Phân tích những đặc trưng của kinh tế thị trường định hướng XHCN ở việt nam nêu giải pháp việt nam cần thực hiện để hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN

HỌC VIỆN NGÂN HÀNG
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Học phần: Kinh Tế Chính Trị Mác-Lênin

ĐỀ TÀI: Phân tích những đặc trưng của kinh tế thị trường
định hướng XHCN ở Việt Nam. Nêu giải pháp Việt Nam cần
thực hiện để hoàn thiện thể chế KTTT định hướng XHCN.

Giảng viên hướng dẫn : Phạm Thị Nguyệt
Sinh viên thực hiện
Lớp

: Đặng Anh Phước
: K23NHG

Mã sinh viên

: 23A4010823

Hà nội, ngày 12 tháng 6 năm 2021

TIEU LUAN MOI download :


Mục lục
Mở đầu............................................................................................................................................ 2
Nội dung......................................................................................................................................... 3
Chương I:Khái quát lý luận................................................................................................ 3
1.Khái niệm về Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa .................3
2.Vai trò của nền kinh tế thị trường........................................................................... 4

3. Bản chất kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa .......................... 4
4.Đặc trưng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta . 5

Chương II:Phân tích thực trạng việc hình thành và phát triển nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.................................................... 6
2.1 Thực trạng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

hiện nay................................................................................................................................. 6
2.2. Những mặt còn hạn chế........................................................................................ 9
Chương III: Giải pháp Việt Nam cần thực hiện để hoàn thiện thể chế kinh tế thị

trường định hướng XHCN 9
3.1. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ........................9
3.2. Giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ

nghĩa hiện nay................................................................................................................. 10
Kết luận........................................................................................................................................ 14

1

TIEU LUAN MOI download :


Mở đầu
Từ năm 1975, khi cả nước độc lập. Cách mạng dân tộc dân chủ hoàn thành
trên phạm vi cả nước thì cả nước cùng tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa
xã hội. Đảng ta đã chủ trương giữ vững quan điểm cũng như con đường mà
chủ tịch Hồ Chí Minh đã lựa chọn là tiến lên chủ nghĩa xã hội, quyết tâm đưa
đất nước trở thành một nước giàu mạnh về kinh tế, ổn định về kinh tế chính trị,
xã hội cơng bằng văn minh. Để đ ạt được như vậy, Đảng ta đã chủ trương phải

ưu tiên phát triển kinh tế và coi đó là vấn đề sống cịn và một trong số đó là xây
dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế thị trường có ảnh hưởng lớn đến sự tốn tại và phát triển của từng
quốc gia từng dân tộc. Vấn đề nhà nước và thị trường là mối quan tâm hàng
đầu của nhiều nhà nghiên cứu kinh tế trong nhiều thập kỉ qua, do đó việc tìm tịi
mơ hình quản lý kinh tế thích hợp và có hiệu quả hơn là vấn đề mà nhà nước ta
và nhiều nước trên thế giới quan tâm. Xây dựng nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa là một yếu tố tất yếu cơ bản của quá trình đổi mới quản
lý kinh tếở nước ta. Trong những năm qua, nhờ có đường lối đổi mới đúng đắn
của Đảng và nhà nước, nước ta đã thoát khỏi những khủng hoảng, đạt được tốc
độ tăng trưởng nhanh, đời sống nhân dân được cải thiện đáng kể, chính trị xã
hội ổn định, an ninh quốc phòng được giữ vững, từ một nền kinh tế quan liêu
bao cấp đã từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa dựa trên quy luật giá trị và tín hiệu cung cầu của thị trường.

Kinh tế thị trường định hướng XHCN là vấn đề còn mới trong lịch sử. Lý luận
về kinh tế thị trường, nhất là đảm bảo giữ vững định hướng XHCN là vấn đề
phải thường xuyên được nghiên cứu, bổ sung. Vì vậy, em chọn đề tài: “Một
số vấn đề cơ bản về kinh tế thị trường định hướng XHCNở Việt Nam” làm
tiểu luận mơn Kinh tế chính trị Mác-Lênin.

2

TIEU LUAN MOI download :


Nội dung
Chương I:Khái quát lý luận
1.Khái niệm về Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa
Kinh tế hàng hoá là một kiểu tổ chức kinh tế xã hội mà trong đó sản phẩm

sản xuất ra để trao đổi, để bán trên thị trường.
Kinh tế thị trường là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hoá. Hay cịn nói,
kinh tế thị trường là kinh tế hàng hố vận động theo cơ chế thị trường, trong đó
tồn bộ các yếu tố “đầu vào” và “đầu ra” của sản xuất đều thông qua thị trường.
Sau nhiều năm nghiên cứu, tìm tịi, tổng kết lý luận - thực tiễn, Đại hội IX của Đảng
(4/2001) đã chính thức đưa ra khái niệm “kinh tế thị trường định hướng XHCN”,
khẳng định chủ trương xây dựng và phát triển nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN là mơ hình kinh tế tổng qt của Việt Nam trong thời kỳ quá độ đi lên CNXH,
là đường lối chiến lược nhất quán. Từ “nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận
hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN”,
đã khái quát thành “nền kinh tế thị trường định hướng XHCN” là bước phát triển
mới rất quan trọng về tưduy lý luận và thực tiễn của Đảng.

Kinh tế thị trường định hướng XHCN thực chất là kiểu tổ chức nền kinh tế
vừa dựa trên những nguyên tắc và quy luật của kinh tế thị trường, vừa dựa
trên những nguyên tắc và bản chất của CNXH.Kinh tế hàng hoá, kinh tế thị
trường vận động theo cơ chế thị trường và chịu sự chi phối của những quy
luật vốn có gồm: quy luật giá trị, cung cầu, cạnh tranh, lưu thơng tiền tệ...
trong đó, quy luật giá trị giữ vai trị chi phối.
Trong nền kinh tế thị trường, tính tự chủ của các chủ thể kinh tế là rất cao;
giá cả là phạm trù kinh tế trung tâm, là cơng cụ quan trọng, thơng qua cung
cầu để kích thích điều tiết hoạt động kinh tế của các chủ thể kinh tế. Trong
nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, Nhà nước thực hiện quản lý nền
kinh tế thông qua pháp luật và điều tiết nền kinh tế thông qua các chính sách
và các cơng cụ kinh tế vĩ mơ, đảm bảo định hướng XHCN.
3

TIEU LUAN MOI download :

2.Vai trò của nền kinh tế thị trường
Kinh tế thị trường phá vỡ dần kinh tế tự nhiên và chuyển thành kinh tế hàng
hoá, tạo ra động lực thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, nâng cao năng
suất lao động xã hội.
Kinh tế thị trường có tính năng động cao, kích thích sự sáng tạo của các chủ thể kinh
tế, nâng cao chất lượng, cải tiến mẫu mã, tăng khối lượng hàng hố và dịch vụ.

Thúc đẩy phân cơng lao động xã hội và chun mơn hố sản xuất, phát huy được
tiềm năng lợi thế của từng vùng, mở rộng quan hệ kinh tế với nước ngoài.Kinh tế
thị trường thúc đẩy q trình tích tụ, tập trung sản xuất, tạo điều kiện ra đời của
sản xuất lớn với khối lượng hàng hoá ngày càng nhiều để phục vụ xã hội

Cho phép khai thác và tận dụng tối đa các nguồn tài nguyên.
3. Bản chất kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta có một số điểm như

sau:
Thứ nhất, quá trình chuyển nền kinh tế nước ta sang nền kinh tế thị
trường đồng thời cũng là quá trình thực hiện nền kinh tế mở, nhằm hoà
nhập với thị trường thế giới.
Thứ hai, bản chất của quá trình chuyển nền kinh tế nước ta sang nền kinh
tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa là q trình chuyển nền kinh
tế cịn mang nặng tính chất tự cung tự cấp sang nền kinh tế hàng hố tiến
tới nền kinh tế thị trường và qua trình chuyển cơ chế tập trung quan liêu
bao cấp sang cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước.
Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản đã khẳng định nền kinh tế hàng hoá đã
làm cho thị trường dân tộc gắn bó và hồ nhập với th ị trường th ế giới.
Chính giao lưu hàng hố đã làm cho quan hệ quốc tế được mở rộng khỏi
phạm vi quốc gia, thúc đẩy nền kinh tế phát triển một cách nhanh chóng.
Trong quan hệ quốc tế chúng ta có nhiều đổi mới quan trọng. Chúng ta đã chuyển

quan hệ quốc tế từ đơn phương sang đa phương, quan hệ với tất cả các nước không

4

TIEU LUAN MOI download :


phân biệt chế độ chính trị, theo ngun tắc đơi bên cùng có lợi và khơng can
hệ vào chuyện nội bộ của nhau.
4.Đặc trưng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta
Về mục tiêu: kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là phương thức
để phát triển lực lượng sản xuất xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ
nghĩa xã hội nâng cao đời sống nhân dân thực hiện dân giàu nước mạnh
dân chủ công bằng văn minh đây là sự khác biệt cơ bản của kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa với kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa.
Về quan hệ sở hữu và thành phần kinh tế: là nền kinh tế có nhiều hình thức sở hữu
nhiều thành phần kinh tế trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, kinh tế tư
nhân là một động lực quan trọng. Kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể cùng với kinh tế
tư nhân là nòng cốt để phát triển một nền kinh tế độc lập, tự chủ các chủ thể thuộc
các thành phần kinh tế bình đẳng, hợp tác, cạnh tranh cùng phát triển theo pháp
luật. Về quan hệ quản lý kinh tế: sự can thiệp của nhà nước vào quá trình kinh tế
nhằm khắc phục hạn chế của thị trường và định hướng thị trường theo mục tiêu đã
định sự. Khác biệt ở đây là nhà nước Việt Nam là nhà nước pháp quyền xã hội chủ
nghĩa của nhân dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản.

Về quan hệ phân phối: thực hiện nhiều hình thức phân phối khác nhau đối
với yếu tố đầu vào, đầu ra của sản xuất trên cơ sở cơng bằng bình đẳng và
hiệu quả kinh tế Về quan hệ giữa vấn tăng trưởng kinh tế với công bằng xã
hội: tiến bộ và công bằng xã hội là điều kiện đảm bảo sự phát triển bền
vững, là mục tiêu của chế độ xã hội chủ nghĩa mà nhân dân ta phải thực

hiện hóa từng bước trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Tính định hướng xã hội chủ nghĩa của nền kinh tế thị trường nước ta còn thể hiện
ở chỗ tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với phát triển văn hoá, giáo dục xây dựng nền

5

TIEU LUAN MOI download :


văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, làm cho chủ nghĩa Mác
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trị chủ đạo trong đời sống tinh thần của
nhân dân, nâng cao dân trí, giáo dục và đào tạo con nguời, xây dựng và phát triển
nguồn nhân lực của đất nước. Chủ trương xây dựng và phát triển nền kinh tế thị
trường, định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước thể hiện trình
độ tư duy và vận dụng của Đảng ta về qui luật sự phù hợp giữa quan hệ sản
xuất với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Đây là mơ hình
kinh tế tổng qt của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.

Chương II:Phân tích thực trạng việc hình thành và
phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam
2.1 Thực trạng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam hiện nay
Khi chuyển sang kinh tế thị trường chúng ta đứng trước thực trạng là đất nước
đã và đang từng bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội, từ một xã hội vốn là thuộc
địa nửa phong kiến, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất xã hội thấp.
Không những thế, đất nước ta lại trải qua hàng chục năm chiến tranh, hậu quả
để lại vô cùng nặng nề, những tàn dư thực dân phong kiến còn nhiều, lại chịu
ảnh hưởng nặng nề của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp.
Từ những đặc điểm trên ta có thể nhận xét rằng: nền kinh tế nước ta khơng cịn

hồn toàn là nền kinh tế tự cung tự cấp nhưng cũng chưa ph ải là nền kinh tế
hàng hoá theo ý nghĩa đầy đủ. Mặt khác do có sự đổi mới về mặt kinh tế nền
kinh tế nước ta khi chuyển sang kinh tế thị trường là nền kinh tế hàng hố kém
phát triển, cịn mang nặng tính chất tự cấp là ảnh hưởng nặng nề của cơ chế
tập trung quan liêu bao cấp. Thực trạng đó được thể hiện ở các mặt sau:

Thứ nhất, kinh tế hàng hóa kém phát triển, nền kinh tế cịn mang nặng tính
tự cung tự cấp, cơ cấu kinh tế còn mất cân đối và kém hiệu quả, chưa có thị
trường theo đúng nghĩa của nó và năng suất lao động xã hội và thu nhập
quốc dân tính theo đầu người cịn thấp.
6


TIEU LUAN MOI download :


Nền kinh tế nhiều thành phần ở nước ta đã được hình thành và phát triển, vì vậy thị
trường nước ta cũng được hình thành và phát triển. Xem xét khái quát về thị trường
nước ta trong những năm qua vẫn thấy cịn là thị trường ở trình độ thấp, tính chất
của nó vẫn cịn hoang sơ, dung lượng cịn yếu và có phần rối loạn. Chúng ta mới có

thị trường hàng hố nói chung, trước hết là thị trường hàng tiêu dùng thông thường
với hệ số giá cả và quan hệ mua bán bình thường. Về cơ bản chúng ta chưa có thị
trường sức lao động, thị trường tiền vốn trong khu vực kinh tế nhà nước. Thực trạng

này của thị trường nước ta là do kết quả của nhiều nguyên nhân khác nhau. Về mặt
khách quan là do trình độ phát triển của phân cơng lao động xã hội cịn thấp, nền
kinh tế cịn mang nặng tính tự cấp tự túc. Về mặt chủ quan là do những nhận thức
chưa đúng đắn của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa, là do sự phân biệt duy ý chí giữa

thị trường có tổ chức và thị trường tự do.
Điều cần thiết phải rút ra từ thực trạng của thị trường trên đây là: với tất cả
tính phức tạp và các mặt tiêu cực xảy ra trên thị trường, việc chuyển nền
kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường vẫn đưa tới mức tiến bộ về mật kinh
tế hơn hẳn trước đây và tạo khả năng dẫn tới bước ngoặt quyết định. Nhiệm
vụ đặt ra hiện nay là phải tiếp tục thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển
của thị trường ngày càng đầy đủ và thông suốt, thống nhất trên phạm vi cả
nước, phải gắn thị trường trong nước với thị trường quốc tế.
Thứ hai về thực trạng của nền kinh tế nước ta khi chuyển sang nền kinh tế
thị trường là ảnh hưởng của mơ hình kinh tế chỉ huy với cơ chế tập trung
quan liêu bao cấp. Hai cơ chế kinh tế cũ và mới ( cơ chế tập trung quan liêu
bao cấp và thị trường) có nhi ều đặc điểm khác nhau, điểm khác nhau cơ
bản nhất là: cơ chế cũ hình thành trên cơ sở thu hẹp hoặc gần như xoá bỏ
quan hệ hàng và tiền tệ, làm cho nền kinh tế bị “ hiện vật hố” cịn cơ chế
mới hình thành trên cơ sở mở rộng quan hệ hàng hoá tiền tệ.
Quy luật tồn tại trong cơ chế giao nộp và cấp phát chỉ là hình thức, việc mở rộng sản
xuất và lưu thơng hàng hố là một tất yếu lịch sử cho nên hạn chế quan hệ hàng hoá
tiền tệ và quy luật giá trị trở thành sự cản trở tiến bộ kinh tế, kìm hãm nhân tố mới. Do
đó làm cho nhà nước khơng thể làm chủ những q trình kinh tế khách

7

TIEU LUAN MOI download :


quan mặc dù trong tay nhà nước có thực lực kinh tế to lớn. Vì vậy, đại hội
lần thứ VII Đảng ta đã khẳng định: Xoá bỏ triệt để cơ chế quản lý tập trung
quan liêu bao cấp hình thành cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nước
bằng pháp luật, kế hoạch chính sách và các cơng cụ khác. Xây dựng và
phát triển đồng bộ hàng tiêu dùng, vật tư, dịch vụ sức lao động… thực hiện

kinh tế thông suốt trong cả nước và với thị trường thế giới.
Xuất phát từ nhiệm vụ bao trùm về chính sách đối ngoại và quan điểm: “Việt
Nam muốn là bạn của tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hồ
bình, độc lập và phát triển”, chính sách kinh tế đối ngoại của nền kinh tế hàng
hoá nước ta hiện nay được thực hiện theo những định hướng sau: Đa dạng
hoá, đa phương hoá kinh tế với mọi quốc gia, mọi tổ chức kinh tế không phân
biệt chế độ chính trị trên ngun tắc tơn trong độc lập chủ quyền bình đẳng và
cùng có lợi. Củng cố và tăng cường vị trí của Việt Nam ở các thị trường quen
thuộc và với bạn hàng truyền thống, tích cực thâm nhập và tạo chỗ đứng ở thị
trường mới, phát triển các mối quan hệ dưới mọi hình thức.
Kinh tế đối ngoại là một trong các công cụ kinh tế bảo đảm cho việc thực hiện các mục
tiêu kinh tế – xã hội đề ra cho từng giai đoạn lịch sử cụ thể và phục vụ đắc lực mục
tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, thực hiện cơng nghiệp hố hiện đại hố theo
định hướng xã hội chủ nghĩa. Tăng cường hội nhập vào nền kinh tế thế giới, phát huy
ý chí tự lực tự cường; kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, dựa vào
nguồn lực trong nước là chính, đi đơi với tranh thủ tối đa nguồn lực ở

bên ngoài.
Theo những định hướng trên, mấy năm qua, hoạt động kinh tế đối ngoại ở nước ta đã
lập lại quan hệ bình thường với các quan hệ tài chính, tiền tệ quốc tế, bước đầu đã thu
đựoc những thành tựu quan trọng về kinh tế đối ngoại. Ngoài ra nền kinh tế thị trường
phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa cần có sự quản lý vĩ mơ của nhà nước.
Đây là đặc điểm cơ bản nhất của kinh tế thị trường ở nước ta khác với nền sản xuất
hàng hoá giản đơn trứoc đây, cũng như khác với nền kinh tế thị trường

ở các nước tư bản chủ nghĩa. Đặc điểm này cũng chính là mơ hình kinh tế khái quát

8

TIEU LUAN MOI download :

trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Mơ hình kinh tế đó có những đặc
trưng riêng, làm cho nó khác với kinh tế thị trường ở các nước tư bản chủ nghĩa.

2.2. Những mặt còn hạn chế
Tuy đã đạt được những thành tựu quan trọng, nhưng nhìn chung chúng ta
vẫn chưa thốt khỏi khủng hoảng kinh tế- xã hội, vẫn là một nước nghèo,
kém phát triển. Sức cạnh tranh của hàng hố cịn yếu, năng suất lao động
và tích luỹ cịn thấp, kỹ thuật cơng nghệ lạc hậu.
Việc chuyển dịch cơ cấu cịn chậm, lao động nông nghiệp vẫn chiếm 75%, dân số và
việc làm luôn luôn là những vấn đề gay gắt. Phân công lao động xã hội chưa phát triển,
cơ sở vật chất kỹ thuật còn lạc hậu, cơ sở hạ tầng cịn yếu kém. Sự phát triển sản xuất
hàng hố vẫn còn khá chênh lệch giữa các vùng và các ngành. Bộ máy tổ chức cán bộ
cịn cơng kềnh và nhiều bất cập gây chồng chéo và lãng phí. Thực lực kinh tế còn yếu
kém nên chưa tạo ra sức hút mạnh mẽ tới các nhà đầu tư nước

ngồi.
Vẫn cịn có nơi có lúc tư duy cịn chịu ảnh hưởng của cơ chế cũ, gây khó khăn cản
trở sự phát triển của các chủ thể kinh tế, chưa thực sự bình đẳng và yên tâm đầu tư

kinh doanh.
Những yếu kém kể trên một phần là do nhiều nguyên nhân, trước hết là do điều
kiện khách quan: nước ta chịu hậu quả nặng nề của nhiều năm có chiến tranh trước
đó làm cho nền kinh tế bị tàn phá nặng nề mà khơng chỉ trong một thời gian ngắn có
thể khơi phục được. Tuy nhiên nguyên nhân chính là do những hậu quả của cơ chế
cũ để lại, mà khuyết điểm lớn thuộc về công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành.

Chương III: Giải pháp Việt Nam cần thực hiện để
hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng

XHCN

3.1. Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
9


TIEU LUAN MOI download :


Thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là hệ thống đường lối, chủ
trương chiến lược, hệ thống luật pháp, chính sách quy định xác lập cơ chế vận hành,

điều chỉnh chức năng, hoạt động, mục tiêu, phương thức hoạt động, các quan hệ lợi
ích của các tổ chức, các chủ thể kinh tế nhằm hướng tới xác lập đồng bộ các yếu tố

thị trường, các loại thị trường hiện đại theo hướng góp phần thúc đẩy
dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Lý do phải thực hiện hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa:
Thứ nhất, do thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa cịn chưa
đồng bộ. Do mới được hình thành và phát triển, cho nên, việc tiếp tục hoàn
thiện thể chế là yêu cầu mang tính khách quan. Nhà nước quản lý, điều tiết nền
kinh tế thị trường bằng pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch và các công
cụ khác để giảm thiểu các thất bại của thị trường, thực hiện cơng bằng xã hội.
Do đó, cần phải xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế trường để phát huy mặt
tích cực, khắc phục mặt tiêu cực và khuyết tật của nó.
Thứ hai: hệ thống thể chế cịn chưa đầy đủ. Xuất phát từ yêu cầu nâng cao năng
lực quản lý của nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Bởi vì, thể chế kinh tế thị trường là sản phẩm của nhà nước, nhà nước với tư cách
là tác giả của thể chế chính thức đương nhiên là nhân tố quyết định số, chất lượng

của thể chế cũng như tồn bộ tiến trình xây dựng và hoàn thiện thể chế. Với bản
chất nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân dân,
do nhân dân và vì nhân dân và do vậy thể chế kinh tế thị trường ở Việt Nam phải là
thể chế phục vụ lợi ích, vì lợi ích của nhân dân. Trình độ và năng lực tổ chức và
quản lý nền kinh tế thị trường của nhà nước thể hiện chủ yếu ở năng lực xây dựng
và thực thi thể chế. Do vậy, nhà nước phải xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế
thị trường để thực hiện mục tiêu của nền kinh tế.

3.2. Giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa hiện nay
10

TIEU LUAN MOI download :


Hoàn thiện thể chế, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
(XHCN) luôn được Ðảng ta quan tâm đặc biệt. Kể từ Ðại hội IX của Ðảng tháng
4-2001, Ðảng ta đã khẳng định: Kinh tế thị trường định hướng XHCN là mơ hình
kinh tế tổng qt trong suốt thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta và kể
từ đó đến nay vấn đề hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN
được đặt ra cấp bách trong các Ðại hội X, XI, XII, XIII của Ðảng.

Ðại hội XIII của Ðảng nâng lên tầm cao mới về chủ trương, quan điểm
hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN. Báo cáo chính trị
được Ðại hội XIII của Ðảng thơng qua có 15 mục lớn, thì mục lớn thứ 4 là:
"IV - Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế, phát triển kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa" với ba nội dung quan trọng:

Thứ nhất, thống nhất và nâng cao nhận thức về phát triển kinh tế thị trường định
hướng XHCN, Ðại hội XIII khẳng định: Kinh tế thị trường định hướng XHCN là mơ

hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Ðó là
nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo
các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa, do Ðảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng xã hội chủ
nghĩa vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" phù hợp
với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó:
kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không ngừng
được củng cố, phát triển; kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng; kinh tế có vốn
đầu tư nước ngồi được khuyến khích phát triển phù hợp với chiến lược, quy hoạch
và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn, có ba điểm nổi bật:
Một là, xây dựng và thực thi pháp luật, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch nâng cao
chất lượng, hiệu quả quản trị quốc gia. Xây dựng khung khổ pháp luật, môi trường

11

TIEU LUAN MOI download :


thuận lợi thúc đẩy phát triển, khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát
triển kinh tế số; hỗ trợ, khuyến khích sự ra đời, hoạt động của những lĩnh vực
mới, mơ hình kinh doanh mới. Tập trung sửa đổi những quy định mâu thuẫn,
chồng chéo, cản trở phát triển kinh tế. Ðẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính,
phân cấp, phân quyền, ủy quyền gắn với tăng cường kỷ luật, kỷ cương, trách
nhiệm cá nhân và nâng cao trách nhiệm phối hợp giữa các cấp, các ngành.
Hai là, tiếp tục hoàn thiện thể chế, phát triển đầy đủ, đồng bộ các yếu tố thị
trường, các loại thị trường. Thực hiện nhất quán cơ chế giá thị trường đối với

hàng hóa, dịch vụ, kể cả các dịch vụ cơng cơ bản. Phát triển thị trường các yếu
tố sản xuất để thị trường đóng vai trị quyết định trong huy động, phân bổ, sử
dụng các nguồn lực. Phát triển thị trường hàng hóa, dịch vụ theo các phương
thức tổ chức, giao dịch văn minh, hiện đại, thương mại điện tử. Phát triển đồng
bộ, nâng cao hiệu quả hoạt động của các thị trường tài chính, tiền tệ, thị trường
chứng khốn, thị trường bảo hiểm... trên nền tảng công nghệ số với kết cấu hạ
tầng, công nghệ và phương thức giao dịch hiện đại.
Ba là, tiếp tục hoàn thiện thể chế, thúc đẩy phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt
động của doanh nghiệp. Ðẩy nhanh việc xử lý nợ, thoái vốn, cổ phần hóa, cơ
cấu lại doanh nghiệp nhà nước; thúc đẩy đổi mới, nâng cao trình độ cơng nghệ,
áp dụng chế độ quản trị doanh nghiệp hiện đại để nâng cao hiệu quả, đồng thời
kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động của doanh nghiệp, khơng để thất thốt,
lãng phí vốn, tài sản nhà nước. Nhà nước có chính sách hỗ trợ, khuyến khích
phát triển các mơ hình kinh tế hợp tác, các hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và
vừa, kinh tế hộ, trang trại trong nơng nghiệp. Hồn thiện thể chế thúc đẩy phát
triển kinh tế tư nhân, khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đổi mới, nâng cao
trình độ công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, mở rộng thị trường…
Thứ ba, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ; nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế
quốc tế, Ðại hội XIII chỉ rõ: "Giữ vững độc lập, tự chủ trong việc xác định chủ trương,
đường lối, chiến lược phát triển kinh tế đất nước. Phát triển doanh nghiệp Việt Nam
lớn mạnh trở thành nòng cốt của kinh tế đất nước; giữ vững các cân đối lớn, chú
trọng bảo đảm an ninh kinh tế; không ngừng tăng cường tiềm lực kinh tế

12

TIEU LUAN MOI download :


quốc gia. Ða phương hóa, đa dạng hóa quan hệ kinh tế quốc tế, tránh lệ thuộc
vào một thị trường, một đối tác. Nâng cao khả năng chống chịu của nền kinh tế

trước tác động tiêu cực từ những biến động của bên ngồi; chủ động hồn thiện
hệ thống phịng vệ để bảo vệ nền kinh tế, doanh nghiệp, thị trường trong nước
phù hợp với các cam kết quốc tế. Thực hiện nhiều hình thức hội nhập kinh tế
quốc tế với các lộ trình linh hoạt, phù hợp với điều kiện, mục tiêu của đất nước
trong từng giai đoạn. Hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp với những điều
ước quốc tế và cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết. Tăng cường đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ am hiểu sâu về luật pháp quốc tế, thương mại, đầu tư quốc
tế, có khả năng làm việc trong mơi trường quốc tế, trước hết là cán bộ trực tiếp
làm công tác hội nhập kinh tế quốc tế, giải quyết tranh chấp quốc tế".
Tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế, pháp luật đầy đủ, đồng bộ,
hiện đại, hội nhập, ổn định, cụ thể, minh bạch. Tăng cường hiệu lực, hiệu quả các
thiết chế thi hành pháp luật, bảo đảm chấp hành pháp luật nghiêm minh. Phát triển
đầy đủ và đồng bộ thị trường các yếu tố sản xuất, nhất là các thị trường quyền sử
dụng đất, khoa học, công nghệ... Nhà nước thực hiện tốt chức năng xây dựng và
quản lý thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế, chính sách, phân bổ
nguồn lực phát triển theo cơ chế thị trường. Bảo vệ quyền sở hữu tài sản hợp pháp
và quyền tự do kinh doanh, thực thi hợp đồng của người dân, doanh nghiệp theo quy
định của pháp luật. Phát huy vai trò của người dân, doanh nghiệp, các tổ chức
chính trị - xã hội, nghề nghiệp và cộng đồng trong tham gia xây dựng, phản biện và
giám sát thực hiện pháp luật, cơ chế, chính sách của Nhà nước. Cải cách thủ tục
hành chính một cách quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả, bãi bỏ các rào cản hạn chế
quyền tự do kinh doanh, cải thiện và nâng cao chất lượng môi trường kinh doanh,
bảo đảm cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, minh bạch. Xây dựng nhanh nền hành
chính hiện đại, dựa trên đội ngũ cán bộ, cơng chức, viên chức có tính chun
nghiệp cao, có năng lực sáng tạo, phẩm chất đạo đức tốt, bản lĩnh chính trị, phục vụ
người dân, doanh nghiệp; thực hiện phương thức, công cụ quản lý nhà nước chủ
yếu bằng điều tiết gián tiếp, tăng cường hậu kiểm; giảm đến mức thấp nhất rủi ro
pháp lý và chi phí tuân thủ đối với người dân và doanh nghiệp.

13

TIEU LUAN MOI download :


Ðể những chủ trương, quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp này đi vào cuộc sống,
trên cơ sở quán triệt sâu sắc, nắm chắc nội dung, thống nhất nhận thức và
hành động trong toàn Ðảng, toàn dân, toàn quân, cả hệ thống chính trị vào cuộc
với quyết tâm chính trị cao, quyết liệt, Ðảng đoàn Quốc hội chỉ đạo xây dựng,
hoàn chỉnh hệ thống pháp luật và giám sát việc thực hiện; Ban cán sự Ðảng
Chính phủ chỉ đạo xây dựng và tổ chức thực hiện thắng lợi chương trình hành
động, các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, bảo đảm phát huy lợi thế và sử
dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Kết luận
Phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là sự lựa chọn hoàn
toàn phù hợp với quy luật phát triển khách quan và xu thế tất yếu của thời đại.
Việc xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta là hoàn toàn
mới, chưa có tiền lệ trong lịch sử; địi hỏi chúng ta phải thường xuyên tổng kết
thực tiễn, bổ sung lý luận để nhận thức ngày càng đầy đủ, tôn trọng và vận dụng
đúng đắn các quy luật khách quan của kinh tế thị trường, phù hợp với điều kiện
phát triển của Việt Nam, bảo đảm định hướng XHCN của nền kinh tế.
Để đưa đất nước có thể đuổi kịp các nước phát triển trên thế giới trong một tương lai
không xa đồng thời cũng không để chệch hướng theo con đường xã hội chủ nghĩa mà
Đảng và nhân dân ta đã chọn thì nhất thiết chúng ta phải xây dựng được một nền kinh
tế thị trường vững mạnh theo định hướng xã hội chủ nghĩa và mang bản sắc của người
Việt Nam. Những vấn đề đựơc đề cập trên đây là những biện pháp mà chúng ta cần
làm trong thời gian trước mắt để tiếp tục ổn định và khắc phục những hạn chế của nền
kinh tế thị trường và sau này trong quá trình phát triển lâu dài của đất nước. Nhất là
trong quá trình hội nhập nền kinh tế thế giới theo xu h ướng tồn cầu hố nền kinh tế
thế giới thì khi đó sẽ mở ra rất nhi ều cơ hội cũng như những thách thức địi hỏi chúng

ta phải thật sáng suốt nếu khơng muốn bị lâm vào tình thế bị động trước những diễn
biến của nền kinh tế thị trường. Nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như: sự
phân hoá giàu nghèo ngày càng lớn, tệ nạn

14

TIEU LUAN MOI download :


xã hội ngày càng tăng và phức tạp, các truyền thống bị thương mại hố,
nạn lạm phát gia tăng… Chính vì vậy, chúng ta cần phải trau dồi kiến thức
cho thật tốt, bên cạnh đó là nhân phẩm của một người sinh viên, là tầng lớp
trí thức trong xã hội sẽ đi đầu trong mọi việc mà Đảng và nhà nước tiến
hành để góp phần vào việc hồn thiện nền kinh tế thị trường tiến tới việc
xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Tài liệu tham khảo
1. Ðả ng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Ðại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

XII, 2016.
2. Ðảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Ðại hội đại biểu toàn quốc lần

thứ XIII, 2021
3. Nghị quyết số 11 - NQ/TW ngày 3-6-2017 Hội nghị Trung ương 5

khóa XII.
4. PGS.TS Ngơ Tuấn Nghĩa - Giáo trình Kinh tế chính trị Mác Lê nin

(dành cho bậc đại học khơng chun lý luận chính trị) 2019

15

TIEU LUAN MOI download :