SKKN Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng quan sát, thực hành, giao tiếp cho học sinh thông qua việc s...

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BÌNH TÂN
TRƯỜNG THCS THÀNH LỢI
TỔ HĨA - SINH

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
MƠN SINH HỌC

“MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG QUAN SÁT,
THỰC HÀNH, GIAO TIẾP CHO HỌC SINH THÔNG QUA
VIỆC SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC TRỰC
QUAN, KẾT HỢP HỌC TẬP TRẢI NGHIỆM TRONG MÔN
SINH HỌC”

GV: VÕ THỊ HẠNH
NĂM 2019

SangKienKinhNghiem.net


MỤC LỤC – CẤU TRÚC SKKN
*****O*****
Mục lục

Trang

TÓM TẮT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

I.

TÊN ĐỀ TÀI

II. PHẦN MỞ ĐẦU

2
3

3

1 - LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI

3

2 - MÔ TẢ NỘI DUNG

4

II – PHẦN NỘI DUNG

8

1 - NHỮNG GIẢI PHÁP CỦA SKKN

8

2 - KẾT QUẢ THU ĐƯỢC TỪ SKKN

12

3 - KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG

13

III . KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

14

1 – KẾT LUẬN

14

2 – KIẾN NGHỊ

15

SangKienKinhNghiem.net


PHỊNG GD – ĐT BÌNH TÂN
TRƯỜNG THCS THÀNH LỢI

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Thành Lợi, ngày

tháng

năm 2019

TÓM TẮT SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Phần1 . Họ và tên: Võ Thị Hạnh

Chức vụ : Giáo viên
Nơi công tác: Trường THCS Thành Lợi
Danh hiệu đề nghị xét duyệt sáng kiến: Chiến sĩ thi đua Tỉnh
Phần 2 . Tên sáng kiến kinh nghiệm.
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG QUAN SÁT, THỰC HÀNH, GIAO
TIẾP CHO HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY
HỌC TRỰC QUAN, KẾT HỢP HỌC TẬP TRẢI NGHIỆM TRONG MÔN
SINH HỌC”
Phần 3 . Thời gian và địa điểm thực hiện:
-Thời gian thực hiện trong năm học 2015 – 2016, 2016 – 2017, 2017 – 2018,
2018 -2019
-Địa điểm sáng kiến kinh nghiệm được thực hiện tại trường THCS Thành Lợi
Phần 4. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI, MƠ TẢ NỘI DUNG:
- Thơng qua việc tìm hiểu các đặc điểm cấu tạo, mối quan hệ tác động lẫn nhau, sự
thích nghi với môi trường sống sẽ giúp học sinh ngày càng gần gũi với thiên nhiên, biết
bảo vệ thiên nhiên và thêm yêu cuộc sống, biết vận dụng sáng tạo các kiến thức, kĩ năng từ
môn học vào cuộc sống. Để đạt được những điều đó địi hỏi mỗi giáo viên phải có cách đổi
mới phương pháp dạy học phù hợp, tìm ra cách thức tổ chức hoạt động dạy học thật sự lơi
cuốn học sinh. Chính vì vậy qua nhiều năm giảng dạy bản thân được tập huấn chuyên môn
và tự học hỏi đã tiến hành nghiên cứu, đúc kết được một số kinh nghiệm trong công tác
dạy và học tại trường THCS Thành Lợi, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, được sự
yêu mến của học sinh, các em ngày càng thích học giờ sinh học hơn
- Dạy học phải sử các phương tiện hỗ trợ để kích sự hứng thú cho học sinh như:
tranh ảnh, đoạn phim, mô hình và cả mẫu vật thật, hướng dẫn các em ứng dụng công nghệ
thông tin trong việc học tập rèn cho các em kĩ năng quan sát, trình bày.

SangKienKinhNghiem.net


- Hướng dẫn học sinh tạo sản phẩm học tập thông qua việc cho các em quan sát

thực tế như vẽ hình, làm mơ hình, thiết lập sơ đồ giúp các em khắc sâu kiến thức tại lớp và
vận dụng vào những việc cần thiết trong cuộc sống, rèn kĩ năng thực hành sáng tạo

- Tổ chức các hoạt động trải nghiệm tạo, tạo tình huống có vấn đề, tổ chức cho các
em nghiên cứu về môi trường, về đặc điểm của sinh vật để các em cảm thấy yêu thiên
nhiên, biết bảo vệ môi trường tự nhiên, rèn kĩ năng quan sát, thực hành, thu thập tư liệu.

- Tạo và chọn đề tài liên quan tới môn học cho các em nghiên cứu, trải nghiệm,
phỏng vấn các bạn hay người dân địa phương, thầy cô giáo trong nhà trường.. để tìm ra

SangKienKinhNghiem.net


kiến thức cần học. Giúp các em tự tin trình bày, báo cáo đề tài của nhóm nghiên cứu để
hình kĩ năng giao tiếp.

Phần 5 . GIẢI PHÁP CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
- Đối với giáo viên: Trong một bài dạy, nếu tận dụng hiệu quả việc sử dụng các
phương tiện trực quan, đổi mới phương pháp tổ chức dạy học thu hút học sinh, cho các
em tham quan học tập trải nghiệm và tạo các tình huống có vấn đề để các em tìm hiểu
giải quyết vấn đề sẽ giúp các em tiếp thu kiến thức rất nhanh, đồng thời rèn được nhiều
kĩ năng cần thiết trong cuộc sống.
- Đối với học sinh: tiếp thu tri thức một cách chủ động, khả năng tư duy cao và yêu
thiên nhiên, u thích mơn học, thích khám phá để tìm ra tri thức cho bản thân.
Phần 6. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC TỪ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
- Trong năm học qua kết quả học tập của học sinh tăng lên. Lọai yếu kém khơng có.

. Kết quả khảo sát sự u thích mơn học
Tổng số hs khảo sát

u thích

Khơng thích

Năm học: 2015-2016

28hs ( 27.18%)

75hs( 72.82%)

48hs ( 33.33%)

96hs (66.67%)

78hs ( 63.41%)

45hs ( 36.59%)

103 học sinh
Năm học: 2016-2017
144 học sinh
Năm học: 2017-2018
123 học sinh

. Đặc biệt kết quả kiểm tra chất lượng cao hơn rất nhiều qua từng năm, cụ thể:
Năm học

Giỏi
SL

TL

khá
SL

(%)
2015-2016

TL

Yếu

Trung bình
SL

(%)

TL

SL

(%)

TL
(%)

85

22.5

177

35.6

201

40.4

34

6.8

105

20.6

190

37.3

191

37.5

23

4.5

Tổng số:497
2016-2017

SangKienKinhNghiem.net

kém
SL

TL
(%)


Tổng số: 509
2017-2018

163

29.7

226

41.2

156

28.4

4

0.73

189

33.9

227

40.8

141

25.3

0

0

Tổng số:549
2018-2019
Tổngsố:557
- Về chất lượng bộ môn ( thực dạy năm học 2018-2019 ) 100 % học sinh từ trung
bình trở lên (trong đó có trên 90% Khá, Giỏi), khơng có học sinh kém. Cụ thể:

Xếp Loại

Đầu Năm

Cuối năm

Sĩ số: 64

Sĩ số: 64

SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SL: Hs

Tỉ Lệ %

Giỏi

12

18.8

26

40.6

Khá

27

42.2

32

50

Tb

20

31.2

6

9.4

Yếu

5

7.8

00

00

- Chất lượng bộ môn sinh 6-7 thực dạy năm học 2018-2019:

Đầu Năm khối 7

Cuối năm khối 7

Sĩ số: 61

Sĩ số: 59( chuyển 2)

Xếp Loại

SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SL: Hs

Tỉ Lệ %

Giỏi

9

14.8

19

32.2

Khá

21

34.4

25

42.4

Tb

28

45.9

15

25.4

Yếu

3

4.9

0

0

Đầu Năm khối 6

Cuối năm khối 6

Sĩ số: 72

Sĩ số: 68( chuyển 4)

Xếp Loại
SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SL: Hs

Tỉ Lệ %

Giỏi

11

12.3

21

30.9

Khá

23

31.9

29

42.6

Tb

30

41.7

18

26.5

Yếu
8
11.1
0
0
-Ngoài ra trong các cuộc thi thực hành thực hành thí nghiệm mơn sinh khối lớp 9
cấp huyện và tỉnh cịn đạt được nhiều kết quả cao như:

SangKienKinhNghiem.net


- Năm học: 2016-2017: Đạt 1 giải ba cấp huyện, Đồ dùng dạy học đạt giải nhất
cấp huyện – giải khuyến khích cấp tỉnh
- Năm học 2017-2018: Đạt 1 giải nhì và 1 giải ba huyện, 1 giải khuyến khích tỉnh
- Năm học 2018-2019:Đạt 2 giải ba cấp huyện, 1 giải khuyến khích cấp tỉnh
Phần 7. KHẢ NĂNG NHÂN RỘNG
- Giáo viên trong tổ bộ môn tiếp tục rút kinh nghiệm và áp dụng trong những năm
học tới.

- Qua việc áp dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề để dạy các quy luật di
truyền, tôi đã rút ra được cho mình nhiều kinh nghiệm và thấy SKKN này rất hữu dụng đối
với bản thân đó là giúp tơi hồn thành tốt bài dạy của mình, nâng cao được chất lượng của
bộ môn và trên hết là nhận thấy học sinh học bộ mơn này một cách tích cực, hứng thú .
- Tơi đã cố gắng hồn thiện phương pháp này để các giáo viên trong tổ chuyên môn
của trường áp dụng và nhận thấy trước mắt là học sinh hứng thú say mê và tích cực học

mơn sinh nhiều hơn trước. Từ đó kết quả, chất lượng bộ môn cũng được nâng lên.
- Phương pháp này cũng đã được nhiều giáo viên của các trường áp dụng ,nên khả
năng nhân rộng là rất cao và tôi sẽ cố gắng để học tập trao đổi kinh nghiệm về phương
pháp này, làm cho nó ngày một hồn thiện và tốt hơn.
Phần 8 . KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
- Trên cơ sở dạy học sử dụng phương tiện trực quan, kết hợp học tập trải nghiệm
giúp các em rèn các kĩ năng cần thiết vận dụng vào thực tiễn cuộc sống.
- Đổi mới phương pháp dạy học bằng việc cải tiến cách thức sử dụng phương tiện
trực quan, kết hợp học tập trải nghiệm trong giảng dạy môn sinh học đã giúp học sinh hiểu
sâu kiến thức và vận dụng tốt kiến thức, nhằm mục đích tăng tính tích cực học tập của học
sinh góp phần thực hiện nhiệm vụ cải cách giáo dục: Cải tiến phương pháp theo hướng
“Phát huy trí lực học sinh trong q trình học tập” phù hợp với xu thế phát triển của lí luận
dạy học hiện đại.
- Người thầy phải soạn kỹ bài, có suy nghĩ tìm tịi, chuẩn bị tốt các dụng cụ đồ dùng
dạy học cho bài giảng.
- Phải học tập, nghiên cứu nắm thật vững các kiến thức.
- Tìm thêm một số phương pháp hay về để hướng dẫn học sinh để kích thích sự tìm
tịi kiến thức mới, sự thích thú khi học môn sinh học, giúp các em ngày càng yêu thích học
và tạo ra nhiều sản phẩm học tập cho bản thân, rèn cho các em nhiều kĩ năng trong cuộc
sống.

Thành Lợi, ngày
tháng năm 2019
Người thực hiện

Võ Thị Hạnh

SangKienKinhNghiem.net

Tên đề tài
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG QUAN SÁT, THỰC
HÀNH, GIAO TIẾP CHO HỌC SINH THÔNG QUA VIỆC SỬ DỤNG
CÁC PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC TRỰC QUAN, KẾT HỢP HỌC TẬP
TRẢI NGHIỆM TRONG MÔN SINH HỌC”
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1- Lí do chọn đề tài:
1.1-

Cơ sở lý luận

Giáo dục từ lâu được xem là quốc sách hàng đầu. Đặc biệt trong những năm gần đây giáo
dục càng trở nên quan trọng. Ngày nay xã hội phát triển thì nhu cầu về nguồn nhân lực có tri thức,
có đạo đức càng cao, đòi hỏi chất lượng dạy - học cần được cải thiện và nâng cao để có được sản
phẩm con người phát triển tồn diện về trí tuệ, nhân cách, kiến thức và kĩ năng gắn liền với thực
tiễn cuộc sống là hết sức cần thiết.

SangKienKinhNghiem.net


Trước những yêu cầu của xã hội Việt Nam trên con đường hội nhập và phát triển thì việc
đổi mới phương pháp dạy học, tổ chức các hoạt động học tập sinh động, tạo sự yêu thích cho
người học là vô cũng quan trọng. Luật giáo dục Việt Nam 2005, điều 28.2 đã nêu rõ: “ Phương
pháp dạy học phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù
hợp với đặc điểm từng lớp, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kĩ
năng vận dụng kiến thức và thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập
cho học sinh.”
Sinh học là một mơn khoa học vừa mang tính lý thuyết vừa mang tính thực tiễn. Trên cở sỡ
phân tích các yếu tố cấu thành và ảnh hưởng của sinh vật đến mơi trường, đời sống con người.
Thơng qua việc tìm hiểu các đặc điểm cấu tạo, mối quan hệ tác động lẫn nhau, sự thích nghi với

mơi trường sống sẽ giúp học sinh ngày càng gần gũi với thiên nhiên, biết bảo vệ thiên nhiên và
thêm yêu cuộc sống, biết vận dụng sáng tạo các kiến thức, kĩ năng từ môn học vào cuộc sống. Để
đạt được những điều đó địi hỏi mỗi giáo viên phải có cách đổi mới phương pháp dạy học phù
hợp, tìm ra cách thức tổ chức hoạt động dạy học thật sự lôi cuốn học sinh. Chính vì vậy qua nhiều
năm giảng dạy bản thân được tập huấn chuyên môn và tự học hỏi đã tiến hành nghiên cứu, đúc kết
được một số kinh nghiệm trong công tác dạy và học tại trường THCS Thành Lợi, góp phần nâng
cao chất lượng bộ mơn, được sự u mến của học sinh, các em ngày càng thích học giờ sinh học
hơn thông qua sáng kiến kinh nghiệm “ Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng quan sát, thực
hành, giao tiếp cho học sinh thông qua việc sử dụng các phương tiện dạy học trực quan, kết
hợp học tập trải nghiệm trong môn sinh học”

1.2- Cơ sở thực tiễn
Trường THCS Thành Lợi rất nhiều năm đạt thành tích cao trong công tác dạy học,
đặc biệt là bộ môn sinh học. Trong nhiều năm giảng dạy tôi nhận thấy để học sinh thấy
hứng thú học tập và dễ ghi nhớ bài, các em có thể tự tạo ra sản phẩm học tập cho bản thân
thì người giáo viên ngồi việc trang bị các kiến thức cơ bản trong chương trình thì cần phải
lồng ghép thêm cho các em kiến thức về thực tế đời sống có liên quan tới môn học, các
hiện tượng tự nhiên diễn ra xung quanh, hướng dẫn cho các em thực hành tạo sản phẩm
thông qua việc tổ chức trải nghiệm, tự tin trình bày kết quả học tập nghiên cứu của bản
thân trước lớp để giúp các em khắc sâu kiến thức một cách tích cực, chủ động, tự giác,
khơng nhồi nhét, ép buộc...và không tạo cảm giác nặng nề khi vào giờ học tạo điều kiện
cho các em phát huy các năng lực và kĩ năng của bản thân từ mơn học đó.
Thuận lợi:
Trong thời gian công tác tại trường tôi được ban giám hiệu tin tưởng và phân công
giảng dạy bộ môn sinh học ở tất cả các khối lớp 6,7,8,9 nên có nhiều thuận lợi trong việc
nắm bắt những yêu cầu mới của việc giảng dạy, thấy được cái nào học sinh cần và giáo
viên phải làm gì để phát triển kiến thức, năng lực, kĩ năng cho học sinh ở từng khối lớp để
sau này các em vận dụng được vào cuộc sống.
Các thầy cô trong trường và tổ bộ mơn nhiệt tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến rút ra
nhiều kinh nghiệm hay trong công tác giảng dạy. Được các em học trị hỗ trợ hết mình

trong q trình tôi tiến hành nghiên cứu, viết sáng kiến và dạy thực nghiệm.
Sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp lãnh đạo, phòng giáo dục và người dân địa phương
tạo điều kiện cho tôi thực hiện các chuyên đề giảng dạy thực nghiệm đề tài nghiên cứu khi
cho các em tham gia trải nghiệm, tham quan tìm hiểu các địa điểm có liên quan đến bộ
mơn sinh học mà khơng tốn chi phí.

SangKienKinhNghiem.net


Khn viên Trường THCS Thành Lợi khá rộng, có nhiều cây xanh, đặc biệt là có
vườn sinh học do tổ bộ mơn Hóa-Sinh thực hiện, giúp tơi thuận lợi trong việc tổ chức cho
học sinh tham gia quan sát, nghiên cứu về đặc điểm hình, thái sinh lý của sinh vật, giúp
các em học sinh “ thấy tận mắt, sờ tận tay” dễ dàng tiếp thu được kiến thức và ghi nhớ lâu.
Khó khăn:
Trước khi tiến hành nghiên cứu đề tài thì đa số học sinh khơng u thích mơn sinh
học, cảm thấy chán khi học vì chủ yếu là lý thuyết học bài, cụ thể thông qua kết quả khảo
sát như sau:
Tổng số hs khảo sát
u thích
Khơng thích
Năm học: 2015-2016
187hs ( 37.63%)
497 học sinh
Kết quả học tập khi chưa tiến hành giải pháp
Năm học
Giỏi
khá
Trung bình
SL

TL
(%)

SL

TL
(%)

SL

TL
(%)

310hs( 62.37%)

Yếu
SL

TL
(%)

kém
SL

TL
(%)

2015-2016
85
22.5 177 35.6 201

40.4 34
6.8
Tổng số:497
Khi dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, sáng tạo, rèn kĩ năng cho học sinh
đòi hỏi người giáo viên phải mất nhiều thời gian, phải thật sự đặt cái tâm nghề giáo vào
trong bài giảng để có thể tìm tịi, sáng tạo tìm ra nhiều cách tổ chức dạy học thu hút học
sinh, phải chuẩn bị các phương tiện, dụng cụ cho học sinh tự tạo sản phẩm học tập tại lớp
Việc tổ chức cho các em học trải nghiệm ngồi thiên nhiên thì người dạy phải có
cách quản lý lớp thật tốt, chọn thời gian, địa điểm học tập phù hợp. Ngoài ra khi cho các
nhóm quan sát học trải nghiệm thường trong 45 phút không kịp nên chủ yếu cho các em đi
trái buổi.
Ở trường có vườn sinh học tuy nhiên vẫn chưa đa dạng về loại cây.

2. Mô tả nội dung:

2.1 - Mục đích nghiên cứu:
Tơi nghiên cứu đề tài: “ Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng quan sát, thực hành, giao

tiếp cho học sinh thông qua việc sử dụng các phương tiện dạy học trực quan, kết hợp học tập
trải nghiệm trong mơn sinh học ” nhằm các mục đích sau:

+ Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học ở trường THCS Thành Lợi
+ Góp phần phổ biến một số phương pháp mới trong việc dạy học rèn kĩ năng sống
cho học sinh THCS
+ Nhằm rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho bản thân.
+ Rèn cho học sinh kĩ năng quan sát, thực hành, kĩ năng giao tiếp đạt kết quả cao.
+ Giúp học sinh nắm vững các kiến thức, kĩ năng và vận dụng đuợc vào cuộc sống
2.2 - Phạm vi – đối tượng nghiên cứu:

SangKienKinhNghiem.net

- Các đặc điểm hình thái, sinh lý của sinh vật, các hiện tượng xung quanh đời sống
sinh vật có ảnh hưởng đến con người
- Các tiết thực hành trong chương trình sinh học bậc THCS
- Đối tượng là học sinh khối 6,7,8, 9 trường THCS Thành Lợi
2.3 – Phương pháp nghiên cứu:
- Nhóm phương pháp trực quan
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tế: Thí nghiệm, học tập trải nghiệm, giao
tiếp, điều tra lấy ý kiến, tạo sản phẩm
- Nhóm phương pháp hỗ trợ: thực hành, thống kê, vẽ hình, thảo luận, báo cáo
2.4 – Nội dung nghiên cứu
- Dạy học phải sử các phương tiện hỗ trợ để kích sự hứng thú cho học sinh như:
tranh ảnh, đoạn phim, mơ hình và cả mẫu vật thật, hướng dẫn các em ứng dụng công nghệ
thông tin trong việc học tập rèn cho các em kĩ năng quan sát, trình bày.

- Hướng dẫn học sinh tạo sản phẩm học tập thông qua việc cho các em quan sát
thực tế như vẽ hình, làm mơ hình, thiết lập sơ đồ giúp các em khắc sâu kiến thức tại lớp và
vận dụng vào những việc cần thiết trong cuộc sống, rèn kĩ năng thực hành sáng tạo

SangKienKinhNghiem.net


Tổ
chức các hoạt động trải nghiệm, tạo tình huống có vấn đề, tổ chức cho các em nghiên cứu
về môi trường, về đặc điểm của sinh vật để các em cảm thấy yêu thiên nhiên, biết bảo vệ
môi trường tự nhiên, rèn kĩ năng quan sát, thực hành, thu thập tư liệu.

- Tạo và chọn đề tài liên quan tới môn học cho các em nghiên cứu, trải nghiệm,
phỏng vấn các bạn hay người dân địa phương, thầy cô giáo trong nhà trường.. để tìm ra

kiến thức cần học. Giúp các em tự tin trình bài, báo cáo đề tài của nhóm nghiên cứu để
hình kĩ năng giao tiếp.

SangKienKinhNghiem.net


- Qua khảo sát bằng phiếu thăm dò ý kiến học sinh khi học môn sinh học từ năm
học 2015-2016 và bắt đầu thực hiện đề tài trên từ năm 2016-2017 cho đến năm học hiện tại
2018-2019 thu được kết quả như sau:
Tổng số hs khảo sát

u thích

Khơng thích

Năm học: 2015-2016
497 học sinh
Năm học: 2016-2017
509 học sinh
Năm học: 2017-2018
549 học sinh
Năm học: 2018-2019
557 học sinh

187hs ( 37.63%)

310hs( 62.37%)

211hs ( 41.45%)

298hs (58.55%)

357hs (65.03%)

192hs (34.97%)

496hs (89.05%)

61hs(10.95%)

II. NỘI DUNG
1. Giải pháp của sáng kiến kinh nghiệm:
1.1. Thực trạng thực hiện giải pháp:

- Đối với học sinh: Học sinh tiếp thu tri thức một cách thụ động, không được học
tập trong hoạt động và bằng hoạt động của mình thì thường khơng hiểu rõ bản chất của
vấn đề và dễ quên. Học sinh chỉ nghe thầy thơng báo kiến thức dưới dạng có sẵn thì dễ
có cảm giác nhàm chán và như vậy khơng kích hoạt động trí tuệ của học sinh, dẫn đến
học sinh lười tư duy.
- Đối với giáo viên: Trong một bài dạy, nếu khơng biết tạo ra những tình huống có
vấn đề, khơng sử dụng các phương tiện trực quan, không tổ chức các hoạt động thu hút sự
quan tâm của học sinh thì giáo viên phải nói nhiều khơng kiểm sốt được việc học của học
sinh do đó hiệu quả giờ dạy không cao

SangKienKinhNghiem.net


- Thực tế nhiều giáo viên cho rằng dạy học chỉ cần giảng thật nhiều, cung cấp thật
nhiều nội dung trong một bài sẽ giúp học sinh có nhiều kiến thức là hồn tồn sai. Nếu
giáo viên khơng tạo được sự hứng thú, vui vẻ, thích khám phá tìm hiểu thì những kiến thức

đó đối với các em là nhồi nhét, các em sẽ xin ra chán và không chú ý
- Từ tình hình trên bản thân tơi đã có một số giải pháp để nâng cao chất lượng giảng
dạy, giúp các em u thích mơn học hơn thơng qua việc nghiên cứu và thực hiện sáng
kiến: “ Một số biện pháp rèn luyện kĩ năng quan sát, thực hành, giao tiếp cho học sinh thông
qua việc sử dụng các phương tiện dạy học trực quan, kết hợp học tập trải nghiệm trong môn
sinh học ” . Thông qua các ví dụ minh họa sau :
1.2 .Ví dụ minh họa:

Ví dụ 1: Dạy bài: ĐẶC ĐIỂM BÊN NGOÀI CỦA LÁ
Trong sách giáo khoa lớp 6 trang 11..
- Giáo viên (ngoài việc sử dụng mẫu vật thật trên lớp) thì có thể tổ chức cho học trải
nghiệm, quan sát các loài thực vật tại khung viên trường ( nếu có vườn sinh học càng tốt )
hoặc có thể tìm địa điểm gần trường, nhà dân có vườn cây để các em tiến hành quan sát.
Tạo cho các em sự thích thú, kích thích muốn tìm hiểu ngay tri thức, gần gủi thiên nhiên
và biết thêm được nhiều kiến thức từ các lồi thực vật quan sát được
- Giáo viên chia nhóm và hướng dẫn các em đến địa điểm cần quan sát và chịu trách nhiệm
giám sát, quản lý để đảm bảo sự an toàn tiệc đối cho học sinh.
- Chuẩn bị thật kĩ phiếu học tập để đảm bảo đầy đủ các nội dung, yêu cầu mà giáo viên
muốn cung cấp cho các em.
- Hướng dẫn các em cách ghi thơng tin mẫu vật mình quan sát được thơng qua các biểu
mẫu GV chuẩn bị trước cho các nhóm như:
Trường THCS Thành Lợi
PHIẾU HỌC TẬP
Lớp:………
Tên bài:………………………………………….
Điểm trật tự
Điểm tường
Điểm trả lời câu
Điểm an tồn,
( 2điểm)

trình ( 3 điểm )
hỏi (3 điểm)
nghiêm túc
( 2 điểm )

Nhóm:….

Tổng điểm

1. Địa điểm:………………………………………………………..
2. Thời gian:……………………………………………………….
3. Nội dung tiến hành:
STT

TÊN SV

NƠI SỐNG

ĐẶC ĐIỂM HÌNH
THÁI

1
2
3
4
…
4. Câu hỏi
?- Lá có bao nhiêu bộ phận? kể tên?

SangKienKinhNghiem.net

Ý NGHĨA THÍCH
NGHI

GHI
CHÚ


?- Em có nhận xét gì về kích thước và hình dạng các loại lá mà em quan sát được ?
?- Mặt dưới của lá và mặt trên lá có gì khác biệt? Sự khác nhau đó có ý nghĩa gì ?
?- …

- Xác định địa điểm quan sát
- Tên thực vật quan sát được
- Các đặc điểm ghi nhận từ phiếu học tập do GV chuẩn bị
- Có thể cho học sinh thu thập một số mẫu để các em tiến hành ép khô làm sản phẩm học
tập cho bản thân hoặc có thể cho các em vẽ hình để dễ khắc sâu kiến thức...
- Giáo viên hướng dẫn và tạo điều kiện cho các em sáng tạo về buổi học trải nghiệm bằng
việc làm bài thu hoạch để báo cáo hoặc sản phẩm học tập của nhóm

SangKienKinhNghiem.net


Ví dụ 2: Dạybài:NGUYÊN PHÂN – GIẢM PHÂN ( Sinh học 9 trang 24-27 )
- Giáo viên ngoài việc sử dụng các phương pháp trực quan, đặt vấn đề đặc thù của bài để
hướng dẫn học sinh tiếp thu tri thức thì trong bài giáo viên có thể chuẩn bị các vật dụng
như: bìa cứng, giấy A4, giấy bitits...
- Hướng dẫn các em cắt, dán các nhiễm sắc thể, hình tế bào và ghi chú thích
- Yêu cầu học sinh chuẩn bị bút kẻ, thước, kéo, bút chì, keo dán để hướng dẫn các em tạo
các sản phẩm trực quan, giúp các em dễ nắm kiến thức và nhớ bài lâu, đồng thời rèn cho

các em kĩ năng thực hành và làm việc nhóm.
( sản phẩm của học sinh tham khảo )

Hoặc: khi dạy bài liên quan tới đặc điểm cấu tạo của một bộ phận nào đó, giáo viên cũng
sử dụng phương pháp tích hợp liên mơn giữa sinh học và mỹ thuật để hướng dẫn các em
vẽ hình và ghi chú thích các bộ phận sẽ giúp các em dễ hiểu bài, khắc sâu kiến thức lại rèn
cho các em kĩ năng vẽ, kĩ năng năng phân tích và hoạt động nhóm

Ví dụ 3 :Dạy bài: Thực hành: Tìm hiểu sự ơ nhiễm mơi trường ở địa phương
Sinh học 9 sgk trang 170
- Giáo viên lên kế hoạch tổ chức cho học sinh học trải nghiệm môi trường thực tế ở địa
phương phải được sự đồng ý của cấp lãnh đạo và gia đình học sinh

SangKienKinhNghiem.net


-Giáo viên phải liên hệ, tìm địa điểm trước và cho học sinh chọn địa điểm nào gần nơi
sống của các em. Sau đó sắp xếp thời gian cụ thể để tiến hành tổ chức cho học sinh tham
gia học tập. ( Có thể tổ chức cho các em quan sát thực tế tại trường học )
- Chia nhóm, lập danh sách và số điện thoại cụ thể từng học sinh. Liên hệ với gia đình học
sinh thơng báo thời gian cụ thể của buổi học.
- Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết cho buổi học tập
- Hướng dẫn học sinh sử dụng công nghệ thông tin để hỗ trợ cho buổi học
- Hướng dẫn học sinh soạn một số câu hỏi liên quan đến nội dung bài học
- Yêu cầu khi quan sát các em phải ghi thời gian, địa điểm cụ thể và ghi lại các hình ảnh về
mơi trường nơi các em tiến hành quan sát
- Hướng dẫn cho các em đặt câu hỏi đối với người dân địa phương nơi các em quan sát (
hoặc nếu ngại thì thành viên trong nhóm có thể đóng vai trị là người dân để các bạn nhóm
mình phỏng vấn ) và ghi hình lại buổi phỏng vấn đó để thấy được ngun nhân của việc ơ
nhiễm mơi trường và hướng khắc phục.

- Sau khi quan sát, ghi lại hình ảnh, giáo viên tập trung các nhóm lại và hướng dẫn các
nhóm lập bài báo cáo thơng qua các minh chứng thu thập được trong buổi học.
- Hỗ trợ học sinh sử dụng cơng nghệ thơng tin, trình chiếu bài báo cáo của nhóm trước lớp.
Mỗi nhóm sẽ cử đại điện lên báo cáo và các nhóm cịn lại có thể đặt các câu hỏi trong phần
báo cáo trên để có cơ hội ghi điểm thêm cho nhóm mình.
- Vì thời gian 45 phút sẽ khơng đủ để tổ chức cho các em hoàn thành tốt buổi học trải
nghiệm trên nên giáo viên có thể linh động bằng nhiều cách sau:
+ Có thể cho các em học trái buổi, bằng cách chia nhóm nhỏ và sắp xếp thời gian để
các nhóm đăng ký ngày học có giáo viên theo cùng để dễ quản lý và an toàn.
+ Hoặc có thể hướng dẫn các em các bước trên lớp, sau đó yêu cầu các em về nhà,
ngay nơi sống của mình để quan sát, ghi nhận và phỏng vấn, sau đó tổng hợp lại các bạn
trong nhóm để làm báo cáo.
- Khi tổ chức cho các em được buổi học trên vừa giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn, thấy
được tình trạng ơ nhiễm mơi trường hiện tại mà có ý thức hơn trong việc bảo vệ mơi
trường, biết thu gom rác để đúng nơi qui định và biết dọn vệ sinh chung cho môi trường
xanh, sạch, đẹp. Ngồi ra cịn rèn cho các em kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng quan sát và
sau các buổi làm báo cáo bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin thì các em sẽ có thêm
nhiều kĩ năng, đặc biệt là được đóng vai trị là một phóng viên để phóng vấn mọi người,
hình thành cho các em kĩ năng giao tiếp.
( Một số hình ảnh trong bài báo cáo của học sinh )

SangKienKinhNghiem.net


2.Kết quả thu được từ sáng kiến :

Sau một thời gian giảng dạy, dự giờ lớp bạn, tôi đã chọn 2 lớp với kết quả học tập
qua bài kiểm tra 1 tiết :
Lớp đối chứng 9A1: Dạy theo phương pháp truyền thống
Lớp thực nghiệm 9A2: Dạy học có sự kết hợp các phương tiện trực quan, tổ chức

hoạt động dạy học thực hành, trải nghiệm…
Qua thời gian dạy một học kì đa số các em lớp 9a2 đều thích học theo những cách thức của
sáng kiến liệt kê bên trên. Đặc biệt là tất cả học sinh lớp 9a1 đều đồng thuận yêu cầu tôi
dạy theo các phương pháp này để giúp các em vừa dễ dàng tiếp thu kiến thức vừa rèn được
nhiều kĩ năng cho cuộc sống.
Sau đây là bảng thống kê kết quả điểm bài kiểm tra sau tiết dạy :
Chất lượng giảng dạy 2 lớp:
0->2
2,1->4,9
5->6,4
6,5->7,9
8->10
Trên TB( 5->10)
Sĩ
Lớp
số SL % SL % SL % SL % SL %
SL
%
9A1 31 2 6.5 5 16.1 11 35.5 9 29
4 12.9
24
77.4
9A2 33 0
0
0
0
13 39.4 10 30.3 10 30.3
33
100

. Kết quả khảo sát sự u thích mơn học

SangKienKinhNghiem.net


Tổng số hs khảo sát

u thích

Khơng thích

Năm học: 2015-2016
497 học sinh
Năm học: 2016-2017
509 học sinh
Năm học: 2017-2018
549 học sinh
Năm học: 2018-2019
557 học sinh

187hs ( 37.63%)

310hs( 62.37%)

211hs ( 41.45%)

298hs (58.55%)

357hs (65.03%)

192hs (34.97%)

496hs (89.05%)

61hs(10.95%)

• Đặc biệt kết quả kiểm tra chất lượng cao hơn rất nhiều qua từng năm, cụ thể:
Năm học
Giỏi
khá
Trung bình
Yếu
kém

2015-2016
Tổng số:497
2016-2017
Tổng số: 509
2017-2018
Tổng số:549
2018-2019
Tổngsố:557

SL

TL
(%)

SL

TL
(%)

SL

TL
(%)

SL

TL
(%)

85

22.5

177

35.6

201

40.4

34

6.8

105

20.6

190

37.3

191

37.5

23

4.5

163

29.7

226

41.2

156

28.4

4

0.73

189

33.9

227

40.8

141

25.3

0

0

SL

TL
(%)

- Về chất lượng bộ mơn ( sinh 9 ) của cá nhân 100 % học sinh từ trung bình trở lên
(trong đó có trên 90% Khá, Giỏi), khơng có học sinh kém. Cụ thể:
Xếp Loại

Đầu Năm

Cuối năm

Sĩ số: 64

Sĩ số: 64

SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SL: Hs

Tỉ Lệ %

Giỏi

12

18.8

26

40.6

Khá

27

42.2

32

50

Tb

20

31.2

6

9.4

Yếu

5

7.8

00

00

- Chất lượng bộ môn sinh 6-7 thực dạy năm học 2018-2019:

Đầu Năm khối 7

Cuối năm khối 7

Sĩ số: 61

Sĩ số: 59( chuyển 2)

Xếp Loại
SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SangKienKinhNghiem.net

SL: Hs

Tỉ Lệ %


Giỏi

9

14.8

19

32.2

Khá

21

34.4

25

42.4

Tb

28

45.9

15

25.4

Yếu

3

4.9

0

0

Đầu Năm khối 6

Cuối năm khối 6

Sĩ số: 72

Sĩ số: 68( chuyển 4)

Xếp Loại
SL: Hs

Tỉ Lệ: %

SL: Hs

Tỉ Lệ %

Giỏi

11

12.3

21

30.9

Khá

23

31.9

29

42.6

Tb

30

41.7

18

26.5

Yếu

8

11.1

0

0

-Ngoài ra trong các cuộc thi thực hành thực hành thí nghiệm mơn sinh khối lớp 9
cấp huyện và tỉnh cịn đạt được nhiều kết quả cao như:
- Năm học: 2015-2016: Đạt 2 giải ba cấp tỉnh
- Năm học: 2016-2017: Đạt 1 giải ba cấp huyện, Đồ dùng dạy học đạt giải nhất cấp
huyện và giải khuyến khích cấp tỉnh
- Năm học 2017-2018: Đạt 1 giải nhì và 1 giải ba huyện, 1 giải khuyến khích cấp tỉnh
- Năm học 2018-2019:Đạt 2 giải ba cấp huyện, 1 giải khuyến khích cấp tỉnh
Qua đây ta có thể nhận xét rằng:
1. Lớp thực nghiệm:

Lớp học nghiêm túc, học sinh rất hứng thú học bộ mơn. Có đến 50% số lượng học
sinh phát biểu xây dựng bài. Lớp hoàn thành được rất nhiều sản phẩm học tập vừa phục vụ
cho bản thân, vừa là nguồn tư liệu rất có ích cho các lớp sau. Chất lượng học tập của lớp
ngày càng tốt, nhiều học sinh khối 9 khi tiếp cận việc học tập theo hướng đổi mới trên nên
rất thích học mơn sinh và có dự định thi tuyển vào lớp 10 chuyên sinh để được tìm hiểu
kiến thức sinh học nhiều hơn.
2. Lớp đối chứng:
Ở lớp đối chứng lớp học cũng rất nghiêm túc bởi lẽ đó là bản chất vốn có của học
sinh trường THCS Thành Lợi. Tuy nhiên vì giáo viên làm việc nhiều hơn học sinh nên
chưa tạo được hứng thú học tập cho học sinh. Từ đó tạo nên khơng khí lớp học chưa thật
sơi nổi. Tỉ lệ học sinh phát biểu xây dựng bài cũng ít hơn so với lớp thực nghiệm. Học sinh
chưa thật tỏ ý yêu thích bộ mơn, u thích giờ học. Phương pháp giải thích minh họa chưa
rèn luyện được cho học sinh kĩ năng tư duy sáng tạo, kĩ năng quan sát, giao tiếp và tự tạo
sản phẩm học tập cho nên việc nắm vững nội dung bài mới và kiến thức bài cũ còn chậm
dẫn đến chán nản và lười học..

SangKienKinhNghiem.net