KINH TẾ HỌC PHÁT TRIỂN Giảng viên Nguyễn Văn Vũ An

KINH TẾ HỌC PHÁT TRIỂN

Giảng viên: Nguyễn Văn Vũ An
 0917.917.003



CHƯƠNG I. KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ
PHÁT TRIỂN
1. Khái niệm kinh tế học phát triển
Vừa đề cập đến việc phân phối có hiệu quả các nguồn lực sản
xuất khan hiếm và duy trì tăng trưởng bền vững như kinh tế
học truyền thống; đồng thời còn đề cập đến các cơ chế tổ chức
kinh tế, xã hội, chính trị trong cả khu vực tư nhân và nhà
nước, để cải thiện quy mô đời sống thấp kém ở các nước đang
phát triển.


2. Tăng trưởng kinh tế là gì?
Tăng trưởng kinh tế là sự tăng thêm hay là sự gia tăng về quy
mô sản lượng của một nền kinh tế trong một thời kỳ nhất định.


3. Phát triển kinh tế là gì?


Phát triển kinh tế là quá trình lớn lên, tăng tiến mọi mặt của
nền kinh tế. Nó bao gồm sự tăng trưởng kinh tế và đồng thời
có sự hồn chỉnh về mặt cơ cấu, thể chế kinh tế, chất lượng
cuộc sống.

Tăng trưởng và phát triển


Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng của GDP hoặc GNP hoặc
thu nhập bình quân đầu người trong một thời gian nhất định.
Tăng trưởng kinh tế thể hiện sự thay đổi về lượng của nền kinh
tế. Tuy vậy ở một số quốc gia, mức độ bất bình đẳng kinh tế
tương đối cao nên mặc dù thu nhập bình quân đầu người cao
nhưng nhiều người dân vẫn sống trong tình trạng nghèo khổ.


Tăng trưởng và phát triển


Phát triển kinh tế mang nội hàm rộng hơn tăng trưởng kinh tế.
Nó bao gồm tăng trưởng kinh tế cùng với những thay đổi về
chất của nền kinh tế (như phúc lợi xã hội, tuổi thọ, v.v.) và
những thay đổi về cơ cấu kinh tế (giảm tỷ trọng của
khu vực sơ khai, tăng tỷ trọng của khu vực chế tạo và dịch vụ).


Đo lường tăng trưởng kinh tế
y=


dY
× 100 ( % )
Y

Trong đó Y là quy mơ của nền kinh tế, và y là tốc độ
tăng trưởng. Nếu quy mô kinh tế được đo bằng GDP
(hay GNP) danh nghĩa, thì sẽ có tốc độ tăng trưởng
GDP (hoặc GNP) danh nghĩa. Còn nếu quy mô kinh tế
được đo bằng GDP (hay GNP) thực tế, thì sẽ có tốc độ
tăng trưởng GDP (hay GNP) thực tế.


Thế nào là tăng trưởng bền vững


Tăng trưởng kinh tế bền vững là khái niệm hiện đại để xác
định mục tiêu và các nhân tố tốt cho một nền kinh tế nhờ tăng
trưởng bền vững. Theo đó, tăng trưởng khơng chỉ hiểu đơn
thuần là tăng thu nhập bình quân đầu người, mà phải gắn với
phát triển bền vững, chú trọng tới cả ba nhân tố : kinh tế, xã
hội và môi trường. Để duy trì tốc độ tăng trưởng cao trong dài
hạn, tăng thu nhập cần phải gắn với tăng chất lượng cuộc
sống hay tăng phúc lợi và xóa đói nghèo.


Các nhân tố khiến tăng trưởng bền vững






Bảo vệ môi trường
Dựa vào sức mạnh nội tại

Bình đẳng trong thu nhập
Xác lập một thị trường lao động thống nhất
Xây dựng một hệ thống an sinh xã hội lành mạnh


Phát triển bền vững


“Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng với nhu cầu của
hiện tại mà không phương hại đến khả năng đáp ứng của các
thế hệ sau với những vấn đề của thế hệ này.
Hội nghị Rio de Janeiro, 1992


Quan niệm hiện đại về sự phát triển
Phát triển kinh tế được xem như một quá trình mà:
- Thu nhập bình quân đầu người thực tế của một nước tăng
trong một thời gian dài;
- Với tiêu chí là số người sống dưới "mức nghèo tuyệt đối"
(absolute poverty) không tăng lên;
- Và phân phối thu nhập ít bất bình đẳng hơn.


Mục tiêu phát triển kinh tế




Không chỉ tăng trưởng GDP, PCI mà còn phát triển bền vững,
giảm nghèo, phát triển con người,…

Nghèo-Giàu: Khơng chỉ PCI mà cịn mức sống vật chất, tinh
thần, chất lượng hàng hoá dịch vụ, tuổi thọ, sức khoẻ, chăm
sóc y tế, giáo dục, an tồn an sinh XH, cơ hội nghề nghiệp, hệ
thống luật pháp, khả năng điều hành của Chính phủ, mơi
trường và cơ hội kinh doanh, mức độ phát triển của thị
trường.


MỤC TIÊU PT THIÊN NIÊN KỶ


1.
2.
3.
4.

(189 quốc gia, 8 mục tiêu, 18 chỉ tiêu, 48 chỉ số - 9/2000, các
nhà lãnh đạo trên thế giới họp tại trụ sở LHQ ở New York
nhân Hội nghị thượng đỉnh thiên niên kỷ. )
Xố bỏ tình trạng nghèo cùng cực và thiếu ăn
Đạt phổ cập giáo dục tiểu học
Tăng cường bình đẳng nam nữ và nâng cao vị thế cho phụ nữ
Giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ em


MỤC TIÊU PT THIÊN NIÊN KỶ
5.
6.
7.
8.

Tăng cường sức khoẻ bà mẹ
Phòng chống HIV/AIDS, sốt rét và các bệnh khác
Bảo đảm bền vững về môi trường
Thiết lập quan hệ đối tác tồn cầu vì mục đích phát triển


CHƯƠNG II. NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CHUNG
CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
1. Phân loại các nước trên thế giới

Hệ thống phân loại của Liên hợp quốc




Kém phát triển nhất
Các nước đang phát triển
Tổ chức các nước xuất khẩu dầu lửa


1. Phân loại các nước trên thế giới


Tiêu chí của Ngân hàng Thế giới





Thu nhập thấp
Thu nhập trung bình
Thu nhập trên trung bình
Thu nhập cao


1. Phân loại các nước trên thế giới


Tiêu chí phân loại của UNDP






Các nước Phát triển Con người cao (HDI lớn hơn hoặc
bằng 80)
Các nước phát triển con người trung bình ( chỉ số HDI
lớn hơn hoặc bằng 51 và nhỏ hơn hoặc bằng 79)
Các nước Phát triển con người thấp (chỉ số HDI nhỏ
hơn hoặc bằng 50)


1. Phân loại các nước trên thế giới


Tiêu chí OECD
 Low Income Countries (LIC) (Các nước thu nhập thấp)
 Middle Income Countries (Các nước có thu nhập trung

bình)
 Newly Income Countries (Các nước công nghiệp mới)
 OPEC (các nước thuộc OPEC)


2. Các điểm khác biệt cơ bản giữa các nước
đang phát triển


Quy mô đất nước



Nền tảng/ bối cảnh lịch sử



Nguồn lực con người và tự nhiên



Thành phần tôn giáo và dân tộc


2. Các điểm khác biệt cơ bản giữa các nước
đang phát triển


Tầm quan trọng tương đối của Các khu vực Tư nhân và Công
cộng



Cơ cấu công nghiệp



Sự phụ thuộc bên ngồi



Cơ cấu chính trị, các nhóm lợi ích và quyền lực


3. Các điểm giống nhau giữa các nước đang
phát triển


Mức sống thấp



Sản lượng thấp



Tỷ lệ tăng dân số cao và gánh nặng phụ thuộc



Mức thất nghiệp và bán thất nghiệp cao và ngày càng tăng


3. Các điểm giống nhau giữa các nước đang
phát triển


Mức thất nghiệp và bán thất nghiệp cao và ngày càng tăng



Sự phổ biến của các thị trường khơng hồn hảo và thông tin
không đầy đủ



Sự thống trị, phụ thuộc và yếu thế trong các quan hệ quốc tế


CHƯƠNG III. CÁC LÝ THUYẾT PHÁT
TRIỂN KINH TẾ


Lý thuyết của W. Rostow: W. Rostow cho rằng sự phát triển
của mỗi nước nhất thiết phải trải qua 5 giai đoạn đi từ thấp
đến cao:







XH truyền thống
Chuẩn bị cất cánh
Cất cánh
Chuyển tới sự chín mùi về kinh tế
Trưởng thành – xã hội tiêu dùng cao, hàng loạt


Lý thuyết của Harrod Domar



Trong đó Y là thu nhập quốc dân, s là tỷ lệ tiết kiệm quốc gia
và k tỷ lệ vốn/sản lượng. Vì thế vế bên trái của biểu thức này
là tỷ lệ gia tăng của thu nhập quốc dân.


CHƯƠNG IV. TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ,
BẤT BÌNH ĐẲNG VÀ NGHÈO ĐĨI


Khái niệm nghèo đói:
Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và
thỏa mãn các nhu cầu cơ bản của con người mà những nhu
cầu này đã được xã hội thừa nhận tùy theo trình độ phát triển
kinh tế xã hội và phong tục tập quán của địa phương.
Hội nghị chống nghèo đói khu vực châu Á – Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức tại Băng Cốc, Thái Lan (tháng 9/1993)