Tài liệu Báo cáo " Giải quyết tranh chấp kinh tế theo phương thức thương lượng , hoà giải" pdf

nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 1/2004

17




TS. Nguyễn Minh đoan *
i quc gia, mi dõn tc luụn cú li
ớch khỏc nhau, cú khuynh hng phỏt
trin khỏc nhau nhng gia cỏc quc gia, cỏc
dõn tc cng cú nhng li ớch chung thng
nht vi nhau nờn buc phi liờn kt, hp tỏc
vi nhau cựng tn ti v phỏt trin. S
liờn kt, hp tỏc ny ó dn n s thm thu
ln nhau ca cỏc nn kinh t, tng bc phỏ
b nhng hng ro ngn cỏch gia cỏc
quc gia, to iu kin cho s phỏt trin
mnh m v vi quy mụ ln ca lc lng
sn xut. Ton cu hoỏ l xu th khỏch quan,
tt yu trong s phỏt trin hin nay, nú lụi
cun ngy cng nhiu nc tham gia, nú
lm cho cỏc quc gia cú s liờn kt cht
ch v tu thuc vo nhau nhiu hn. Ton
cu hoỏ ó to ra nhiu c hi cho s phỏt
trin, hi nhp ca cỏc nc nhng cng
gõy ra khụng ớt nhng thỏch thc, khú
khn cho cỏc nc, nht l i vi cỏc

nc nghốo, cỏc nc ang phỏt trin nh
Vit Nam. Trc nhng vn nan gii
ú, ng cng sn Vit Nam ó phõn tớch
mt cỏch sõu sc nhng khú khn, thun
li ca t nc, ch ra nhng thi c v
thỏch thc trờn c s ú ra ch trng,
ng li ca Vit Nam l ch ng hi
nhp trờn nguyờn tc bỡnh ng, tụn trng
ln nhau v cỏc bờn cựng cú li, kt hp
sc mnh ca dõn tc vi sc mnh ca
thi i, a Vit Nam vt qua nhng
khú khn, phỏt trin nhanh v bn vng.
S phõn cụng v hp tỏc kinh t trờn
phm vi ton cu sm hay mun cng dn
n tỡnh trng hi nhp v thay i ca cỏc
lnh vc i sng xó hi khỏc nhau, trong ú
cú s hi nhp v thay i ca phỏp lut mi
nc. Núi cỏch khỏc, khi trong lnh vc kinh
t cỏc quc gia ó cú chung mt sõn chi
(th trng chung) ũi hi gia cỏc quc gia
phi cú chung mt lut chi v phi
nghiờm chnh chi theo lut chi ó c
cỏc bờn tham gia tho thun v chp nhn.
Vi chớnh sỏch m ca v hi nhp
phỏt trin, nn kinh t Vit Nam ó v ang
tng bc chu s tỏc ng v cú nh hng
ti kinh t cỏc nc khỏc trong khu vc v
trờn th gii ngy mt nhiu hn. Quỏ trỡnh
hi nhp ca kinh t Vit Nam ũi hi phỏp
lut Vit Nam cng phi thay i cho phự

hp vi nhng thay i quan trng ca kinh
t. iu ny xut phỏt t thc t l s hi
nhp ca kinh t Vit Nam khụng th trỏnh
khi nhng xung t v phỏp lut gia Vit
Nam vi cỏc nc khỏc. Trc xu th ú,
chỳng ta ó ch ng hi nhp tng bc,
thu hp v tin ti xoỏ b s khỏc bit v
mt s chớnh sỏch v quy nh phỏp lut ca
Vit Nam vi phỏp lut ca cỏc nc khu
vc ASEAN v vi phỏp lut ca nhng
nc cú liờn quan trc tip ti Vit Nam.
M

* Ging viờn chớnh Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
18
Tạp chí luật học số 1/2004

Tin trỡnh ton cu hoỏ ũi hi phỏp lut
Vit Nam cn c nghiờn cu sa i, b
sung theo hng:
+ M ca th trng ni a cho hng
hoỏ, dch v, vn ca nc ngoi vo Vit
Nam theo l trỡnh m cỏc bờn ó tho thun;
+ Tng bc ct gim thu quan i vi
mt s loi hng hoỏ, xoỏ b cỏc hng ro,
cỏc hn ch i vi hng hoỏ nc ngoi,

xoỏ b chớnh sỏch bo h i vi hng hoỏ,
mu dch, dch v v sn xut ca cỏc doanh
nghip trong nc nh xoỏ b ch hai
giỏ, thng nht phỏp lut v cỏc loi hỡnh
kinh doanh ;
+ Tin hnh minh bch hoỏ vic hoch
nh, ban hnh v thc thi cỏc chớnh sỏch,
cỏc quy nh phỏp lut ca t nc v kinh
t, thng mi v nhng lnh vc khỏc cú
liờn quan. Tng bc nõng cao an ton phỏp
lớ cho cỏc t chc v cỏc cỏ nhõn trong v
ngoi nc;
+ Ni a hoỏ mt s quy nh ca cỏc
cụng c v hip nh quc t m Vit Nam
tham gia hoc kớ kt vo h thng phỏp lut
Vit Nam;
+ Tng bc xõy dng v hon thin h
thng phỏp lut Vit Nam phự hp vi phỏp
lut quc t (hi ho hoỏ phỏp lut), nht l
cỏc ch nh phỏp lut m trong h thng
phỏp lut nc ta cha cú cho tng ng
vi cỏc nc khỏc. Chng hn, ch nh
phỏp lut v cnh tranh v chng c quyn
(cnh tranh khụng lnh mnh) ;
+ Cng c v hon thin c ch thc thi
phỏp lut ca t nc cho phự hp vi
nhng iu kin mi, c bit l vic thc
thi cỏc cam kt quc t v nhng quan h
phỏp lut cú nhõn t nc ngoi. Cng c h
thng cỏc c quan t phỏp v cỏc t chc

gii quyt tranh chp phi chớnh ph ;
Quỏ trỡnh sa i, b sung phỏp lut Vit
Nam trong giai on hin nay cú nhng
thun li c bn l:
- ng cng sn Vit Nam, Nh nc v
nhõn dõn Vit Nam luụn ch trng nờu cao
tinh thn t lc, t cng xõy dng t
nc, thc hin ng li i ngoi c lp,
t ch, ho bỡnh, hu ngh, hp tỏc vi tt c
cỏc nc trờn th gii, khụng phõn bit ch
chớnh tr v xó hi khỏc nhau, trờn c s
tụn trng c lp, ch quyn v ton vn
lónh th ca nhau, khụng can thip vo cụng
vic ni b ca nhau, bỡnh ng v cỏc bờn
cựng cú li. Vỡ vy, vn i mi, m ca,
hi nhp ó, ang cú c s quan tõm ỳng
mc ca ng, Nh nc, ca cỏc nh kinh
t v cỏc lut gia Vit Nam;
- S nghip i mi, hi nhp ca Vit
Nam l con ng vn lờn ỏp ng ũi
hi ca thi i, ỏp ng nhng nhu cu
chớnh ỏng v ngy cng cao ca nhõn
dõn Yờu cu ú va l ũi hi bờn trong
ca nn kinh t nc ta, va phự hp vi xu
th i mi ca thi i.
(1)
L mt dõn tc
cn cự, thụng minh, cu tin b cựng vi
chớnh sỏch mun lm bn, lm i tỏc tin cy
ca tt c cỏc nc vỡ ho bỡnh, hu ngh v

phỏt trin thi gian qua Vit Nam ó kớ kt,
tham gia nhiu iu c quc t song
phng v a phng. L i tỏc tin cy v
luụn gi ch tớn trong quan h quc t, Nh
nc Vit Nam luụn nghiờm chnh thc hin
nhng cam kt quc t ca mỡnh, bo m


nghiªn cøu - trao ®æi
T¹p chÝ luËt häc sè 1/2004

19

nguyên tắc quản lí xã hội bằng pháp luật và
không ngừng tăng cường pháp chế xã hội
chủ nghĩa.
- Với chủ trương xây dựng nền kinh tế
độc lập, tự chủ trên cơ sở phát huy nội lực,
chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, Đại
hội Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ IX đã
khẳng định: Việt Nam sẽ “tiếp tục chính
sách mở cửa và chủ động hội nhập kinh tế
quốc tế để phát triển, tích cực chuẩn bị các
điều kiện về kinh tế, thể chế, cán bộ để
thực hiện thành công quá trình hội nhập trên
cơ sở phát huy nội lực, bảo đảm độc lập, tự
chủ, bình đẳng và cùng có lợi”.
(2)

- Những năm qua trên tất cả các lĩnh vực
của đời sống xã hội Việt Nam đã diễn ra quá
trình đổi mới sâu sắc từ tư duy đến hành
động và đã thu được những thắng lợi vô
cùng to lớn, góp phần củng cố thế và lực của
nước ta trong khu vực và trên thế giới, tạo
điều kiện thuận lợi để Việt Nam tham gia
vào quá trình hội nhập kinh tế và phát triển.
Chẳng hạn, chuyển đổi và phát triển nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; củng cố và xây dựng nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do
nhân dân, vì nhân dân; mạnh dạn tiếp thu có
chọn lọc nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực
điều chỉnh pháp luật của các nước tiên tiến
khác; tiến hành sửa đổi, bổ sung nhiều quy
định pháp luật cho phù hợp với tình hình
mới. Do vậy, nhiều quan điểm, tư tưởng
pháp lí và quy định pháp luật của chúng ta
hiện nay là kết quả của sự giao thoa, sự kế
thừa những truyền thống tốt đẹp của dân tộc,
sự tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa trí tuệ
nhân loại và kinh nghiệm quý báu của các
nước khác, các dân tộc khác trong lĩnh vực
điều chỉnh pháp luật. Hệ thống pháp luật
Việt Nam đã có nhiều thay đổi theo hướng
pháp luật của một nhà nước pháp quyền,
nhiều quy định pháp luật nhất là trong các
lĩnh vực như thương mại, kinh tế, dân sự
đã được sửa đổi, bổ sung phục vụ cho quá

trình mở cửa, hội nhập.
- Công tác đào tạo cán bộ pháp lí ở Việt
Nam đã được chú trọng cả về số lượng và
chất lượng, số người có trình độ cao ngày
một đông đảo. Nhiều sinh viên, nghiên cứu
sinh Việt Nam đã được gửi đi đào tạo ở các
nước khác nhau, các tài liệu, tư liệu về
những tư tưởng, quan điểm pháp luật và
những quy định pháp luật hiện hành của
nhiều nước khác nhau đã được du nhập vào
Việt Nam bằng nhiều con đường. Đặc biệt là
thời gian gần đây môn luật học so sánh đã
được đưa vào giảng dạy tại các cơ sở đào tạo
luật tại Việt Nam càng làm cho sự hiểu biết
về pháp luật, về nghề luật và các hoạt động
pháp luật của một số quốc gia trên thế giới ở
Việt Nam tốt hơn.
- Nhiều cán bộ pháp lí có trình độ cao
đã được bầu làm đại biểu Quốc hội, đại
biểu hội đồng nhân dân, đội ngũ những
người được đào tạo về pháp luật làm việc
trong bộ máy nhà nước, bộ máy của Đảng
và các tổ chức chính trị xã hội khác ngày
một nhiều cũng là một trong những điều
kiện thuận lợi cho việc tiếp thu và xử lí
những thông tin, những quan điểm pháp lí
mới, những cách làm mới vào lĩnh vực
điều chỉnh pháp luật của đất nước.
- Sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều chuyên

nghiên cứu - trao đổi
20
Tạp chí luật học số 1/2004

gia phỏp lut cỏc nc tiờn tin v c vt
cht ln tinh thn ó to iu kin cho cỏc
chuyờn gia phỏp lớ Vit Nam tip thu, tỡm
hiu mt cỏch chớnh xỏc nhng giỏ tr tt p
trong lnh vc iu chnh phỏp lut m nhõn
loi ó t c ng dng v vn dng
cho phự hp vi hon cnh iu kin hin ti
ca Vit Nam.
- Cỏc hot ng lp phỏp, hnh phỏp v
t phỏp Vit Nam ó v ang tng bc i
vo n nh, phỏt huy c hiu qu ca
mỡnh. H thng phỏp lut Vit Nam ang
tng bc c hon thin v ngy mt
thờm n nh, nhiu chớnh sỏch phỏp lut ó
v ang c trin khai cú hiu qu.
Bờn cnh nhng thun li nờu trờn thỡ vic
sa i, b sung phỏp lut Vit Nam hin nay
cng gp khụng ớt nhng khú khn l:
- Xut phỏt im ca s phỏt trin kinh
t nc ta chm v thp hn so vi cỏc nc
khỏc nờn kh nng cnh tranh ca kinh t
Vit Nam cha tt so vi nhiu nc khỏc.
H thng phỏp lut ang trong quỏ trỡnh xõy
dng v hon thin nờn cũn nhiu khim
khuyt, hn ch nh cha thc s ng b,

cha tht phự hp. Cụng tỏc son tho v
ban hnh phỏp lut thng khụng m bo
k hoch, k thut phỏp lớ cha cao, mt s
quy nh phỏp lut thiu tớnh nht quỏn, kộm
nng ng v khú ỏp dng Do duy trỡ quỏ
lõu trong c ch tp trung, bao cp, do vy,
mc dự ó tin hnh i mi nhiu nm
nhng khụng phi mi suy ngh v hnh
ng ca chỳng ta ó c i mi theo kp
vi trỡnh phỏt trin ca xó hi nht l t
duy phỏp lớ nờn hin tng li, t tng
trụng ch bao cp õy ú vn cũn nht l i
vi cỏc c quan, doanh nghip nh nc
- t nc ta mi chuyn t nn kinh t
tp trung bao cp sang nn kinh t sn xut
hng hoỏ theo c ch th trng, do vy,
kinh nghim ca vic xõy dng v qun lớ
nn kinh t th trng nh hng xó hi ch
ngha i vi chỳng ta cũn ớt. Thc tin m
ca v hi nhp bờn cnh nhng thnh cụng,
thng li thỡ chỳng ta cng ó gp khụng ớt
nhng sai lm, nhng khú khn vng mc
do h thng phỏp lut cha y , kinh
nghim v kh nng cnh tranh cha nhiu,
s cn tr ca cỏc chớnh ph nc ngoi i
vi hng hoỏ ca Vit Nam trờn th trng
nc ngoi Do vy, trong khụng ớt trng
hp, chỳng ta cũn cha mnh dn, chn ch,
b l c hi.
- Do thụng tin v phỏp lut ca nc

ngoi cha nhiu nờn s hiu bit v phỏp
lut nc ngoi ca chỳng ta cũn nhiu hn
ch, ụi khi khụng y v thiu chớnh
xỏc, t ú cha ch ng tip thu nhng cỏi
mi, c bit l ca nhng nc cú ch
chớnh tr xó hi khỏc vi Vit Nam hoc l
du nhp vi vng nhng quy nh phỏp lut
cha thc s phự hp vi iu kin hon
cnh Vit Nam. S du nhp ca nhiu quan
im, trng phỏi phỏp lut khỏc nhau trờn
th gii ụi khi cng lm cho nhng ngi
xõy dng phỏp lut Vit Nam trong mt vi
trng hp lỳng tỳng khụng bit nờn la chn
phng ỏn no cho phự hp, bi mi phng
ỏn, mi trng phỏi u cú nhng u im,
nhng hn ch, phự hp vi nhng iu kin
v hon cnh nht nh.


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 1/2004

21

- Ngoi ra, ý thc phỏp lut trong xó hi
cha cao v s tn ti ca nhng quy nh
phỏp lut c khụng cũn phự hp cng cú
nhng nh hng cn phi tớnh n.
Quỏ trỡnh ton cu hoỏ luụn t ra
trc chỳng ta vn l lm sao phi tranh

th, tn dng c nhng c hi, tip thu
nhng cỏi mi, to iu kin cho s tng
trng kinh t - xó hi nhanh chúng a
nc ta tin kp cỏc nc khỏc trong khu
vc v trờn th gii. ng thi phi bo v
c li ớch ca t nc, gi gỡn nhng
giỏ tr truyn thng v bn sc vn hoỏ dõn
tc, bo v c nhng thnh qu ca cỏch
mng xó hi ch ngha ó t c, bo
m nh hng phỏt trin xó hi ch
ngha ca t nc, con ng m chỳng
ta ó la chn cho s phỏt trin v tip tc
la chn con ng phỏt trin ú.
i vi nc ta i mi, hi nhp l
vn tt yu song i mi, hi nhp nh
th no, thay i nhng gỡ trong h thng
phỏp lut thỡ li l vn vụ cựng nan gii.
Thi gian qua chỳng ta ó c gng va lm
va rỳt kinh nghim. Tuy nhiờn, do nhng
lớ do phõn tớch trờn, trong nhiu trng hp
hiu qu ca cụng tỏc xõy dng v thc thi
phỏp lut ca chỳng ta cũn chm, cha ch
ng dn n nhiu vn bn phỏp lut phi
son tho hoc phi sa i sa li nhiu ln
lm cho h thng phỏp lut cha tht n
nh. Nhiu vn bn phỏp lut, nhiu chớnh
sỏch va ban hnh ó phi sa cha. Thờm
vo ú l c s kinh t - xó hi v cỏc
nguyờn tc ca phỏp lut Vit Nam núi
riờng ca cỏc nc xó hi ch ngha núi

chung cú nhiu im khỏc so vi c s
kinh t - xó hi v cỏc nguyờn tc ca phỏp
lut cỏc nc khụng phi xó hi ch ngha.
Cha k l trỡnh phỏt trin kinh t - xó
hi, nn vn hoỏ v phong tc tp quỏn ca
cỏc nc l khụng ng nht. Nhng nc
cú iu kin v trỡnh phỏt trin tng t
nh nc ta hu nh khụng cú. Vit Nam
li l t nc ụng ch yu l sn xut
nụng nghip vi ngh trng lỳa nc v
nn vn hoỏ lng xó truyn thng, ang
trong quỏ trỡnh cụng nghip hoỏ v hin
i hoỏ t nc. Do vy, nhiu quan im
phỏp lut cú th phự hp vi nc ngoi
nhng khụng hoc cha th phự hp vi
iu kin kinh t v vn hoỏ - xó hi ca
Vit Nam.
Túm li, u tranh v hp tỏc vi nhau l
quy lut chung trong mi quan h gia cỏc
quc gia, cỏc dõn tc hin nay. Vic u
tranh v hp tỏc vi nhau gia cỏc quc gia
trong thi i vn minh luụn phi da trờn
c s phỏp lut. Vỡ vy, mt trong nhng vai
trũ quan trng ca phỏp lut Vit Nam l to
ra mụi trng phỏp lớ thun li cho vic cng
c, m rng cỏc mi quan h hp tỏc gia
Vit Nam vi cỏc nc khỏc v cỏc t chc
quc t, ng thi cng l c s phỏp lớ
Vit Nam u tranh vi nhng hin tng
tiờu cc trong quan h quc t, bo v li ớch

ca dõn tc, t nc mỡnh.
Cú th núi, ton cu hoỏ l quỏ trỡnh phỏt
trin tt yu ca th gii ngy nay, nú to ra
rt nhiu c hi, cng nh nhng thỏch thc
cho mi quc gia trong ú cú Vit Nam.
Di s lónh o ca ng nhõn dõn ta ó


nghiên cứu - trao đổi
22
Tạp chí luật học số 1/2004

v ang khc phc nhng khú khn, vt
qua nhng thỏch thc trong quỏ trỡnh hi
nhp to iu kin cho s phỏt trin kinh
t - xó hi ca t nc, bo v c nhng
li ớch chớnh ỏng ca t nc, ca dõn tc,
tranh th c s giỳp cú hiu qu ca
cỏc quc gia trong khu vc v trờn th gii
cựng cỏc t chc quc t.
Vi tinh thn Vit Nam mun lm bn
vi tt c cỏc nc khỏc nhng nm qua h
thng phỏp lut nc ta ó cú nhiu i mi
theo xu hng hi nhp, phự hp vi cỏc
iu c v thụng l quc t to c s phỏp
lớ cho s hiu bit, tin tng ln nhau, hp
tỏc vi nhau gia cỏc quc gia, cỏc dõn tc
trờn nguyờn tc cỏc bờn cựng cú li ỏp ng
nguyn vng ca nhõn dõn ta, nhõn dõn
trong khu vc v nhõn dõn th gii núi

chung vỡ mt th gii ho bỡnh, hu ngh v
phỏt trin.
Quỏ trỡnh ton cu hoỏ va cú mt tớch
cc li va cú mt tiờu cc cho nờn trong
quỏ trỡnh hi nhp chỳng ta phi va tip thu
nhng cỏi mi, va phi cnh giỏc chng li
nhng mt tiờu cc, nhng nh hng khụng
tt ca nú ti cỏc mt khỏc nhau ca i
sng xó hi chỳng ta.
Nhng nm qua, nc ta ó v ang
din ra nhng thay i cn bn cỏc quan
nim v ch ngha xó hi nhng vn gi
c v tip tc phỏt trin theo nh hng
xó hi ch ngha. õy l vn rt khú khn
v cng d dn n tỡnh trng ngy bin cho
nhng sai lm, nhng phỏt trin kinh t - xó
hi chch hng ca t nc. Cú th núi
nc ta hin nay ang din ra quỏ trỡnh
chuyn i, nhiu nhõn t mi ó xut hin
nhng cha hon chnh. Quỏ trỡnh ú ũi hi
phỏp lut Vit Nam phi phỏt huy ti a vai
trũ tớch cc ch ng ca mỡnh, thc s l
cụng c, phng tin cú hiu lc v hiu qu
nht qun lớ t nc, bo v v thỳc y
s phỏt trin ca t nc.
Vi tinh thn ch ng hi nhp chỳng
ta cn y mnh cỏc hot ng giao lu,
nghiờn cu khoa hc phỏp lớ nhanh chúng
tn dng c nhng ớch li m ton cu hoỏ
mang li, xõy dng h thng phỏp lut cú

kh nng thỳc y, nh hng cho s phỏt
trin kinh t - xó hi ca t nc nhm lm
cho dõn giu, nc mnh, ỏp ng ngy
cng tt hn nhu cu vt cht v tinh thn
ca nhõn dõn, phỏt huy c vai trũ v tim
nng ca t nc, bo m cho t nc
phỏt trin nhanh v bn vng. ng thi
phỏp lut Vit Nam cng phi l c s vng
chc trong vic bo v c lp, ch quyn,
ton vn lónh th ca quc gia, bo v li
ớch chớnh ỏng, hp phỏp ca ngi lao
ng, ngi tiờu dựng Vit Nam, li ớch ca
cỏc doanh nghip Vit Nam, ca Nh nc
v xó hi Vit Nam, bo v kinh t - vn hoỏ
- xó hi Vit Nam khi nhng s xõm hi,
nhng tỏc ng c hi t bờn ngoi, bo v
nh hng phỏt trin ca t nc theo ch
ngha xó hi./.

(1).Xem: Trng Chinh, "i mi l ũi hi bc thit ca
t nc v ca thi i", Nxb. S tht, H. 1987, tr. 66.
(2).Xem: ng cng sn Vit Nam, "Vn kin i hi
i biu ton quc ln th IX", Nxb. Chớnh tr quc
gia, H. 2001, tr.330.