Thuật đấu trí Châu Á: Phần 2

257

PHAN

BON

NHUrue rE
SONG SOT
t
Ndn vin h6a Tridu Ti6n ld mQt str hda trdn cua 6nh hrr6ng Trung Hoa
cd, sfc manh Nhat Bdn vd ldng khdt khao bin s6c dAn tQc. Bi ket
gifra hai qudc gia h)ng manh, Tridu Ti6n tidp tuc tdn tai nhd 1o-ng
quydt tarn vd y c]hi thudn khldt. Ngdy nay Tri6u Ti6n d5 thrJc srJ ld
chinh minh khi trd thdnh mQt ttt'u thrj ldn trOn tljdng qu6'c td.


NHUNG

xE sdNc sor

Nhilng k!'vgng l6n

Cudi cilng da drroc tu do sau bdn mrJoi nim dtrdi 6ch chidm d6ng tdn bao
cria Nh{t B6n, vdo cudi chidn tranh thd gi6i ldn thf hai, ngudi Tri6u Ti6n
mong chd ddn hic c6 thd bdt tay vDro viQc tdi thidt quo huong bi tdn ph6 cria
minh. Tuy nhi6n, ho kh6m phd ra rhng theo mot quydt dinh bi mat gi|ra c6c
thd ltlc phuong TAy 6 Yalta, Tridu Ti6n d5 bi chia c5t thenh hai khu vrrc
6nh hudng gdn gidng nhu Drlc va., thQt vQy, c6 chdu Au d6 bi chia cdt, Theo
dd nghi cria M!, vi tuydn thf 38 tr8 thenh gidi tuydn gif,a midn B6c chiu stt
chi phdi cria XO Vidt vd midn Nam, md sau tl6 sE drtoc c6c qudc gia dAn chri
ph,iong Tay irng hQ v6 mdt chinh tri. cfrng nhrr d chau Au, b(rc mdn sdt

chdng ngang bdn d6o Tridu Ti6n.

Ndm 1942, My didu khidn c6c cuQc tdng tuydn cr? d Tridu Ti6n dd bdt ddu
tidn trinh dQc ldp vd thdng nhdt. Tuy v{y, cdc quan chfic HOi d6ng Li6n
Hop qudc kh6ng tlrroc ph6p vdo midn Bdc vd ciic cuQc tuydn crl ctia nrldc
Tridu Ti6n cQng hba chi dugc td chfic d midn Nam. Chd d0 cdng s6n do
Kim Il-sung l6nh dao, ndm quydn d mi6n Bdc.
N6m 1950, dUgc cung cdp vu khi vd khuydn khich bdi xo vidt, Bdc Tridu
Ti6n phdt dQng mQt cuQc xAm lrroc midn Nam. Trong vbng mdt thdng, gAn
nhtr czi nrrdc Tridu Ti6n d6u thu6c quydn kidrn so6t crja ho. Li6n HiQp Qu6'c


NHTJNG

ri

vgxc LoN

|

259

gfii mQt luc luong thuQc sd chi huy cria Tudng Douglas MacArthur ddn d6nh
dudi nhtrng k6 xAm lrroc. QuAn dQi Li6n HiOp Qudc thdnh cdng cho ddn khi
quAn clQi Trung Qudc cQng sAn tham gia chidn tranh vd gAy ra tinh trang
bd t6c. Sau ba nam chidn tranh 6c liQt, th6a thudn ngrlng b6n mQt ldn nffa
tl6t ranh gidi quAn srJ tai vi tuydn thf 38, noi md ngdy nay ranh gidi ndy
v6n cbn tdn tai.
Trong thAp ni6n sau chidn tranh Tridu Ti6n, nddc cOng hda Tridu TiOn
vAn d trong tinh trang bdt dn vd rdi loan, dud'i su de doa tdn cdng li6n

mi6n cfia midn Bdc. Thdng Ndm ndm 1961, Trrdng Park Chung-hee 10n cdm
quy6n trong mOt cudc tl6o chinh qudn stl khdng dd m6u. Chd d0 crla Park
da gi'.ip qudc gia ndy dn dinh ddn mfc Tridu Ti6n cudi cilng dd c6 thd bdt
ilAu cudc tdi thidt kinh td cria minh.

. I ndN coN RbNG
Hdn Qu6'c, Dei Loan, Hong Kong vd Singapore dudc goi ld "bdn con
r6ng". Ho id nhrfng thO' Itrc kinh td vrla thfic gidc 6 chAu A. Ngdy nay,
Hdn Qu6'c ld nddc d6n ddu trong s6'd6 vd chi tlfing h?ng nhi sau Nhat
Bdn vdi tu crich cudng qudc kinh td chAu A. O,: tham vgng cria Hdn
Qu6'c ld cu6-i cing sd vddt qua NhAt dd trd thdnh cudng qu6'c cdng
nghiQp d6n ildu chdu A, muc ti6u trddc mdt la girl vrlng vi tri mdt trong
mudi qu6'c gia tidn bd nhdt v6 ky thuAt tr6n thd gidi trudc khi th6' ki
ndy kdt thdc.
Trong cuOc chay clua cOng nghiQp h6a vd gidnh thi phdn tr6n thi tnrdng
qudc td, Hdn Qudc b6t dAu mddi nim sau Ddi Loan vd mddi lim ndm sau
k6 thil cfr cria minh, Nhat BAn. Nhung trong ba thqp ni6n li6n tuc, tdng srin
Irrgng qudc dan tinh theo ddu ngudi cfra Hdn Qudc dd tu 75 dola vot ldn
3.800 d61a. MQt vdi ydu to da g6p phdn vdo stt ph6t tridn thAn kj' ndy. Ddu
ti6n la quydt dinh c6 chrl tdm cria chinh quydn vd viQc loai tril nghdo d6i
kh6ng chAm tr6. Sr-r thinh vugng duoc xem ld vfr khi hiQu qud nhdt dd
chdng iai srJ bAnh trddng cfia chri nghia cqng sdn.


260 |

NuUr'tc

re

soNc sor

r li^(
I TONG CONG TY HAN QUOC
I

Di

sao chdng nfra, chinh quydn cria Park Chung-hee ln mQt chd d0 dQc tdi
qu6n su. N6 c6 quydn can thi6p vio cdng viQc cfra gi6i doanh nghiOp vA
cdng nghiQp Hdn Qudc nhi6u hon mQt chinh quydn dAn chfi thuAn triy c6
thd c6. Bdi nhfng ydu td co b6n ndy, m6t mdi trrong quan mAt thidt gifra
khu vrJc td nhAn vd nhd nrJdc d6 phdt tridn 6 Hdn Qudc. Gi6'i doanh nhAn
chAu A thrrdng xem todn b0 ndn cOng nghiQp Hdn Qudc ld mQt thtrc thd
khdng ld don nhdt. Ho hdi hudc vi n6 nhrl ld Tdng cdng ty Hdn Qudc.

Tdng c0ng ty Hdn Qudc d4t ra cdc muc tiOu kinh td cira qudc gia rdi san
beng con dudng thrJc hiQn nhfrng muc ti6u ndy. N6 kdt hop nhfrng ioi the
cria mOt n6n kinh td tap trung vdi srJ hiQu qui cia mAu dich tu do vi loi
nhuAn. Ngrtdi Nhat cung c6 mdt mdi li6n hQ tr.Iong tu gifra chinh quydn vd
ndn cdng nghi6p, nhrlng n6 bi thric ddy td b6n trong, tU khA ning det ldi
ich c6 nhAn hodc doanh nghiQp td nhAn drrdi nhu cAu cfia todn thd qudc
den. d Hdn Qudc, moi lien hQ ndy Id do chinh quy6n 6p ddt.
BEi mdi quan hO mat thidt ndy gifra chfnh quydn vd ndn c6ng nghi6p, Hdn
Qu0'c trrong ddi dO ding thay ddi cdc r-fr-r tiOn kinh td nhim drip lai nhirng
di6u kiQn thay ddi bt't thudng trOn thi trtidng thd gidi cfrng nhrl d chinh

Hdn

Qudc.

Kd hoach c6ng nghiOp h6a Hdn Qudc ban tlAu duoc xAy drlng xoay quanh
nhfrng ngdnh cOng nghiQp cdn nhidu nhan cdng ch&ng h?n nhtr ngdnh d6t.
Khi n6 d6 tr,& nOn rO rdng trong nhfrng ndm tlAu 1970 le Hdn Qudc dang
mdt dAn loi thd canh tranh trong nhfng ngdnh cong nghiQp cdn nhidu
nhAn cdng, mfri nhon dd chuydn sang c6c ngdnh cdng nghiOp nAng vd cdng
nghiQp cOng ngh6 cao: th6p, miiy m6c h?ng n4ng, d6ng tdu, diQn trt vd h6a
loc dAu.
BEi kinh td Hdn Qudc dd ph6t tridn theo clng nhfrng dudng ldi vd'i ndn
kinh td NhAt Bdn, bi chi phdi bdi mQt vdi tap dodn khdng ld. n6 kh6ng c6
duoc stt phan chia cira cdi binh ding hon nhrr dd xiy ra d Ddi Loan vd Hong
Kong, nhitng noi c6 n6n kinh td chri ydu li dAu tti mao hidm. Kh0ng cd mQt


NH1NG

ri, vguc

row | 261

tdng ldp trung luu r6ng ldn d Han eudc. phan ldn ngudi Han
eu6.c qud
nghbo, khOng thd tiou thu ddng kd luong hdng h6a do Hdn
eu6'c siin xudt.
Bdi srJ thidu hut m6t thi t.rdng ti6u thu n6i dia vd do ngudn tu b6n n6i
clia khdng dfi, k6'hoach cOng nghiOp h6a Hdn
eudc, til hic mdi b6t ddu, ld
hudng vd xudt khdu. chinh nhd giao thdong vdi phuong Tdy md Hdn
eudc
il6 tim cdch tich lfry duoc tu b6n dd tidp tuc c6ng cudc cOng nghi6p h6a crla

minh. vi le d6, ndn kinh td Hdn eu6'c bi tdc dOng sdu sdc lai nnrlng aoi
h6i cira Hoa Kj. v6 vi6c trr chinh lai su mdt cen blng mau dich hay ddi mat
vdi srJ trr)ng phat kinh td. Nam 1989, chi sd tdng tru8ng kinh td d Hdn
Qudc dA gidm trl hai con sd xudng c6n 6Vc.

r

L

I THoI QUAN LIEU THAM NHONG

N6n kinh td HAn eudc cung ddi mdt vdi nhrrng vdn dd khdc nfra. Tham
nhfrng lan trdn trong b6 m6y nhd nrJdc quan li6u. Mudn ldm
dn d Hdn
Qudc, can phdi hdi lo dring ngrrdi. Didu nay hodn toan ld srr that. T6 quan
li6u li6n quan ddn vi6c kinh doanh c6 thd hoEc khOng ddng kd hodc
hodn
todn ldn rit. Ndu m6t doanh nhan phuong Tay thdy c6ng vioc cria
mirrh da
bi ket crlng do th6i quan li6u, rdt c6 thd bdi Ong ta khOng chi cho dring
ngudi, hodc ld 6ng ta da kh6ng chi dii cho ho.
MQt gidm ddc didu hdnh cria m6t c6ng ty c6ng ngh6 cao
da qudc gia dA
bio tOi "d nhfrng nudc khric , bdt co khi nao chring tdi thay thd cric nhd
ph6n phd'i dia phtrong bbng ngudi cira chring toi, viQc kinh
doanh khdi sdc
ngay. Nhung cho ddn nay, tOi van lrrdng lrr kh6ng bidt c6
n6n ldm nhu vay
d Hdn Qudc. cdc nhd phan ph6'i Hdn eudc cria chring toi bidt
ngrrdi dd chi

tidn ein chdng toi thi khOng, vi thd chring t6i ph6i gitr ho lui.,,

r |Il,,sU' BAr 0N cHiNH rRr. xA --;Hor
?

Thring Ndm ndm 1989, m6t qu6 bom lfia ph6t nd trong vin phdng
cfra 0y
ban Mau dich Ndng nghiQp Hoa Kj' 6 Seour. D6 rd vu gdn
aav ,rrrdt trong
mot loat nhrlng hdnh d6ng khring b6'vd c6c cuQc bidu tinh qud
khich chdng


262 |

unowc

xt

sdr,tc

sor

chinh quydn Tridu Ti6n cOng Hda vd chdng ngrJdi M! - nhfrng
ngtidi bi phe
dan t6c chri nghra vd ciinh t6 xem li ddng minh cfra chfnh quyd,
nay trong
vi6c duy tri mdt Tridu TiOn bi chia cdt.
Nhidu cong ty phtrong Tay ngan ngai kh6ng mu6'n arau ttr ddi
han vdi quy

m0 dring kd d Hdn eu6'c bdi ddc didm bdt dn chinh tri cira n6.
Trong
trudng hop cfia Ddi Loan vd rrung eudc luc dia, srr chia cdt it
ra cung ld
kdt qud cfra mdt cuQc xung dOt noi bQ cfia ngudi rrung
eudc. Ngudi rirau
Ti6n mOt sdng no thrlc day thdy ring ngrrdi Mf vd ngudi Nga da quydt
dinh
rdng sE c6 hai nrrdc Tri6u Ti6n; m6i phia c6 mot
Ngudi rri6u Ti6n
gh6t cay gh6t ddng stt chia cdt ndy, vd tinh trang "ua..
bdt dn .frirrf, tri s6 tdn
tai cho ddn khi dtioc hop nhdt lai thdnh mOt qu6.c gia. Ndu viQc hop nhdt
khdng thd di6n ra m6t cdch hda binh, n6 chdc chdn s6 phdi ddn
blng con

drrdng quAn sd.

Hai si6u cudng de tlr dua minh vdo bay rap vd gitr chdt Tridu Ti6n
d girra
ho. X6 vidt fing hd quan su cho Bdc Tri6u Tion cdn Mf giu
m6t luc t,irrg
quAn srr khdng ld d Hnn eudc. Mdc dil cric ddu hi€u g,a"
ddy cho thdy cd
hai bon ddu s5n sing nit lui, khdng b6n ndo mudn thrJc hi6n trd6c
brii e
ring phfa kia s6 brrdc vdo khodng trdng quydn luc duoc tao ra bdi sLr rrit
lui
cria minh. Nhung c6 16 thd b6 tdc dang ddn c6 l6i thortt. vdo
ngdy 4 bh6ng

silu ndm 1990, Tdng th6'ng Hdn eu6rc Roh rae woo dd thrrc hi6n m6t
chuydn bay dOt xudt vd bi mQt ddn san Francisco dd
eap gd Tdng trrdrrg
Li6n xd Mikhail Gorbachev vdo cudi chuydn vidng thdm M! cira Gorbachev.
Ciic cu6c thdo ludn cfra ho chi mdi ld thnm dd nhrrng c:inh cfra
cho nhtrng
cu6c th6o ludn tidp theo di r6ng m&.

r It^Do THI HoA
Edn mQt mirc dd gay io ngai, ngddi ddn Hdn
eudc da bi do thi h6a. sriu
tron mrrdi ngtrdi Hdn eudc sdng 6 thdnh thi. Mot phan trr sd
d6 sdng d
seoul. chinh phri dang n6 luc ddy liri ldn s6ng di ctr tr) nOng
th6n l6n thdnh
thi bhng crich xay dtrng lai ciic trung tam hoat ddng kinh td khdp nddc,
nhung cho ddn nay hi6u qu6 cria kd hoach ctia ho van
chua thdy. Theo drr


NHTJNG

bdo tnrdc khi thd
6 dd thi ldn.

ri

vQxc

roN | 263

kf ndy kdt thric tiim tr6n mrrdi ngrrdi Hdn Qudc s6 sdng

. I l,lcuor rRrbu rrEN
B6n d6o Tridu Ti6n drroc crJ tni bdi ldp ldp ngrrdi Siberia, Mdng Cd vd
MEn chdu di crl, nhirng ngudi dA kdt hdn vdi crJ ddn bdn dia. Trong thd ki
thfr mddi mQt tnldc COng Nguy6n, ngrldi Hdn 6 Trung Qudc cirng bdt dAu di
crr ddn brin tldo ndy. Ngddi Tridu Ti6n hop nhdt til sd hda trdn nhi6u ndn
vdn h6a kh6c biQt dy.
Vdo giai doan ctia nhltng di dAn ngudi H6n itAu ti6n, dAn cd b6n d6o Tridu
Ti6n theo Saman girio, mQt tin ngrrdng cho rbng kh6ng chi c6 con ngudi md
ddng vAt, cdy cdi, nhfng v$t thd v0 tri vd gi6c vd cdc sftc manh ttr nhi6n
nhrr gi6 vd mUa cfrng c6 linh hdn. MQt chi ph6i cfra dao ndy vAn cbn tdn tai
Trung Qudc, nhLrng nhi6u truy6n th6'ng vdn h6a Hdn Qudc kh6c phrit tridn
td cQi 16 Trung Quoc. Ngodi vi6c hdp thu nhrlng 6nh hudng cira vdn h6a
Trung Qudc, Tri6u Ti6n cdn truy6n nhltng 6nh hu&ng ndy sang NhAt BAn.
Nhfrng clodn di ddn cd trl Tridu Ti6n dA g6p phdn drra ngrrdi ddn dinh crr
tr6n c6c hdn d6o Nhat Bdn. Sau ndy, cdc con drtdng thrrong mai til Trung
Hoa cd ddn Nhqt qua Tridu Ti6n ph6t tridn hodn todn tu nhi6n nhdm nit
ngdn cu6c hAnh trinh qua bidn ddy nguy hidm.

. I ANu Hudxc cta rnuuc qudc
Vd vdn h6a cung nhrr vd dia ly, Tri6u TiOn ndm giffa Trung eudc vd Nhat
Bdn. Bdi srr gAn gui, tAm v6c vd tinh cd xua cria ndn vdn minh, Trung eudc
ld nhan td dnh hrrdng quan trong nhdt ddn sd phdt tridn cria ndn vin h6a
Tri6u TiOn. Anh htr,&ng cfia Nhat Bdn tlrroc dua vdo vdn h6a Tri6u Ti6n vA.o
mQt thdi kj' tuong ddi gdn ilay. Trong khi 6nh hudng cfra Nhat la de thdy
vd thQm chf cdn ndi bat trong mQt sd khia canh cfra v6n h6a Tridu Ti6n, n6
vdn khOng hdn sau nhu 6nh hudng cria Trung Qudc. Trong nhidu mdt, ngrrdi

264 |

truoNc xn sdtrc sor

Tri6u Ti6n cdn Trung Quoc hon cri ngudi rrung Qudc. Ho v6n gin girr
nhrlng phong tuc vd ldi tu duy truy6n thdng vdn dd bi chinh ngrrdi rrung
Qu6'c

til

b6.

GAn day, khi xem mQt bQ phim Hdn Qudc, toi da bi dn ttlgng manh trddc
chidu sau vd bd rQng cria nhdng n6t trtong ddng vd v[n h6a girra Tridu Ti6n
vd rrung Qudc. chuyQn phim ldy bo'i canh rridu Ti6n thdi cd. Kidn trrrc,
trang phuc, thuphdp, nghQ thuat,tdt cd ddu kh6ng thd phdn biQt duoc vdi
nhrlng gi thuQc Trung Hoa vdo thdi dai d6. Toi nhri thd dang xem mQt bQ
phim Trung Qudc ngoai tril su khdc biQt vd ngOn ngfr vd trang phuc cDng
kidu t6c ddc biQt cria phu nfr Tridu TiOn.

Ngudi rridu Ti6n tld du nhap moi n6t vdn h6a Trung eudc, bao g6m cd
vi6c chon nhrlng cdi t6n c6 vE Trung Qudc. Tidng Hoa ld ng6n ngfr vidt
chinh thfic cria Tridu Ti6n cho ddn c:ich nay m6t thd ki. cfrng nhu 6 Nhat
Bdn, d Tri6u Ti6n ddn t4n hOm nay m6t ngddi kh6ng thd duoc xem la
hoan hdo hodc c6 hoc thrlc ndu khdng th6ng thao ngh6 thuat thu ph6p
cira Trung Qu6'c.
HQ thdng giai cdp truydn thdng cria Hdn eu6'c rdt gidng vdi hQ thdng cfia
Trung Qudc. N6 bao gdm b6'n tdng ld'p. Tdng ldp hoc gih E vi tri cao nhdt

gdm moi cdng chfrc, quan chfic, vd nhring ngrrdi c6 chfc vu trong qudn ddi.
Tdng ldp chuyon vi6n tidp sau v6 tdm quan trong. Ndng dan vd tho thir
cong ld cdc thdnh vi6n thudc tdng ldp thrl ba. TAng ld'p thdp nhdt gdm
nhfrirg ngddi idm viQc tay chan hodc nhfrng cdng vi6c chdn ldm tay bin:
ngddi phuc vu, ngudi girip vui trong ctic 16 h6i, vi du thd. con dudng duy
nhdt dd thdng tidn trong xd hdi trlng tdn tai trong hQ thdng giai cdp Trung
Qudc khdng tdn tai 6 Tridu Tion. Ky thi ctd tltroc nhan nhfrng c6ng vi6c
quan trong chi drroc md cho nhrrng ngddi sinh ra thu6c tdng ldp hoc gi6.
MQt ngudi rri6u Ti6n thuOc tAng ldp thdp kh6ng thd nang minh l6n bhng
thdnh tfch hoc tAp.
HQ thdng giai cdp cfia Tridu Ti6n hdu nhrr bidn mdt dlrdi rich chidm d6ng
cfia Nhdt BAn vdo dAu nhiing ndm 1990. Ngudi NhAt ddi xfi ta.n bao vdi moi
ngudi rridu Ti0n, kh6ng ddm xia gi ddn dfa vi xd hQi. MQt vat l6i thdi vao


NH'uNG

ri

nrla sau thd ki hai muoi, hQ thdng giai cdp di khOng tU
ph6ng viro cudi chidn tranh thd gidi lAn thfi hai.

vgNc

t6i

row | 265

lQp sau gi6i

. I Auu HrJdNc cta ono xndNc
I

Dir dao Phat le qudc giSo trong nhidu thd ki, qua nhidu tri6u dai d TriOu
Tien cd vd hi6n vAn c6 nhidu tin dd & tlAy, Khdng gi6,o, ch v6 mbt t6n giSo
iAn tridt hoc vd tr{t trr xi hQi, d6ng mQt vai trd quan trong hon trong srr
phdt tridn cla cdc gi6 trr Tridu Ti6n. Gia dinh ld don vi co b6n cria xd hQi
Tri6u Ti6n, vh, thsm chi cbn nhidu hon thd d Trung Qudc, c6c m6i quan hQ
gia dinh dttoc x6c dinh theo cdc nguy6n tdc ctia Khdng gido.
T16 con Tri6u Ti6n duoc nudi day theo m6t chudn muc khdt khe. Srr phuc
tDng phdi ld tuyQt ddi vd khOng th6c mdc. Ddn roi nghi6m khdc vd thudng
xuy6n ld chuyOn binh thrldng. T16 con ld tdi sdn thudn tfy cria cha me vd
khdng c6 quy6n co bdn nho. Chfnh tr) hat mdm cria srr ddng tinh vd phuc
tilng ay md nhffng quy tdc khric crla Khdng gido drroc hinh thdnh. Nhtrng
d(ra tr6 ddoc rdn nghiOm khdc bdi cha me, chring ldn l6n dd thay cha me
chring d kh6p noi. Ch(rng phqc tirng lSnh clao, chdng, vd sd m6nh cria minh.
Chdng c6 gi Id thuQc vd bdn chdt Tri6u Ti6n hay thAm chi chAu A vd su
nhrin nhrrdng, coi trong uy quydn, bdn ph4n lhm con hay thuydt dinh mQnh.
Nhlrng ngudi phtrong TAy duoc nudi day theo cing nhfng nguy6n tdc dy se
thd hiQn nhltng phdm chdt gidng nhu vdy.

TuAn theo cdc gid tri cr-ia Khdng gi6o, nhiing cd nhAn c6 hoc drloc trong
nd trong xd hQi Tri6u Ti6n. Chdt hiong cria hQ thdng giiio duc duoc rtu ti6n
hdng ddu ddi vdi ngudi Tri6u Ti6n. Gia dinh kh6ng ngdt cho bon tr6 biet
tAm quan trong crla hoc vdn.

. I AruH nudruc c0a uuAr sAN d rnrbu rrEN
I

Til thd ki thf mrldi sdu, ngudi Nhat d6 xem Tri6u Ti6n ld bdn dap cho

cuQc xdm ltroc vd chinh phuc Trung Qu6'c. Sau khi Toyotomi Hideyoshi
thdng nhdt Nhat Bdn, 6ng ta ngay lAp tfrc hrrdng sfc manh cfia minh sang


266 |

NHcNGxzsdNcsor

tdn cdng nhA Minh' Mr)a xuAn ndm 7592, Hideyoshi xAm lloc
Tridu Ti6n
nhrr ld giai doan ddu ti6n trong kd hoach cira Ong ta.
Ngudi Nhet tdn phri
Tridu Ti6n. chidn tranh gdy ra nan d6i; nan d6i gay
dich bQnh. Hodng dd
nha Minh dd ddp lai rdi cau xin ctra ngudi rridu iic.r,
nhfrng ngddi ld chu
hdu vd thuOc quydn bdo hQ cfia 6ng. Ong ad quAn
crlu vi6n vd.o chidn ddu
bon canh ngudi rridu Ti6n. cuQc xung d6t cdn dai d6ng
cho ddn khi Hideyoshi
chdt vd"o ndm 1b98.
vdo dau thd ki nay, Nhat thdn tinh Tridu Ti6n vd cai tri qudc
gia ndy
mot c:ich tdn bao trong gdn ntra thd ki. srr thdng tri cria
Nhat aa tdt trr,:c
cr)ng vd'i thdt bai crla nrldc ndy trong chidn tranh thdgidi
lAn thrl hai. Do bi
ngugc dai trong qud khf, hau hdt ngrrdi rridu Ti6n
cho ddn ngdy nay van
xem ngudi NhAt ld k6 tfr thn crja ho.

TOi da c6 mrt tai m6t cuOc hop kinh doanh gitra
mdt doanh nhan Mf vd
mot phrii dodn Hdn eudc. TrrJdc d6 ngrrdi My da kinh
doanh 6 chau A, ,rrr*g
chi vdi ngudi Nhat. Rdt mudn t6 ra ld mdt ngrrdi khOng
c6 thdnh kidn vd
ngur6'ng md vdn h6a chdu A, ngtrdi My ldi dung
moi co h6i dd kd chuyon vd
nhltng trdi nghi6m cria dng ta tai Nhat va ca ngoi ngrrdi
Nhat. cudi cDng,
trudng phdi dod,n Hdn eudc khdng thd ndo chiu ndi didu
ao n,.ra. orrf t,rc
gian brio "chring t6i coi khinh bon Nhat! Erlng c6 nhdc
ddn chring r.,rutl
Khong gidng ngudi Ddi Loan, nhrrng ngrrdi kh.ng bi ddi
xfi tAn bao drrdi
thdi h-o bi Nhet chidm d6ng, hdu hdt ngrrdi rri6u Ti6n trr
chdi ttr,:r-Ja"
bdt crt loi ich nao c6 drroc tr} trdi nghi6m ctia ho vdi ngddi
Nhat. Dring hon,
ho c6 khuvnh hr-rdng day di day lai v6 str b6c l6t tan
niAn cfra Nhat BIn ddi
vdi rri6u Ti6n. I{vdo c6c trailao dOng
crldng birc. v6 s6' phu nrf tr6 Tridu Ti6n, nhrrng
ngudi vo vd nhrrng ngrrdi
m9, bi qudn dQi Nh4t crrdng 6p ddn nhrlng nhe thd quan
dQi cria chinh phfi
vd bi buQc phdi th6a man nhu cdu tinh duc cria hdng
dey ddi bdt tan inrr

Nhat hdt ngdy ndy sang ngdy khric. Mot ngrrdi trlng chrhg
kidn nhirng
chuyon ndy c6 lan da kd cho nghe rdng trong nhrTng
hic thdi tidt xdu, linh
Nhat vidt t6n cfia chring r6n m6t t6ng dd va dDng n6 dd
drinh ddu chd cria
chLing trong hdng dd tim noi trf dn trong khodng
thdi gian ddi chd doi.


NHUNG

rci vqNc LoN

|

267

Tuy nhi6n, nhltng 6nh hr:dng cria Nh4t trong thdi gian chidm d6ng thQt sd
c6 cl6ng g6p cho qu6 trinh c0ng nghiOp h6a sau ndy cria Tridu Ti6n. Gi6'ng
nhu ngrrdi Edi Loan, ngrrdi Tridu Ti6n cluoc loi nhd tidp c{n vdi quy tdc ldm
viQc cria ngrrdi Nhet, cho di n6 duoc 6p dat cho ho mOt cdch tdn bao. Dil
phdm chdt cria hdng h6a do Tridu Ti6n s6n xudt kh6ng ddp frng duoc c6c
ti6u chudn cfia NhQt B6n, n6 tdt hon hin nhffng s6n phdm ludm thu6m cfia
Trung Qudc dai luc. Sau thdi gian sdng dudi srr thdng tri crja ngudi Nhat
cdu todn, ngrrdi Tri6u Ti6n, cring nhu ngrrdi Ddi Loan, phdt tridn cdc ti6u
chi trrong tu v6 vi6c chdp nhAn s6n phdm.

d qry md qudc gia, Tri6u Ti6n thric tldy srr phdt tridn crta cdc tAp dodn
ldn vd manh theo mO hinh Nh4t Brin. Tuy nhi6n, hO th6'ng hoc hdnh thi cr?

gay go vd srJ dr?ng dLing theo tAp qudn ddi vdr cdc vdn dd nhAn quydn trong
hQ th6'ng phdp luQt thi chdc chdn xudt ph6t tU m0 hinh Trung Hoa cd.

Di

hidm ngrldi ndo trong nhfrng ngLfdi l6n tudi d Tridu Ti6n thila nhAn srl
rinh hudng crla Nhat Bin dA nhdo n5'n c6 nhAn hg, s{ 6nh hudng nAy ld
hodn todn 16 rdng. N6 se ld ngoai l0 ndu khOng ching nhr-t vAy. Vi6c gi6o
duc chinh thirc cria thd hC ndy duoc thrrc hi6n hodn todn bbng tieng Nhat.
Lich srl vd vdn chrtong dLruc day khdng ph6i ld crja Tri6u Tien md la cria
Nhat B6n. Sau khi tot nghiOp trung hoc, hoc sinh Tridu Ti6n tlrroc khuyen
khich ddn thdm nudc NhAt. Bdng c6ch ndy, nhfrng ngudi Nhat di chinh
phuc hy vong tao duoc mdi li6n kdt girla nhrlng k6 bi tri vd mAu qu6'c.
Lrnh vrlc md ngddi Tri6u Ti6n gidng ngudi Nhat nhdt d6 1d vi6c quin ly c6c
hoat dQng kinh doanh vd thuong m?i hiQn dai. Vi6c kinh doanh & TriAu Ti6n,
nhdt Id vd phAn giao dich vdi cOng ddng qudc t5, ia mQt hiQn ttrong hodn
todn thuOc vd tnd kj' hai mddi. That tinh cd, d6 ld giai doan Tridu Ti6n dang
bi Nhat thdng tri. Ngtidi Tridu Ti6n vd ngudi Nhat hoc c6c phrrong phdp kinh
doanh cria phtlong TAy cirng m6t l(rc vA. md ph6ng gidng nhau.
Nhfrng thdnh vi6n cria thd hC cudi cDng cluoc nudi day theo nguydn tdc
Nhat, md nhidu ngudi trong sd d6 gilt nhfrng vi trf quan trong trong kinh td
vd chinh tri ngdy nay, c6 xu hudng hdnh xfi gidng ngudi Nhet trong nhidu
tinh hudng. Di6u ndy rdt dC thdy d phong cdch dA.m phdn trAm ldng cria


268

|

xnoNc

rfr

s6ttc sor

ngugc hin vdi phong cdch n6i nhidu vd cdi md hon cfra thd hQ tr6
Tridu Ti6n. MQt c6ch vO thrlc, nhfrng ngt/di Tridu Ti6n ldn tudi t6n trong
c6c ph6p t6c vd giri tri cria x5 hoi Nhat B6n, nhfrng chudn mdc mDr ho d5
gid,o duc.
'ilrroc
MQt bidu hiQn kh6c d6ng kinh ngac hon vd 6nh hudng crja Nhat BAn ld
khuynh hudng bdt ddu h6t vang nhfing bdi quAn ca Nh{t cria thd hQ I6n tudi
ndy, khi nJou d5 chiy trin vd tinh thdn bdt ddu dAng cao. Bdt kd nhr-rng
cdm xirc lfc tinh t6o ndo md ho c6 thd c6 vd ngtrdi NhAt h$m nay, d6 la
nhilng bdi hdt thdi thanh xudn cfia ho.

ho,

trrii

C6 16 ld do 6nh hudng cria Nhat md vai trb cira ngudi phu nfr trong gia
dinh vd trong x6 hoi d5 kh6ng thay ddi 6 Tridu Ti6n trong nhfrng thap ki
qua nhrr 6 nhfrng noi kh6c 6 chAu A. tri6u TiOn vd Nhat v6n ld nhfrng xd
hQi do tldn 6ng thdng tri. Ndu drioc dd tlf do phSt tridn, Tri6u Ti6n c6 thd
da phdt tridn kh6c rdi. Mdi ddn ndm 1895, Tridu Ti6n cdn tluoc cai tri bdi
mOt phu nlr, Nfr hodng Min. Bd Id mOt chi huy manh m6, ngudi tla quydt
chdng lai tham vong dd qudc cria Nhat tr6n bdn tl6o nd.y. cudi cung be de
bi ngrrdi Nhat s6t hai dd don tlrrdng cho viQc th6n tinh Tridu Ti6n.

r I unrJuc riNH cAcH pnd srfN d NcUdr rnftu rItN

I

Tinh c6ch cria ngudi Tridu Ti6n rdt gidng vdi ngudi Trung Qudc. Ngudi
Tridu Ti6n gidng ngddi midn Bdc Trung Qudc th6ng thdn vd cdi md hon id
ngrrdi Nhat kin ddo vd ki6m ldi. Gidng ngddi Trung Qu6'c, ho thich srJ cdi
md cria ngrldi My. Khi m6t ngudi Tridu Ti6n thich mQt ngrldi kh6c, anh ta
hidm khi kidm che viQc bidu l0 cdm x(c cfra minh. Mdt kh6c, khi mQt ngddi
Tri6u Ti6n c6m thdy cim gh6t ngtldi kh6c, d6 nhQn ra nhfrng c6m xric nhu
v4y d ho hon ld 6 ngudi Nhat.

Khi ph6i ddi dien vdi mQt lua chon gitra lgi ich cfra tap thd vd loi ich ctia
ri0ng minh, hAu hdt ngudi Tridu Ti6n, cflng nhu phAn ldn ngudi Trung
Qudc, s6 quydt dinh theo hudng c6 loi cho b6n thAn. Ngudi Nhet, tr6i lai,
thudng s6 hy sinh b6n th6n cho loi ich eria tQp thd. Va cflng gidng ngrrdi


NHTJNG

ni

vQNc

roN | 269

Trung Qu6'c, ngrrdi Tridu Tion it th{n trong hon ngddi Nhat trong viec gifr
ldi. Ho cam thdy rhng tinh hinh thay ddi c6 thd ldm bidn ddi bdn phan
thdc hi6n nhfrng ldi cam kdt cfia minh. d phuong TAy, nhitng phdm chdt
ndy thloc li6n h0 vdi nhirng vdn dd dao thfc. Didu quan trong 1d ph6i lufln
nhd rhng ddi vdi ngudi Tridu Ti6n nhfrng vdn dd ndy chi ld c6c kh6c bi6t
vdn h6a; dao ditc ching c6 vai trd gi trong d6.

chi can mot chuydn l6i xe ngSn trong gid cao didm E seoul 1d nhdn ra
ngay cilc 16i xe Tri6u Ti6n vd l6i xe Trung Qudc ld ban ddng mon. Ho trJ
c16t ra cdc IuAt 16 giao thdng cia chinh minh ngay trong khi tlang chay xe'
Thoat ti6n, tidng h6m phanh ken k6t vd tidng cdi inh di c6 v6 hodn todn
h6n loan nhrlng thrrc td ld dbng xe cQ ltru thdng khd tdt. Cbn c6ch ndo kh6c
md h-tong giao thdng sdu ldn xe c6 thd thu xdp vdi mQt con drrdng bdn ldn
xe ngoai trd sr,I ttf"dng tdc s6ng tao vd nhiQt tinh cira tdt ca moi ngddi tham
gia giao thdng? d tridu Ti6n, cung nhrl d Trung Qudc vd Edi Loan, iu4t
giao th6ng chi drroc hoc dd thi ldy bdng 16i. Ngay khi idy tluoc m6nh bhng,
ho phii qu6n hdt ndu mudn ddn drroc noi ndo cl6.
Ngrrdi Tridu Ti6n rdt gio'ng c6 ngrrdi Nhat lAn ngtrdi Trung Qudc trong
viQc tr6ng chd mOt m6n gi cl6 nho nh6 drroc cho th6m trong moi vu mua
sdm md hg tidn hdnh. Nhrrng ho nhdn ra rhng viQc tang kdm ndy kh6ng
ph6i ld mQt thOng le ddi vdi ngrrdi phr-rong TAy, non thrldng ho chi lh.m nhu
vay v6i ngrrdi chau A. c6ch ddy khdng lau, tOi mua s6m trong mQt crla hiQu
qudn do do ngLrdi Tri6u Ti6n lim chri d Los Angeles. Sau khi tinh tidn mua
hdng cria tdi, khodng hon hai trdm ildla, chti crla hi6u cdn th4n cho bidt
rhng ong khdng ldy ti6n chidc cdp t6c gid mrrdi hai dd cria toi. La ngrldi
Tridu Ti6n, ong dy cho rbng moi ngudi chdu A ddu chd doi 6ng ting th6m
mQt m6n gi d6. Tdi da qud quen vdi viqc mua s6m trong c6c crla hiQu
phrrong Tdy tnrdc d6 ddn n6i hanh dQng d6 tham chi cbn kh6ng xudt hien
trong tAm trf tOi dn chi thoring qua'
Ngrrdi Tridu Ti6n ld nhfrng ngrtdi hdt sfc hidu thdng, nhdt ld v6i nhfrng
dAn tQc chAu A kh6c, nhUng m6t srl dua tranh nhrr v+y thrrdng khdng dtigc
bOc l0 trddc c6i nhin cira phdong Tdy. Srr ghen ti, chuyQn ngdi tO ddi mrich,


r

270 | wuuNcxis6ucsor

vd chi trich thudng drroc dDng dd ngdm phri hoai nhfrng n6 lrrc cira ngudi
khdc, d6i khi ngay c6 vdi nhfrng ngudi ban thAn. Gidng nhu ngudi Nh4t vd
ngudi Trung Qudc, ngr/di Tridu Ti6n cung suy nghi theo kidu ai ld ngudi
tr6n, ai le k6 dtrdi. Hinh thfic giao tidp x5. hOi giiia hai ngddi drroc quy dinh
bdi dia vi tlrong fng giira ho. Nhrr moi ddn tQc chAu A, ngudi Tridu TiOn rdt
Io ldng vd vi6c gitr thd di6n vd mdt thd diQn.
Ngrrdi Tridu Ti6n lo l5ng. D6 ld mdt cdch sdng cria ho. Ngrrdi Tridu Ti6n
khOng tin rbng moi vdn dd trr n6 s6 tidn tridn tdt dep; chfng ph6i cluoc lo
tldn. Quan clidm ndy ld co sd cfia nhu cAu vach chidn luoc vA tinh toiin cho
moi tinh hudng trong cuQc sdng cfra ho thay vi tdi tldu hay tdi cl6.
Theo mdt cAu tuc ngfr cfra Tri6u Ti6n "Ndu ban mudn bidt bdn chdt cfra
mOt ngrrdi, hdy quan s6t anh ta ddnh cd vdy, choi bdi hoic udng rdgu."
Ngudi Tri6u Ti6n, gi6'ng nhrl moi dAn tQc chAu A khiic, 1d nhrlng nhd
nghiOn cfiu vd bin chdt con ngr/di. Khi quan srit nhling chi tidt trAn tuc
nhdt cria cudc sdng thLidng ngey, ho nit ra kdt luAn vd bdn chdt cria nhfrng
ngudi md ho quan sdt. Ho tin rhng khi mOt ngddi choi cd vAy, mQt trb choi
chidn thu4t quAn su truydn th6'ng cria NhQt, anh ta se dd lO ndng luc tri tud
cfrng nhrl chi6u sAu tAm hdn minh. MQt ngrldi say rddu s6 dd 16 bdn chdt
thAt cira minh. MQt ngudi choi bdi cfrng s6 Ad 10 nfrldu clidu vd tinh cdch
cfra minh.

r I lvcrldr ArrEN cHAu A
Kh6ng nghi ngd gi, tldc didm khidn ngddi Tri6u Ti6n kh6c hin ngrrdi
Trung Qudc, ngudi Nhat vd ciic dAn tdc chdu A kh6c ld tinh da cdm crja
hq. Hq d6i khi dtrgc goi ld ngtldi Ailen crja chdu A. Hq d6 ndi n6ng md
cung d6 gi6ng hba y vay. Hq ld nhfrng ngrrdi chdu A duy nhft mA ban
thr/dng thAy nhfrng gigt nrrdc mdt noi cdng cdng hay nhrlng cfi chi thuong
y6u chdn clOng ngrrdi.
Ho trdn dAy nhiQt huydt, hay ghen ti, bud'ng binh, vd hay cudi, d6i khi cbn
thd hign tdt ce nhfrng d4c didm ndy trong mdt khodng thdi gian vdi phrit.

NH(JNG

ri

vewc LON

|

271

Ngudi Tridu Ti6n ham vui. Ho thich kidu hdi hinh thd. Phim hbi cria Tridu
Ti6n rdt gidng vd'i phim hdi crla Marx Brothers. Ho cfrng hba ddng. Ngrrdi
Tri6u Ti6n ndi tidng vd chuyQn udng ruou vd vd tfiu lttong cfra ho. MQt
doanh nhAn Tri6u TiOn dd mi6u t6 vdi t6i cdch anh ta vd cldng str ding thdi
gian vdo cdc budi tdi cria hg. "Sau bfra tdi chfing tOi sO ili td qu6n bar ndy
sang qu6n bar kh6c. Li6n tuc. Nhung chring tdi kh6ng bi nghiQn rddu nhd
nhitng ngrrdi d My." Tdi h6i anh ta "Ho thinh thodng mdi udng hay m6i
ngdy?" Anh ta trA ldi "Nghy ndo chring tOi cfrng thd cd ... nhung md, chring
tdi khdng hd nghiQn rdgu."

Ddn 6ng Tri6u Ti6n rdt c6m tinh khi drra ra quydt dinh trong kinh doanh.
Ndu b4n cham dring soi dAy tinh c6m, ngtldi Tridu Ti0n c6 quydn ra quyet
dinh se cl6p lai m6t cdch thiQn cAm chi vi bdc ddng. Mdt khdc, nglrdi Tri6u
Ti6n, khOng gidng ngrrdi Nhat, sE khOng lich srr khi ban ldm anh ta tfic
giQn. Con giQn cfra ngrrdi Tridu Ti6n c6 thd v0 cing kinh khiing. MQt nhd
budn si mat hdng da ngrrdi Y mQt ldn cdu tidt de n6i vdi toi "TOi khdng
bidt phdi idm gi vdi nhd phAn phdi ngudi Tridu Ti6n cfra t6i. TOi khOng
bidt n6n gidt anh ta hay n6n trJ siit cho rdi."

Vd mdt lich stt, Tri6u Ti6n lu6n chiu srJ cle doa phia b6n ndy bdi nguy cd
bi s6p nhap veo vudng qudc Trung Qudc khdng ld vd phia b6n kia bdi chrj
nghla quAn phi6t Nhat. Kdt qud ld, ngudi Tridu Ti6n quydt liQt gin giu y
thfc vd bdn sdc dAn tOc. Tridu Ti6n hdu nhu lfc ndo cfrng c6 chidn tranh
t{ vQ, chdng lai nhfrng cuQc ctidp ph:i cria nhrlng nddc l:ing gi6ng. Bdt
chdp didu ndy - hay cfrng c6 thd bdi didu ndy - ngrrdi Tridu Ti6n, vd bd,n
chdt, y6u hda binh. Khi bu6c ph6i chiSn ddu, ngrldi Tridu Ti6n ld nhfrng
chidn binh can ddm vd ddng so. Nhfrng ngudi linh Tridu Ti6n tham chidn
d ViCt Nam vdi td cdch ld d6ng minh cfia Mi c6 tidng ld nhrlng chidn
binh thi6n chidn.

Tinh uong nganh cfia ngrrdi Tridu Ti6n ld nguyOn nhAn gAy sirng sdt cho
nhfrng ai ph6i ldm 5n vdi ho, nhung n6 t6 ra ld mQt ddc didm hfru ich.
Tham chf sau gAn ndm muoi nim dtidi su thdng tri cria Nhet, ngrldi NhAt
chua bao gid c6 thd x6a tan tluoc ldng odn hAn Am i kh6 ddi thay cira ngr-rdi


272 |

wnrtNc

xi

sdwa

s6r

Tridu Ti6n. vdy md, sau cDng kho6ng thdi gian cai tri Ddi Loan, ngudi
Nhat da c6 tidn bQ d6ng kd trong vi6c thay ddi quan didm cfia ngtrdi Ddi
Loan. Hdi tdi cbn tr6 6 Dai Loan, t6i thrrdng nghe ngrrdi Dei Loan b6n xrl

nhan x6t cuoc sdng dd tdt hon h6n thd ndo dudi su cai tri cria ngrrdi Nhat
so vdi su cai tri cfra ngudi rrung eudc dan t6c chir nghia. MQt ngrrdi rridu
Ti6n d6m cd gan drla ra mdt nhan dinh d noi c6ng cdng nhu vay dr) vdo thdi
nay thi cfrng hdu nhrr chdc chSn s6 cAn duoc chdm s6c y td khdn cdp.


273

^
PHAN

NAM

TRO CHdI
aa

KET THUC
I


274

|

rno cuor rcrir rnuc

16
Nhfrng nddc cd chidn thdng

r I nnu erNG (rvHArv riuH)

I

cdc gia tri vdn h6a crja Nhat BAn, Tridu Ti6n vd rrung eudc chiu 6nh
hudng sau sdc khdi niom Ren Qing cfia Khdng gido. Khrii ni6m ndy duoc

thd hi6n bhng ba Hdn ttr gidng nhau trong ngOn ngfr cira c6 ba qudc gia vd
cd nghta den la "tinh c6m cira con ngddi". N6 n6i rhng ydu td con ngudi
khong bao gid non bi gat b6 kh6i mdi quan h6 gifra con ngrrdi vdi nhau,
reng srr thdu hidu vd mQt sd cho - nhan ddy c6m th6ng s6 chi phdi mdi
quan hO crja con ngddi.

Di

nguydn tdc Ren Qing la m6t su cho - nhan v0 vu loi vd than mat gifra
con ngddi, tron thrrc td, sd sdch duoc ghi ch6p rdt ky chng. dn huO vd no
ndn dtroc can nhdc cdn thdn va b6n d6'i chidu dn - nd gifra ngudi va ngrrdi
dddc bidt rdt fi nhu thd ch6ng duoc ghi vdo mQt quydn sd c6i. Trong th,rc
t6, cdch ddy vdi ndm, tdi dd tinh cd bidt mQt trddng hgp md ngudi ta that
sd di ghi vdo mdt quydn sd cdi. d mQt ngdi ldng nh6 d NhAt B6n, dan ldng
tap hqp lai nhu ho dd trlng ldm trJ bao ddi nay trong mQt hoat ddng c6ng
ddng dd lop lai mrii nhd tranh cria mOt gia dinh no. Trddc khi c6ng viQc bdt
dAu, mQt thanh ni6n mang ra quydn sd md gia tQc anh ta d6 gin gifr nhidu
ddi. N6 drroc goi ld The Debts of Ren QlnS Nhtng m6n no nhdn tinh). Cudi
thd ki thri mudi chin, dng cd cfra anh ta de ghi lai mQt m6n no vdi gia dinh


NH1NG

Nuoc co cnfiu

ruAuc

|

275

hdm nay se chloc lop lai mdi nhd. Gia dinh d6 de girip gia dinh anh ta hai
ngdy cdng lao dQng vd mQt hu nJou sak6. Ngtrdi thanh ni6n tuy6n bd anh ta
s6 trd hai ngdy lao ddng bhng crich girip lop mdi nhd, nhung sE ghi nd hu
rudu sak6.

Nhling m6n nd nhAn tinh thtrdng khdng duoc vidt ra, hodc drroc thanh
todn cirng nhdc vA chinh x6c nhu trong trddng hop ndy, nhung chfng thddng
duoc ghi nhd' ddn tilng chi tidt nh6 vA budc ph6i thuc hiQn bdi cim gi6c sdu
thim v6 tqi l6i vd su xdu hd crja nhtrng ngrrdi khOng thd d6p tldn nhfrng
m6n nd nhAn tinh. Ngudi phuong TAy n6n hidu rhng khi chdp nhAn th6a
thuAn theo t{p qudn ilia phuong le b6 ngb rdt nhidu tlidu khodn, anh ta
ch6ng hd ph6 mdc cho may rrii. ThAt ra, ndu kh6o 16o, anh ta c6 thd khidn
cho nhrlng ddi tdc ngddi chdu A mang dn anh, ctidu nAy s6 khidn ho thAn
tinh chdp thudn cdc didu khodn hdo ph6ng hon li vdi b6n hop ddng kidu
phrrong TAy citng nhdc vd chi tidt.
Ren Qing thLrdng dudc xem nhrr co hQi dd kh6o 16o ldi k6o ddi thfi trong
ddm phdn thirong mai. NghQ thuAt ld tao ra mdt m6n nd bhng mdt hdnh
cldng khOne gey ton k6m bao nhi6u cho ban vd rdi kh6o 16o tldi cluuc trd
vdo m6t thdi didm md ddi thrl cria ban chi c6 thd trd lai n6 vdi mot srJ
nhrlong b0 c6 gid tri hon. Phrtong ph6p ndy cldi h6i su tinh td nhrrng mdt
ngddi phtrong TAy mAn cAm hodn todn c6 thd thuc hi6n tluoc.

.

I l,tH0l.tc

NrJdc cd nmwc

Chdng ta da th6o luAn vd nhfrng tlrdng cldng vd khric biQt gilta ngrrdi chdu
A vd ngrrdi phuong Tay tron binh di6n trrong ddi rOng. Tuy vdy, cdu h6i cdn
lai la didu nay girip ich gi cho ngrrdi cdn dp dung kidn thrlc ndy vdo nhirng
mdi ttrong tdc cd nhdn, chfnh tri hay kinh doanh cria anh ta vdi ngtrdi chau
A, d chau A nay 6 phrrong Tay. c6 mdt sd didu d6c biQt mQt ngudi phrrong
Tdy cA.n ph6i bidt tld cong vi6c crla anh ta hay c6 ta d ch6u A dtroc su6n s6
hon. Chrlng khOng thd duoc suy ra tr} c6c nguyon tdc. Chring lA c6c chi tidt
ph6i drroc hoc, hodc bing cdch pham sai lAm ngd ngdn rdi srla chrfa sau khi


276 |

:rr'o cHor xfrr rnuc

gAy thiQt hai, hodc nhd drroc brio trtrdc. Nhfrng chi tidt ndy trdi dai tU
nhfrng didu don gi6n vd ph6p tdc tr6n bdn [n cho ddn nghQ thuQt tdng qui
tinh td sao cho lich thiQp vd hiQu qu6. Kh6ng c6 trAt t{ hgp if ndo trong
viQc th6o IuAn chfng. Nhrng didu dudi dAy ddn trl kinh nghidm cira tdi
trong cOng viQc tao didu kiQn thu{n loi cho viQc truydn thOng tin girla cdc
doanh nhAn vd ciic chinh tri gia phrrong Tdy vd chAu A, vd nhfrng chuydn
hidu nhdm hay kh6 khin md tdi thr/dng thdy.

r t^
I NHAN HOA CONG VIEC
I

Bdi s6n lbng thira nhAn c6m xdc li mOt phAn cria cdng vi6c, doanh nhdn
chAu A thrrdng dO bi t6c dQng hon ld doanh nhAn phrrong Tdy. Ndu ban cldn
gap mQt doanh nhdn chAu A dd trinh bdy vd mdt vdn dd ri6ng trJ ndo cl6 c6
thd gdy 6nh hudng ddn kh6 ndng thuc hiQn cdc trddn nhi6m cfia ban trong
hop tldng, khd n5ng anh ta l6ng nghe didu tt6 mdt crich tft t6 s6 l6n hon
nhi6u so vdi ngrrdi ctdng nghiQp phuong TAy cfia minh.
Girla nhfrng ngtrdi chAu A v6i nhau, mQt bin hop ddng vidt kh0ng c6 tinh
bdt di bdt dich nhrl trong gidi doanh nhAn phuong TAy, nhdt ld gifra c6c bOn
vdn cOng nh4n mdi quan h0 Ren Qing. Thudng n6 khdng hon gi mQt bdn ghi
nhd vd bdn phan vd tr6ch nhiQm cfia m6i b6n. Ndu c6 vdn dd nAy sinh, c6c
bdn thrrdng ngdi xudng truc tiSp gi6i quydt thay vi nghidn ng6m bdn hop
ddng dd tim gi6i ph6p. Girla ho vdi nhau, ngrJdi chAu A thich m6t th6a
thu{n md hd bdi n6 ddnh rdt nhi6u khoing trdng cho vi6c cli6u chinh sau
ndy ndu moi vi6c khdng di6n tidn tdt dep. Ngudi chdu A hidu rhng sd md
hd c0' tinh ndy ld didu vdn khOng dugc hidu hay chdp nh4n trong gidi
doanh nhAn phuong TAy vd khi ldm 5n vdi phuong TAy ho da tu thich nghi
vdi nhu cdu vd nhfrng th6a thuan chi tidt ve cq thd. Di vAy, ho xem vi6c
bdt buQc ph6i ch(r tdm ddn tilng chi tidt cira phrrong Tdy ld n6 luc ianh
lilng, nh6n tdm vi vd co bdn ld vO ich khi loai b6 ydu td con ngrrdi trong c6c
giao dich thuong mai. MQt ngddi phuong TAy khdn ngoan s6 ldm tdt ce
nhirng gi c6 thd dd xua tan cdm gi6c rbng dAu 6c cfia anh ta dang hodn toan
bi chia c6t v1i trrli tim khi ph6i gi6i quydt cdc vdn dd kinh doanh.


NHZNG Nrnoc

co cnfiw

rnl.wc

|

277

Bdi c0ng vi@c cira luQt sd lb vidt nhfrng bAn hop tl6ng cfng nhdc vd tld lo
cdc chi tidt, nhidu ngudi chAu A c6m thdy lu4t stl tao ra rdc rdi nhidu hon
ld gi6i quydt. Ldm viQc vdi luQt su duoc xem ld tai rlong khong thd tr6nh
kh6i khi giao dich idm 6n vdi ngrrdi phrrong TAy. Ndu cdng viQc cira ban
phfc tap ddn n6i ban c6rh thdy b?n cdn mQt luflt su c6 mdt trong cdc cuQc
cldm ph6n, b+n ph6i ldm 16 vdi c6c ddng nghiQp chau A rhng ban lh ngtrdi
chiu tr6ch nhiQm chf khdng ph6i luat srt cria b4n, rhng ho tlang ldm viQc
vdi ban vdi tti c6ch ngddi vdi ngddi. Luat sd cira ban phii tlugc gidti thiQu
nhu ngtrdi chi c6 nhiQm vu Cl6m b6o sao cho tinh thdn cfra hgp ddng dugc
vidt dring theo ngdn ngfr cria luAt srl. Hq phii dUoc trdn an rhng ndu c6 vdn
dd gi, ciic ban s6 gi6i quydt chting nhrr gifra con ngUdi vdi nhau, chf khdng
fiy thdc cho luQt str tim gi6i PhdP.
Nhfrng viqc 6 phuong TAy cdn sr.t gitip itd cfia lu{t str thudng dtroc ngrldi
chAu A gi6i quydt qua mdi tudng t6c grita ngtldi vdi ngtrdi. Nhfrng vu kiQn
b6c si v6 f ldm chdt ngudi ld rdt nghiom trong ddi vdi gidi hdnh nghd y 6
phriong TAy. Tuy vQ.y, 6 Ddi Loan, bdt chdp sd hi6n dai cfia n6, nhitng viQc
ndy duoc xfi lf theo tap qu6n ldu ddi. Gia dinh ngudi qu6 cd mang cAi xdc
vdo phdng doi cfia b6c sr vd b6t ddu kh6c than th6m thidt. Didu nhy, di
nhi6n, c6 hai cho viQc kinh doanh, vd vi bric si sd ph6i nhanh ch6ng ldm
mOt tli6u gi d6. Gia clinh kia chi c6 thd mang c6i x6c vho ra nhidu lAn, vi
vay hq cfrng mudn ddn xdp cho xong. vu tranh chdp chi gidi han trong vhi
ngey. Ndu vi b6c si cim thdy rhng ong ta c6 l6i d mot mtlc dQ ndo d6, ong
ta s6 tldng f chi tr6 hdo ph6ng. Ndu ong ta c6m thdy khdng c6 nghia vu
ph6p lf gr, dng ta rdt c6 thd s6 thu xdp bhng c6ch tr6 phi tdn tang 16 cho
gia dinh no chi dd y6n chuYQn.

. I rnd rHANH odr mir c0n minn
tr6 thenh d6'i thfi crja minh rdt quen thuQc vdi tri tu6

chAu A
nhung hdu nhu khdng drrgc bidt ttdn d phtrong TAy. C6 mQt cdu chuyQn vd
vi thidn su ng, dd day mdn cld cira minh phrrong ph6p hdnh thi6n, buQc
anh ta ph6i hdnh thi6n trong hinh clang cfia mQt con bb' Vi m6n dd cd

Y

ttr,&.rg


xir rnuc
gdng bidn tdm tri minh thdnh tam tri bd, nhtrng thdt vong bdi thdt bai.

278 |

rno cnor

khi giao nhi6m vu cho anh ta, ngddi thdy quay lai. Ong tti
tldn nhd ngddi m6n dd rdi goi to, brio anh ta ra ngodi cha.o thdy. Ngrrdi
mdn dd drip lai til trong nhd "Con khdng ra drJoc. Srlng con ddi quii so vdi
c6i cta."
MQt tuAn sau

Chidn binh samurai thdc hdnh vi6c di vdo tdm tri ddi thfi dd tlodn duoc cfi
dOng cira ngudi d6. Khi ldm dn vdi ngrrdi chAu A, ban cfrng n6n thuc hdnh
phuong ph6p dich chuydn ndy, ndu khOng ban s6 d mQt vi thd bdt ldi 16 r6t
so vdi c6c ddi t6c kinh doanh chAu A cfra ban. Tnrdc khi bdt ctdu bdt cri

cudc thuong lugng quan trong ndo, hdy suy x6t th4t ki xem ciic muc ti6u
cira ban ld gi. Hdy mi6u ti chring cho b6n than mOt cdch 16 rdng vd cu thd.
Sau d6 hdy hinh dung tdt c6 nhfrng ngudi s6 tham gia cuOc hop. Dnt b6n
than vdo dia vi tung ngudi rdi suy nghi xem muc tiou cria anh ta c6 thd ld
gi, nhrlng phdn d6'i ndo anh ta c6 thd dda ra ddi vd'i kd hoach cfra ban. H6y
s6n sdng vd hiOu h6a srJ phdn ddi ctia anh ta. Drrng tham gia cldm ph6n cho
ddn khi ban hodn todn ndm chdc chidu hrrd'ng md ban mudn cudc hop di6n
ra. Ddoc chudn bi nhu thd, cuQc hop s6 trdi chdy d6 ddng theo cdch ban
mudn mh khdng cdn bdt ki srl lbo l6i c6 chfi f ndo tir ban.

Ban cfrng s6 thdy reng phuong phrip ndy s6 tao ra mQt sd thdu hidu dAy
cdm thdng ddi vdi ddi thii cfia ban vh ciic muc ti6u cfia ho. Thdng thrrdng
ban s6 c6 thd tim ra gi6i phdp c6 thd mang lai cho tdt ca moi ngddi di6u ho
rnudn,-nhffng gi6i phrip vdn vd hinh vdi ban khi ban chi chd tam ddn b6n
thAn vi kd hoach cfra ri6ng minh.

Loi ich cira vi6c tra thanh ddi thir cria minh khOng chi c6 trong thd gidi
thuong mai. D6 ld mQt sirc manh kh6ng thd tudng tdgng ndi, c6 thd dtroc
5p dung vdo moi khia canh

cuQc sdng

cfia ban.

I

-E I NHUNG
THONG DIOP KHONG LdI
t.

cdc ng0n ngir phrrong Tay 16 rdng vi dfrt kho6t. chring ddnh rdt :{t ch6
cho vi6c di6n dich tiy theo ngff c6nh. S{ phu thudc vdo ngir c6nh ctia c6c


NHING

Nuoc co curfrN rnAwc

|

279

c6c d6ng nghiop chAu A
ng6n ngfr chAu A l6n hon rdt nhidu. Dd hidu ddng
ddi vd'i ngfr cdnh cira ldi
cria minh, ngrrdi phuong TAy ph6i rdt nhay cim
ngfr, rdt
n6i hodc bdi c6nh hdnh dQng cfia ho. Ngay trong viQc chuydn
rdng; chring tluoc
nhidu di6u quan trong khdng bao gid drloc tuyen bd 16
cho ring phdi tluoc hidu qua ngit cinh'
d6 h6 trg'
md
Cfrng nhu srl kh6c biQt vd ngdn ngfr vb ldi tu duv
"gO1 ".gT A' Ngudi
cira ngudi chau
ngrrdi ta ph6i tinh ddn t{p qu6n thich n6i quanh
hodc phri nhAn' Ho hidm khi
chAu A tr6nh n6i th&ng nhitng didu kh6 chiu
thd ndy: T6i sE xem

n6i khong. Thay vi vAy ban s6 nghe nhfrng cum til nhtr
minh "' T6i sE xem xil uiAc d6 "'
t6i c6 thd lam d]toc gi .. T6i sE ldm hdt sttc
Di6u d'6 c6 thd kh6 ddv "' TOi sd cd xenr "'
Di ban non hidu rdng nhfrng cum til ndy rdt c6 thd c6 nghla id khong,
ld tinh hudng
tinh gi6n tidp crla ch,ing dd ng6 cita cho ban b6m theo' DAy
thd c6 loi cho b4n' Bdi
md hinh 6nh ngudi phuong TAy khd khao cria tran c6
n6i quanh co cfia chAu A'
ngrrdi ta kh6ng cho ring ban s6 ludn hidu alddc ldi
tidp theo vd vdn ttd md
ban ho)rn toen c6 quydn goi cho 6ng Chin vdo tuAn
dng ta dd h(ta xem x6t'
n6i kh6ng vdt
Bdi chinh nhfrng lf do md ngrJdi chAu A khdng th6ng thrlng
vdn khong tluoc
ban, ban khong non noi hh6ng vdi ho. Dir do mdt ngddi
si nhuc ddi vdi
chd tloi se hidu bidt hon n6i ra, til ndy c6 v6 cdc ldc vh
nhfrng ct6i tai chdu A'
khi cAm thdv ngrrdi
Ngrrdi chdu A kh6ng d6 nghi thing didu ndy clidu no
nhfrng gdi y td
trao rldi vdi ho n€n dodn tluoc nhu cAu cfra ho hay non hidu
nghe nhffng
nhi nhdt. ViQc ngddi phuong Tdy kh6ng drloc rbn luyen dd 16ng
ldng'
phi6n
g6i y t6 nhi ndy thddng ld nguyon nhAn hidu nhdm vd

"

I mrAl

oQ cuwc KiNtt, Nnr m4r rUdI cUdl

tinh' Hay ddp lai
D,Jng mdt cinh gi6c trddc nu cddi dm 6p vd cr] chi tirdn
dilng ehc' rhng
bhnglru crJdi dm 6p vd ct? chi thAn tinh crla chinh kran, nhdng
A nhin
tinh hudng rt6 c6 nhidu thiQn chi hon so vdi thtlc chdt. Ngudi chau


l280 | rno cnor xir rnuc
chung lich sd, nhdt ld trong cdc mdi quan hQ kinh doanh. MOt sd doanh
nhAn chAu A sO ddnh nhfng tinh cdm d.m 6p chAn thQt cho ban; nhiing
ngrrdi khdc s6 chd hic ban v0 f dd giat mdu vdng bit rdng ra kh6i rdng ban.
Tdt cA ho tldu s6 mim cudi dm dp vdi ban. Ban cfrng khOng n6n tin vdo su
nhdn nhrrdng cfia ho theo v6 bd ngodi. Hdy nhd rhng d chAu A, srr khi6m
tdn khdng chi ld mQt drlc tinh tdt md cdn ld mQt vfr khi.
l

r l,l\?l-l
It-HIEU RO CONG TYVA SAN PHAM CUA BAN
DAy ld y6u cdu cd bdn ddi vdi bdt crl d4i diQn kinh doanh nho d bt't cf
dAu, nhrJng b?n ph6i c6 khd ndng 6p dung kidn thrlc vdn c6 cria minh vd'i
chAu A. Nhtrng ngudi md ban s6 phdi ldm viQc cirng tlon gi6n Id kh6ng quan
tAm cldn cr)ng nhfrng didu md mQt kh6ch hdng d Los Angeles quan tAm. Ho

mudn bidt cOng ty vd sdn phdm cira ban ddp rlng nhfrng nhu cdu ri6r'g cira
qudc gia ho ra sao.

Ban cfrng phdi s6ng tao vd iinh hoat trong vi6c ilidu chinh cdc didu khodn
vd thdng 16 cira ban theo nhtng tinh hu6'ng ddc bi6t md ban sO g{p d chAu
A. ffri du, ngudi Trung Qudc it tu bin. Ndu khdng thd b6n cho ho mdt m6n
hdng vdi gi6 100.000 dOla ti6n m[t, ban c6 thd bdn vdi gi6 150.000 d6la ndu
c6 kh6 ndng tdi tro mQt kho6n vay ddi han khdng ldy lei cing mQt khoin
ddt coc nh6 hodc khdng cdn ddt coc.

r

t-

I

HOACH DINH, HOACH DINH, HOACH DINH

I

MQt ldn nrfa, clidu ndy ld kidn thfic co bin cdn drroc hi6u chinh tnJdc
nhrlng tinh hudng d4c biQt b4n s6 phdi ddi m{t tai chAu A. Trudc khi rdi
tru sd cdng ty, ban n6n bidt minh sdp gap ai, khi ndo vd 6 clAu, vd muc ti6u
c&a cdc cuQc gip d6 le gi. H6y tinh to6n c6ng tdc h{u cdn cfra viQc di lai vi
ch6 6 mQt c6ch ti mi vd r0i sau dd hay dr1 phbng cho ydu td bdt ngd. ViQc di
chuydn 6 mQt sd ving & chAu A k}tOng chdc chdn. Dilng vi lich tdu chay cho
bidt xe hla s6 rdi Bdc Kinh di Nam Kinh vdo 3:30 chi6u, mi. xem d6 le
chuv6n duong nhi6n.

NH7NG

Nuoc co curfrx rHANG

|

28L

Ndu ban lap kd hoach cho chuydn cOng t6c ddn Trung Qu6'c ho4c Tridu
Ti6n, hdy ludn nhd ring nhfrng qudc gia ndy mrlng ndm mdi Am lich,
thudng kho6ng cudi th6ng Gi6ng hodc thdng Hai dlrong lich. Ndu 16n kd
hoach chuydn di vdo thdi gian ndy, ban s6 phdi tr6i qua vdi ngdy mdt minh
trong kh6ch san ddy.

r I pHu uo rnoNc KINH DoANH vn cHuvnN NGANH
I

Doanh nh6n Nhat Bdn vd Tridu Ti6n khdng ph6n Bng tdt ldm trudc nfr
doanh nhAn Nhat hay Tridu Ti6n, nhrrng ho it c6 kh6 khfln trong vi6c thtta
nh{n vd ldm viQc cirng vdi phu nfr phtiong TAy. C6 16 ho kh6ng xem didu d6
nhrr mdi de doa truc tidp ddn xA hdi do ddn 6ng thdng tri cria ho. Nhung
trong gidi chuy6n gia, moi vi6c dang thay ddi rdt nhanh ddi vdi phu nrl
chAu A. C6c nf chinh tri gia da bdt ddu ddc crl tai Nhat Bdn.

.

I puAr rndu cAc MUc rIEU tAl Han
I

Hdy thAm nhap thi trudng chAu A vdi nhffng muc ti6u ddi han. Drlng

trOng mong loi nhuQn tfc thdi. C6 thd mdt mqt kho6n thdi gian ddng kd dd
phdt tridn nhltng mdi quan hQ cdn thidt. Nhi6u ngrrdi vd nhi6u td chrlc sd
khdng tin ld ban nghiOm tirc cho ddn khi ban thd hiQn f dinh lrru iai. Hinh
6nh md ban phdi thd hiqn ld hinh 6nh dring tin c{y vd c6 muc ti6u bdn
virng. \ 16 d6, ban n6n trdnh srl luAn chuydn khdng cAn thidt dQi ngfr nhAn
vi6n cria minh. C6c doanh nhAn chdu A c6m thdy rdt io ngai ndu cfl vdi
th6ng lai ph6i ldm vi6c vdi rndt dai diQn mdi. Vi6c kinh doanh d chAu A
drroc xdy drrng chri ydu qua c6c mdi quan hQ c6 nhAn. MQt khi mdi quan hQ
ndy dd duoc nuOi dddng, chring qud qui gi6 kh6ng thd ndo viit di cluoc.
Hiy xudt hiQn tr6n thi trudng v6i gi6 cd canh tranh. Ndu s6n phdm hodc
dich vu cilra ban ddng gia nhidu hon thd, ban ph6i cho khrich hdng co hQi dd
trJ kh6m ph6 ra di6u d6. Sau khi dd r'frng vhng. ban c6 thd tir tir didu chinh
khodn l6i rdng cria minh l6n mfic thich hop. Nhung ndu d6 ld kd hoach cira
ban, cdc nhd phAn phdi vd ddi tdc ch6u A ndn duoc bidt vd didu d6 til rdt