SINH HỌC 9- TIET 40 BAI 35 UU THE LAI

Kiểm tra bài cũ:
Trong chọn giống người ta
dùng hai phương pháp tự thụ
phấn bắt buộc và giao phối gần
nhằm mục đích gì?
+ Có tác dụng củng cố và duy trì một số tính trạng
mong muốn, tạo dịng thuần chủng chuẩn bị cho
lai khác dòng tạo ưu thế lai
+ Thuận lợi cho việc đánh giá kiểu gen từng dòng,
phát hiện gen xấu để loại bỏ khỏi quần thể.


Em có nhận xét gì về sức sống, khả năng sinh trưởng,
năng suất.... của cây ngô cơ thể lai F1 (thế hệ 1) so với
cây ngô tự thụ phấn bắt buộc ở thế hệ tiếp theo


Tiết 40

Chương VI:
Ứng Dụng Di Truyền Học

Bài 35: ƯU THẾ LAI


I/ Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai:
Hãy so sánh cây và bắp ngơ ở 2 dịng tự thự phấn với cây
và bắp ngô ở cơ thể lai F1 trong hình.

Hiện tượng ưu thế lai ở ngơ

a và c) Cây và bắp ngơ ở 2 dịng tự thụ phấn; b) Cây và bắp của cơ
thể lai F1


I/ Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai
Chú ý: Chiều cao thân cây,chiều dài
bắp, số lượng hạt

Hiện tượng ưu thế lai ở ngô
a và c) Cây và bắp ngô ở 2 dòng tự thụ phấn; b) Cây và bắp của cơ
thể lai F1


x

VÞt

ngan

Con lai ở F1 lớn nhanh hơn, lượng tiêu tốn thức
ăn ít hơn, tuổi giết thịt ngắn hơn so với ngan,
chất lượng thịt ngon hơn thịt vịt, trắng hơn thịt
ngan và ít mỡ hơn...


X

Gà đông cảo

c im: Hỡnh th c ỏo, tht

thm ngon nhưng chậm lớn,
sinh sản kém, gà giống giá rất
cao.

Gµ ri

Đặc điểm: Vóc dáng bé, trứng
nhỏ và sản lượng nhiều, nhưng
khả năng phát dục sớm, kháng
bệnh bạch cầu trùng tốt.

Contheá
lai F1lai
: Khả
năng
sinh sản
tốt, sinh
trưởng
nhanh,

Ưu
là
hiện
tượng
cơ
thể
F
1 có
? Ưu thế lai là gì?
chất lượng

thịtcao
khơng
kém sinh
nhiều so
với gà Đơng
Cảo thuần
sức
sống
hơn,
trưởng
nhanh
hơn,
chủng, triển
đặc biệt mạnh
giá thànhhơn,
rẽ hơnchống
rất nhiềuchịu
lần. tốt hơn,
phát
các tính trạng năng suất cao hơn trung
bình giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội cả


I/ Tìm hiểu hiện tượng ưu thế lai:
Ưu thế lai là gì? Cho ví dụ về ưu
thế lai ở động vật và thực vật .

* Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F1 khoẻ hơn, sinh
trưởng nhanh phát triển mạnh, chống chịu tốt, các
tính trạng hình thái và năng suất cao hơn trung bình

giữa hai bố mẹ hoặc vượt trội hơn cả hai dạng bố mẹ.
* Vd: Cây Bắp lai, gà, vịt, lợn, bò…


II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
Tại sao khi lai 2 dòng thuần,
ưu thế lai biểu hiện rõ nhất?
Vì hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp  chỉ có
các gen trội có lợi mới được biểu hiện ở cơ thể
lai F1.

Ví dụ: Một dịng mang 2 gen trội lai với một dòng
mang một gen trội sẽ cho con lai F1 mang 3 gen trội
có lợi.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1: AaBbCc


II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
Tại sao khi lai 2 dòng thuần,
ưu thế lai biểu hiện rõ nhất?
Vì hầu hết các cặp gen ở trạng thái dị hợp  chỉ có
các gen trội có lợi mới được biểu hiện ở cơ thể
lai F1.

Ví dụ: Một dịng mang 2 gen trội lai với một dòng
mang một gen trội sẽ cho con lai F1 mang 3 gen trội
có lợi.
P: AAbbCC x aaBBcc  F1: AaBbCc

Em hãy hoàn thành sơ đồ lai sau:
Ptc:

P
F1

AAbbDD

x

G: AA
aa
1 : trung nhiều gen trội có lợi
 Vì F1Ftập

Aa

aaBBdd
Tỉ lệ%

Dị hợp tử Đồng hợp tử
0
100
0

100

F2

aa

Aa

aa

50 =(1/2)1

F3

aa

Aa

aa

25 = (1/2)2

75

F4

aa

Aa

aa

12,5 = (1/2)3

87,5

..
.
Fn

aa

aa

(½)n

50

1-(1/2)n


II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai.
Tại sao ưu thế lai biểu hiện rõ
nhất ở thế hệ F1, sau đó giảm dần
qua các thế hệ?
Vì ở đời sau có hiện tượng phân li tạo ra các kiểu gen đồng
hợp về các gen lặn có hại, vì vậy số cặp gen dị hợp giảm.
Muốn duy trì ưu thế lai chúng ta phải sử dụng
biện pháp nào?
Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng biện pháp nhân giống
vơ tính bằng giâm, chiết, ghép, nuôi cấy mô…


II/ Nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai
- Sự tập trung các gen trội có lợi ở cơ thể lai F1 là

một nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai
- Ưu thế lai biểu hiện rõ nhất ở F1 sau đó giảm
dần qua các thế hệ.
- Cơ sở của hiện tượng ưu thế lai: (SGK)
- Muốn duy trì ưu thế lai phải dùng biện pháp
nhân giống vơ tính bằng giâm, chiết, ghép,
nuôi cấy mô…


III/ Các phương pháp tạo ưu thế lai
1/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở cây trồng
Con người đã tiến hành tạo ưu thế lai ở cây
trồng bằng phương pháp nào?
+ Lai khác dòng: Tạo hai dòng thuần chủng (bằng cách
cho tự thụ phấn) rồi cho giao phấn với nhau.
+Lai khác thứ: Để kết hợp giữa tạo ưu thế lai và tạo giống
mới.
Trong hai phương pháp trên, phương pháp nào được
sử dụng phổ biến hơn?
• Phương pháp lai khác dịng được sử dụng phổ biến hơn.


1.Lai khác dịng

Ngơ lai

Ngơ lai LVN10 (dài ngày)
Ngơ lai LVN4, LVN12(trung ngày)
Ngô lai LVN20 (ngắn ngày)

 Ngô lai là một tiến bộ kỹ thuật nổi bật của thế kỉ XX được
sử dụng theo phương pháp lai khác dòng nghĩa là tạo dòng
thuần bằng tự thụ phấn rồi cho chúng giao phấn với nhau, thế
hệ F1 có khả năng sinh trưởng nhanh, chống chịu tốt và cho
năng suất cao.


Lúa nếp thơm

Lúa nhị ưu 725


2. Lai khác thứ

 F1 có năng suất và chất lượng cao, hạt đồng đều, kháng
tốt với bệnh thối thân, thối quả.


GIỐNG LÚA

X

DT 10
(Năng suất
cao)

OM80
(Chất lượng gạo tốt)

DT17

(Năng suất cao,chất lượng gạo tốt)


Cà chua lai HT7

Cà chua lai HT
144


Phương pháp lai giữa hoa bản địa và hoa nhập nội có thể tạo ra
những giống hoa lai có hình dạng mới lạ, màu sắc phong phú.


X

Hoa hồng nhung sậm

Hoa hồng khói

Hoa hồng khói

Hoa hồng tím


Cà chua đen

Cà chua vàng

Cà chua đen, cà chua vàng ngồi chứa nhiều hợp chất có lợi
cho sức khỏe và giảm nguy cơ lão hóa cịn có màu sắc độc đáo,

đẹp lạ mắt nên ngoài việc trồng làm thực phẩm, nhiều người
khắp nơi tìm đến Đơn Dương, Đức Trọng mua cây giống về
trồng làm cảnh.


2/ Phương pháp tạo ưu thế lai ở vật nuôi
Người ta đã tiến hành tạo ưu thế lai ở vật
nuôi bằng phương pháp nào? Cho ví dụ.
* Lai kinh tế: Là phép lai giữa cặp vật nuôi bố mẹ thuộc
hai dòng thuần khác nhau rồi dùng cơ thể lai F1 làm sản
phẩm, khơng dùng nó làm giống.

*Ví dụ: Ở lợn, Con cái là Ỉ Móng Cái lai với con đực
thuộc giống Đại Bạch  Lợn con mới đẻ nặng 0,8 kg,
tăng trọng nhanh, tỉ lệ thịt nạc cao hơn.


Lai kinh tế

x
Lợn Ỉ
Chống chịu tốt

Lợn Đại Bạch
Tỉ lệ nạc cao,
tăng trọng nhanh

Lợn Đại Bạch Ỉ
Chống chiu tốt,tăng trọng
nhanh, tỉ lệ nạc cao