.200 đồng/chiếc
Tiền mua vật tư được thanh toán bằng tiền vay ngắn hạn. Các trường hợp vật tư
thừa thiếu chưa rõ nguyên nhân.
4. Ngày 15, xuất vật tư cho sản xuất kinh doanh. Cụ thể:
- Xuất kho 50.000 kg vật liệu chính để trực tiếp chế tạo sản
phẩm và 20.000 kg vật liệu chính để góp vốn liên kết dài hạn với công ty Y.
Giá trị vốn góp được ghi nhận là 220.000.000 đồng.
- Xuất kho vật liệu phụ trực tiếp sản xuất sản phẩm 5.000 kg,
cho nhu cầu ở phân xưởng sản xuất 500 kg, cho bộ phận quản lý doanh nghiệp
500 kg.
- Xuất kho 200 chiếc công cụ nhỏ, dự tính phận bổ 2 kỳ và tiến
hành phân bổ ngay vào chi phí.
5. Ngày 19, xử lý các trường hợp vật tự thừa thiếu ở nghiệp vụ 3 ngày 12
như sau: số vật liệu chính thiếu là do trách nhiệm của người áp tái, người áp tải đã
đồng ý bồi thường; số vật phụ thừa xuất trả lại cho bên bán hàng (đã xuất kho trả
lại).
38
Nguyên lý kế toán ThS. Nguyễn Chí Hiếu
6. Ngày 22, xuất 40 chiếc công cụ dùng cho bộ phận quản lý, 60 công cụ
dùng cho bộ phận bán hàng (thuộc loại phân bổ 2 lần) và tiến hành phân bổ ngay
vào chi phí.
7. Ngày 25, xuất kho vật tư cho sản xuất kinh doanh. Cụ thể:
- Xuất kho 10.000 kg vật liệu chính để trực tiếp chế tạo sản
phẩm.
- Xuất kho vật liệu phụ trực tiếp sản xuất sản phẩm 2.000 kg,
cho bán hàng là 500 kg.
8. Ngày 30, mua của công ty D 300 chiếc công cụ nhỏ, chưa trả tiền theo
giá mua cả thuế GTGT 10% là 33.000.000 đồng.

Yêu cầu:
- Tính giá thực tế vật liệu, công cụ xuất kho theo cac phương pháp sau: FIFO, LIFO.
- Định khoản các nghiệp vụ kinh tế phát sinh trên theo phương pháp LIFO.
39