Sáng kiến kinh nghiệm Bồi dưỡng học sinh giỏi về các vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và các...

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
PHẦN VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC
CỦA TRÁI ĐẤT VÀ CÁC HỆ QUẢ.
A. PHẦN MỞ ĐẦU.
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Từ kinh nghiệm nhiều năm tham gia dạy bồi dưỡng học sinh giỏi mơn Địa lí,
tơi đã tập hợp được những kinh nghiệm và kiến thức nhất định trong việc bồi
dưỡng học sinh giỏi phần địa lí tự nhiên đại cương.
Những kiến thức và kinh nghiệm đó đã giúp tơi bồi dưỡng được một số học
sinh đạt giải trong các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh, và đã có học sinh dự thi và
đạt giải học sinh giỏi Quốc gia. Đây là những kiến thức và kinh nghiệm sau
nhiều năm say mê nghiên cứu về chuyên môn, và qua thực tế giảng dạy bồi
dưỡng cho học sinh mà tơi tích luỹ được.
Để giúp các giáo viên khác đạt nhiều thành tích trong công tác bồi dữơng học
sinh thi học sinh giỏi cấp tỉnh hoặc Quốc gia, tạo dwocj sự hứng thú, phát huy
tính tích cực của học sinh, nâng cao chất lượng dạy học mơn địa lí, là lí do để tơi
chọn và viết về đề tài này.
II. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU:
Trong q trình giảng dạy mơn Địa lí ở bậc trung học phổ thông, hoạt
động bồi dưỡng học sinh tham gia dự thi học sinh giỏi là nhiệm vụ chun mơn
có chiều sâu của các nhà trường. Hoạt động này đã được nhiều giáo viên tích cực
tham gia, trong q trình giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi, mỗi giáo viên
đều tự tìm hiểu nghiên cứu và trải nghiệm qua công tác giảng dạy để đúc rút kinh
nghiệm cho riêng mình.
Tuy nhiên chưa có nhiều đề tài tổng kết chung, để rút ra những kinh nghiệm
mang tính tổng thể về kiến thức và biện pháp bồi dưỡng học sinh như thế nào để
đạt kết quả tốt nhất. Do vậy việc tiếp tục tổng kết những kiến thức, kinh nghiệm
như đã nêu ở trên là vấn đề có ý nghĩa quan trọng khơng chỉ về lí luận mà cịn có
ý nghĩa thiết thực trong thực tiễn, nhằm giúp các giáo viên đạt kết quả tốt hơn
trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi mơn địa lí nói riêng và cơng tác dạy học

địa lí nói chung.
III. MỤC ĐÍCH CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
- Giúp các giáo viên có thể tham khảo, vận dụng kinh nghiệm vào trong quá
trình bồi dưỡng học sinh giỏi phần địa lí tự nhiên đại cương.

SangKienKinhNghiem.net


+ Kinh nghiệm chọn lọc khắc sâu các kiến thức lí thuyết cần thiết để bồi dưỡng
học sinh giỏi phần vận động tự quay quanh trục của Trái Đất.
+ Các kiến thức và kinh nghiệm luyện tập cho học sinh giỏi các dạng bài tập liên
quan đến vận động tự quay quanh trục của Trái Đất.
IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
1. Đốí tượng nghiên cứu:
- Học sinh lớp 10, 11,12 trong học tập, ôn tập và thi học sinh giỏi mơn địa lí.
- Giáo viên trong giảng dạy đặc biệt là trong việc dạy học sinh giỏi.
2. Phạm vi nghiên cứu:
- Chương trình địa lí lớp 10 phần tự nhiên đại cương. Những nội dung liên quan
tới giảng dạy và bồi dưỡng học sinh khá giỏi, học sinh thi học sinh giỏi địa lí.
- Giới hạn nghiên cứu là các kiến thức, kinh nghiệm giảng dạy về vận động tự
quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
- Sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, tạo hứng thú, niềm say mê cho
cho học sinh nói chung và học sinh giỏi nói riêng khi tìm hiểu về vận động tự
quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả.
- Cung cấp kiến thức, xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập cho học sinh rèn
luyện các kĩ năng, qua kết quả bài kiểm tra, bài thi của học sinh ở phần này, đánh
giá kết quả nghiên cứu của đề tài.
- Tổng kết thành chuyên đề chung về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi phần địa
lí tự nhiên đại cương, để có thể giúp các đồng nghiệp tham khảo vào hoạt động

bồi dưỡng học sinh giỏi mơn Địa lí.

B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG:
- Trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi mơn Địa lí, chun đề bồi dưỡng về
vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả, là một chuyên đề bắt
buộc giáo viên phải đề cập đến, nhưng với thời gian có hạn thì việc dạy chun
đề này như thế nào để học sinh có kiến thức và có hứng thú học tập là vấn đề khó
với các giáo viên khi bồi dưỡng học sinh giỏi.
+ Với chuyên này người dạy có thể lướt nhanh nhưng cũng phải làm cho học
sinh hiểu sâu sắc đặc điểm vận động tự quay của Trái Đất quanh trục. Chọn lọc
và hướng dẫn học sinh làm một số bài tập cần thiết để củng cố những kiến thức ở
chuyên đề này.

SangKienKinhNghiem.net


+ Các kiến thức về vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và các hệ quả, tuy
không nhiều, nhưng với thời gian có hạn, giáo viên cần tập trung vào những nội
dung trọng tâm, biết củng cố khắc sâu những nội dung quan trọng. Ví dụ: hướng
dẫn học sinh phân biệt được giờ múi và giờ Mặt Trời, biết rõ cách chuyển ngày
căn cứ vào sơ đồ của giaos viên, nắm được các dạng bài tập liên quan tới kiến
thức ở chuyên đề này.
Những vấn đề nêu trên tưởng như đơn giản, nhưng trong thực tế do thời gian
bồi dưỡng học sinh giỏi không nhiều, nên nhiều giáo viên đã mất rất nhiều thời
gian bồi dưỡng mà không có hiệu quả. Vậy làm thế nào để bồi dưỡng củng cố
cho học sinh được những kiến thức cần thiết, trong thời gian có hạn, đây là
những vấn đề tơi sẽ đề cập trong sáng kiến kinh nghiệm này.
II. NỘI DUNG CỤ THỂ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Phần I. Đặc điểm vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và hệ quả.

1. Đặc điểm:
- Trái Đất tự quay quanh trục theo chiều từ T->Đ (ngược chiều kim đồng hồ),
trục Trái Đất luôn nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo 1 góc 66033’.
- Thời gian Trái Đất hồn thành 1 vịng tự quay quanh trục là một này đêm ( 23h
56’ 4” hay 24h).
- Vận tốc tự quay khá lớn, xích đạo vận tốc lớn nhất (464m/s) càng xa xích đạo
vận tốc giảm dần. Ở 2 cực vận tốc bằng 0 (cần làm cho học sinh thấy ở 2 cực
khơng có sự di chuyển vị trí)
2. Các hệ quả:
a. Sự luân phiên ngày đêm và sự điều hòa nhiệt độ trong 1 ngày đêm………
b. Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế.
- Giờ địa phương (giờ Mặt Trời): do Trái Đất có hình khối cầu và tự quay quanh
trục từ T sang Đ nên trong cùng 1 thời điểm, các địa điểm thuộc các kinh tuyến
khác nhau sẽ có giờ khác nhau, giờ đó là giờ địa phương hay giờ Mặt Trời. Như
vậy giờ địa phương được tính theo độ cao của Mặt Trời so với vị trí của người
quan sát tại các kinh tuyến khác nhau.
- Giờ múi: để tiện cho việc tính giờ và giao dịch quốc tế, người ta chia Trái Đất
ra thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 150 kinh tuyến. Các địa phương nằm
trong cùng một múi sẽ thống nhất một giờ đó là giờ múi. Giờ ở múi số 0 được
lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT. ( Xem lược đồ các múi giờ).
+ Cần lưu ý: Trái Đất được chia thành 24 múi giờ, múi giờ số 0 chùng 24, theo
thứ tự từ múi giờ số 0, sang phía đơng là các múi 1, 2, 3 ….12; từ múi số 0 sang
phía Tây là múi -1, -2, …. -11; như vậy múi số -11 sẽ trùng với múi 13 …….
múi -1 trùng với múi 23, múi số 0 chùng với múi 24 (đây là nội dung không thể
hiện trên bản đồ các múi giờ). Phạm vi múi số 0 sang tới 7030’Đ và 7030’T, đó
cũng là ranh giới để tính cho các múi giờ tiếp theo.

SangKienKinhNghiem.net

Đường chuyển ngày quốc tế: Do quy ước tính giờ ( múi 0 trùng 24), nên trên
Trái Đất bao giờ cũng có 1 múi giờ mà ở đó có 2 ngày lịch khác nhau, vì vậy
người ta quy định 1800 ở giữa múi giờ số 12 trên Thái Bình Dương làm đường
chuyển ngày quốc tế. Nếu đi từ phía Tây sang phía Đơng qua kinh tuyến 1800 thì
lùi lại 1 ngày lịch, ngược lại….. phải tăng thêm một này lịch (để học sinh dễ hiểu
giáo viên vẽ hình…)
Kinh tuyến 1800
5/1/2013

4/1/2013

c. Hiện tượng lệch hướng của các vật thể do lực Côriôlit ………..các vật thể
chuyển động trên Trái Đất theo chiều kinh tuyến đều bị lệch hướng, ở Bắc bán
cầu lệch về bên phải; Nam bán cầu lệch về bên trái so với hướng chuyển động
ban đầu. (Hình vẽ trong sách giáo khoa)
d. Mạng lưới toạ độ trên Trái Đất: do trong sự vận động tự quay quanh trục của
Trái Đất có 2 điểm chỉ quay tại chỗ, là 2 địa cực Bắc và Nam, việc xác định các
địa cực trên Trái Đất là cơ sở cho việc xây dựng mạng lưới kinh vĩ tuyến, để xác
định vị trí bất cứ địa điểm nào trên Trái Đất. Đây là một thực tế khoa học rất lí
thú, mạng lưới toạ độ cho ta xác định chính xác các địa điểm trên Trái đất và
khơng có một sự trùng lặp nào về vị trí các địa điểm đó. Ví dụ chỉ có 1 vị trí
21002’B, 105052’ Đ của Hà Nội, khơng có một địa điểm nào khác trên thế giới
có toạ độ như vậy.
e. Sự chuyển động biểu kiến của Mặt Trời “ mọc, lặn” , và các vì sao (vì tinh tú)
trong 1 ngày đêm. Ban ngày ta quan sát thấy sự di chuyển của Mặt Trời từ Đông
sang Tây, ban đêm các vì Sao trên bầu trời cũng chuyển động tương tự, thực tế là
do Trái Đất vận động tự quay quanh trục từ Tây sang Đông, ta đang ở trên Trái
Đất quan sát cũng giống như người ngồi trên đoàn tầu đang chạy sẽ thấy hàng
cây ở phía xa chuyển động ngược lại với hướng chuyển động của đoàn tầu.
Phần II. Một số bài tập luyện tập theo chuyên đề.

Ngoài những bài tập đơn giản sử dụng kiến thức học ở phần vận động tự
quay quanh trục của Trái Đất, các sơ đồ và bản đồ các khu vực giờ để giải quyết;
giáo viên có thể đưa ra những bài tập phức tạp đòi hỏi học sinh phải thấu hiểu
kiến thức và có trình độ tư duy cao, biết khai thác kết hợp nhiều kiến thức, nhiều
mối liên hệ nhân quả trong địa lí, qua những bài tập đó để phát hiện và bồi
dưỡng những học sinh giỏi có niềm đam mê mơn địa lí. Sau đây tơi xin giới
thiệu một số bài tập dạng đó:
Bài tập 1. Một bức điện được đánh ở thủ đô Hà Nội Việt Nam để chúc
mừng phụ nữ thế giới nhân ngày 08/03, phải đánh bức điện vào mấy giờ để tất cả
các nơi trên Trái Đất đều nhận được điện trong ngày 08/03.

SangKienKinhNghiem.net


Lời giải. Trước đây có một số ý kiến cho rằng phải đánh bức điện đó vào
18 giờ ngày 08/03 ở Hà Nội, vì khi đó múi giờ số 12 nơi được tính ngày sớm
nhất và múi giờ số 13 nơi được tính ngày muộn nhất đều nằm cùng ngày 08/03.
Cách tính đó chưa hồn tồn chính xác vì chưa chú ý đến đường đổi
ngày quốc tế là kinh tuyến 1800 nằm giữa múi giờ số 12, khi đó phía tây kinh
tuyến 1800 là 23 giờ ngày 08/03 thì phía đông kinh tuyến 1800 mới là 23 giờ
ngày 07/03, không cùng một ngày.
Như vậy phải căn cứ vào vào đường đường đổi ngày quốc tế ở múi giờ số
12 và múi giờ số 0 trùng với múi giờ số 24, để xác định thời điểm đánh bức điện
chính xác vào lúc 19 giờ ở Hà Nội, khi đó phía tây kinh tuyến 1800 là 24 giờ
ngày 08/03 thì phía đơng kinh tuyến 1800 mới là 24 giờ ngày 07/03, cũng có
nghĩa là 0 giờ ngày 08/03.
Bài tập 2. Một bức điện được đánh từ Hà Nội (múi giờ số 7) đến NiuIooc
(múi giờ số 19) hồi 9h ngày 02/03/2013 một gìơ sau trao cho người nhận lúc đó
là mấy giờ ngày nào ở NiuIooc. điện trả lời đánh từ NiuIooc hồi 1h ngày
02/03/2013 , một giờ sau trao cho người nhận, lúc đó là mấy giờ ngày nào ở Hà

Nội.
Lời giải. Trước hết cần hướng dẫn học sinh nhận thấy trên bản đồ giờ, từ
múi giờ bất kì nếu đi về phía đơng mỗi múi giờ đi được sẽ được tính tăng thêm
một giờ, đi về phía tây thì ngược lại sẽ phải tính lùi lại một giờ.
NiuIooc cách Hà Nội : 19 – 7 = 12 múi giờ, khi bức điện đánh từ Hà Nội
là 9h ngày 02/03 thì NiuIooc là 21 giờ (tính theo cách đi sang phía đơng), nhưng
có ngày là 01/03 vì NiuIooc nằm ở phía tây kinh tuyến đổi ngày. Một giờ sau
trao cho người nhận, khi đó sẽ là 22 giờ ngày 01/03/2013.
Điện trả lời từ NiuIc là 1 giờ nagỳ 02/03/2013 thì Hà Nội sẽ là 13 giờ
ngày 02/03/2013, một giờ sau trao điện cho người nhận khi đó sẽ là 14 giờ ngày
02/03/2013 ở Hà Nội.
Bài tập 3. Xác định kinh độ của 2 địa điểm A và B khi giờ gốc (giờ
GMT) là 10h30’ thì giờ tại địa điểm A là 18h30’ ở B là 8h30’.
Lời giải. Địa điểm A có giờ sớm hơn giờ GMT là 8 giờ như vậy địa điểm
A nằm ở phía đơng kinh tuyến gốc, cách kinh tuyến gốc với khoảng cách tương
ứng với 8 múi giờ và địa điểm đó thuộc kinh tuyến 1200 đơng.
Tương tự như vậy địa điểm B có giờ muộn hơn giờ GMT là 2 giờ như vậy
địa điểm A nằm ở phía tây kinh tuyến gốc, cách kinh tuyến gốc với khoảng cách
tương ứng với 2 múi giờ và địa điểm đó thuộc kinh tuyến 300 kinh độ tây
Bài tập 4. Xác định toạ độ địa lí của địa điểm A có giờ là 5h17’ và cách
chí tuyến bắc 10033’ về phía Bắc. Biết rằng cùng thời điểm đó giờ ở kinh tuyến
gốc là 22h5’ và điểm A nằm ở bán cầu đông

SangKienKinhNghiem.net


Lời giải. - Trước hết ta xác định vĩ độ địa điểm A căn cứ vào vị trí của
địa điểm A so với chí tuyến Bắc.
+ A có vĩ độ là:
23027' + 10033' = 340B

- Xác định kinh độ của địa điểm A căn cứ vào giờ của địa điểm A so với
giờ của kinh tuyến gốc.
+ A có kinh độ là: (5h17' + 24h) - 22h05' = 7h12'
7h12' = 1080 Đ (1 giờ = 150 kinh tuyến)
Như vậy toạ độ địa lí của địa điểm A là: 340B và 1080 Đ
Bài tập 5. Đoàn thám hiểm của Magienlăng đi vịng quanh Trái Đất theo
hướng Tây sang đơng, mất gần 3 năm, bắt đầu ngày 20/09/1519. Khi trở về Tây
Ban Nha, lich trên bến cảng là ngày 07/09/1522, nhưng lịch trên tầu là ngày
06/09/1522. Hãy tìm bí mật của sự mất đi 1 ngày.
Lời giải. Sự thật khơng có sự nhầm lẫn nào ở đây, mà do Trái Đất không
ngừng chuyển động từ tây sang đông đã sinh ra hiện tượng ngày, đêm luân
phiên. Trong cùng một thời khắc, các nơi trên Trái Đất không cùng kinh độ, thời
gian cũng khác nhau. Nếu như Mặt Trời mọc vào lúc sáng sớm và lặn vào lúc
chạng vạng, mà trên Trái Đất lại xuất hiện " đường bình minh" và " đường hồng
hơn" vĩnh viễn di chuyển từ đơng sang tây, thì nơi bắt đầu buổi bình minh sẽ là
nơi nào trên Trái Đất ?
Do Trái Đất là quả cầu di chuyển, nên phương đông và phương tây cũng
chỉ là tương đối. Bởi vậy không thể cố định phương nào bắt đầu buổi bình minh.
Châu Á và châu Âu tuy dính liền với nhau nhưng lại xa xơi nghìn dặm.
Châu Á thuộc phương đông, châu Âu thuộc phương tây. Giờ ở phương đông
luôn sớm hơn giờ ở phương tây. Mặt Trời mọc ở đàng đơng, đầu tiên Nhật Bản
nhìn thấy Mặt Trời mọc, sau đó đến Trung Quốc, Ấn Độ, Iran, Thơt Nhĩ Kì,
Nam Tư và Anh tiếp tục nhìn thấy.
Người ngồi trên máy bay, hành trình từ Bắc Kinh tới Bucaret có thể thấy
hiện tượng tự nhiên kì lạ. Ban ngày bay theo hướng tây máy bay như đang đuổi
theo Mặt Trời. Ban đêm bay ngược lại với hướng đông, máy bay như đang đi
đến Mặt Trời, đêm đen lúc này hình như ngắn lại.
Bí mật của việc mất đi 1 ngày trong chuyến đi vịng quang Trái Đất của
Magienlăng chính là ở chỗ đó. Ơng đi vịng quanh Trái Đất theo hướng tây, mỗi
ngày đều đuổi theo Mặt Trời lặn. Bởi vậy buổi tối thường ngắn đi một chút, ông

đi suốt 1024 ngày như vậy nếu đem chia bình quân, mỗi ngày cùng lắm chỉ mất
1 phút. Điều này không dễ gì cảm nhận được. Ngược lại nếu chúng ta đi vịng
quanh Trái Đất theo hướng đơng sẽ được dơi ra 1 ngày.
Bài tập 6. Mặt Trời qua thiên đỉnh của 2 địa phương A và B cách nhau
1h30’ cho biết:
a. Địa phương A cách địa phương B bao nhiêu kinh độ.

SangKienKinhNghiem.net


b. Nếu địa phương A nằm trên kinh tuyến 1070 thì địa phương B nằm trên kinh
tuyến nào ?
Lời giải.
a. Một vòng bao quanh Trái Đất được chia thành 3600 kinh tuyến, tương
ứng với 24 giờ, như vậy 1 giờ ứng với 150 kinh tuyến, địa phương A và B cách
nhau 1h30’ -> 22,50 kinh tuyến hay 22030’ theo kinh tuyến.
b. Nếu A ở kinh tuyến 1070 sẽ xảy ra 2 trường hợp sau:
+ A ở kinh tuyến 1070Đ thì B 129030’Đ hoặc 84030’Đ, thuộc 2 phía đối xứng
với kinh tuyến 1070Đ.
+ A ở kinh tuyến 1070T thì B 129030’T hoặc 84030’T
Bài tập 7. a. Tại sao ở nửa cầu Bắc bờ sơng bên phải bị xói lở nhiều nơi,
đường ray bên phải đồn xe bị mịn nhiều hơn; ở nửa cầu Nam thì ngược lạị.
b. Trên đường ray của đường tầu thống nhất chạy theo hướng Bắc – Nam
ở Việt Nam, phía ray bên nào bị mịn nhiều hơn.
Lời giải.
a. Do tác động của lực Côriôlit, lực làm lệch hướng chuyển động cảu các
vật thể trên bề mặt Trái Đất đã làm cho ở nửa cầu Bắc bờ sông bên phải bị xói lở
nhiều nơi, đường ray bên phải đồn xe bị mịn nhiều hơn; ở nửa cầu Nam thì
ngược lạị.
b. 2 phía của đường ray đều mịn đều, vì tầu chạy theo chiều bắc-> nam,

đường ray bị mịn nhiều ở một phía, khi tầu chạy ngược lại từ nam -> bắc thì lại
mịn nhiêù ở phía bên kia.
Bài tập 8. Một tầu thuỷ đi từ cảng Hải Phòng lúc 5 h ngày 01-03-2013
đến Macxây. Sau 20h chạy thì tới vào lúc 19h ngày 01-03-2013. Cho biết
Macxây ở múi giờ thứ mấy.
Lời giải.
- Việt Nam ở múi giờ số 7, khi tàu đến Macxây là 19h ngày 01/03/2013,
sau khi đã chạy 20h, như vậy lúc tầu khởi hành ở Hải Phịng thì ở Macxây là 23h
ngày 28/02/2013.
- Lúc Macxây 23h ngày 28/02/2013, thì Hải Phịng là 5h ngày 01/03/2013.
Như vậy giờ ở Việt Nam sớm hơn giờ ở Macxây là 6 giờ, suy ra Macxây ở múi
giờ số 1.
Bài tập 9. Những vị trí nào ở bề mặt TĐ có hiện tượng MT mọc chính
đơng lặn chính tây ? hiện tượng này xuất hiện vào những ngày nào trong năm ở
xích đạo, chí tuyến.
Lời giải.
Hiện tượng + Mặt Trời “mọc”, “lặn” là một loại chuyển động biểu kiến
diễn ra hàng ngày, đó là hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất từ
tây sang đông.

SangKienKinhNghiem.net


+ Khi Mặt Trời mọc chính đơng vào sáng sớm, lặn chính tây vào chiều tà thì lúc
12h trưa Mặt Trời phải ở đỉnh đầu của người quan sát.
+ Chỉ trong khu vực nội chí tuyến mới thấy Mặt Trời mọc chính đơng, lặn chính
tây (vì chỉ trong khu vực này mới có hiện tượng Mặt Trời lên thiên đỉnh) . Tại 2
chí tuyến có 1 ngày …. các địa điểm khác có 2 ngày. Khu vực ngoại chí tuyến
khơng bao giờ có hiện tượng Mặt Trời mọc chính đơng, lặn chính tây.
+ Các ngày Mặt Trời mọc chính đơng, lặn chính tây ở Xích đạo là ngày 21/3,

23/9; ở chí tuyến Bắc là ngày 22/6, chí tuyến Nam là ngày 22/12.

III.. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CỦA ĐỀ TÀI:
- Trong nhiều năm qua, trong quá trình giảng dạy bồi dưỡng học sinh giỏi mơn
Địa lí tơi đã áp dụng sáng kiến này để trang bị kiến thức, rèn luyện kĩ năng địa lí
cho học sinh. Tạo cho các em niềm say mê học tập, giúp các em nắm bắt kiến
thức nhanh chóng, làm bài thi mơn địa lí được tốt hơn. Như vậy việc áp dụng
sáng kiến này đã mang lại hiệu quả thiết thực.
- Với kinh nghiệm giảng dạy nói trên, mặc dù thời gian bồi dưỡng đội tuyển học
sinh giỏi cấp trường để tham dự kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh không nhiều, những
học sinh tham gia đội tuyển học sinh giỏi mơn địa lí phần lớn chưa phải là những
học sinh xuất sắc. Nhưng các năm qua học sinh của tôi đi thi đều liên tục đạt giải
trong các kì thi học sinh giỏi cấp tỉnh.

C. - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I . KẾT LUẬN CHUNG:
Trong q trình bồi dưỡng học sinh giỏi mơn Địa lí, phần vận động tự quay
quanh trục của Trái Đất và các hệ quả, các vấn đề cần quan tâm trong việc trang
bị kiến thức và rèn luyện kĩ năng địa lí cho học sinh là:
- Giúp học sinh nắm chắc được các kiến thức về vận động tự quay quanh trục
của Trái Đất đó là hướng chuyển động, thời gian hồn thành một vịng tự quay
quanh trục, vận tốc quay, ...... Hiểu sâu sắc các hệ quả do vận động tự quay
quanh trục của Trái Đất tạo nên: hiện tượng ngày đêm luân phiên; giờ trên Trái
Đất và đường chuyển ngày quốc tế; hiện tượng lệch hướng chuyển động của các
vật thể; .....

SangKienKinhNghiem.net


- Làm được các dạng bài tập liên quan đến vận động tự quay quanh trục của Trái

Đất như: tính giờ dựa vào kiến thức và bản đồ các khu vực giờ trên Trái Đất, xác
định vị trí (toạ độ) của các địa điểm căn cứ vào múi giờ và Mặt Trời, xác định
được thời gian và địa điểm có hiện tượng Mặt Trời "mọc" chính đơng, "lặn "
chính tây, giải thích được các hiện tượng tự nhiên liên quan đến vận động tự
quay quanh trục của Tái Đất.
- Ngoài những kiến thức cần thiết ở phần này cũng cần rèn luyện cho học sinh
các kĩ năng, phương pháp tư duy, thiết lập các mối liên hệ nhân quả địa lí để
nhận biết, trình bày và giải thích các hiện tượng địa lí tự nhiên.
- Trong q trình bồi dưỡng học sinh giỏi mơn địa lí, nhờ vận dụng kinh nghiệm
nêu trên vào giảng dạy tôi đã thu được những kết quả đáng kể trong công tác bồi
dưỡng học sinh giỏi. Điều đó cho thấy sáng kiến đã có giá trị thiết thực trong
thực tiễn giảng dạy, có thể là tài liệu tham thảo có giá trị với các giáo viên trong
dạy học mơn địa lí.
II. KIẾN NGHỊ
- Đối với giáo viên giảng dạy học sinh giỏi cần thực sự say mê với chuyên môn,
đầu tư nhiều thời gian cho nghiên cứu, tìm hiểu sâu về chun mơn, học hỏi
đồng nghiệp, …… để có thể bồi dưỡng đội tuyển học sinh giỏi đạt hiệu quả cao.
- Các nhà trường cần có kế hoạch hợp lí, giành thời gian thích đáng cho công tác
bồi dưỡng học sinh giỏi, động viên các giáo viên tham gia bồi dưỡng đội tuyển
học sinh giỏi, tạo các điều kiện thuận lợi cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi.
- Trên đây là toàn bộ những nội dung sáng kiến kinh nghiệm của cá nhân tôi, rất
mong ý kiến đóng góp bổ sung của các đồng nghiệp, để sáng kiến có giá trị tốt
hơn đối với công tác giảng bồi dưỡng họ sinh giỏi môn Địa lí.

SangKienKinhNghiem.net


TÀI LIỆU THAM KHẢO CHÍNH
1. Địa lí tự nhiên đại cương - Nguyễn Ngọc Hiếu (chủ biên), Phùng Ngọc Đĩnh.
2. Địa lí tự nhiên đại cương – Hồng Thiếu Sơn.

3. Tìm hiểu Hệ Mặt Trời - Nguyễn Hữu Danh.
4. Sổ tay thuật ngữ địa lí - Nguyễn Dược, Trung Hải.
5. Tìm hiểu kiến thức địa lí 10 Nguyễn Minh Tuệ, Nguyễn Đức Vũ. .
6. Sách giáo khoa địa lí 10 theo chương trình chuyên ban - Bộ giáo dục.
7. Hỏi đáp về địa lí tự nhiên đại cương - Trần Trọng Hà, Trần Đức Hạnh.

Sáng kiến gồm:

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU.

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
II. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
III. MỤC ĐÍCH CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
IV. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.

B. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
II. NỘI DUNG CỤ THỂ CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Phần I. Đặc điểm vận động tự quay quanh trục của Trái Đất và hệ quả.
Phần II. Một số bài tập luyện tập theo chuyên đề.
III.. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CỦA ĐỀ TÀI

C. - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I . KẾT LUẬN CHUNG
II. KIẾN NGHỊ

SangKienKinhNghiem.net

SangKienKinhNghiem.net


SangKienKinhNghiem.net


SangKienKinhNghiem.net


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LÀO CAI
Trường THPT số 2 TP. Lào Cai

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI
PHẦN VẬN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC
CỦA TRÁI ĐẤT VÀ CÁC HỆ QUẢ.

Mơn: Địa lí.
Tên tác giả: Đặng Quang Vinh.
Giáo viên mơn: Địa lí.

SangKienKinhNghiem.net


Năm học 2013 – 2014

SangKienKinhNghiem.net

SangKienKinhNghiem.net