Đánh giá kết quả ứng dụng QGIS trong nghiên cứu tiềm năng khai thác thủy điện và tác động đến môi trường của thủy điện nhỏ trên lưu vực sông Vu Gia Thu Bồn

CÁC ĐỀ XUẤT NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - SESSION SEVEN

SESSION 7
Phòng: Jasmine 2 | Chủ tọa: Nguyễn Quang Thuấn, Lê Thị Minh Châu

ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ỨNG DỤNG QGIS TRONG NGHIÊN CỨU TIỀM
NĂNG KHAI THÁC THỦY ĐIỆN VÀ TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG
CỦA THỦY ĐIỆN NHỎ TRÊN LƯU VỰC SÔNG VU GIA THU BỒN
Hồ Thị Mai Quyên, Đoàn Hải Ninh
Sinh viên lớp 62MN1, khoa Kỹ thuật Môi trường, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội.
Tác giả liên hệ:
Giảng viên hướng dẫn: TS. Nguyễn Lan Hương

TÓM TẮT
Hiện nay việc xây dựng các hồ chứa, đập thủy điện lớn đã hoàn thành ở khắp các lưu vực
sông của nước ta và đang có sự chuyển hướng sang việc phát triển các nhà máy thủy
điện vừa và nhỏ. Việc nghiên cứu tác động của thủy điện vừa và nhỏ lên môi trường là
cấp thiết để có thể xây dựng quy hoạch phát triển thủy điện bền vững trong tương lai.
Nghiên cứu này sử dụng cơng cụ thơng tin địa lí QGIS để đưa ra đánh giá tác động môi
trường và kinh tế của cơng tác quy hoạch thủy điện dẫn dịng quy mô nhỏ và đưa ra các
khuyến nghị về quy hoạch phát triển quy mơ nhỏ nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu
trên sơng Vu Gia Thu Bồn.
Từ khóa: thủy điện dẫn dịng, lưu vực sơng
1. GIỚI THIỆU

2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

Các dự án thủy điện lớn có thể gây ra

2.1 Tiềm năng phát triển thủy điện dẫn

những tác động tiêu cực về mơi trường xã

dịng ở lưu vực sơng Vu Gia Thu Bồn.

hội [1]. Sự phát triển thủy điện dịng chảy

Hệ thống sơng Vu Gia Thu Bồn thuộc tỉnh

ở Việt Nam không chỉ để đáp ứng nhu cầu

Quảng Nam và Thành phố Đà Nẵng có tiềm

phát triển mà cịn góp phần giảm phát thải

năng thủy điện lớn, các nhà máy thủy điện

khí nhà kính và giảm thiểu biến đổi khí hậu,

tại đây có vai trị rất lớn trong việc cung cấp

đặc biệt là trong ngành nước. Nghiên cứu

điện cho điện lưới quốc gia. Có 8 dự án quy

này đánh giá tính khả thi của việc xây dựng

mơ lớn với công suất lắp đặt và kế hoạch là

các nhà máy thủy điện trên lưu vực sông Vu

1.100MW và 37 dự án thủy điện vừa với tổng

Gia Thu Bồn tác động đến môi trường. Để

công suất 346MW [2]. Hầu hết các nhà máy

xác định được vị trí của các nhà máy chúng

thủy điện bán điện lưới cho quốc gia và cung

tôi sử dụng QGIS.

cấp cho vùng thượng nguồn nên tại nhiều
khu vực ở đây vẫn đang không thể sử dụng
điện mặc dù rất gần nhà máy thủy điện.

128 | DIỄN ĐÀN SINH VIÊN 2020 - NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO


CÁC ĐỀ XUẤT NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - SESSION SEVEN

Hình 1. Nhà máy điện hiện có và có theo kế
hoạch trên lưu vực sông Vu Gia Thu Bồn.
Theo TS. Nguyễn Lan Hương

Hình 2. Tiềm năng thủy điện dẫn dịng
trên lưu vực sông Vu Gia Thu Bồn

, nhu cầu

Những ảnh hưởng đến mơi trường đã

điện của hộ gia đình nơng thơn trong vùng

được nghiên cứu và bản đồ ảnh hưởng

tính theo năm đối với một hộ gia đình

của thủy điện dẫn dịng đã được xây

nơng thơn là 960 kWh, thấp hơn mức trung

dựng. Phân loại các nhà máy tiềm năng

bình của đất nước. Tổng nhu cầu điện là

thành 4 nhóm: tác động môi trường cao

0.14 triệu MWh/năm (2012) và sẽ tăng

sản lượng cao, tác động môi trường thấp

lên 2,3 triệu MWh/năm (2041). Tuy nhiên,

sản lượng thấp, tác động môi trường cao

việc cung cấp điện ở nông thôn không ổn

sản lượng thấp, tác động môi trường thấp

định, đặc biệt là mùa khô, mất điện thường

sản lượng cao.

[3]

xuyên xảy ra. Đối với khu vực khó khăn
vùng sâu vùng xa khơng có điện, củi được
cho là nguồn năng lượng chính.
Trong nghiên cứu này, ước tính tiềm năng
thủy điện ngồi sơng của miền Trung
nước ta đã được thực hiện bằng mơ
hình thủy văn phân tán và phương pháp
đường cong thời gian chảy. Kết quả cho
thấy tổng tiềm năng thủy điện dẫn dòng
là 277.342 MW với hệ số cơng suất trung
bình là 40.2%. Chúng tơi sử dụng kĩ thuật
chồng bản đồ để xác định độ nhạy mơi

Hình 3. Mức độ tác động mơi trường của các
vị trí nhà máy thủy điện.

trường của các nhà máy thủy điện dẫn
dịng và mức độ ảnh hưởng mơi trường.
DIỄN ĐÀN SINH VIÊN 2020 - NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO | 129


CÁC ĐỀ XUẤT NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - SESSION SEVEN

Có 2 trong số 111 vị trí tiềm năng rơi vào

nơi sinh sống của lồi hổ đang bị đe dọa[5].

loại có tác động cao và 1 vị trí rơi vào sản

Khu bảo tồn Ngọc Linh, đã được chứng

lượng thấp tác động cao. Những địa điểm

minh rất quan trọng đối với một số loài

này kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư vì

chim bị đe dọa và hạn chế trên tồn cầu.

tiềm năng phát triển thấp và chi phí cho

Khu bảo tồn Sao Vàng nằm ở biên giới với

môi trường cao vì chúng nằm trong khu

tỉnh lân cận phía bắc Thừa Thiên-Huế được

bảo tồn quốc gia của Núi Thành và Sao La.

biết là khu bảo vệ của một trong những

2.2 Phân tích - đánh giá mơi trường
Khu vực này nổi tiếng với sự đa dạng sinh

động vật có vú nguy cấp nhất và khó nắm
bắt nhất trên thế giới.

học với độ che phủ rừng cao. Nó bị đe dọa

Bản đồ QGIS của khu vực bảo vệ quốc gia

bởi sự tăng trưởng kinh tế khu vực, mở

được lấy từ Cục Lâm nghiệp Bảo tồn Thiên

rộng nông nghiệp và phát triển nhà máy

nhiên Việt Nam và nhập vào Arcgis Pro.

thủy điện quy mô lớn. Tuy nhiên, Hồ Đắc [4]

Chúng tôi sử dụng kỹ thuật lập bản đồ lớp

đã phát triển các mơ hình phân bố lồi cho

phủ để xác định độ nhạy mơi trường của

thấy mức độ phong phú của các loài cây

nhà máy thủy điện dẫn dòng và mức độ

tiềm năng ở phía tây bắc của lưu vực sơng

ảnh hưởng mơi trường.

giáp biên giới Lào và vùng cao nguyên ở
phía nam biên giới với tỉnh Kon Tum.

2.3 Phân tích - đánh giá về kinh tế:
Để đánh giá được tác động kinh tế của nhà
máy thủy điện dẫn dòng người ta dùng
thời gian hồn vốn đơn giản, bằng cách
chia tổng chi phí đầu tư cho doanh thu
hằng năm. Dự án gọi là có khả thi khi thời
gian hoàn vốn là dưới 8 năm. Chi phí điện
năng tránh được (LCOE):

Hình 4. Các khu bảo tồn thiên nhiên ở
Việt Nam
Chúng tôi thu thâp thông tin và về bản đồ

dưỡng; n là tuổi thọ của hệ thống; Et là

mạng lưới các khu vực được bảo vệ trong

sản xuất điện trong năm t; Giả định tuổi

lưu vực sông Vu Gia Thu Bồn. Các khu vực

thọ của hệ thống là 30 năm; giá trị chiết

được bảo vệ nằm ở phía Tây Nam của lưu

khấu của điện bán r là 10% và giá bán lẻ

vực. Khu bảo tồn thiên nhiên Sông Thanh là

điện là 0.07USD/kWh.

130 | DIỄN ĐÀN SINH VIÊN 2020 - NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO


CÁC ĐỀ XUẤT NGHIÊN CỨU KHOA HỌC - SESSION SEVEN

Giá trị vốn điện năng được phân cấp và

3. KẾT LUẬN

hoàn vốn kinh tế cho các địa điểm đã được

Để kết luận, phương pháp mà chúng tơi

tính tốn và thể hiện trên bản đồ. Có 7 vị

đề xuất mang lại sự thuận tiện cho những

trí có hồn vốn kinh tế cao được tô sáng

người đưa ra quyết định cho việc xác định

cho thấy sự quan tâm dành cho các nhà

sơ bộ các vị trí phù hợp sẽ xây dựng các

đầu tư.

nhà máy thủy điện trong khu vực sông Vu
Gia Thu Bồn. Tuy nhiên, để khai thác thêm
các nhà máy thủy điện chạy trên sơng,
việc khảo sát và tính tốn kỹ thuật của các
vị trí đo là cần thiết.

THƠNG TIN TÁC GIẢ
Hồ Thị Mai Quyên: Sinh viên
, khoa Kĩ Thuật
Hình 5. Các vị trí tiềm năng của thủy điện
trên sơng và hồn vốn kinh tế.

Môi Trường, Trường Đại Học Xây dựng, 55

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

Đoàn Hải Ninh: Sinh viên

[1] Baxter, R., Environmental effects of dams and

, khoa Kĩ Thuật

impoundments. Annual Review of Ecology and
Systematics, 1977. 8(1): p. 255-283.


Poff, N.L. and D.D. Hart, How Dams Vary and Why It

Giải Phóng, Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Môi Trường, Trường Đại Học Xây dựng, 55
Giải Phóng, Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Matters for the Emerging Science of Dam Removal
[2]. Icem, Strategic Environmental Assessment of the
Quang Nam Province Hydropower Plan for the Vu
Gia-Thu Bon River Basin , Prepared for the ADB,
MONRE, MOITT & EVN. 2008: Hanoi, Vietnam.

GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN:
T.S Nguyễn Lan Hương,
,

Bộ

mơn

Cấp

Thốt Nước, khoa Kĩ Thuật Môi Trường,

[3]. Lan Huong, N., Low-carbon watershed
management: Integration of renewable energy
supply and decentralized wastewater treatment a case study in Vietnam. 2016.

Trường Đại Học Xây dựng, 55 Giải Phóng,
Hai Bà Trưng, Hà Nội.

[4]. Raedig, C., H. Ho Dac, and U. Nehren, Connectivity
Conservation Management: A Biodiversity
Corridor for Central Vietnam. 2017.
[5]. Hoang, C., L. Trang, and N. Tinh, Technical Report on
Wildlife hunting and Trading in Song Thanh Nature
Reserve, Quang Nam Province, Vietnam. 2010.

DIỄN ĐÀN SINH VIÊN 2020 - NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO | 131