Đề xuất mô hình bảo vệ môi trường tại địa điểm tổ chức sự kiện thể dục thể thao ở Việt Nam

Physical Education and School Sports

ĐỀ XUẤT MƠ HÌNH BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
TẠI ĐỊA ĐIỂM TỔ CHỨC SỰ KIỆN THỂ DỤC THỂ
THAO Ở VIỆT NAM
PGS.TS Trần Hiếu, PGS.TS Bùi Ngọc - Viện Khoa học Thể dục thể thao

Tóm tắt: Bảo vệ môi trường trong các hoạt động thể dục thể thao (TDTT) đang được quan
tâm trên toàn thế giới, Ở Việt Nam, các giải đấu có quy mơ vừa và nhỏ diễn ra thường xuyên.
Trong bối cảnh cần xây dựng mô hình bảo vệ mơi trường giúp cho các giải đấu, các địa
phương và người tham gia giải thực hiện tốt công tác bảo vệ môi trường. Bằng những phương
pháp nghiên cứu khoa học thường quy, chúng tôi đã xác định những cơ sở lý luận về bảo vệ
môi trường và sự tác động của TDTT đối với môi trường làm các căn cứ khoa học, từ đó xác
định được nguyên tắc. xây dựng và kiểm nghiệm được lý thuyết mô hình bảo vệ mơi trường
tại địa điểm tổ chức sự kiện TDTT ở Việt Nam, từ đó mở ra các nghiên cứu về các giải pháp để
triển khai mơ hình, góp phần làm xanh sạch đẹp và giảm thiểu sự tác động của hoạt động TDTT
đến mơi trường.
Từ khóa: Mơ hình, mơi trường, bảo vệ mơi trường, sự kiện TDTT
Abstract: Environmental protection in sport activities is being concerned all over the
world. In Vietnam, small and medium-sized tournaments take place regularly. In the context of
the need to build an environmental protection model to help tournaments, localities and
tournament participants do well in environmental protection. By regular scientific research
methods, we have identified the theoretical bases for environmental protection and the impact of
sport on the environment as scientific bases, thereby determining the principles of
environmental protection. . building and testing the theory of environmental protection model
at the sports event venue in Vietnam, thereby opening up research on solutions to deploy the
model, contributing to green clean and beautiful and minimize the impact of sports activities on
the environment.
Keywords: Models, environment, environmental protection, sports events.

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Ngày nay, Trái đất đang trải qua một quá trình biến đổi toàn cầu. Dân số tăng nhanh cùng với
sự phát triển của các xã hội công nghiệp đã đẩy nhanh tác động lên môi trường một cách đáng
kể. Biến đổi khí hậu, sự tàn phá tồn cầu hoặc ơ nhiễm các hệ sinh thái và các vấn đề môi trường
khác có liên quan chặt chẽ đến thái độ và hành vi của chúng ta. Điều này cũng áp dụng cho các
hoạt động thể thao.
Giống như bất kỳ hoạt động nào khác của con người, thể thao được đặt trong một mơi trường
vật chất và có những tác động đến nó. Việc luyện tập và thi đấu thể dục thể thao bao gồm các
hoạt động ở các mức độ khác nhau. Nó bao gồm từ những người thỉnh thoảng tham gia vào các
hoạt động thể thao và giáo dục thể chất đến các vận động viên ưu tú, từ các câu lạc bộ nhỏ đến
các Liên đoàn Quốc tế, từ các cuộc thi địa phương đến các giải vô địch và các sự kiện quy mô
lớn như Thế vận hội Olympic. Do đó, TDTT đã tác động đến mơi trường sống, đặc biệt ở những
địa điểm tổ chức sự kiện TDTT.
Ở Việt Nam, việc giảm thiểu và xử lý những tác động của TDTT đến mơi trường cịn nhiều
hạn chế. Đặc biệt ở những nơi tổ chức sự kiện TDTT việc bảo vệ mơi trường cịn chưa chặt chẽ,
PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

310


Physical Education and School Sports

thiếu tính khoa học. Do đó việc nghiên cứu mơ hình bảo vệ mơi trường là nhiệm vụ cấp bách của
Ban tổ chức giải đấu, đơn vị đăng cai và cơ sở quản lý địa điểm thi đấu. Vì vậy nghiên cứu đề
xuất mơ hình bảo vệ môi trường tại địa điểm tổ chức sự kiện TDTT sẽ có tính khoa học và thực
tiễn.Các phương pháp được sử dụng: phân tích và tổng hợp tài liệu, chun gia, mơ hình hóa cấu
trúc và tốn học thơng kê
2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
2.1. Cơ sở lý luận để đề xuất mơ hình bảo vệ mơi trường ở những địa điểm tổ chức sự
kiện TDTT
2.1.1. Sự tác động của các sự kiện TDTT đến môi trường

Việc luyện tập và thi đấu thể thao sẽ có những tác động ở một mức độ khác nhau, trong đó
nhóm yếu tố con người bao gồm các VĐV, khán giả, các đối tượng tham gia sự kiện khác đã tác
động đến mơi trường thơng qua các hình thức như phục vụ ăn uống, nhà ở, vệ sinh môi trường,
vận chuyển giao thơng, năng lượng, chất thải và rác thải.
Nhóm thứ hai: Sự kiện TDTT (thông qua các hoạt động của con người) tác động đến nhóm
vật liệu, bao gồm các hoạt động khai thác và bảo trì các tịa nhà, cơ sở thể thao, cơ sở hạ tầng và
các thiết bị thể thao.
Thể thao tạo ra nhiều tác động khác nhau đối với địa điểm tổ chức thi đấu, từ những tác
động không đáng kể đến những thiệt hại lớn. Quy mô và sự tác động phụ thuộc chủ yếu vào loại
hình thể thao và quy mơ của sự kiện. Do đó chúng tơi đã xác định được mơ hình tác động của
các sự kiện thể thao tại địa điểm thi đấu đối với mơi trường (xem hình 1)

PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

311


Physical Education and School Sports

Hình 1: Mơ hình tác động của các sự kiện thể thao tại địa điểm thi đấu đối với môi
trường
2.1.2. Các loại tác động sau do các sự kiện thể thao tạo ra cần được xem xét
a) Tác động ngắn hạn: Các tác động ngắn hạn xảy ra trong sự kiện, ví dụ: tiếng ồn hoặc ô
nhiễm không khí cục bộ do một sự kiện cụ thể.
b) Tác động lâu dài: Các tác động lâu dài vẫn tiếp tục tồn tại sau khi kết thúc sự kiện; chúng
có thể là do cơ sở vật chất hoặc cơ sở hạ tầng vẫn cịn. Suy thối đất (ơ nhiễm lâu dài hoặc đóng
gói đất) cũng là những tác động lâu dài.
c) Tác động trực tiếp: Các tác động trực tiếp do cơ sở vật chất và những người trực tiếp tham
gia sự kiện gây ra.
d) Tác động gián tiếp: Các tác động gián tiếp là do cơ sở hạ tầng mới được xây dựng cho sự

kiện nhưng không liên quan trực tiếp đến hoạt động thể thao (ví dụ: đường mới, cầu mới).
Các loại tác động đặc biệt liên quan đến các sự kiện thể thao:
• Tập trung đông người trong thời gian ngắn và ở một nơi hạn chế
• Gia tăng các hoạt động thể thao về thời gian và địa điểm (trước đây có ít hoặc khơng có gì)
• Tác động gián tiếp do thể thao, thường tương tự như tác động do du lịch
Tác động của các sự kiện thể thao có thể nhìn thấy rõ hơn và quan trọng hơn, nhưng các hoạt
động hàng ngày cũng có thể có tác động tiêu cực đến môi trường thông qua số lượng lớn người
mà họ tham gia.
Như vậy có thể nói sự tác động của thể thao đến địa điểm thi đấu chủ yếu do hành vi con
người gây ra thông qua các hoạt động, hành vi làm biến đổi mơi trường. Vì vậy việc bảo vệ mơi
trường cần có mơ hình quản lý người tham gia cũng như bảo trì, khắc phục máy móc, thiết bị,
dụng cụ, cơ sở thể thao.
2.2. Đề xuất mơ hình bảo vệ môi trường ở những địa điểm tổ chức sự kiện TDTT.
Trên cơ sở lý luận có liên quan, chúng tơi đề xuất mơ hình bảo vệ mơi trường ở những địa
điểm tổ chức sự kiện TDTT dựa trên những căn cứ, nguyên tắc và yêu cầu sau:
2.2.1. Các căn cứ để xây dựng mơ hình bảo vệ mơi trường ở địa điểm tổ chức sự kiện
TDTT
Cơ sở pháp lý về việc bảo vệ môi trường (theo Luật Bảo vệ môi trường 72/2020/QH14 ngày
17 tháng 11 năm 2020 của Quốc hội) [1]; Cơ sở lý luận để đề xuất mơ hình bảo vệ mơi trường ở
những địa điểm tổ chức sự kiện TDTT; Những kinh nghiệm về mơ hình bảo vệ môi trường ở các
nước trên thế giới và ở Việt Nam.
2.2.2. Các ngun tắc xây dựng mơ hình bảo vệ môi trường ở địa điểm tổ chức sự kiện
TDTT
Ngun tắc tính thực tiễn (các mơ hình phải xuất phát từ thực tiễn); Ngun tắc tính đồng bộ
(các mơ hình phải giải quyết các vấn đề bảo vệ mơi trường); Ngun tắc tính khả thi (các mơ
hình phải có khả năng thực thi); Nguyên tắc bảo đảm tính khoa học (các mơ hình phải mang tính
khoa học và giải quyết vấn đề có tính khoa học).
2.2.3. Đặc trưng và u cầu xây dựng mơ hình bảo vệ mơi trường ở địa điểm tổ chức sự
kiện TDTT
Mơ hình bảo vệ môi trường ở địa điểm tổ chức sự kiện TDTT mới nhằm chứng minh lợi ích

và tính khả thi trong khai thác, bảo trì và khắc phục tác động của TDTT đối với mơi trường,
đồng thời trình bày cơ cấu tổ chức, chức năng của các thành phần trong cấu trúc mơ hình và các
bước áp dụng triển khai mơ hình đó là trong thực tiễn bảo vệ mơi trường ở nơi tổ chức sự kiện
TDTT
PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

312


Physical Education and School Sports

Mơ hình phải có chủ thể tổ chức hoạt động (Ban tổ chức -cơ quan các tổ chức sự kiện TDTT,
đơn vị đăng cai giải, địa điểm tổ chức giải và chính quyền các cấp nơi tổ chức sự kiện thi đấu...),
có đối tượng tham gia (khán giả, trọng tài, VĐV, HLV...); Mơ hình quy định sẵn chức năng,
nhiệm vụ của từng bộ phận.
Mơ hình là hình mẫu tối ưu cho các giải pháp và phải có tính hiệu quả trong bảo vệ mơi
trường nơi tổ chức sự kiện TDTT, phát huy ý thức tích cực của người tham gia trong bảo vệ môi
trường, đồng thời có sự kiểm sốt chặt chẽ cũng như hướng dẫn người tham gia thực hiện đúng
các quy định về bảo vệ môi trường. Xử lý được các tác động của sự kiện TDTT đối với cơ sở hạ
tầng cũng như mơi trường bên ngồi khi tổ chức sự kiện TDTT.
Trên cơ sở đó chúng tơi đã xây dựng mơ hình như trình bày ở hình 2.

Hình 2. Mơ hình bảo vệ môi trường ở những địa điểm tổ chức sự kiện TDTT
Qua mơ hình trên cho thấy: Cơ quan quản lý tổ chức các hoạt động sự kiện TDTT cũng chính
là cơ quan chịu trách nhiệm việc bảo vệ môi trường. Tùy vào đặc điểm của từng bộ phận mà có
trách nhiệm khác nhau.
- Ban tổ chức giải: Là đơn vị đứng đầu để tổ chức giải đấu. Trách nhiệm của Ban tổ chức
phải xây dựng kế hoạch tổ chức giải đấu, tiêu chí bảo vệ mơi trường của giải đấu, đồng thời xây
dựng bộ máy nhân sự để tổ chức giải đấu và các hoạt động bảo vệ mội trường. Giúp việc cho
Ban tổ chức sự kiện TDTT là ban chuyên môn, bao gồm các ban truyền thông, an ninh, y tế, tài

chính, chun mơn và Văn phịng xanh (hoặc ban bảo vệ mơi trường)… có trách nhiệm xây
dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát, đánh giá việc tổ chức thực hiện của các bên
liên quan, cấp kinh phí cho hoạt động bảo vệ mơi trường và tuyên truyền, giáo dục cho người
tham gia biết các yêu cầu, mục tiêu của giải đấu để bảo vệ mơi trường.
- Đơn vị đăng cai: Tùy theo tính chất, quy mơ, phạm vi và loại hình giải đấu, đơn vị đăng cai
có thể là đơn vị đồng cấp hoặc cấp dưới của Ban tổ chức giải. Vì vậy hai bộ phận này có mối
quan hệ chỉ đạo hoặc phối hợp. Có những giải đấu đơn vị đăng cai cũng chính là đơn vị tổ chức
giải. Đơn vị đăng cai chịu trách nhiệm xây dựng kế hoạch triển khai cho chương trình, mục tiêu,
PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

313


Physical Education and School Sports

yêu cầu của Ban tổ chức giải. Đơn vị đăng cai cũng có trách nhiệm trong việc chuẩn bị cơ sở hạ
tầng và các điều kiện liên quan để tổ chức sự kiện TDTT.
- Địa điểm tổ chức sự kiện TDTT là đơn vị chịu sự quản lý trực tiếp của đơn vị đăng cai,
song chịu sự giám sát, phối hợp và thực hiện các yêu cầu của Ban tổ chức sự kiện trong công tác
tổ chức giải đấu. Đơn vị tổ chức cần có biện pháp bảo vệ môi trường thông qua các hoạt động
tuyên truyền, hướng dẫn, giám sát người tham gia và khắc phục, duy trì bảo dưỡng tịa nhà nhà
thi đấu (năng lượng và nguồn cung cấp), và các thiết bị máy móc, khắc phục ơ nhiễm về chất
thải, rác thải, tiếng ồn. Đồng thời đảm bảo an ninh, sức khỏe của người tham gia hoạt động thể
thao.
- Chính quyền địa phương các cấp: là cơ quan phối hợp với ban tổ chức sự kiện TDTT, đơn
vị đăng cai trong tổ chức sự kiện TDTT, vừa có chức năng tổ chức tuyên truyền, giám sát việc tổ
chức sự kiện TDTT, xử phạt các hình vi vi phạm của tổ chức, cá nhân tham gia sự kiện TDTT
theo quy định pháp luật, đồng thời tổ chức đánh giá sự tác động của sự kiện TDTT đối với mơi
trường, có ý kiến đối với BTC, đơn vị đăng cai khắc phục.
- Người tham gia là các khán giả, vận động viên, huấn luyện viên và vận động viên… và

những người dân trong khu vực tổ chức sự kiện khi tham gia giải có trách nhiệm hiểu rõ và tuân
thủ các yêu cầu quy định của BTC, đồng thời người tham gia cùng nhau hỗ trợ BTC trong hoạt
động bảo vệ môi trường tại nơi thi đấu như tiết kiệm nước, điện và năng lượng, thực hiện bỏ rác
nơi quy định, không hút thuốc nơi thi đấu, không gây tiếng ồn ảnh hưởng đến những người xung
quanh….
2.3. Kiểm nghiệm lý thuyết mơ hình bảo vệ môi trường ở những địa điểm tổ chức sự
kiện TDTT.
Chúng tôi tiến hành hội thảo và phỏng vấn bằng phiếu hỏi 50 chuyên gia, các nhà khoa
học,…qua hai lần phỏng vấn về mức độ phù hợp và tính khả thi trong điều kiện áp dụng về các
mặt của mơ hình bảo vệ môi trường ở những địa điểm tổ chức sự kiện TDTT thông qua thang đo
Likert để với các mức độ: Mức 1: Rất phù hợp (5 điểm); Mức 2: phù hợp (4 điểm); Mức 3: Bình
thường (3 điểm); Mức 4: phù hợp mức thấp (2 điểm), Mức 5: Khơng phù hợp (1 điểm), từ đó xác
định chỉ số  kiểm nghiệm sự khác biệt giữa hai lần phỏng vấn (xem bảng 1)
Bảng 1. Kết quả xác định mức độ phù hợp và tính khả thi trong điều kiện áp dụng về
các mặt của mơ hình bảo vệ mơi trường ở những địa điểm tổ chức sự kiện TDTT
2

Số người lựa chọn
T
T

I
1
2
3

Mức độ
phù hợp

Lần

phỏng
vấn

Mức độ phù hợp
Cơ cấu tổ Lần 1
chức
Lần 2
Mối quan Lần 1
hệ chỉ đạo
Lần 2
Tính thực Lần 1

Rất
phù
hợp
(3
điể
m)

Phù
hợp
(2
điể
m)

Bình
thườn
g
(1
điểm)

Phù
hợp
mức
thấp

Khơng
phù
hợp (0
điểm)

Điểm
TB

%

44
42
42
41
43

4
4
5
5
3

1
3

3
3
2

1
0
0
0
1

0
1
0
1
1

4.82
4.72
4.78
4.70
4.72

96.4
94.4
95.6
94
94.4

(
=7.85

1)

p

3.047

>0.05

2.002

>0.05

0.345

>0.05

2

PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

314


Physical Education and School Sports

tiễn
Lần 2
42
3
2

2
1
4.66
93.2
II Tính khả thi trong điều kiện áp dụng về các mặt
Định
Lần 1
40
5
3
1
1
4.64
92.8
hướng của
1
1.249 >0.05
Chính phủ, Lần 2
42
5
2
1
0
4.76
95.2
Ngành
43
2
4
1

0
4.74
94.8
Điều kiện Lần 1
2
2.678 >0.05
chính trị
Lần 2
44
2
2
1
1
4.74
94.8
41
5
2
1
1
4.68
93.6
Điều kiện Lần 1
3
3.592 >0.05
kinh tế
Lần 2
44
2
3

1
0
4.78
95.6
46
1
2
1
0
4.84
96.8
Điều kiện Lần 1
4
2.344 >0.05
văn hoá
Lần 2
47
1
1
0
1
4.86
97.2
Lần 1
45
2
1
1
1
4.78

95.6
Nguồn
5
0.344 >0.05
nhân lực
Lần 2
46
1
1
1
1
4.80
96
Qua bảng 1 cho thấy; mức điểm trung bình của các chuyên gia đánh giá về mức độ phù hợp
và tính khả thi trong điều kiện áp dụng về các mặt của mơ hình bảo vệ môi trường ở những địa
điểm tổ chức sự kiện TDTT qua hai lần phỏng vấn đều từ 4.64 đến 4.86 >4.21 (xếp ở mức rất
phù hợp). Đồng thời chỉ số

2

tính ở cả 2 nhóm yếu tố về mức độ phù hợp và tính khả thi về các

mặt đều nhỏ hơn  bảng =7.851. Điều đó có nghĩa là khơng có sự khác nhau giữa hai lần phỏng
vấn.
Như vậy nghiên cứu trên chúng tôi đã xác định và kiểm nghiệm lý thuyết mơ hình bảo vệ mơi
trường tại địa điểm tổ chức sự kiện TDTT.
3. KẾT LUẬN
Trên cơ sở phân tích lí luận, các căn cứ và nguyên tắc khoa học chúng tôi đã đề xuất và kiểm
nghiệm lý thuyết mô hình bảo vệ mơi trường tại địa điểm tổ chức sự kiện TDTT. Kết quả cho
thấy mơ hình được đánh giá có tính khả thi và thực tiễn trong bảo vệ môi trường nơi tổ chức thi

đấu thông qua mức độ phù hợp về các yếu tố thành phần như: Cơ cấu tổ chức; Mối quan hệ chỉ
đạo; Tính thực tiễn của mơ hình; Định hướng của Chính phủ, Ngành; Điều kiện chính trị; Điều
kiện kinh tế; Điều kiện văn hoá; Nguồn nhân lực
2

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Quốc hội (2020), Luật Môi trường, Luật số: 72/2020/QH14, ngày 17 tháng 11 năm 2020
2. International Olympic Committee (2005), Manual on sport and the environment
3. Liying Zhang (2001), Research on The Evaluation of Sports Events Based on The Concept
of Green Environmental Protection, Zhengzhou University, Zhengzhou, China
4. 郑振国(2009),大型体育赛事的生态环境保护和北京奥运会的科学实践, 北京体育大学
博士 (毕业 ) 学位论文.
Nguồn bài báo: Bài báo được trích từ nghiên cứu nhiệm vụ khoa học cơng nghệ cấp Bộ Văn
hóa Thể thao và Du lịch năm 2020-2022 “Xây dựng mơ hình bảo vệ mơi trường tại địa điểm tổ
chức sự kiện TDTT’ Người chịu trách nhiệm chính: Bùi Ngọc.

PROCEEDINGS OF INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE 11/2021

315