Giải pháp mở rộng và nâng cao chất lượng tín dụng trung và dài hạn tại sở giao dịch Vietinbank

Lời nói đầu
Tại Đại hội Đảng VIII năm 1999, Đảng và Nhà nớc ta xác định mục tiêu
vô cùng quan trọng trong chiến lợc phát triển kinh tế Việt Nam giai đoạn 1999
- 2003 là phải tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nớc theo định hớng
xã hội chủ nghĩa nhằm xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho sự nghiệp quá độ
và xây dựng CNXH ở Việt Nam. Đảng và Nhà nớc ta nhận định rằng: công
nghiệp hóa, hiện đại hóa là nền tảng của sự chuyển đổi căn bản và toàn diện
các hoạt động kinh tế xã hội từ sử dụng sức lao động là chính sang phổ biến sử
dụng lao động kết hợp với kỹ thuật, công nghệ tiên tíen hiện đại để tạo ra năng
suất lao động cao. Đó cũng là tất yếu khách quan trong quá trình tồn tại và
phát triển của CNXH.
Đối với nớc ta, công nghiệp hóa, hiện đại hóa là quá trình chuyển đổi từ
một nớc sản xuất nhỏ, công nghiệp lạc hậu, năng suất lao động thấp thành một
nớc có cơ cấu công - nông nghiệp - dịch vụ hiện đại, khoa học - công nghệ tiên
tiến và năng suất lao động cao trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc
dân. Để có thể xây dựng đợc cơ sở hạ tầng hiện đại, trang bị công nghệ kỹ
thuật tiên tiến, chúng ta phải có nguồn vốn đầu t rất lớn chủ yếu là nguồn vốn
trung và dài hạn. Theo dự báo của các nhà kinh tế, trong giai đoạn từ 1999 -
2003 chúng ta cần nguồn vốn đầu t ít nhất là 40 đến 42 tỷ USD bao gồm cả
nguồn vốn đầu t trực tiếp, gián tiếp của nớc ngoài; nguồn vốn viện trợ, u đãi,
nguồn vốn dự án của các Chính phủ, tổ chức tài chính kinh tế và nguồn vốn
đầu t trong nớc. Trên quan điểm phát huy sức mạnh nội lực, tranh thủ sự trợ
giúp đỡ quốc tế và nhất là trong điều kiện hiện nay thị trờng chứng khoán nớc
ta cha đi vào hoạt động thì vai trò nguồn vốn tín dụng trung và dài hạn của
ngân hàng trở nên hết sức quan trọng và mang tính chất quyết định đối với sự
nghiệp phát triển đất nớc. Điều đó xuất phát từ chức năng trung gian tài chính
của ngân hàng, đó là nơi tập trung mọi nguồn vốn trong nền kinh tế đồng thời
là trung tâm phân phối vốn một cách đầy đủ, kịp thời cho các nhu cầu hiện đại
hóa trang thiết bị, đầu t chiều sâu, mở rộng các phơng thức hoạt động ... của
các doanh nghiệp, Chính phủ, cá nhân, ngời nớc ngoài.. Trong quá trình hoạt
động của mình, các chủ thể này luôn có ý muốn mở rộng và phát triển nhng

bản thân chúng lại không có khả năng tự tài trợ số lợng vốn cần thiết. Do vậy,
tín dụng ngân hàng đã trở thành nguồn vốn đầy t chính bổ sung cho nhu cầu
vốn còn thiếu hụt đó.
Mấy năm trở lại đây, dới tác động của các yếu tố khách quan lẫn chủ
quan đã làm nảy sinh không ít những khó khăn, cản trở cho hoạt động tín dụng
1
ngân hàng làm cho hoạt động tín dụng ngân hàng có phần chững lại, không
phát huy đợc đầy đủ vai trò và tính u việt của nó. Điều đó chi phối rất lớn đến
chất lợng tín dụng.
Vậy những nguyên nhân nào gây ra tình trạng đó và làm cách nào để tháo
gỡ những khó khăn, cản trở ? Qua thời gian thực tập tại SGD Ngân hàng Công
thơng Việt Nam, em đã chọn đề tài: "Giải pháp mở rộng và nâng cao chất l-
ợng tín dụng trung và dài hạn tại Sở Giao dịch Ngân hàng Công thơng Việt
Nam" nhằm đóng góp những ý kiến trong phạm vi kiến thức của em và vấn đề
nghiên cứu trên.
Chuyên đề gồm 3 chơng:
Ch ơng I: Tín dụng ngân hàng và chất lợng tín dụng ngân hàng trong cơ
chế kinh tế thị trờng.
Ch ơng II: Thực trạng chất lợng tín dụng trung và dài hạn tại Sở Giao
dịch Ngân hàng Công thơng Việt Nam.
Ch ơng III: Giải pháp mở rộng và nâng cao chất lợng tín dụng trung và
dài hạn tại Sở Giao dịch Ngân hàng Công thơng Việt Nam.
Qua chuyên đề này, em muốn gửi lời cảm ơn đến các cán bộ, nhân viên
của Sở Giao dịch Ngân hàng Công thơng Việt Nam và đặc biệt là sự giúp đỡ
của giáo viên hớng dẫn PTS Nguyễn Thị Bất đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành
chơng trình thực tập.
2
Ch ơng I
Tín dụng ngân hang và chất lợng tín dụng
ngân hàng trong cơ chế kinh tế thị trờng

I. Tín dụng ngân hàng.
1. Những hoạt động cơ bản của Ngân hàng Thơng mại trong cơ chế
thị trờng.
Trong nền kinh tế luôn tồn tại 3 loại tín dụng là tín dụng thơng mại, tín
dụng nhà nớc, tín dụng ngân hàng. Nói nh vậy không có nghĩa là chúng cùng
xuất hiện vào một thời điểm xác định nào đó. Tín dụng ngân hàng xuất hiện
đầu tiên và phải nhiều thế kỷ sau đó tín dụng ngân hàng mới ra đời, tuy muộn
mằn nhng tín dụng ngân hàng đã chiếm lĩnh vị trí quan trọng nhất trong các
loại hình tín dụng. Mỗi loại hình tín dụng đều mang những nét đặc trng cơ bản
của nó và chúng tồn tại song hành với nhau, bổ sung và hỗ trợ cho nhau.
Tín dụng thơng mại biểu hiện qua quan hệ mua bán chịu hàng hóa, sản
phẩm, dịch vụ giữa các nhà sản xuất kinh doanh với nhau thông qua công cụ lu
thông là thơng phiếu (gồm kỳ phiếu và hối phiếu) và các thơng phiếu này lại
trở thành công cụ để tái chiết khấu của các NHTM. Tín dụng Nhà nớc phản
ảnh quan hệ tín dụng giữa Chính phủ và dân chúng thông qua các công cụ tài
chính nh tín phiếu, trái phiếu kho bạc, công trái quốc gia.. Các công cụ này
cũng đợc dùng để cầm cồ vay vốn tại ngân hàng cũng đợc dùng để cầm cố vay
vốn tại ngân hàng, chuyển nhợng trên thị trờng tài chính.. Tín dụng ngân hàng
phản ánh quan hệ tín dụng (cho vay) giữa một bên là ngân hàng thơng mại còn
bên kia là các chủ thể kinh tế trong nền kinh tế thông qua các văn bản pháp lý
là các HĐTD, khế ớc tín dụng, cam kết tín dụng ... TDNH ra đời và chiếm lĩnh
vị trí quan trọng trong nền kinh tế là tất yếu khách quan bởi lẽ, TDNH khắc
phục đợc những hạn chế của các loại hình tín dụng khác về các mặt: thời gian,
không gian, địa điểm, số lợng, qui mô.. mặt khác còn là do các yêu cầu bức
thiết mà xã hội phát triển đặt ra.
3
Tín dụng là hoạt động chính yếu trong kinh doanh ngân hàng, một mặt nó
thể hiện chức năng cơ bản của ngân hàng là đi vay để cho vay, mặt khác nó là
hoạt động đem lại lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng (chiếm hơn 60% tổng thu
nhập, riêng ở nớc ta tỷ lệ đó lên tới 90%). Trong kinh doanh của các NHTM,

dựa trên tính chất và phạm vi hoạt động của mình đã hình thành các dạng hình
ngân hàng đa năng, ngân hàng chuyên môn hóa, ngân hàng bán buôn hay ngân
hàng bán lẻ ... Mỗi dạng hình đều có những nét đặc trng riêng nhng nói chung
lại là chúng đều thực hiện tất cả các hoạt động dịch vụ ngân hàng chỉ khác
nhau ở mức độ phạm vi và tính thờng xuyên của nghiệp vụ.
Ngân hàng thơng mại là loại hình tổ chức tín dụng đợc thực hiện toàn bộ
hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan nh: kinh doanh tiền
tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để
cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán.. cụ thể bao gồm các mặt hoạt
động sau:
1.1. Nghiệp vụ tài sản có (hay sử dụng vốn).
a/ Nghiệp vụ ngân quĩ:
Theo qui định của pháp luật, các NHTM thờng xuyên phải duy trì một
phần tài sản của mình dới dạng tiền dự trữ (bao gồm tiền mặt, tiền gửi tại các
NHTM, NHNN ...). Mục đích là để đảm bảo khả năng thanh toán chi trẳ khi có
các luồng tiền rút ra. Dự trữ tiền mặt có hai dạng là dự trữ tiền giấy và dự trữ
tiền kim loại. Việc dự trữ tiền mặt nhiều hay ít phụ thuộc rất nhiều vào các
biến động của nền kinh tế và chiến lợc hoạt động của ngân hàng. Thông thờng
các NHTM không dự trữ nhiều tiền mặt bởi lẽ các khoản tiền dự trữ này không
sinh lời tuy nhiên cũng không dự trữ quá nhỏ tới mức báo động nguy hiểm.
Tiền dự trữ chia làm hai loại là:
Dự trữ tiền gửi: tiền gửi tại NHNN, tại các NHTM khác..
+ Tiền DT sơ cấp:
DT tiền mặt: gồm tiền giấy và tiền kim loại.
+ Tiền dự trữ thứ cấp: bao gồm các chứng khoán có tính lỏng cao chủ yếu
là các chứng khoán chính phủ có thời hạn ngắn nh: tín phiếu, kỳ phiếu, trái
phiếu.. Việc dự trữ phải luôn tuân thủ các qui định dự trữ của NHTW (ví dụ
4
nh ở Việt Nam tỷ lệ dự trữ bắt buộc là 10%/ tổng vốn huy động) và NHTM dự
trữ nhiều hay ít phụ thuộc vào các yếu tố sau:

+ Môi trờng hoạt động kinh doanh của ngân hàng, trình độ dân trí, mức
độ phát triển của nền kinh tế, địa điểm của ngân hàng...
+ Tính thời vụ: chu kỳ kinh doanh của các thành phần kinh tế, chu kỳ
phát triển, suy thoái của nền kinh tế ...
b- Nghiệp vụ tín dụng
Đây là nghiệp vụ chủ yếu của NHTM, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng tài
sản có của NHTM và là hoạt động đem lại nhiều lợi nhuận cho Ngân hàng
nhất nhng cũng là hoạt động tiềm ẩn, chứa đựng nhiều rủi ro nhất. Khi thực
hiện các nghiệp vụ tín dụng, các NHTM thờng quan tâm nhiều hơn đến khả
năng sinh lời của các đối tợng vay vốn chứ không coi trọng tính thanh khoản
của các hợp đồng tín dụng bởi vì đó là nguồn bảo đảm thanh toán cho khoản
vay Ngân hàng và đó cũng là biểu hiện bản chất của tín dụng Ngân hàng. Bên
cạnh đó, Ngân hàng cũng cần phải dự báo đuợc các rủi ro có thể xảy ra đối với
khoản tiền cho vay của mình, xác định thời hạn tín dụng phù hợp với tính chất
của nguồn vốn cho vay...
c- Nghiệp vụ đầu t chứng khoán
Các NHTM sử dụng một phần nguồn vốn của mình vào việc mua và nắm
giữ các chứng khoán với các mục đích sau:
+ Tìm kiếm lợi nhuận
+ Đa dạng hoá các hoạt động của Ngân hàng để phân tán rủi ro
+ Đảm bảo khả năng thanh toán bởi vì các chứng khoán mà Ngân hàng
nắm giữ thờng có tính lỏng cao
d- Các tài sản của Ngân hàng
bao gồm: Tài sản cố định, công cụ dụng cụ phục vụ cho hoạt động của
Ngân hàng và những tài sản khác là những tài sản hình thành do thanh lý các
hợp đồng tín dụng (khi đến hạn thanh toán, các khách hàng không trả đợc nợ
vay cho Ngân hàng, Ngân hàng sẽ thực hiện các điều khoản của hợp đồng tín
dụng nh tịch biên các tài sản cố định, cầm cố... và đa vào sử dụng phục vụ cho
hoạt động của Ngân hàng).
5

1.2 Nghiệp vụ tài sản nợ và vốn
a- Nghiệp vụ huy động vốn: đây là nền tảng cho các hoạt động của Ngân
hàng. Ngân hàng đi vay để cho vay do vậy nguồn vốn huy động chính là
nguyên liệu cho hoạt động kinh doanh của Ngân hàng. Nghiệp vụ huy động
vốn bao gồm:
+ Huy động tiền gửi: Tiền gửi chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng số vốn
huy động của Ngân hàng bao gồm:
- Tiền gửi không kì hạn là loại hình tiền gửi mà khách hàng có thể sử
dụng vào bất cứ lúc nào. Nó chia thành 2 loại: Tiền gửi thanh toán phục vụ chủ
yếu cho mục đích chi trả, thanh toán của khách hàng mà không có lãi và Tiền
gửi không kì hạn thuần tuý có đợc hởng lãi nhng rất thấp.
- Tiền gửi có kì hạn là loại tiền gửi mà giữa Ngân hàng và khách hàng
có sự thoả thuận rút ra. Nếu khách hàng rút trớc thời hạn thì chỉ đợc hởng lãi
suất không kì hạn. Khách hàng ở đây chủ yếu là các doanh nghiệp, các đơn vị
kinh tế có nguồn vốn nhàn rỗi tạm thời gửi có kì hạn với mục đích thu lãi cao
hơn tiền gửi không kì hạn.
- Tiền gửi tiết kiệm: huy động nguồn vốn tiết kiệm, tích luỹ trong dân c.
Đối với các nớc khác trên thế giới, tiền gửi tiết kiệm có hai loại sau:
Tiền gửi tiết kiệm có thông tri: là TGTK không thời hạn nhng khi khách
hàng muốn rút ra phải có thông báo trớc cho NH một số ngày nhất định.
TGTK có mục đích: là loại tiền gửi trong đó khách hàng đã xác định rõ
mục đích của việc gửi tiền là để làm gì ví dụ xây dựng nhà ở, mua sắm tiện
nghi đắt tiền .. Với loại hình TK này, khách hàng có thể đợc vay thêm vốn của
NH để bổ sung phần thiếu hụt khi sử dụng vào các mục đích trên.
ở VN có ba loại TGTK là
TGTK không kỳ hạn: là loại hình tiết kiệm mà NH và Khách hàng không
có thoả thuận về thời hạn rút tiền và khách hàng có thể rút ra bất kỳ lúc nào.
- TGTK có mục đích: Đây là hình thức tiết kiệm trung và dài hạn
nhằm phục vụ cho những mục đích nhất định, hiện tại chủ yếu là hình thức
tiết kiệm xây dựng nhà ở.

6
- TGTK có kỳ hạn: gồm TGTK có kỳ hạn đợc hởng lãi và tiền gửi tiết
kiệm có lãi, có thởng (ngoài tiền lãi khách hàng còn đợc thởng thông qua
hình thức sổ số theo định kỳ)
+ Huy động qua phát hành kỳ phiếu : Trong quá trình hoạt động nếu ngân
hàng thiếu vốn trong kinh doanh, Ngân hàng có thể phát hành các chứng chỉ
tiền gửi để huy động vốn chủ yếu dới hai hình thức sau:
- Phát hành chứng chỉ theo mệnh giá: Ngời mua sẽ mua bằng mệnh giá
đợc trả lại theo định kỳ và trả gốc khi đáo hạn.
- Phát hành chứng chỉ chiết khấu mệnh giá: Khách hàng mua chứng chỉ
với giá nhỏ hơn mệnh giá. Khoản chênh lệch giữa mệnh giá và giá mua chính
là phần lãi mà khách hàng đợc hởng. Trong suốt thời hạn của chứng chỉ,
Ngân hàng không phải trả lãi cho khách hàng và hoàn trả gốc khi đến hạn.
+ Vốn đi vay:
Ngân hàng thơng mại thờng đi vay các Ngân hàng thơng mại khác, các
tổ chức tín dụng khác, vay nớc ngoài... và vay Ngân hàng Nhà nớc trong những
trờng hợp đặc biệt và đợc sự cho phép của Thủ tớng chính phủ tuy nhiên trong
ngắn hạn các Ngân hàng thơng mại thực hiện vay tái chiết khấu các giấy tờ có
giá trị tại Ngân hàng Nhà nớc. Ngợc lại Ngân hàng Nhà nớc cho các Ngân
hàng thơng mại vay dới các hình thức: cho vay có thế chấp bộ chứng từ, cho
vay theo đối tợng chỉ định hay cho vay để đáp ứng các yêu cầu thanh toán của
các NHTM thông qua thanh toán bù trừ. Nếu vay giữa các tổ chức tín dụng
khác thì chủ yếu là giải quyết khả năng thanh toán và có đặc điểm là thời hạn
rất ngắn (Thờng là các thoả thuận vay qua đêm)
Ngoài ra, trong hoạt động huy động vốn còn phát sinh các nguồn vốn
khác nh:
- Vốn trong thanh toán: Trong quan hệ thơng mại ngời mua phải trả tiền
cho ngời bán sau khi giao hàng bằng hình thức thanh toán không dùng tiềm
mặt. Ngời mua tạm thời mất quyền sử dụng số tièn thanh toán đó nhng ngời
bán thì vẫn cha nhận đợc ngay khoản thanh toán đó do sự ảnh hởng của thời

gian luân chuyển chứng từ trong hệ thống ngân hàng. Do vậy NHTM vẫn có
7
thể sử dụng tạm thời số vốn này vào mục đích hoạt động kinh doanh của
mình cho tới khi Ngân hàng thực hiện thanh toán cho khách hàng.
- Vốn từ nghiệp vụ đại lý, uỷ nhiệm: Có hai hình thức
Thứ nhất là Ngân hàng làm đại lý phát hành chứng khoán cho các công
ty, cho các kho bạc hay thực hiện các dịch vụ khác. Trong khoản thời gian cho
phép Ngân hàng có thể tạo ra nguồn vốn hoạt động và có thể sử dụng nó.
NHTM đợc uỷ thác cấp vốn cho các dự án theo sự uỷ nhiệm của các tổ
chức kinh tế, tài chính, xã hội trong và ngoài nớc. Thông thờng việc cấp vốn
phải theo tiến độ hoàn thành công việc của dự án, do vậy phát sinh những
khoản tiền nhàn rỗi mà Ngân hàng có thể sử dụng đợc
b. Nguồn vốn tự có.
Vốn tự có chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng nguồn vốn của ngân hàng (5%)
nhng nó quyết định sự ra đời của các NHTM và quyết định sự mở rộng khả
năng hoạt động của NHTM. Các NHTM sử dụng vốn tự có mua sắm trang
thiết bị phục vụ hoạt động của Ngân hàng, một bộ phận dùng để cho vay, đầu
t và tốc độ tăng trởng vốn tự có của Ngân hàng thể hiện thực lực của ngân
hàng đó trên thị trờng. Theo quy định các NHTM chỉ đợc phép huy động vốn
tối đa phù hợp với khả năng đảm bảo của vốn tự có ( ví dụ ở Việt Nam, nguồn
vốn huy động không vợt quá 20 lần vốn tự có) do vậy khi vốn tự có tăng lên
kéo theo nguồn vốn hoạt động tăng lên dẫn tới việc mở rộng hoạt động kinh
doanh của ngân hàng. Chính vì thế các NHTM cũng rất chú trọng đến việc
nâng cao quy mô vốn tự có nhằm phục vụ cho các mục tiêu hoạt động của
ngân hàng. Vốn tự có bao gồm: VĐL và các quỹ.
Vốn điều lệ: là vốn của chủ sở hu Ngân hàng và đợc ghi vào điều lệ của
Ngân hàng.
Các quỹ: bao gồm quỹ dự trữ đặc biệt, quỹ dự phòng rủi ro, quỹ phát triển
nghiệp vụ. Hàng năm, các ngân hàng thơng mại thờng phải chích một tỷ lệ
nhất định trên lợi nhuận đạt đợc bổ sung vào quỹ hay VĐL nhằm các mục đích

đảm bảo an toàn và phát triển các hoạt động ngân hàng.
1.3 Các nghiệp vụ kinh doanh khác của ngân hàng thơng mại.
8
a. Nghiệp vụ thu, chi, chuyển tiền.
NHTM đứng ra làm trung gian trong việc thu hộ, chi hộ, chuyển tiền hộ
theo các yêu cầu của khách hàng và nhận phí dịch vụ.
b. Nghệp vụ uỷ thác- thực hiện theo sự uỷ thác của khách hàng.
+ Đối với cá nhân: Có các nghiệp vụ.
-Quản lý, phân chia tài sản theo chúc th, các công việc cụ thể bao gồm:
thu gom và bảo quản tài sản, thực hiện việc thanh toán, trang trải cho các chủ
nợ, phân chia tài sản cho các thành viên trong gia đình..
-Nghiệp vụ quản lý điều hành tài sản theo hợp đồng đã ký: ngân hàng
quản lý và điều hành tài sản thay cho khách hàng, vì mục tiêu lợi ích cao nhất
của khách hàng nh: việc mua bán, chuyển nhợng tài sản, thay đổi danh mục
đầu t, quyết định sử dụng vốn gốc và lợi tức..
- Nghiệp vụ giám hộ tài sản: ngân hàng đứng ra giám hộ tài sản cho
những khách hàng cha đủ hoặc cha đợc công nhận năng lực pháp lý nhằm
tránh việc sử dụng tài sản một cách lãng phí.
- Dịch vụ đại diện: khách hàng uỷ nhiệm cho ngân hàng đứng ra đại diện
cho khách hàng để thực hiện một số công việc liên quan đến tài sản của mình.
Quyền quyết định vẫn thuộc về khách hàng.
+ Đối với các doanh nghiệp, tổ chức kinh tế, xã hội.
Ngân hàng đợc các tổ chức này uỷ thác trong việc sử dụng và quản lý quỹ
hu trí, mua bán BĐS, thu hồi vốn gốc và lợi tức phân chia và chi trả lợi tức, cổ
tức..
c. Ngiệp vụ bảo quản và cho thuê tài sản.
Ngân hàng làm dịch vụ bảo quản tài sản, cho thuê két sắt, trang thiết bị
văn phòng... nhằm hởng phí bảo quản và phí cho thuê
d. Dịch vụ t vấn
Ngân hàng cung cấp cho khách hàng những lời khuyên tốt nhất về các

lĩnh vực hay theo các yêu cầu của khách hàng: ví dụ t vấn và mua bán bất động
sản, mua bán chứng khoán..
đ. Nghiệp vụ của ngân hàng trên TTCK.
Ngân hàng đứng ra làm đại lý phát hành và phân phối chứng khoán cho
9
các công ty, Chính phủ hay trực tiếp tham gia mua bán chứng khoán cho mình
hoặc theo yêu cầu của khách hàng.
e. Nghiệp vụ của ngân hàng trên thị trờng hối đoái.
Ngân hàng thực hiện việc mua bán vàng bạc, ngoại tệ.. kinh doanh chênh
lệch giá hay thực hiện các hợp đồng kỳ hạn đối với ngoại tệ...
-Tuy rằng các ngân hàng thơng mại luôn có xu hớng đa dạng hoá các
hoạt động dịch vụ ngân hàng nhng thực tế cho thấy hoạt động tín dụng ngân
hàng luôn là hoạt động trung tâm của mọi hoạt động ngân hàng.
2. Hoạt động tín dụng của ngân hàng thơng mại.
2.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng.
Tín dụng ngân hàng là quan hệ vay vốn trên nguyên tắc có hoàn trả vốn
có hoàn trả gốc và lãi theo một thời gian xác định giữa một bên là ngân hàng
thơng mại bên kia là doanh nghiệp, của tổ chức kinh tế, xã hội, dân c... ở đây
có sự chuyển nhợng tạm thời một lợng giá trị tiền tệ nhất định từ ngời cho vay
( Ngân hàng ) sang ngời di vay(khách hàng)và sau một thời hạn xác định nó đ-
ợc quay về với chủ sở hữu ( Ngân hàng ) với một lợng giá tri lớn hơn lợng giá
trị ban đầu.
2.2 Vai trò của tín dụng ngân hàng.
a-Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển.
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, để duy trì sự hoạt động liên tục đòi
hỏi vốn của các doanh nghiệp phải đồng thời tồn tại của ba giai đoạn: dự trữ,
sản xuất, lu thông nhng ở một giai đoạn nào đó lại phát sinh hiện tợng thừa
hoặc thiếu vốn tạm thời. Khi thiếu vốn các doanh nghiệp bổ sung bằng nguồn
vốn tín dụng thơng mại bao gồm cả nguồn vốn lu động và vốn cố định phục vụ
cho mục đích đầu t chiều sâu, mở rộng hoạt động kinh doanh của các ngân

hàng. Nh vậy tín dụng ngân hàng đã góp phần điều tiết các nguồn vốn tạo điều
kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp không bị gián
đoạn.
Với mục tiêu mở rộng sản xuất thì đối với từng doanh nghiệp, yêu cầu về
nguồn vốn là một trong những mối quan tâm hàng đầu, bởi lẽ: để đẩy nhanh
tiến độ phát triển sản xuất thì không chỉ trông chờ vào vốn tự có mà doanh
10
nghiệp phải biết tận dụng những dòng chảy của vốn trong xã hội. Từ đó, tín
dụng ngân hàng với t cách là nơi tập trung đại bộ phận vốn nhàn rỗi sẽ là trung
tâm đáp ứng nhu cầu vốn bổ sung cho đầu t phát triển.
b-Tín dụng ngân hàng góp phần làm tăng quỹ hàng hoá xã hội và xuất
khẩu .
Khi đồng vốn tín dụng ngân hàng đợc sử dụng vào đúng mục đích thì nó
kéo theo các luồng vận động của các nguồn lực trong xã hội nh tài nguyên,
nguồn nhân lực... vào hoạt động sản xuất - kinh doanh, dịch vụ từ đó góp phần
tạo ra nhiều hàng hoá, sản phẩm bổ sung vào thị trờng hàng hoá của nền kinh
tế.
c. Tín dụng ngân hàng góp phần ổn định tiền tệ, ổn định giá cả.
Với chức năng tập trung, tận dụng những nguồn vốn nhàn rỗi trong xã
hội, tín dụng ngân hàng đã trực tiếp làm giảm khối lợng tiền mặt tồn đọng
trong lu thông. Lợng tiền mặt dôi thừa này không đợc huy động và sử dụng
một cách kịp thời thì có thể gây ảnh hởng đến tình trạng lu thông tiền tệ, dẫn
đến mất cân đối trong quan hệ tiền hàng và hệ thống giá cả bị biến động là
không thể tránh khỏi. Do vậy, trong điều kiện nền kinh tế lạm phát thì tín dụng
ngân hàng đợc xem nh một trong những biện pháp hữu hiệu góp phần làm
giảm lạm phát.
Mặt khác, hoạt động tín dụng còn tạo điều kiện mở rộng các phơng thức
thanh toán không dùng tiền mặt. Do đó, tín dụng ngân hàng cũng là một trong
những nhân tố tích cực làm giảm khối lợng tiền mặt sử dụng trong nền kinh tế
giúp hco ngân hàng dễ dàng quản lý và điều hoà lu thông tiền tê.

Trong những năm gần đây, ở hầu hết các nớc có nền kinh tế phát triển,
trong công tác quản lý vĩ mô của Nhà nớc nhằm thực hiện mục tiêu CSTT
trong từng thời kỳ nhất định thì lãi suất tín dụng đã trở thành một trong những
công cụ điều tiết nhạy bén và linh hoạt để bơm, hút tiền trong lu thông qua đó
tạo ra sự phù hợp giữa khối lợng tiền tệ với yêu cầu tăng trởng của nền kinh tế.
Từ đó cho ta thấy, tín dụng đã góp phần không nhỏ trong việc ổn định
tiền tệ, tạo điều kiện ổn định giá cả và là tiền đề quan trọng dể sản xuất và lu
thông hàng hoá phát triển.
11
d-Tín dụng ngân hàng góp phần ổn định đời sống, tạo công ăn việc làm,
ổn định trật tự xã hội.
Nền kinh tế phát triển trong môi trờng ổn định về tiền tệ là điều kiện nâng
cao dần đời sống của các thành viên trong xã hội và là điều kiện thực hiện tốt
hơn các chính sách xã hội từ đó rút ngắn chênh lệch giữa các tầng lớp nhân
dân trong xã hội góp phần thay đổi cấu trúc xã hội. Mặt khác, trên cơ sở đa
dạng hoá các hình thức cho vay TDNH không chỉ đáp ứng cho nhu cầu vốn
của các doanh nghiệp mà còn phục vụ cho các nhu cầu vốn về tiêu dùng của
các lớp dân c.
Bên cạnh đó qua hoạt động tín dụng ngân hàng, một bộ phận lao động
trong xã hội đợc sử dụng vào các mục đích hoạt động nhất định, góp phần giải
quyết công ăn việc làm cho ngời lao động, giảm tỷ lệ lao động thất nghiệp, tận
dụng đợc nguồn nhân lực dồi dào trong nền kinh tế...
2.3 Phân loại tín dụng ngân hàng.
Mục đích của việc phân loại tín dụng ngân hàng là đạt đợc sự hợp lý và
đầu t tín dụng. Có nhiều tiêu thức để phân loại tín dụng ngân hàng cụ thể nh
sau:
a. Căn cứ vào thời hạn cho vay ( là khoảng thời gian từ lúc phát tiền
vay đến lúc thu hồi xong nợ vay): gồm 3 loại.
+ Tín dụng ngắn hạn: là loại tín dụng có thời hạn không quá 12 tháng. Nó
thờng tài trợ cho các nhu cầu về vốn lao động của doanh nghiệp, hay nhu cầu

tiêu dùng của cá nhân, hộ gia đình. Có nhiều hình thức cấp tín dụng ngắn hạn
nh: hình thức chiết khấu tín dụng ngân quỹ, tín dụng bằng chữ ký...
+ Tín dụng trung hạn: Là loại tín dụng có thời hạn cho vay kéo dài trong
phạm vi từ 1 đến 5 năm chủ yếu tài trợ cho nhu cầu mua sắm, đổi mới trang
thiết bị, thay đổi công nghệ, cải tiến kỹ thuật.. dới các hình thức nh: Tín dụng
thuê mua( gián tiếp cho vay= tài sản) hay trực tiếp cho vay bằng tiền để mua
sắm trang thiết bị, công nghệ..
+ Tín dụng dài hạn: Là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm chủ yếu tài
trợ cho XDCB, TSCĐ, đầu t BĐS..
b. Căn c vào đối tợng tín dụng: Có 2 loại
12
+ Tín dụng VLD: là loại tín dụng nhằm bổ sung các nhu cầu vốn về
TSLĐ của doanh nghiệp ví dụ : cho vay mua hàng hoá, nguyên vật liệu, DC-
CC..
+ Tín dụng VCĐ: Là loại hình tín dụng nhằm hình thành nên các TSCĐ,
đầu t mua sắm TSCĐ, cải tiến và đổi mới kỹ thuật, công nghệ, xây dựng các
công trình mới...
c. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn vay gồm:
+ Tín dụng cho sản xuất và lu thông hàng hoá: Là loại tín dụng tài trợ cho
các hoạt động sản xuất, mua bán hàng hoá..
+ Tín dụng tiêu dùng: phục vụ cho mục đích tiêu dùng của cá nhân.
+ Tín dụng đầu t xuất nhập khẩu : phục vụ cho các quan hệ sản xuất, mua
bán, thanh toán... qua hoạt động xuất nhập khẩu..
d.Căn cứ vào phơng thức hoàn trả tín dụng: có
+ Tín dụng trả góp: Là loại tín dụng mà phía ngân hàng và khách hàng
thỏa thuận với nhau về việc hoàn trả nợ theo các định kỳ. Nó thờng áp dụng
cho tín dụng trung và ngắn hạn, tín dụng tiêu dùng... Các sự thoả thuận ở đây
thờng là.
- Hoàn trả vốn gốc với số tiền bằng nhau, lãi trả đợc tính theo số d cuối
mỗi kỳ.

- Hoàn trả vốn gốc với số tiền bằng nhau, lãi trả đợc tính cho số tiền trả
mỗi kỳ.
- Hoàn trả cả vốn gốc và lãi bằng nhau vào cuỗ mỗi kỳ.
+ Tín dụng trả góp một lần: là loại tín dụng trong đó khách hàng thực
hiện trả nợ một lần khi đến hạn. Lãi trả theo thoả thuận nếu trả đầu kỳ áp dụng
lãi đơn; nếu trả vào cuối kỳ thì áp dụng lãi kép.
+ Tín dụng hoàn trả - theo yêu cầu: Đợc áp dụng với kỹ thuật thấu chi tức
là tuỳ thuộc vào khả năng tài chính của khách hàng, họ muốn trả bao nhiêu,
khi nào trả vào lúc nào, nh thế nào phụ thuộc vào ý muốn của họ.
e. Nếu căn cứ vào tính chất bảo đảm: gồm 2 loại
+ Tín dụng có bảo đảm: Là loại Tín dụng đợc thực hiện kèm theo các
13
hình thức bảo đảm tín dụng nh TC, CC, BL..
+ Tín dụng không có bảo đảm: Là loại tín dụng đợc thực hiện không kèm
theo các hình thức bảo đảm tín dụng. Loại tín dụng này chỉ áp dụng cho các
khách hàng có uy tín cao với ngân hàng ( Tín chấp) tức là khách hàng mà
khách hàng thực sự tin tởng vào ý muốn và khả năng trả nợ của ngời vay. Hiện
nay, đối với nớc ta, các doanh nghiệp nhà nớc khi vay vốn ngân hàng không
phải thế chấp tài sản (theo NĐ 49/CP ban hành ngày 19/12/1999) nhng phải có
phơng án kinh doanh khả thi. Đó là điều kiện để doanh nghiệp nhà nớc vay đ-
ợc vốn của ngân hàng.
g. Căn cứ vào hình thái giá trị của tín dụng: Gồm hai loại
+ Cho vay bằng tiền: Là loại tín dụng mà hình thái giá trị biểu hiện bằng
tiền tệ.
+ Cho vay bằng tài sản: Là loại cho vay biểu hiện dới hình thái giá trị của
tài sản. Đây chính là tín dụng thuê mua. Hình thức tín dụng này có điểm thuận
lợi là : Ngân hàng không trực tiếp cho vay bằng tiền mặt mà cho vay bằng tài
sản, khi cha hết thời hạn thoả thuận thì tài sản vẫn thuộc quyền sở hữu của
ngân hàng. Nếu khách hàng có điều gì gây bất lợi cho ngân hàng, ngân hàng
có quyền thu hồi lại tài sản cho vay.

h.Nếu căn cứ vào xuất xứ tín dụng: Chia làm 2 loại.
+ Tín dụng trực tiếp: Là quan hệ tín dụng giữa doanh nghiệp với nhau
thông qua hình thức mua bán chịu, cho vay vốn lẫn nhau..
+ Tín dụng gián tiếp: Là hình thức tín dụng mà ngân hàng thực hiện cấp
tín dụng dới hình thức chiết khấu các giấy tờ có giá, mua lại các phiếu bán
hàng, mua nợ, tín dụng bằng chữ ký, tín dụng chấp nhận, tín dụng chứng từ,
bảo lãnh Ngân hàng hay nghiệp vụ bảo đoan thơng phiếu...
II. Chất lợng tín dụng ngân hàng trong cơ chế KTTT.
1. Chất lợng tín dụng và ý nghĩa của sự nâng cao chất lợng tín dụng.
Trong hoạt động kinh doanh các ngân hàng thơng mại luôn lấy chất lợng
tín dụng làm tiêu thức quan tâm hàng đầu. Nếu xét về mặt chất thì tín dụng
ngân hàng phản ánh trình độ tổ chức quản lý các hoạt động kinh doanh của
ngân hàng. Nếu xét về mặt lợng thì tín dụng ngân hàng phản ánh hiệu quả kinh
14
doanh tín dụng của ngân hàng và hiệu quả kinh tế mà hoạt động tín dụng đem
lại cho nền kinh tế. Nh vây chất lợng tín dụng là chỉ tiêu phản ánh trình độ tổ
chức quản lý điều hành hoạt động kinh doanh, hiệu quả kinh tế xã hội mà hoạt
động tín dụng đem lại cho bản thân ngân hàng và cho xã hội.
Hoạt động kinh doanh ngân hàng là loại hình kinh doanh chứa đựng
nhiều rủi ro nhất bởi tính đặc thù của nó là kinh doanh quyền sử dụng hàng
hoá tiền tệ và có quan hệ với toàn bộ các ngành, lĩnh vực trong nền kinh tế. Mà
đã là tiền tệ thì nó vô cùng nhạy cảm với những thay đổi của nền kinh tế xã
hội, chế độ chính trị.. Lịch sử đã chứng minh rằng sự thăng trầm của nền kinh
tế luôn kéo theo những biến động to lớn trong hoạt động ngân hàng và ngợc lại
những thay đổi trong lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng lại ảnh hởng rất lớn đối với sự
phát triển của nền kinh tế và của toàn xã hội. Do vậy nghiên cứu, đánh giá chất
lợng tín dụng ngân hàng đã trở thành yêu cầu cấp thiết đối với cả ngân hàng và
đối với cả nền kinh tế.
Xét trên góc độ ngân hàng.
Chất lợng tín dụng đã trở thành vấn đề sống còn đối với sự tồn tại và phát

triển của ngân hàng. Sự yếu kém về chất lợng tín dụng luôn trở thành nguy cơ
gây ra sự phá sản của ngân hàng thậm chí gây cản trở cả một hệ thống ngân
hàng do hiệu ứng dây chuyền của nó. Ngân hàng đi vay để cho vay do vậy
đồng tiền qua hoạt động ngân hàng là đồng tiền có giá (lãi suất), có thời hạn.
Khi đồng vốn tín dụng gặp rủi ro tức là đóng băng dới hình thức nợ khó đòi
hoặc mất vốn thì ngay lập tức nó ảnh hởng đến khả năng thanh toán của ngân
hàng. Nếu ngân hàng không đáp ứng các yêu cầu chi trả thanh toán rút tiền của
khách hàng thì nguy cơ phá sản của ngân hàng là tất yếu. Sự đổ vỡ của ngân
hàng đợc cộng hởng thêm bởi làn sóng tâm lý bất ổn, tạo thành các luồng rút
vốn khổng lồ đập tan mọi sự kháng cự của hệ thống ngân hàng dẫn tới sụp đổ
cả hệ thống ngân hàng đồng thời kéo theo sự phá vỡ các quan hệ kinh tế trong
nền kinh tế gây hậu quản nặng nề về mọi mặt cho một quốc gia. Mặt khác
trong xu thế toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới hiện nay thì mỗi quốc gia là một
mắt xích của nền kinh tế thế giới. Sự đổ vỡ của một mắt xích kéo theo sự đổ vỡ
của các mắt xích còn lại. Do vậy vấn đề chất lợng tín dụng không còn bó hẹp
15
trong phạm vi một quốc gia nữa mà đã trở thành vấn đề chung của cộng đồng
quốc tế.
Nh vậy việc nâng cao chất lợng tín dụng luôn đặt ngân hàng vào nhiệm
vụ hoàn thiện cơ chế quản lý điều hành hoạt động kinh doanh ngân hàng nhằm
đạt đợc các mục tiêu kinh tế, bảo đảm lợi ích xã hội đứng vững trong thơng tr-
ờng.
Xét trên góc độ nền kinh tế.
Tín dụng ngân hàng là nguồn cung cấp chủ yếu trong nền kinh tế. Các
thành phần kinh tế sử dụng vốn tín dụng vào các mục đích kinh doanh, đầu t
hay tiêu dùng thì cũng đều tạo nền các dòng vận động nguồn lực trong nền
kinh tế. Các nguồn lực trong nền kinh tế đợc khơi dậy và tận dụng một cách tối
đa ( quan trọng nhất là nguồn tài nguyền và nguồn nhân lực) sẽ tạo nên sự phát
triển và tăng trởng của nền kinh tế. Do vậy nếu chất lợng tín dụng ngân hàng
kém tức là việc sử dụng vốn vay không hiệu quả thì nền kinh tế sẽ rơi vào tình

trạng trì trệ, chậm phát triển. Ngợc lại nếu việc sử dụng vốn vay hiệu quả thì
sẽ là động lực cho sự tăng trởng và phát triển của nền kinh tế. Nâng cao chất l-
ợng tín dụng là yêu cầu cấp bách bảo đảm cho nền kinh tế phát triển mạnh tạo
điều kiện hội nhập nền kinh tế trong khu vực và trên thế giới.
2. Các tiêu thức đánh giá chất lợng tín dụng.
Để đánh giá chất lợng tín dụng thì một chỉ tiêu rất quan trọng đợc đề
cập đến là chỉ tiêu
Theo tiêu chuẩn quốc tế chỉ tiêu nâng cao nhất là 3% đối với nớc ta theo
quy định của ngân hàng nhà nớc không 5 % và nếu càng nhỏ càmg tố. Ngoài
ra có hai chỉ tiêu khác cũng đợc đề cập đến là chỉ tiêu
D nợ khó đòi
NQH
Mức độ D nợ khó đòi
16
D nợ quá hạn
d nợ
ì 100%
Mức độ tổn
thất 1
=
=
x 100%
x 100%
tổn thất 2 d nợ
Hai chỉ tiêu này phản ánh mức độ tổn thất cụ thể trong hoạt động kinh
doanh của ngân hàng.
Bên cạnh đó các chỉ tiêu định tính cũng đợc xem nh các chỉ tiêu đánh giá
chất lợng tín dụng. Các chỉ tiêu này xuất phát từ hiệu quả kinh tế xã hội của
vốn tín dụng ngân hàng cụ thể gồm:
- Góp phần phục vụ chính sách phát triển kinh tế của chính phủ.

- Tác động trong việc thúc đẩy tăng trởng kinh tế tăng cờng cơ sở vật chất
kỹ thuật.
- Các sản phẩm hàng hoá sản xuất ra có đáp ứng các nhu cầu xã hội thị tr-
ờng.
- Góp phần giải quyết công ăn việc làm.
3. Các nhân tố ảnh hởng đến chất lợng tín dụng.
Các nhân tố ảnh hởng đến chất lợng tín dụng tập trung chủ yếu vào 4
nhóm nhân tố sau.
3.1 Môi trờng kinh tế.
Đó là sân chơi kinh doanh của các thành phần kinh tế và bị chi phối bởi
các chính sách kinh tế vĩ mô của nhà nớc ( ở các quốc gia có sự tham gia điều
tiết của nhà nớc - Cơ chế bàn tay hữu hình) hay bị chi phối bởi các quy luật
cung cầu trên thị trờng ( Cơ chế bàn tay vô hình không có sự điều tiết của nhà
nớc) hoặc bị chi phối bởi cả chính sách kinh tế vĩ mô của nhà nớc và các quy
luật cung cầu trên thị trờng ( kết hợp bàn tay vô hình và bàn tay hữu hình). Tuy
nhiên, dù là ở cơ chế nào thì cũng luôn tồn tại những bất cập gây khó khăn cho
hoạt động sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế. ở cơ chế thứ nhất
thì đó là các chính sách kinh tế vĩ mô của nhà nớc, ở cơ chế thứ 2 là sự thay
đổi đột ngột của cung cầu còn ở cơ chế thứ 3 là tổng hợp của hai cơ chế trên.
Cái khó khăn đó biểu hiện dới hình thức ứ đọng hàng hoá, không tiêu thụ đợc
hoặc không có thị trờng tiêu thụ.. dẫn đến thua lỗ trong sản xuất kinh doanh
của các thành phần kinh tế kéo theo việc không trả đợc nợ ngân hàng đúng hạn
làm phát sinh nợ NQH, NKĐ.. Do vậy vấn đề là phải làm sao tạo lập môi trờng
17
kinh tế lành mạnh cho hoạt động của các thành phần kinh tế tạo điều kiện
thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của chúng góp phần nâng cao
chất lợng tín dụng....
3.2 Môi trờng pháp lý.
Đây là cơ sở pháp lý cho hoạt động hợp pháp cho các thành phần kinh tế.
Nó chính là hệ thống pháp luật chi phối các hoạt động của các thành phần kinh

tế để không bị vợt rào. Một yêu cầu đợc đặt ra là phải có sự đồng bộ thống
nhất và phù hợp giữa các bộ luật, các văn bản pháp quy nhằm tạo đợc sự chặt
chẽ, hiệu lực của pháp luật. Nếu hệ thống pháp luật không đồng bộ sẽ tạo lên
các kẽ hở để kẻ xấu có thể lợi dụng khai thác hay tạo nên các mâu thuẫn làm
mất đi tính hiệu lực của pháp luật hoặc gây khó khăn, phiền hà trong quá trình
xử lý các vi phạm pháp luật phát sinh. Đối với nớc ta hiện nay thì vấn đề pháp
lý đang đợc tranh cãi nhiều nhất là về việc cấp chứng nhận sở hữu tài sản và
xử lý TSTC tại ngân hàng. Tuy rằng chính phủ đa ra nhiều NĐ( 60, 61, 64, 83),
quyết định (217..) nhng xem ra tình hình vẫn cha đợc giải quyết một cách khả
quan cho lắm. Chính vì bất cập này là nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng
khó khăn khi xử lý TSTC tại ngân hàng và giải toả nợ đóng băng của ngân
hàng..
3.3 Ngời đi vay.
Khi cho vay thì ngân hàng quan tâm đến năng lực pháp lý, năng lực tài
chính và khả năng trả nợ của ngời đi vay. Nếu là doanh nghiệp tổ chức kinh tế
thì phải có t cách pháp nhân đâỳ đủ. Nếu là t nhân phải có t cách thể nhân, tình
hình tài chính lành mạnh, có phơng án kinh doanh khả thi, thực hiện đầy đủ
các quy định về đảm bảo tín dụng..Tuy nhiên có một tỷ trọng rất lớn, ngời đi
vay không đủ các điều kiện để thực hiện các nguyên tắc tín dụng và quyết định
cho vay, thế chấp của ngân hàng: Ví dụ nh lập phơng án kinh doanh giả mạo,
dùng tài sản không đủ điều kiện thế chấp, cầm cố.. Ngoài ra còn phải kể đến
năng lực trình độ quản lý, kinh doanh còn hạn chế, sử dụng vốn không đúng
mục đích, lấy vốn vay ngắn hạn sử dụng đầu t trung và dài hạn.. Đối với doanh
nghiệp nhà nớc khi vay không cần thế chấp tài sản miễn là có phơng án kinh
doanh khả thi, chứng từ thơng mại hợp lý.. Do đó phát sinh nhiều tiêu cực nh
18
lập hoá đơn, chứng từ giả không đúng thực tế.. để vay vốn ngân hàng nhằm
phục vụ các mục tiêu bất chính khác.
3.4 Các yếu tố thuộc bản thân ngân hàng.
Đối với bản thân ngân hàng thì chất lợng tín dụng thuộc rất lớn vào chất

lợng nguồn nhân lực của ngân hàng. Điều này thể hiện rất rõ ở trình độ năng
lực, kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ, phẩm chất, đạo đức... của cán bộ nhân
viên ngân hàng. Một sự hạn chế chất lợng nguồn nhân lực kéo theo việc thẩm
định các dự án phơng án kinh doanh thiếu chặt chẽ, không tuân thủ đúng quy
trình, nghiệp vụ, nơi lỏng quản lý giám sát vốn vay, không khoa học trong việc
thu lợi dễ bị cám dỗ vật chất tiếp tay cho kẻ lừa đảo.... dẫn đến việc đọng vốn
hay mất vốn tín dụng ảnh hởng đến chất lợng tín dụng của ngân hàng.
Mặt khác chất lợng nguồn thông tin về khách hàng, thông tin tín dụng,
thông tin thơng mại khác góp phần rất lớn nhằm nâng cao chất lợng hoạt động
tín dụng qua việc đánh giá chính xác tình hình khách hàng để ra các quyết
định cho vay hợp lý hay là không cho vay.. Điểm yếu của hệ thống ngân hàng
thơng mại nớc ta là thiếu hệ thống cung cấp thông tin khách hàng thêm vào đó
là căn bệnh thành tích đã trở thành thâm căn cố đế cũng góp phần làm giảm
chất lợng tín dụng của ngân hàng.
3.5 Môi trờng tự nhiên.
Chúng ta không thể phủ nhận rằng yếu tố môi trờng tự nhiền đang ngày
càng có ảnh hởng nhiều đến hoạt động ngân hàng. Nhất là đối với các ngân
hàng hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực nông- lâm- ng nghiệp, xuất nhập khẩu..
ở nớc ta trong hai năm 2000-2001 đã xảy ra hàng loạt cơn bão lũ lụt lớn ở các
vùng đồng bằng sông Cửu long, Tây nguyên.. gây thiệt hại rất lớn đến mùa
màng, và Nhà nớc phải thực hiện các biện pháp khoanh nợ, xoá nợ hàng ngàn
tỷ đồng, đồng thời đẩy nhanh tiến độ giải ngân nhằm khắc phục hiệu quả thiên
tai và vực dậy các hoạt động của ngân hàng.
4.Các nguyên tắc nhằm nâng cao chất lợng ngân hàng.
Ngoài các nguyên tắc tín dụng dụng sau:
+Cho vay có mục đích.
19
+Phải có vật t, hàng hoá tơng đơng làm đảm bảo cho khoản vay +
Hoàn trả đầy đủ gốc và lãi đúng thời hạn.
Còn một số nguyên tắc khác cần phải đề cập đến nhằm mục tiêu nâng cao

chất lợng tín dụng bao gồm:
4.1 Nguyên tắc sàng lọc và giám sát.
Nguyên tắc này khắc phục tình trạng thông tin mất cân xứng và vấn đề
rủi ro đạo đức. Theo nguyên tắc sàng lọc các ngân hàng sẽ lựa chọn ra các
ngân hàng có triển vọng nhất trong số các khách hàng, trên cơ sở nắm vững,
xác thực các thông tin về tình hình của ngời đó. Việc thu thập các thông tin
bao gồm các thông tin về tình hình tài chính của khách hàng, tri trả, thanh toán
qua tài khoản tại các ngân hàng, các thông tin về lĩnh vực hoạt động, các thông
tin khác có liên quan kể cả trờng hợp đi thực tế tại cơ sở hoạt động của khách
hàng. Còn theo nguyên tắc giám sát thì ngân hàng phải theo dõi xem khoản
vay có đợc thực hiện đúng mục đích xin vay hay không? Nếu sai thì phải đề ra
biện pháp kịp thời uốn nắn việc sử dụng vốn của khách hàng. Trong trờng hợp
vi phạm nghiêm trọng ngân hàng có quyền đơn phơng chấm dứt hợp đồng tín
dụng, thu hồi khoản cho vay trớc thời hạn..
4.2- Chuyên môn hoá việc cho vay.
Chuyên môn hoá trong việc cho vay không có nghĩa là thu hẹp phạm vi
hoạt động của ngân hàng trong một số lĩnh vực nhất định mà là việc tổ chức
phòng tín dụng thành các tổ, bộ phận chuyên môn phụ trách một ngành, lĩnh
vực nào đó. Nh thế các nhân viên, cán bộ tín dụng có điều kiện đi sâu, nắm bắt
tốt hơn tình hình thực tế lĩnh vực chuyên môn của mình. Từ đó khi phát sinh
các quan hệ tín dụng, ngân hàng đã có cơ sở vững chắc để quyết định có thực
hiện khoản cho vay hay không.
4.3 - Quan hệ khách hàng lâu dài.
Đây là nguyên tắc vừa có lợi cho ngân hàng lại vừa tạo điều kiện thuận
lợi cho khách hành. Đối với ngân hàng qua việc theo dõi tình hình thu chi trên
tài khoản khách hàng giúp ngân hàng thu thập đợc các thông tin nhanh nhất,
chính xác nhất về khách hàng, mà lại không tốn quá nhiều chi phí tìm hiểu
khách hàng. Các khách hàng loại này của ngân hàng thờng là những khách
20
hàng có quan hệ thờng xuyên với ngân hàng cho nên Ngân hàng thờng nắm đ-

ợc những thông tin chi tiết về họ. Những khách hàng này khi vay vốn ngân
hàng sẽ đợc hởng những u đãi nh: u đãi lãi suất, u đãi thời hạn, u đãi đối với số
tiền cho vay.. Việc thiết lập quan hệ khách hàng lâu dài tạo đợc sự chủ động
trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
4.4- Vật thế chấp, số d bù.
Đây là hình thức bảo đảm tiền vay, một bằng TSTC, một bằng tiền tệ.
Khi cho vay, ngân hàng yêu cầu khách hàng phải thực hiện nguyên tắc bảo
đảm tín dụng nh phải thế chấp, cầm cố, bảo lãnh.. hoặc ngân hàng cũng có thể
giữ lại một phần món cho vay theo tỷ lệ nhất định làm vật bảo đảm. Ngân hàng
có thể sử dụng số tiền gửi lại đó để kinh doanh, trong trờng hợp khách hàng
không hoàn trả đợc tiền vay thì số tiền phải giữ lại lúc trớc đó trở thành một
khoản thu giảm bớt rủi ro tín dụng.
4.5 Hạn chế tín dụng của ngân hàng thể hiện dới hai dạng.
+ Đồng ý cho vay nhng hạn chế vốn cho vay dới mức mà ngời cho vay
yêu cầu tránh cho vốn ngân hàng tập trung quá lớn vào vốn hoạt động của
khách hàng đồng thời với khoản cho vay nhỏ khách hàng sẽ dễ dàng hoàn trả
hơn. Điều này có ý nghĩa rất lớn trong việc cho vay theo tiến độ của dự án.
+ Từ chối một món vay dù là khách hàng sẵn sàng trả vơi mức giá cao.
Nh thế sẽ khắc phục đợc tình trạng Chọn lựa đối nghịch, các khách hàng
sẵn sàng trả lãi suất cao là những ngời sẽ đầu t vốn tín dụng nào có dự án có
rủi ro cao. Các ngân hàng rất thận trọng trong việc tìm kiếm các khách hàng có
khả năng nhất, tuy nhiên cũng không quá thận trọng và nh thế có thể ngân
hàng sẽ mất đi một khoản cho vay đem lại cơ hội sinh lời cao hơn.
21
Ch ơng II
Thực trạng chất lợng tín dụng trung và dài hạn tại Sở
Giao Dịch NHCT VN
I - Hoạt động kinh doanh của Sở Giao Dịch NHCT VN
1 - Khái quát về Sở Giao Dịch NHCT VN
1.1 - Qúa trình ra đời và hoạt động của Sở Giao Dịch NHCT VN

Năm 1988, SGD 1 là một bộ phận của Hội sở chính NHCT VN mang
tên NHCT Thành phố Hà Nội. NHCT TPHN thực hiện quản lý các chi nhánh
trên địa bàn Hà Nội.Đến năm 1997,NHCT VN tiến hành xoá bỏ cấp trung gian
chỉ còn 2 cấp chi nhánh .Tuy nhiên mới chỉ thực hiện ở các thành phố lớn nh
HN,HP,TP HCM..do vậy NHCT TPHN đổi tên thành SGD1.
Ngày 1/1/2002 SGD1 tách ra khỏi Hội sở chính thành một đơn vị hạch
toán phụ thuộc,hoạt động kinh doanh nh mọi chi nhánh khác trên địa bàn
Thành phố Hà Nội. Do vậy theo điều lệ của NHCT VN SGD1 là đại diện uỷ
quyền của NHCT,có quyền tự chủ kinh doanh theo phân cấp của NHCT.
NHCT chịu trách nhiệm cuối cùng về nghĩa vụ phát sinh do sự cam kết của
SGD . SGD có con dấu và mở tài khoản tại NHNN.
SGD đợc ký kết các hợp đồng kinh tế,đợc chủ động thực hiện các hoạt
động kinh doanh,tổ chức và nhân sự theo sự phân cấp uỷ quyền của NHCT.
SGD có nhiệm vụ sử dụng có hiệu quả,bảo toàn và phát triển vốn.
SGD cũng có các đơn vị trực thuộc. Hiện nay SGD có 5 quỹ tiết kiệm
trong đó một quỹ tiết kiệm đặt ngay tại SGD.
22
1.2 - Cơ cấu tổ chức, quản lý, điều hành
Mô hình tổ chức

Điều hành SGD là Giám đốc kiêm Phó Tổng giám đốc.Hiện nay, giám đốc là
ông Nguyễn Văn Bính. Giúp việc cho giám đốc có 2 Phó giám đốc. SGD có 8
phòng ban chức năng ,nghiệp vụ nh sau:
*Phòng hành chính -quản trị: làm công tác quản lý chung nh: đào tạo,l-
ơng thởng,triển khai các chơng trình hoạt động của Ban giám đốc
*Phòng kiểm soát: có chức năng kiểm tra, kiểm soát lại toàn bộ hồ
sơ,chứng từ tín dụng,kế toán,thanh toán quốc tế,tiết kiệm ...nhằm bảo đảm tính
chính xác,đầy đủ theo đúng pháp luật của Nhà nớc và chỉ đạo của ngân
hàng,làm tham mu cho lãnh đạo,giúp Ban lãnh đạo uốn nắn sai phạm của các

phòng ban khác..
23
Giám đốc
Phó Giám đốc2
Phó Giám đốc1
Phòng HC-QT
Phòng Kiểm Soát
Phòng TC_CB
Phòng Ngân Quỹ
Phòng điện toán
Phòng kinh doanh
Phòng kế toán
Phòng KTĐN
*Phòng tổ chức cán bộ: thực hiện công tác xắp xếp cán bộ,nhân viên theo
các tiêu chuẩn ,yêu cầu công việc;thuyên chuyển,đề bạt;tham mu cho lãnh đạo
về công tác nhân sự tại ngân hàng..
*Phòng ngân quỹ: chủ yếu thực hiện thu,chi bằng VND,ngoại tệ,ngân
phiếu thanh toán ...
*Phòng điện toán: quản lý chơng trình máy tính,nối mạng máy tính,sửa
chữa máy tính ,in ra bảng ,biểu thu ,chi ,tính lãi,cân đối ...
*Phòng kinh doanh: thực hiện 3 chức năng chủ yếu đó là cho vay các tổ
chức kinh tế,dân c ;quản lý nguồn vốn ;cân đối tổng hợp .Do vậy phòng kinh
doanh cũnh làm tham mu cho Ban giám đốc trong việc điều hành vốn. Mỗi cán
bộ trong phòng đảm nhận việc cho vay,quản lý nợ, thu hồi nợ đối với một số
đơn vị kinh doanh cùng lĩnh vực kinh doanh.
Phòng gồm có 3 tổ :
-Tổ cho vay công nghiệp quốc doanh: đối tợng cho vay thờng là các
tổng công ty lớn 90,91 nh Đờng sắt ,Bu chính -Viễn thông,Điện lực .
-Tổ cho vay thơng nghiệp quốc doanh: cho vay trong nớc ,cho vay
xuất nhập khẩu bằng VND và ngoại tệ.

-Tổ cho vay ngoài quốc doanh: đối tợng là dân c, công ty cổ phần,
công ty trách nhiệm hữu hạn, sinh viên...
*Phòng kế toán: thực hiện công việc hạch toán,ghi chép các nghiệp vụ
kinh tế phát sinh,thanh toán liên hàng điện tử,thanh toán bù trừ,giao dịch với
khách hàng,hạch toán nội bộ (chủ yếu là chi tiêu nội bộ trong ngân
hàng).Phòng kế toán gồm 57 ngời trong đó có 1 trởng phòng,3 phó phòng và
phòng chia làm 5 tổ công tác:
-Tổ thanh toán viên ngồi giao dịch với khách hàng,tiếp nhận giấy tờ ,
xử lý chứng từ theo yêu cầu của kháh hàng,thu nợ ,lãi,tính phí dịch vụ...
-Tổ thanh toán liên hàng: từ 1/7/1999 SGD đã triển khai chơng trình
kế toán thanh toán điện tử. Mọi nhu cầu thanh toán của khách hàng với các
ngân hàng cùng hệ thống đều tiến hành trên mạng điện tử và SGD đóng vai trò
là đầu mối thanh toán của NHCT trên địa bàn Hà Nội.Mật mã giao dịch liên
24
hàng chỉ trởng phòng,phó phòng đợc biết và sử dụng.Thanh toán liên hàng bắt
đầu từ 8.00 đến 15.00 hàng ngày;từ 15.30 thực hiện đối chiếu ở TW và đối
chiếu giữa 3 ngân hàng,công việc sẽ hoàn tất trong ngày. Trung bình mỗi ngày
SGD truyền 200 chứng từ đi,nhận 300-400 chứng từ đến nhiều nhất là vào thời
điểm cuối năm.
-Tổ thanh toán bù trừ: SGD mở tài khoản tại NHNN và tham gia trung
tâm thanh toán bù trừ do NHNN chủ trì. Hàng ngày SGD thanh toán bù trừ
khoảng 500-700 chứng từ.
Mọi chứng từ thanh toán nhận từ tổ thanh toán viên đều qua một phó
phòng kiểm soát lại xem có chính xác hợp lệ không. Những chứng từ này
chuyển sang tổ thanh toán liên hàng hoặc tổ thanh toán bù trừ tuỳ theo đối t-
ợng thanh toán. Tại các tổ này chứng từ đợc rà soát lại bởi một nhân viên và
kiểm tra bởi phó phòng có trách nhiệm. Trớc khi truyền đi phải có xác nhận
của trởng phòng. Do vậy phòng thanh toán đã hạn chế sai sót,phạm pháp trong
quá trình thực hiện đến mức thấp nhất.
-Tổ tiết kiệm: đây là quỹ tiết kiệm số 5 của SGD1 và là quỹ huy động

tiền gửi cao nhất đạt trên 80% tổng số d tiền gửi. Tổ có một nhóm có trách
nhiệm kiểm tra hoạt động của 5 quỹ tiết kiệm.
-Tổthực hiện nội bộ: có chức năng theo dõi,quản lý tài sản của toàn
đơn vị ;chia lơng cho cán bộ,bảo hiểm ,thuế,cân đối ngày,nộp báo cáo cho TW.
*Phòng kinh tế đối ngoại: thực hiện công việc kế toán ngoại tệ cho khách
hàng và nội bộ;kinh doanh ngoại tệ;thanh toán ngoại tệ(mở LC,chuyển tiền..).
Phòng này có trách nhiệm lập tỷ giá ngoại tệ giao dịch hàng ngày cho SGD1.
Do SGD1 nằm trên địa bàn có các ngân hàng đặc biệt gần với NHNT có truyền
thống kinh doanh ngoại tệ nên tỷ giá giao dịch của SGD1 đợc lập dựa trên tỷ
giá của NHCT và NHNT để đảm bảo khả năng cạnh tranh và đúng qui định
quản lý ngoại hối của Nhà nớc.
1.3. Nội dung hoạt động kinh doanh của Sở Giao Dịch NHCT VN
25