TAI LIEU (VO HONG) NGU VAN 11 - THANG 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (701.77 KB, 16 trang )

Giáo viên: Lương Thị Niềm
Điểm BCB

TỰ TÌNH (II)

Nhận xét của GV

- Hồ Xuân Hương -

Phần nội dung bài học
I. Khái quát tác giả:
- Hồ Xuân Hương là một “thiên tài kì nữ” nhưng cuộc đời gặp nhiều bất hạnh, đặc biệt là tình duyên nhiều éo le, ngang trái.
- Thơ của Hồ Xuân Hương là thơ của phụ nữ viết về phụ nữ, trào phúng mà trữ tình, đậm chất dân gian từ đề tài, cảm hứng
đến ngôn ngữ, hình tượng.
- Một trong những tác phẩm tiêu biểu của Hồ Xuân Hương là bài thơ “Tự tình” (II).
II. Khái quát tác phẩm:
- Bài thơ “Tự tình” (II) nằm trong chùm thơ “Tự tình” gồm ba bài của Hồ Xuân Hương.
- Bài thơ được viết bằng chữ Nôm, theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với bố cục bốn phần: Đề, thực, luận, kết.
- Trong bài thơ này, tác giả đã bộc lộ tâm tình của mình trong một đêm khuya vắng.
III. Đọc hiểu nội dung:
1. Hai câu đề:
- Thời gian: “Đêm khuya”: Khoảng thời gian con người dễ đối diện với lòng mình, khơi dậy những nỗi niềm, tâm trạng.
- Không gian: “Văng vẳng trống canh dồn”: Bút pháp mượn động tả tĩnh gợi ra một không gian im ắng, tĩnh lặng với những
bước chuyển gấp gáp, vội vã của thời gian.
- Hình ảnh nhà thơ: Từ chỉ đồ vật “cái” + ẩn dụ “hồng nhan”: Gợi ra thân phận rẻ rúng, mỉa mai của một kiếp hồng nhan trong
xã hội cũ.
- Tâm trạng của nhà thơ: Đảo ngữ “trơ” + “cái hồng nhan” >< “nước non”: Vừa thể hiện nỗi cô đơn, trơ trọi vừa khẳng định
sự trơ lì, bền gan đầy thách thức của nhà thơ trước một xã hội đầy rẫy những bất công.
2. Hai câu thực:
- Hành động: Mượn rượu giải sầu, tìm trăng làm bạn nhưng không được.
Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

1

- Tâm trạng nhà thơ:
+ Bất lực, bế tắc trước nỗi cô đơn và thực tại phũ phàng.
+ Xót xa, đau đớn, ngậm ngùi, thấm thía nỗi đau, bi kịch của phận làm lẽ, lấy chồng chung.
3. Hai câu luận:
- Hình ảnh: “Rêu, đá”: Thực vật nhỏ bé, yếu mềm, vô tri vô giác + “xiên ngang mặt đất”, “đâm toạc chân mây”: Sự vươn lên
mạnh mẽ với khát vọng sống mãnh liệt.
- Hình ảnh nhà thơ: Ẩn dụ qua hình ảnh “rêu, đá”: Bản lĩnh, cá tính, không cam chịu trước xã hội phong kiến bất công,
trọng nam, khinh nữ.
- Tâm trạng của nhà thơ:
+ Phẫn uất, bất bình trước thực tại.
+ Phản kháng mạnh mẽ, quyết liệt đòi công bằng, hạnh phúc.
4. Hai câu kết:
- Nhận thức hiện thực:
+ “Xuân đi xuân lại lại”: Tuổi xuân của con người sẽ mất đi khi mùa xuân của đất trời lại đến.
+ “Mảnh tình san sẻ tí con con”: Nghệ thuật tăng tiến, nhấn mạnh sự ít ỏi, nhỏ bé, xót xa, tội nghiệp của một “mảnh tình”.
- Hình ảnh nhà thơ: Ý thức được giá trị của tuổi thanh xuân và sự sống. Hiểu được hoàn cảnh thực tại của chính mình.
- Tâm trạng của nhà thơ: Ngán ngẩm, chán chường, cô đơn, tuyệt vọng, khát khao hạnh phúc trọn vẹn.
5. Cả bài thơ: Là lời “tự tình” - Tự bày tỏ, bộc bạch tâm trạng của mình trong một đêm khuya vắng. Đó cũng là niềm khát khao
cháy bỏng của nhà thơ về hạnh phúc lứa đôi.
IV. Nghệ thuật:
- Sử dụng ngôn ngữ đời thường một cách sắc nhọn, độc đáo.
- Tả cảnh sinh động.
- Kết hợp với các biện pháp nghệ thuật: Đảo ngữ, tương phản, ẩn dụ…
V. Ý nghĩa văn bản:
- Diễn tả cụ thể, sinh động lời “tự tình” của nhà thơ trong một đêm khuya vắng.
- Thấy được tâm trạng và bản lĩnh của nhà thơ: Vừa buồn tủi vừa phẫn uất trước tình cảnh éo le, vừa cháy bỏng khát khao hạnh phúc.

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

2

MỘT SỐ ĐỀ THAM KHẢO:
Đề 1: Cảm nhận của anh/ chị về bài thơ.
Đề 2: Cảm nhận của anh/ chị về hình tượng người phụ nữ trong bài thơ.
Đề 3: Làm rõ tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Đề 4: Phân tích vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Phần luyện đề

Phần soạn trước của HS

Đề 1: Cảm nhận của em về bài thơ “Tự tình” (II) của Hồ * Tóm tắt nội dung bài thơ.
Xuân Hương.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

3

_____________________________________________________

Câu 1: Trình bày tất cả luận điểm cho đề văn số 1.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

4

Đề 2: Cảm nhận của em về hình tượng người phụ nữ trong bài thơ Câu 2: Viết mở bài, kết bài cho đề 2.
“Tự tình” (II) của Hồ Xuân Hương.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

5

Đề 3: Làm rõ tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ “Tự tình” Câu 3: Viết hoàn chỉnh 2a và 2c cho đề 3.
(II) của Hồ Xuân Hương.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

6

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

7

Vẽ sơ đồ tóm lược toàn bộ nội dung bài học:

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

8

Điểm BCB

CÂU CÁ MÙA THU

Nhận xét của GV

- Nguyễn Khuyến -

Phần nội dung bài học
I. Khái quát tác giả:
- Nguyễn Khuyến là một nhà Nho tài năng, có học vấn uyên thâm, có cốt cách thanh cao và lòng yêu nước thương dân nhưng bất lực
trước thời c̣c.
- Ơng được mệnh danh là “nhà thơ của dân tình làng cảnh Việt Nam”.

- Một trong những bài thơ hay của Nguyễn Khuyến viết về đề tài nông thôn, đó là “Câu cá mùa thu”.
II. Khái quát tác phẩm:
- Bài thơ “Câu cá mùa thu” nằm trong chùm thơ thu gồm ba bài của Nguyễn Khuyến.
- Bài thơ được viết bằng chữ Nôm, theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với bố cục bốn phần: Đề, thực, luận, kết.
- Bài thơ tả cảnh thu và hình ảnh nhà thơ câu cá ở ao thu.
III. Đọc hiểu nội dung:
1. Hai câu đề:
- Cảnh thu: Mang đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ với hai hình ảnh quen thuộc là “ao thu” và “chiếc thuyền câu”:
+ Hình ảnh “ao thu” gợi ra một không gian vô cùng nhỏ hẹp kết hợp với hai tính từ chỉ đặc điểm, tính chất là “lạnh lẽo”và
“trong veo” cho thấy nhà thơ không chỉ cảm nhận bằng thị giác mà còn cảm nhận bằng xúc giác để thấy được độ trong trẻo, phẳng lặng,
thanh sạch của nước trong ao thu và cảm được khí trời se lạnh và sự tĩnh lặng, hiu quạnh của không gian.
+ Hình ảnh “một chiếc thuyền câu bé tẻo teo” trong ao thu gợi ra sự lẻ loi, đơn độc, nhỏ bé đến mặc cảm tội nghiệp của
chiếc thuyền câu.
+ Vần “eo” trong hai câu thơ làm cho cảnh vật như co lại, nhỏ bé lại trước cái lạnh của mùa thu. Từ đó gợi ra một không gian
tĩnh lặng, nhỏ hẹp, bình dị, thân thuộc, trong trẻo và thấp thoáng hình bóng của con người.
- Tình thu: Bộc lộ những rung cảm tinh tế, nhạy cảm trong tâm hồn nhà thơ. Đồng thời cũng cảm nhận được sự nhỏ bé, cô đơn của
tác giả (hoặc một bộ phận người) trong xã hội ngột ngạt và tù đọng đương thời.
Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

9

2. Hai câu thực:
- Điểm nhìn: Từ mặt nước ao thu nhìn ra xung quanh bắt gặp ao thu, sóng thu.
- Cảnh thu:
+ Êm đềm, thơ mộng, trữ tình với những hình ảnh thân thuộc, dân dã: “Sóng, lá”.
+ Màu sắc hài hòa, thanh thoát, dịu nhẹ: “Biếc, vàng”.
+ Chuyển động theo quán tính nhẹ nhàng, khẽ khàng thông qua thủ pháp mượn động tả tĩnh: “Hơi gợn tí”, “Khẽ đưa vèo”.
- Tình thu: Cảm nhận được tiếng xao động trong cõi lòng, tài quan sát tinh tế và tình yêu thiên nhiên sâu sắc của tác giả.
3. Hai câu luận:

- Điểm nhìn: Có sự di chuyển từ cao xa xuống gần thấp. Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao
rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu.
- Cảnh thu: Được mở rộng theo nhiều chiều hướng khác nhau vừa trong vừa tĩnh, vừa đơn sơ, bình dị vừa đượm buồn:
 Trên cao (trời thu):
+ “Tầng mây lơ lửng”: Mây xếp thành tầng ở độ cao lưng chừng gợi cảm giác thanh nhẹ, quen tḥc gần gũi, n bình,
tĩnh lặng.
+ Hình ảnh trời “xanh ngắt”: Xanh đậm, không gợn mây, là đặc trưng của trời thu và mang lại độ trong trẻo của bầu trời.
 Dưới thấp:
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc quanh co” (ngõ trúc uốn lượn ngoằn ngoèo): Hình ảnh quen tḥc như kéo dài
thêm khơng gian quẩn quanh, khúc khuỷu.
+ “Khách vắng teo”: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, tĩnh lặng, không một bóng người.
- Tình thu: Tài quan sát tinh vi của tác giả và nỗi niềm đầy uẩn khúc, trĩu nặng tâm sự của tác giả.
4. Hai câu kết:
- Xuất hiện hình ảnh con người câu cá trong khơng gian thu tĩnh lặng với tư thế “Tựa gối buông cần”:
+ “Buông”: Thả ra (thả lỏng) đi câu để giải trí, ngắm cảnh mùa thu.
+ “Lâu chẳng được”: Không câu được cá.
⇒ Đằng sau đó là tư thế thư thái thong thả ngắm cảnh thu, xem câu cá như một thú vui làm thư thái tâm hờn ⇒ Sự hịa hợp
với thiên nhiên của con người.
- Toàn bài thơ mang vẻ tĩnh lặng đến câu cuối mới xuất hiện tiếng động: Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → Sự chăm chú quan sát
của nhà thơ trong không gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”.
Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

10

⇒ Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong không gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng, “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”.
⇒ Nói câu cá nhưng thực ra không phải bàn chuyện câu cá, sự tĩnh lặng của cảnh vật cho cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc
trong tâm hồn nhà thơ, đó là tâm sự đầy đau b̀n trước tình cảnh đất nước đầy đau thương, là lòng yêu nước tha thiết mà thầm kín
của tác giả.
IV. Nghệ thuật:

- Sử dụng bút pháp chấm phá thủy mặc Đường thi, “thi trung hữu họa” (trong thơ có họa) và nghệ thuật đối tài tình.
- Có cách gieo vần “eo” và sử dụng từ láy độc đáo, tài tình.
V. Ý nghĩa văn bản:
- Thấy được vẻ đẹp bức tranh mùa thu của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
- Thấy được tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước và tâm trạng thời thế của nhà thơ.
MỘT SỐ ĐỀ THAM KHẢO:
Đề 1: Cảm nhận của anh/ chị về bài thơ.
Đề 2: Cảm nhận của anh/ chị về cảnh thu, tình thu trong bài thơ.
Đề 3: Làm rõ tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Đề 4: Làm rõ lòng yêu quê hương đất nước của tác giả trong bài thơ.
Phần luyện đề
Phần soạn trước của HS
Đề 1: Cảm nhận của em về bài thơ “Câu cá mùa thu” của * Nêu các ý chính của bài thơ.
Nguyễn Khuyến.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

11

_____________________________________________________

Câu 1: Trình bày tất cả luận điểm cho đề văn số 1.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

12

Đề 2: Cảm nhận của em về cảnh thu, tình thu trong bài thơ.

Câu 2: Viết mở bài, kết bài cho đề 2.

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

13

Đề 3: Làm rõ lòng yêu quê hương, đất nước của tác giả trong Câu 3: Viết hoàn chỉnh 2a và 2c cho đề 3.
bài thơ.
_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

14

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

_____________________________________________________

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

15

Vẽ sơ đồ tóm lược toàn bộ nội dung bài học:

Trường Bùi Thị Xuân – Đồng Nai

16

TAI LIEU (VO HONG) NGU VAN 11 - THANG 9

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về