BÀI TIỂU LUẬN MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

KHOA DU LỊCH

BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KỲ MƠN
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Chủ đề 3:

HÃY PHÂN TÍCH NHỮNG PHẨM CHẤT ĐẠO ĐỨC CÁCH
MẠNG TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH. ANH (CHỊ)
HỆ VỚI VIỆC RÈN LUYỆN CỦA SINH VIÊN HOA SEN
HIỆN NAY.

Giảng viên
Họ và tên:
Mã số sinh viên:
Lớp:

1929
<2021>

Hồ Chí Minh – Một vị lãnh tụ vĩ đại của nước Việt Nam và nhân dân Việt Nam, dù đã bao
năm trôi qua kể từ khi Người ra đi, nhưng hình ảnh của Người với tấm gương và những gì
Hồ Chí Minh đã làm cho nước, cho dân vẫn ln cịn hiện hữu thật rõ nét và trường tồn


qua từng thế hệ. Hồ Chí Minh bắt đầu sự nghiệp của mình vì nước, vì dân bằng cách giáo
dục đạo đức cách mạng và lý tưởng cho mọi người. Hình ảnh của người cũng chính là
một hiện thân chân thực nhất cho những phẩm chất đạo đức cách mạng đẹp đẽ và là tấm
gương sáng cho toàn dân noi theo. Hồ Chí Minh từng dạy rằng: đạo đức tăng sức mạnh

gấp bội. Quả thật, lời dạy của Người luôn mang một ý nghĩa triết lí sâu sắc và ẩn chứa
nhiều bài học q báu. Dù cho có làm gì đi chăng nữa, gặp bao việc khó nhằn đến mấy,
chỉ có sức mạnh, trí tuệ hay tinh thần đồn kết là chưa đủ, mà ở trong mỗi con người
chúng ta cần phải trang bị cho mình những phẩm chất đạo đức cách mạng. Theo Người,
người cách mạng chỉ giác ngộ chính trị là chưa đủ, cịn phải thấm nhuần đạo đức cách
mạng, đạo đức dân tộc. Tư tưởng Hồ Chí Minh cốt yếu là tư tưởng chính trị, tuy vậy, ta
vẫn có thể dễ dàng nhận ra những điểm đạo đức trong sáng tồn tại trong một nền văn hóa
của nhân loại tương lai. Ta thấy rằng, ở Bác là sự hịa hợp và trộn lẫn giữa chính trị , đạo
đức, văn hóa và nhân văn. Có thể nói, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là một đạo đức mới,
đạo đức cách mạng, tư tưởng đạo đức của Hồ Chí Minh trong sáng, suốt đời tận trung với
nước, tận hiếu với dân, suốt đời tranh đấu cho Đảng, cho cách mạng. Hồ Chí Minh ln
đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên cả lợi ích của cá nhân mình. Tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết hợp đạo đức truyền thống của dân tộc với tinh hoa
đạo đức của nhân loại, được hình thành từ u cầu của sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt
Nam. Phải nhận thức một điều rằng, Hồ Chí Minh đã đánh giá cao đạo đức truyền thống
dân tộc, đó là những đức sống có tình có nghĩa, có thủy có chung, có nhân có đức, có
trước có sau, biết trung, biết hiếu. Người quan niệm rằng đạo đức cách mạng chính là
nguồn gốc của người cách mạng. Người coi đạo đức như là gốc cây, như nguồn của sơng,
cũng như sơng thì có nguồn mới có nước, khơng có nguồn thì sơng cạn. Cịn cây thì phải
có gốc, khơng có gốc thì cây sẽ héo. Người cách mạng là phải có đạo đức, nếu khơng có
đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng khơng lãnh đạo được nhân dân. Bác cho rằng, nếu
muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho nhân loại, mang lại cuộc sống ấm no cho
dân, làm môt việc quá lớn như vậy mà khơng có đạo đức làm người, khơng có căn bản thì
đó là, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì cịn làm nổi việc gì nữa ? Hồ Chí Minh đã khẳng định
vai trị nền tảng của đạo đức cách mạng rằng: “ Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành


xã hội mới, là một sự nghiệp rất vẻ vang, song, đó cũng là một việc rất nặng nề, là một
cuộc đấu tranh rất phức tạp, lâu dài và gian khổ. Sức có mạnh mới gánh nặng và đi xa
được. Người cách mạng phải coi đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được

nhiệm vụ cách mạng vẻ vang của mình.” Ngồi quan niệm trên, Người cịn cho rằng: “
Đạo đức chính là nhân tố quyết định mọi sự thành bại trong công việc, phẩm chất mỗi con
người: “ Mọi việc thành hay bại, chủ chốt là do các cán bộ có thấm nhuần đạo đức cách
mạng hay không ?”, Tuy năng lực và công việc của mỗi người là khác nhau, người làm
việc to, người làm việc nhỏ, nhưng ai giữ được đạo đức cách mạng đều là người cao
thượng.” Hồ Chí Minh cũng khẳng định rằng: “ Chúng ta mang tinh thần mà chiến thắng
vật chất”. Chỉ nhìn về vật chất, hiện tượng , chỉ lấy con mắt hẹp hịi mà xem thì khơng thể
giải thích được thắng lợi của ta đối với kẻ thù lớn mạnh. Nói tới đây ta có thể nhìn nhận
được, đạo đức cách mạng đối với Hồ Chí Minh là vơ cùng quan trọng và cần thiết, đạo
đức luôn được Người ưu tiên hàng đầu trong suốt q trình cơng cuộc giải phóng đất
nước, giải phóng dân tộc. Trong mọi lời dạy của Người, Hồ Chí Minh ln nhấn mạnh và
nhắc đi nhắc lại nhiều lần về những phẩm chất đạo đức cách mạng, đạo đức làm tăng sức
mạnh trong công cuộc bảo vệ và giải phóng dân tộc. Bác từng nói: “ Có tài mà khơng có
đức thành người vơ dụng, cịn có đức mà khơng có tài thì làm việc gì cũng khó.” Quả thật,
làm việc gì cũng cần phải có đạo đức làm nền, biết người biết ta, không kiêu, không ngạo
mạn, không tự cao, mọi việc to nhỏ, mọi cấp bậc trên dưới đều phải lấy đức làm đầu. Đạo
đức cịn “ có ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp đổi xã hội cũ thành một xã hội mới và xây
dựng mỹ tục thuần phong”. “ Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn gian khổ, thất
bại, cũng không sợ sệt, rụt rè, lùi bước…, khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ
vững tinh thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn, “ lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”…,
không kèn cựa về mặt hưởng thụ, không công thần, không quan liêu, không kiêu ngạo
khơng hủ hóa.” Từ những nghiên cứu di sản tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, ta thấy rằng
Người có những lời dạy với những phẩm chất đạo đức cụ thể cho từng đối tượng. Hồ Chí
Minh nêu ra cái đúng, cái tốt , cái hay, đồng thời cũng chỉ ra cái sai, cái xấu, cái dở để
phòng giáo dục và đạo đức cho các tầng lớp nhân dân. Thông qua đó, Hồ Chí Minh đã
nêu bật được những quan điểm về phẩm chất đạo đức cơ bản nhất của con người Việt


Nam trong thời đại mới. Đó cũng chính là những phẩm chất của nền đạo đức mới, đạo
đức cách mạng Việt Nam. Đối với Hồ Chí Minh phẩm chất đạo đức luôn được coi là yếu

tố chủ chốt, và cụ thể là những phẩm chất cơ bản sau đây:
Phẩm chất thứ nhất là trung với nước , hiếu với dân, thứ hai là cần, kiệm, liêm, chính, chí
cơng vơ tư và thứ ba là yêu thương con người. Để có thể hiểu rõ hơn về những phẩm chất
đạo đức của Hồ Chí Minh, tiếp đến, ta sẽ đi sâu và nói rõ hơn vào từng phẩm chất cụ thể.
Thứ nhất, “Trung với nước, hiếu với dân” đây dường như là phẩm chất đạo đức quan
trọng nhất, bởi nó bao trùm và chi phối các phẩm chất khác. Trung với nước là thể hiện
mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng, xã hội và nó thể hiện một phần nào đó về trách
nhiệm với sự nghiệp dựng nước và giữ nước, với con đường đi lên của đất nước. Cụ thể
và nhấn mạnh rằng, “Nước” ở đây là nước của dân và dân chính là chủ nhân của nước.
Dựa trên cơ sở kế thừa, là phát triển chủ nghĩa yêu nước truyền thống Việt Nam, khắc
phục, vượt qua những hạn chế của truyền thống đó, Hồ Chí Minh khẳng định rằng “Trung
với nước, hiếu với dân” là một trong những phẩm chất của đạo đức cách mạng Việt Nam.
Từ “Trung với vua, hiếu với cha mẹ” chuyển thành “Trung với nước, hiếu với dân” chính
là một sự đảo lộn trong quan niệm đạo đức truyền thống. Hồ Chí Minh viết rằng: “ Đạo
đức cũ như người đầu ngược xuống đất chân chổng lên trời. Đạo đức mới như người hai
chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời”. Có thể hiểu, nhân dân từ chỗ là kẻ
nghèo hèn phải được chăn dắt, bị sai khiến trở thành lực lượng làm nên lịch sử, sáng tạo
ra lịch sử. Theo như Hồ Chí Minh, trung với nước, hiếu với dân là phải suốt đời đấu tranh
cho cách mạng, ra sức làm việc, giữ vững kỉ luật, thực hiện tốt đường lối, chính sách của
Đảng. Bên cạnh đó, Bác cịn dạy rằng hiếu với dân thì phải hịa mình với quần chúng
thành một khối , tin quần chúng, hiểu quần chúng và lắng nghe ý kiến của quần chúng,
làm cho dân tin, dân phục, dân yêu, đoàn kết quần chúng chặt chẽ xung quanh Đảng, tổ
chức tuyên truyền và động viên quần chúng hăng hái thực hiện chính sách và nghị quyết
của Đảng, phải lấy dân làm gốc, phải thực hiện dân chủ, bao nhiêu lợi ích đều vì dân.
Đảng và Nhà nước hoạt động phải gần dân, thân dân, lấy trí tuệ ở dân, học hỏi dân, phải


biết làm học trò dân mới làm được thầy học của dân. Chỉ có thực hiện được như thế thì
người cách mạng mới được dân tin yêu, cách mạng mới đi đến thành cơng.
Càng nói nhiều, càng tìm hiểu nhiều mới thấy rằng đạo đức cách mạng đối với Hồ Chí

Minh thật sự quan trọng và ln song hành bên cạnh người trong mọi thành bại. Với
người hai chữ “ trung và hiếu” khơng đơn thuần chỉ gói gọn trong một phạm vi nhỏ hẹp là
gia đình, cha mẹ mà đó cịn là trách nhiệm và tình cảm chân thành của Người dành cho
đồng bào , dân tộc. Những lời dạy của Người về đạo đức “trung với nước, hiếu với dân”
thật sự vô cùng mới mẻ và dường như nó được nâng lên một tầm cao mới. Hồ Chí Minh
không gạt bỏ từ ngữ “trung, hiếu” đã ăn sâu, bám rễ trong con người Việt Nam ta với một
ý nghĩa trách nhiệm, bổn phận của người dân, người con. Với khái niệm cũ, Người đưa
vào đây một nội dung mới, cách mạng, phản ánh đạo đức ngày nay cao rộng hơn, như đã
nói ở trên, nó khơng phải chỉ là trung với vua và có hiếu với cha mẹ, mà “trung với nước,
hiếu với dân”. Những chân lí và lời dạy của người thật sự đã chạm đến trái tim của các
cán bộ và nhân dân.Bởi lẽ, Người làm mọi thứ gian nan, khó nhọc biết nhường nào suy
cho cùng cũng là vì dân, ln nhắc nhở các cán bộ làm gì cũng phải tơn trọng ý kiến của
dân, nghĩ đến dân. Tất cả những lời dạy đó, Người gói gọn trong hai chữ “trung và hiếu”
thật khéo léo và sâu sắc đến nhường nào.
Phẩm chất quan trọng tiếp theo bao gồm trong năm từ : “ Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí
cơng vơ tư”, phẩm chất này gắn liền với phẩm chất thứ nhất. Đối với Hồ Chí Minh, phẩm
chất này là phải lấy mỗi cá nhân làm đối tượng điều chỉnh, bởi, những phẩm chất này
chúng diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong mọi hoàn cảnh trong mọi sinh hoạt. Nó cịn là
khái niệm đạo đức truyền thống của con người Việt Nam. Người đã thu thập và chọn lọc,
nâng cấp chúng thành những điều mới mẻ hơn. “ Cần, Kiệm, Liêm , Chính, Chí cơng vơ
tư” đối với Người chúng có mối liên hệ hịa hợp cùng nhau. Cụ thể là, “Cần, Kiệm,Liêm”
là gốc rễ của Chính. Nhưng một cái cây cần có gốc có rễ, lại cần có ngành, lá, hoa, quả
mới là hồn chỉnh. Tức, một người phải Cần,Kiệm,Liêm, nhưng cịn phải có Chính mới là
người hoàn toàn. Cũng như so sánh với bốn mùa, bốn phương của trời, đất, Bác nói: “
Thiếu một mùa thì khơng thành trời. Thiếu một phương thì khơng thành đất, thiếu một


đức, thì khơng thành người.” Phẩm chất này đối với các cán bộ đảng viên lại càng cần
thiết, bởi: “ các cán bộ, cơ quan, các đoàn thể, cấp cao thì quyền to, cấp thấp thì quyền
nhỏ. Dù to hay nhỏ, có quyền mà thiếu lương tâm là có dịp đục kht, có dịp ăn của đút.”

Hồ Chí Minh cho rằng bản thân làm lớn, có chức, quyền thì càng cần phải kiệm, liêm,
chính. Theo Người, cần,kiệm, liêm, chính là thước đo văn minh, tiến bộ của một dân tộc.
Người viết: “Một dân tộc biết cần, biết kiệm, biết liêm là một dân tộc giàu về vật chất,
mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ”. Còn Chí cơng, vơ tư là khơng nghĩ
cho bản thân trước, hưởng thụ sau, là “ lịng mình chỉ biết vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng
bào.”. Hồ Chí Minh địi hỏi , thực hành chí cơng , vơ tư là phải “ kiên quyết quét sạch chủ
nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng”. Bởi, chủ nghĩa cá nhân là trái với chủ nghĩa
tập thể, trái với đạo đức cách mạng. Người cho rằng, chủ nghĩa cá nhân là một thứ vi
trùng độc, và gây ra hàng trăm thứ bệnh: tham ơ, lãng phí, xa hoa, hủ hóa,… Chủ nghĩa
các nhân cịn ẩn nấp trong mình mỗi chúng ta. Nó chỉ chờ dịp hoặc thất bại, hoặc thắng
lợi – để rồi ngóc dậy. Nó chính là kẻ địch và là bạn đồng hành của các kẻ địch khác.Song,
Người cũng cho rằng chủ nghĩa cá nhân chỉ thật sự xấu xa khi, họ khơng lo “ mình vì mọi
người” mà chỉ muốn “mọi người vì mình”, “chỉ lo mình béo mặc thiên hạ gầy”. Nhưng
nếu những lợi ích cá nhân khơng trái ngược với lợi ích của tập thể thì không phải là xấu.
Tất cả, phụ thuộc vào mỗi cá nhân biết cách tự điều chỉnh bản thân mình như thế nào mà
thơi.Thế mới nói chủ nghĩa cá nhân có được thể hiện và vận hành một cách đúng nghĩa
hay khơng, cốt lõi phụ thuộc vào người sử dụng nó. Chủ nghĩa cá nhân còn là mối nguy
hại cho một Đảng, cho cả dân tộc: “Một dân tộc, một Đảng và mỗi con người, ngày hơm
qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi
người yêu mến và ca ngợi, nếu lịng dạ khơng trong sáng, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”.
Phẩm chất cuối cùng mà Hồ Chí Minh muốn tun truyền đến tồn dân đó chính là lịng
u thương con người. Hồ Chí Minh cho rằng, trên đời này có hàng mn triệu người,
hàng trăm nghìn cơng việc nhưng có thể chia thành hai hạng người: người Thiện và người
Ác, và hai thứ việc là: việc Chính và việc Tà. Có lúc Người lại khái quát hai hạng người
đó cụ thể hơn là hạng người đi áp bức bóc lột và hạng người bị áp bức bóc lột. Người chỉ


rõ: làm việc chính là người thiện, làm việc tà là người ác. Đối với Bác đã làm người thì
phải thực hành chữ Bác ái. Quan niệm của Người về con người rất toàn diện và độc đáo,
bởi con người khơng phải là thần thánh, ai cũng có mặt xấu và mặt tốt ở trong lòng. Song,

dù cho văn minh hay dã man thì cũng có cái tình. Vì vậy, chúng ta phải làm cho cái tốt ở
con người nở rộ như hoa mùa xn cịn cái xấu thì lấp chúng đi. Có thể nói, tình u
thương của Hồ Chí Minh dường như bao trùm lên cả toàn bộ nhân loại trên Trái đất này,
Người yêu thương dân tộc với một tình yêu sâu sắc, vừa bao la lại vừa gần gũi, lan tỏa
khắp các số phận trên mọi miền Tổ quốc. Người thức tỉnh, tái tạo lương tâm, vạch hướng
đi và đánh thức những gì tốt đẹp nhất trong mỗi con người, tạo điều kiện cho con người
đứng dậy, vươn lên hồn thành nhiệm vụ. Tình u thương của Người là tình yêu gắn liền
với hành động thể hiện qua việc mang cơm, nước uống, trả lại nhân phẩm cho con người.
Tình yêu của Người bao la và rộng lớn nó khơng chỉ lan tỏa trong phạm vi nhỏ hẹp mà nó
cịn vượt ra cả phạm vi dân tộc. Hồ Chí Minh- Người là bậc đại nhân thể hiện tinh thần
phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng “giàu sang khơng quyến rũ, nghèo khó khơng
chuyển lay, uy vũ không khuất phục” mà người cộng sản quyết tâm thực hiện để phục vụ
quần chúng nhân dân. Từ đây có thể thấy rằng, Hồ Chí Minh là một người trong ấm áp
ngồi kiên cường, bất khuất. Dù cho có gì xảy ra đi chăng nữa, thì tình cảm của Người
đối với dân vẫn khơng bao giờ thay đổi mà cịn ngày một mạnh mẽ. Tất cả mọi lời dạy
của Người đều mang ý nghĩa sâu sắc và chân lí cao đẹp. Người đã để lại cho đời cho
người những bài học vô cùng quý báu và sẽ theo dấu chân qua nhiều thế hệ về sau.
Từ những bài học về phẩm chất đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh, thiết
nghĩ, là một cá nhân trong thế hệ sinh viên trẻ, bản thân mình nói riêng và tập thể sinh
viên trẻ nói chung,mà đặc biệt là sinh viên Hoa Sen chúng ta cần phải ra sức học tập và
rèn luyện hơn nữa. Không chỉ là rèn luyện về mặt trí tuệ, kỹ năng mà cịn là trau dồi phẩm
chất và đạo đức. Từ đó, cả trì tuệ và đạo đức sẽ là sự song hành và hòa quyện, hỗ trợ lẫn
nhau, tạo nên một con người hoàn chỉnh từ trong ra ngồi. Hồ Chí Minh nói rằng “đạo
đức cách mạng khơng phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng
ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng


trong”. Vì vậy, thế hệ chúng ta là những người trẻ cần phải “gian nan rèn luyện mới thành
công” “Hiền dữ đâu phải là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên” có kiên trì có nhẫn
nại thì xấu cũng thành tốt, ác cũng thành thiện. Bên cạnh đó, việc tu dưỡng đạo đức còn là

tinh thần tự giác, tự nguyện, dựa vào lương tâm của mỗi người, tu dưỡng mọi lúc, mọi nơi
và trong mọi hồn cảnh. Có như vậy, mới mau thành nhân. Thật tự hào khi bản thân mình
có thể sớm ý thức và nhận biết được rằng phải tu dưỡng những phẩm chất đạo đức theo
lời dạy của Bác. Và luôn khắc ghi trong đầu bản thân rằng, tài và đức luôn phải đi đôi, trí
tuệ và thái độ, phẩm chất phải ln song hành, biết người biết ta, không tự cao, ngạo mạn,
phấn đấu nhiều hơn nữa để trở thành một cá nhân tốt trong một bộ phận sinh viên trẻ để
góp một phần nào sức mình vào cơng cuộc dựng xây nước nhà văn minh và tiến bộ hơn.

Tài liệu tham khảo:
Theo Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011.
Hồ Chí Minh: Tồn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, H.2000,t.2,tr454.
Hồ Chí Minh: Tồn tập , sđd , t.5, tr.148.
Hồ Chí Minh: Tồn tập, sđd , t.6, tr.163 - 164.
Hồ Chí Minh: Tồn tập, sđd , t.6, tr. 320 - 321.
Hồ Chí Minh: Tồn tập, sđd , t.9,tr.283.
Hồ Chí Minh: Tồn tập, sđd , t.9, tr. 291.
Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd , t.12, tr. 557, 558.