THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI TOÀ ÁN

1
BỘ TƯ PHÁP
TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

CHUYÊN ĐỀ THỰC TẬP
THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI
TẠI TỒ ÁN
(MƠN: LUẬT THƯƠNG MẠI)

SINH VIÊN: HỒNG VĂN HÙNG
LỚP: KINH TẾ 28F

ĐỊA ĐIỂM THỰC TẬP
(TOÀ KINH TẾ _ TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ)

NĂM 2007


MỤC LỤC
PHẦN I: LỜI NÓI ĐẦU
PHẦN II : THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG
MẠI TẠI TOÀ KINH TẾ-TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ...............................
1

2.1. Vài nét khái quát về tranh chấp kinh tế, thương mại và giải
quyết Tranh chấp Kinh tế, Thương mại tại Toà án2
2.2. Khái niệm, ý nghĩa và ưu nhược điểm của phương
thức giải quyết tranh chấp tại Toà án..............................................................
3
2.3. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp kinh tế, thương
mại của Toà kinh tế..........................................................................................

4.........................................................................................................................
PHẦN III : QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP
KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI TOÀ KINH TẾ- TOÀ ÁN NHÂN
DÂN TỈNH PHÚ THỌ.............................................................................................................
5..................................................................................................................................................

3.1. Giới thiệu về Toà kinh tế-Toà án nhân dân Tỉnh
Phú Thọ.............................................................................................................
6.........................................................................................................................
3.2. Thực tiễn qua gần 10 năm xét xử của Toà
kinh tế_Toà án nhân dân Tỉnh Phú Thọ..........................................................
7
PHẦN IV : NHỮNG VẤN ĐỀ VƯỚNG MẮC TRONG
GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI
TẠI TOÀ KINH TẾ-TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ............................................
8..................................................................................................................................................

4.1 . Vấn đề nhận dạng tranh chấp kinh tế, thương mại
với yêu cầu về kinh doanh, thương mại tại Toà án ......................................
9


3
4.2. Vấn đề xác định thẩm quyền xét xử của
Toà Kinh tế trong giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại........................
10
4.3 .Vấn đề áp dụng chế tài khi vi phạm không thực
hiện Hợp đồng và chế tài buộc bồi thường thiệt hại.......................................
11
PHẦN V: NHỮNG GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC VÀ NHỮNG

KIẾN NGHỊ NHẰM THỰC THI TỐT CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT
CÁC VỤ VIỆC TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI
TOÀ KINH TẾ- TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ...................................................
12

5.1 . Những giải pháp khắc phục những thiếu sót,
tồn tại trong thực tiễn giải quyết các tranh chấp kinh tế
tại Toà kinh tế...................................................................................................
13
5.2. Một số kiến nghị nhằm thực thi hiệu quả công tác giải
quyếtcác tranh chấp kinh tế, thương mại
tại Toà kinh tế...................................................................................................
14

PHẦN VI: KẾT LUẬN...........................................................................................................
15


4
PHẦN I
LỜI NÓI ĐẦU
Trong điều kiện kinh tế ngày càng phát triển, các tranh chấp về kinh
doanh, thương mại ngày càng đa dạng và phức tạp. Mặt khác khi nước ta đã
gia nhập tổ chức thương mại thế giới (WTO). Nhiều quan hệ kinh tế cũng
mang những diện mạo sắc thái mới. Tương ứng với sự đa dạng phong phú của
các quan hệ này, các tranh chấp kinh tế ngày càng mn hình mn vẻ và với
số lượng lớn. Ở Việt Nam các đương sự thường lựa chọ hình thức giải quyết
tranh chấp kinh tế bằng Toà án như một giải pháp cuối cùng để bảo vệ có
hiệu quả các quyền và lợi ích của mình khi thất bại trong việc sử dụng cơ chế
thương lượng, hồ giải. Chính vì vậy, Tồ án có vai trị vơ cùng quan trọng.

Hơn nữa, trong Nhà nước pháp quyền hoạt động xét xử của Tồ án phải đảm
bảo cơng minh, nhanh chóng, chính xác và kịp thời tránh tình trạng tồn đọng
án, giải quyết án kéo dài, dễ gây phiền hà, mệt mỏi cho các bên đương sự. Do
vậy, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về giải quyết tranh chấp kinh tế,
thương mại tại Toà án được nhiều người quan tâm. Đồng thời việc giải quyết
tranh chấp này cịn góp phần đảm bảo quyền và lợi ích của đương sự, đảm
bảo môi trường kinh doanh lành mạnh và an ninh quốc gia. Xuất phát từ vị
trí, vai trị và ý nghĩa của phương thức giải quyết tranh chấp kinh tế, thương
mại tại Tồ án. Vì lẽ đó, em xin chọn chun đề này.


5
PHẦN II
THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI
TOÀ KINH TẾ-TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ

2.1. Khái niệm về tranh chấp kinh tế, thương mại và việc giải quyết
tranh chấp kinh tế, thương mại tại Toà án
Giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại hiện nay địi hỏi phải có
những hình thức, thủ tục đa dạng, linh hoạt, trong khuôn khổ pháp luật kinh
tế, dựa trên sự tôn trọng quyền định đoạt của đương sự, bảo đảm thời gian,
bảo đảm bí mật kinh doanh và uy tín của của các bên đương sự, phù hợp với
thơng lệ và tập quán quốc tế.
Ngày 01/07/1994 trọng tài kinh tế chấm dứt hoạt động. Toà kinh tế, một
Toà chuyên trách của Toà án nhân dân đã được ra đời, có chức năng giải
quyết và xét xử các vụ án kinh tế. Pháp luật nội dung trong thời gian qua ở
nước ta đã có nhiều bước tiến đáng kể theo hướng văn minh, hiện đại. Việc
xác định một vụ việc tranh chấp về kinh tế, thương mại và việc xác định thẩm
quyền giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại tại Tồ án có ý nghĩa vơ
cùng quan trọng trong việc thụ lý, chuẩn bị hồ sơ và giải quyết tranh chấp

cũng như việc thi hành quyết định, bản án của Toà án. Vậy như thế nào là
một tranh chấp kinh tế, thương mại, đây là một vấn đề còn có nhiều quan
điểm, chúng ta cùng tìm hiểu nó.
a.Khái niệm tranh chấp kinh tế
Trong quá trình giải quyết tranh chấp, một trong những cơng việc đầu
tiên mà Tồ án cần làm là xem xét tranh chấp đó có thuộc thẩm quyền của
mình hay khơng, và việc xác định thế nào là tranh chấp kinh tế có ảnh hưởng
lớn đến thẩm quyền của Toà án trong việc giải quyết các tranh chấp này. Trên
thực tế, “tranh chấp kinh tế” có nhiều cách hiểu, nhưng trong khoa học pháp
lý, khái niệm “tranh chấp kinh tế” có thể được tiếp cận ở nhiều góc độ khác
nhau như: từ góc độ pháp luật nội dung, từ góc độ pháp luật tố tụng.
Trong khoa học pháp lý Việt Nam, thuật ngữ “Tranh chấp kinh tế” được
sử dụng khá phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh thuật ngữ này cịn có các thuật


6
ngữ khác như “Tranh chấp thương mại”, “Tranh chấp hợp đồng kinh tế” . Có
quan điểm cho rằng, tranh chấp kinh tế trong kinh doanh phần nào có sự khác
biệt với tranh chấp kinh tế nói chung. Bởi lẽ, khái niệm “kinh tế” cũng như
“Quan hệ kinh tế” thông thường được hiểu rộng hơn khái niệm “Kinh doanh”,
“Quan hệ kinh doanh”. Kinh doanh chỉ là hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận và
mang tính nghề nghiệp như sản xuất, bn bán, dịch vụ v.v… Trong khi đó,
kinh tế có sự bao hàm cả yếu tố quản lý và yếu tố chính trị khác. Chính vì
vậy, việc giải quyết tranh chấp trong kinh doanh cũng có những nét đặc thù
so với giải quyết tranh chấp kinh tế.
Khác với quan điểm trên, một số tác giả lại đồng nghĩa “Tranh chấp
kinh tế” với “tranh chấp kinh doanh” hoặc cho rằng “Tranh chấp kinh tế” là
tranh chấp phát sinh từ vi phạm hợp đồng kinh tế.
Dưới góc độ pháp luật nội dung, “Tranh chấp kinh tế” là những tranh
chấp phát sinh từ các quan hệ kinh tế được điều chỉnh bởi pháp luật kinh tế.

Tuy nhiên với khái niệm “Tranh chấp kinh tế” như vậy khó có thể cho phép
phân biệt được với các loại tranh chấp với các loại tài sản khác như tranh
chấp Dân sự, Thương mại vì nội hàm của nó quá rộng.
Dưới góc độ pháp luật tố tụng hiện hành ở Việt Nam hiện nay, tranh
chấp Kinh tế (hay tranh chấp Thương mại) bao gồm những tranh chấp phát
sinh trong nội bộ Công ty, trong hoạt động kinh doanh v.v… Có thể nói cách
tiếp cận này có phạm vi nội hàm hẹp nên không thể bao quát hết các tranh
chấp đã và đang phát sinh trong nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay.
Trên thế giới, khái niệm “Tranh chấp kinh tế” không được thể hiện
trong pháp luật nội dung cũng như pháp luật hình thức và khơng có sự phân
biệt giữa “Tranh chấp kinh tế” và “Tranh chấp dân sự”. Có chăng chỉ là có sự
phân biệt giữa “Tranh chấp Thương mại” và “Tranh chấp Dân sự”.
Theo quan điểm của em, “Tranh chấp kinh tế” hay “Tranh chấp thương
mại”cần được hiểu là những mâu thuẫn (Bất đồng hay xung đột) về quyền và
nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình hoạt động Thương Mại (Giáo trình luật
thương mại –Tập 2 –Trường Đại học luật Hà Nội).


7
“Tranh chấp kinh tế” là hệ quả phát sinh từ các quan hệ kinh tế – các
quan hệ có tính chất tài sản với mục đích kinh doanh, kiếm lời. Tính chất, đặc
điểm của các tranh chấp kinh tế bị chi phối bởi tính chất nội dung của các
quan hệ kinh tế. Hay nói cách khác, cơ sở phát sinh của các tranh chấp kinh tế
là các hoạt động kinh tế giữa các chủ thể. Khi tham gia các quan hệ kinh tế,
các chủ thể đều hướng tới một mục đích cao nhất là lợi nhuận, lợi ích kinh tế.
Do vậy, sự vi phạm về quyền và nghĩa vụ của các bên sẽ dẫn tới hệ quả là
một bên nào đó đã bị gây thiệt hại về quyền lợi kinh tế, theo đó tranh chấp
kinh tế sẽ phát sinh. Các tranh chấp kinh tế có thể phát sinh trong cả quá trình
sản xuất và tái sản xuất xã hội, từ khâu đầu tư, sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm
hoặc thực hiện dịch vụ trên thị trường nhằm mục đích sinh lời. Các tranh chấp

này thường ảnh hưởng đến không những quyền lợi của các bên tranh chấp mà
còn ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của cả cộng đồng. Đây chính là tính
phản ứng dây chuyền của tranh chấp kinh tế, và do vậy nếu có khơng được
giải quyết một cách khoa học, nghiêm minh, kịp thời, chính xác và đúng pháp
luật, bảo đảm quyền lợi của các bên trong quan hệ tranh chấp thì có thể ảnh
hưởng tiêu cực đến sự phát triển của nền kinh tế đất nước.
2.2. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA, ƯU ĐIỂM VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA
PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI TOÀ
ÁN

a. khái niệm
“Giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại” được hiểu là các hình thức,
các phương pháp nhằm giải quyết các bất đồng về quyền và nghĩa vụ của các
chủ thể kinh doanh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể có tranh
chấp.
b. ý nghĩa của việc giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại
Đảm bảo việc giải quyết tranh chấp nhanh chóng kịp thời, chính xác,
nghiêm minh, đúng pháp luật.


8
Đảm bảo các cho các phán quyết của Toà án được thực thi một cách
nghiêm chỉnh đúng pháp luật. Đồng thời, bảo đảm đến mức tối đa sự gián
đoạn trong hoạt động kinh doanh của các chủ thể tranh chấp.
c. Ưu điểm của phương thức giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại
tại Tồ án
Có 4 phương thức giải quyết tranh chấp phổ biến: Thương lượng, Hoà
giải, Trọng tài, Toà án. Trong đó giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại tại
Toà án là phương thức quan trọng nhất. Bởi vì, Tồ án là một cơ quan Nhà
nước tiến hành theo một thủ tục tố tụng chặt chẽ, nhằm ra một bản án hay

quyết định về vụ tranh chấp và đảm bảo thi hành bằng sức mạnh cưỡng chế
của Nhà nước.
d. Nhược điểm của phương thức giải quyết tranh chấp kinh tế, thương
mại tại Toà án
Phương thức này mất nhiều thời gian (Từ sơ thẩm-phúc thẩm-tái thẩmgiám đốc thẩm) và phải xét xử cơng khai. Do đó, dễ bị lộ về bí quyết kinh
doanh, uy tín bị giảm sút).
2.3 THẨM QUYỀN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI
CỦA TOÀ KINH TẾ

Các vụ việc phát sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại đa dạng và
phức tạp. Quyền lựa chọn của các đương sự trong vụ tranh chấp cũng rộng
hơn, có thể thoả thuận với nhau lựa chọn con đường Toà án hoặc Trọng
tài.Trong thực tiễn xét xử các vụ án tranh chấp kinh tế, thương mại. Bước
đầu tiên làm phát sinh quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động tố tụng
là việc khởi kiện của nguyên đơn . Sau khi nhận được đơn khởi kiện của
nguyên đơn và các chứng cứ , tài liệu kèm theo thì Tồ án phải vào sổ nhận
đơn và xem xét.
Sau đó cơ quan Toà án phải xem xét về điều kiện thụ lý vụ án kinh tế,
nếu nó thuộc thẩm quyền của Tồ kinh tế thì Tồ sẽ nhận đơn khởi kiện của
nguyên đơn và thông báo cho người khởi kiện biết để họ nộp tiền tạm ứng án
phí. Sau khi người khởi kiện nộp tiền tạm ứng án phí thì Toà án quyết định


9
nhận giải quyết vụ án và vào sổ thụ lý vụ án kinh tế để giải quyết. Thời điểm
thụ lý chính là mốc xác định các thời hạn tố tụng ràng buộc trách nhiệm và
nghĩa vụ của Toà. Sau khi thụ lý vụ án, Thẩm phán phải triệu tập đương sự
Toà án phải tuân thủ đúng các thời hạn luật định về chuẩn bị xét xử và
mở phiên Toà, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự. Toà án
sẽ trả lại đơn kiện nếu tranh chấp đó thuộc một trong các trường hợp được

quy định tại Điều 168 của BLTTDS năm 2004.
Điểm khác biệt của BLTTDS so với Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ
án kinh tế là: Điều 12 Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế dùng
khái niệm: “Tranh chấp về hợp đồng kinh tế”, còn BLTTDS năm 2004 dùng
khái niệm “Tranh chấp trong hoạt động kinh doanh, thương mại’’. Trong
BLTTDS mới đã liệt kê các hành vi kinh doanh thương mại thuộc thẩm quyền
giải quyết của Toà án đầy đủ hơn các quy định của Pháp lệnh.
-Về chủ thể của tranh chấp kinh doanh, Thương mại: Pháp lệnh thủ tục
giải quyết các vụ án kinh tế quy định tranh chấp về hợp đồng kinh tế phát
sinh giữa pháp nhân với pháp nhân, pháp nhân với cá nhân có đăng ký kinh
doanh. Còn BLTTDS quy định tranh chấp kinh doanh, thương mại giữa cá
nhân, tổ chức có đăng ký kinh doanh. Như vậy, các tranh chấp mà khơng có
sự tham gia của một bên là pháp nhân thì khơng được coi là tranh chấp kinh
tế và như vậy không được giải quyết theo Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ
án kinh tế.
Pháp lệnh hợp đồng kinh tế quy định Hợp đồng kinh tế phải có mục
đích kinh doanh, cịn Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế khơng
quy định mục đích của các bên tranh chấp. Do đó, khi xảy ra tranh chấp nếu
thoả mãn về mặt chủ thể và hình thức của hợp đồng kinh tế thì được giải
quyết các tranh chấp kinh tế. Trong BLTTDS quy định các chủ thể trong hoạt
động kinh doanh thương mại phải có mục đích lợi nhuận. Như vậy, điểm khác
biệt giữa pháp lệnh cũ và BLTTDS về giải quyết tranh chấp là Bộ luật coi
trọng vấn đề mục đích của các chủ thể ,vấn đề về hình thức và chủ thể của
quan hệ tranh chấp.


10
a. Thẩm quyền của Toà án các cấp
Việc phân định thẩm quyền của Toà án các cấp dựa vào nhiều tiêu chí
để đảm bảo việc giải quyết được chính xác, đúng pháp luật. Có thể căn cứ vào

mức độ phức tạp của từng loại tranh chấp để phân định thuộc thẩm quyền giải
quyết của Toà án cấp huyện hay Toà án cấp tỉnh. Pháp lệnh cũ quy định các
tranh chấp về quyền sở hữu công nghiệp (Điều 29 pháp lệnh bảo hộ quyền sở
hữu cơng nghiệp). Cịn Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế quy
định Toà án cấp huyện có thẩm quyền giải quyết các vụ án kinh tế có giá
ngạch dưới 50.000.000 triệu đồng trừ trường hợp có nhân tố nước ngồi.
Việc quy định giá ngạch tranh chấp để phân định thẩm quyền là không hợp
lý. Bởi có rất nhiều vụ án có giá trị tranh chấp khơng lớn nhưng rất phức tạp.
Bên cạnh đó cũng có rất nhiều vụ án tuy có giá trị tranh chấp rất lớn nhưng
việc giải quyết tranh chấp lại rất đơn giản. Khắc phục hạn chế đó, BLTTDS
đã quy định dựa vào tính chất phức tạp của vụ việc để phân định thẩm quyền.
Điều 29, Điều 35 của Bộ luật liệt kê các tranh chấp được giải quyết tại Tồ án
huyện: Mua bán hàng hố, cung ứng dịch vụ, phân phối, đại diên, đại lý, ký
gửi, thuê, cho thuê, thuê mua, xây dựng, tư vấn, kỹ thuật; vận chuyển hàng
hoá, hành khách bằng đường sắt, đường bộ, đường thuỷ nội địa.
Trong trường hợp các tranh chấp nêu trên sẽ thuộc thẩm quyền của Tồ
án cấp tỉnh nếu có một trong các yếu tố:
- Có đương sự ở nước ngồi ;
- Có tài sản tranh chấp ở nước ngồi;
- Cần uỷ thác tư pháp, cơ quan lãnh sự Việt Nam ở nước ngoài.
Điều 29, Điều 30 Bộ luật tố tụng dân sự quy định các trường hợp thuộc thẩm
quyền của Toà án nhân dân cấp tỉnh là các tranh chấp phát sinh trong hoạt
động vận chuyển hàng hoá, hành khách bằng đường biển, đường hàng không;
mua bán cổ phiếu, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác; đầu tư tài chính, ngân
hàng; bảo hiểm; thăm dị, khai thác; các tranh chấp về quyền sở hữu trí tuệ;
chuyển giao cơng nghệ giữa các tổ chức, cá nhân với nhau và đều có mục


11
đích lợi nhuận; tranh chấp giữa thành viên cơng ty với công ty, giữa các thành

viên công ty với nhau liên quan đến những vấn đề của công ty.
b.Thẩm quyền theo lãnh thổ
Là việc xác định cụ thể Toà nào có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm vụ
việc dân sự. Để bảo đảm cho việc giải quyết được nhanh chóng và đúng pháp
luật, nguyên tắc chọn Toà án nơi bị đơn cư trú hoặc có trụ sở hoặc nơi làm
việc của bị đơn.
c. Thẩm quyền theo sự lựa chọn của nguyên đơn
Để thuận lợi nhất cho nguyên đơn trong việc giải quyết vụ tranh chấp
cũng như xác định thẩm quyền của Toà án cụ thể pháp luật giành cho nguyên
đơn được quyền chọn Toà án để giải quyết vụ tranh chấp. Theo Điều 36
BLTTDS năm 2004, nguyên đơn được lựa chọn Toà án để giải quyết vụ tranh
chấp về kinh doanh, thương mại.


12

PHẦN III
QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP KINH TẾ, THƯƠNG MẠI TẠI
TOÀ KINH TẾ- TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ
3.1. GIỚI THIỆU VỀ TOÀ KINH TẾ-TOÀ ÁN NHÂN DÂN TỈNH PHÚ THỌ

Toà kinh tế- Toà án nhân dân tỉnh Phú Thọ được thành lập vào năm
1994 ( tỉnh Vĩnh Phú cũ) và được tách ra vào đầu năm 1997. Với vai trị là
Tồ chun trách của Tồ án Tỉnh, trong cơ cấu gồm có sáu thành viên thì có
ba thẩm phán chuyên trách và có ba thư ký .
3.2. THỰC TIỄN QUA GẦN 10 NĂM XÉT XỬ CỦA TOÀ KINH TẾ-TOÀ ÁN
NHÂN TỈNH PHÚ THỌ

Trong khoảng từ 1997 đến tháng 4 năm 2007 Toà kinh tế-Toà án nhân
dân tỉnh Phú Thọ đã giải quyết 32 vụ án về tranh chấp kinh tế, thương mại.

Trong đó tranh chấp về Hợp đồng kinh tế có 31 vụ bao gồm:
-Tranh chấp về Hợp đồng mua bán hàng hoá 12 vụ chiếm 38.7%. Tranh
chấp này tăng mạnh từ năm 1998 đến 2006 (số liệu thống kê từ năm 1998đến năm 2000)
-Tranh chấp về Hợp đồng xây dựng cơ bản là 14 vụ chiếm
45.1%.Trong những năm qua tranh chấp liên quan đến Hợp đồng xây dưng cơ
bản tăng mạnh từ năm 1999 đến 2000 (số liệu thống kê từ năm 1999-2000)
-Tranh chấp về Hợp đồng xuất nhập khẩu uỷ thác là 2 vụ chiếm 6.4 %.
(một vụ năm 2002 giữa công ty DAELIM-CORPORATION và công ty


13
TNHH TASCO-MATERIAL; và một vụ giữa Công ty xây dựng số 25 và
Công ty TNHH KOR-VIPACK)
-Về tranh chấp trong thành lập, hoạt động, giải thể Cơng ty có 1 vụ là
về việc tranh chấp giữa thành viên Công ty là bà Đào Thị Phương với Công ty
và Công ty cổ phần Hoà Thanh (chiếm tới 3,4%)
-Về tranh chấp liên quan đến Mua bán Cổ phiếu, Trái phiếu khơng có
vụ nào.
-Về các tranh chấp kinh doanh thương mại khác khơng có vụ nào.
 Qua nghiên cứu hồ sơ vụ án, em thấy về tranh chấp Hợp đồng kinh tế
là có số vụ cao nhất là 31 vụ, trong đó hồ giải được 8 vụ chiếm tới 25% đưa
ra xử là 23 vụ chiếm tới 71.8%. Các vụ án được hoà giải đều được cơ quan
Toà án chấp nhận và dựa trên sự thoả thuận thuận tình của 2 bên. Các vụ án
được đưa ra xét xử thì trong đó xét xử sơ thẩm thì có những vụ án đã xét xử
sơ thẩm đến phúc thẩm và rồi lại được xét xử lại kéo dài nhiều năm. Tiêu biểu
như vụ: về việc tranh chấp Hợp đồng mua bán trong hoạt động kinh doanh
thương mại giữa Công ty TNHH khai thác đá Hương Cần và công ty cổ phần
xây dựng Hùng Vương. Với vụ án này Toà án cấp sơ thẩm đã tuyên tại bản án
sơ thẩm số 01/2001/ KDTM-ST , ngày 31/05/2001 . Thẩm phán- chủ toạ
phiên tồ ơng Nguyễn Ngọc Triệu đã tuyên buộc Công ty Cổ phần Xây Dựng

Hùng Vương phải thanh tốn cho Cơng ty TNHH Khai thác Đá Hương Cần
tiền nợ gốc là 304.000.000 đồng, tiền lãi chậm trả 1,5% /tháng tính đến ngày
tuyên án sơ thẩm là 21 tháng 8 ngày , thành tiền là 96.236.000 đồng . Tổng số
tiền Công ty Cổ phần Xây Dựng Hùng Vương phải thanh tốn trả Cơng ty
TNHH khai thác Đá Hương Cần là 400.236.000 đồng . Tại bản án phúc thẩm
của Toà án nhân dân tối cao tại Hà Nội bản án số 159/2001 KTPT ngày
17/8/2001 với hội đồng xét xử thẩm phán- chủ toạ phiên tồ Ơng : Trần Đình
Dần đã tun quyết định buộc Cơng ty Cổ phần Xây dựng Hùng Vương phải
thanh tốn cho Cơng ty TNHH thai thác Đá Hương Cần cả số tiền nợ gốc là
304 triệu đồng lãi chậm trả 1.5%/tháng tính đến ngày tuyên án sơ thẩm là 21
tháng 8 ngày, thành tiền là 96.236.000 triệu đồng. Tổng số tiền Công ty Cổ


14
phần Xây dựng Hùng Vương phải thanh tốn cho Cơng ty TNHH khai thác
Đá Hương Cần là : 400.236.000 đồng.
Trong tranh chấp về Hợp đồng kinh tế thì tranh chấp về
Hợp đồng xây dựng cơ bản và Hợp đồng mua bán hàng hố có số lượng lớn
(hợp đồng xây dựng cơ bản là 14 vụ chiếm 45,1%, Hợp đồng mua bán hàng
hố :10 vụ chiếm 32,2%)
Cịn số vụ về tranh chấp Hợp đồng vận chuyển hàng hoá là 4 vụ chiếm
12,9%; tranh chấp về Hợp đồng xuất nhập khẩu uỷ thác là 2 vụ chiếm 6,4%.
Tranh chấp các Hợp đồng có nhân tố Nước ngồi là :1 vụ chiếm 3,4 %. Điều
đó cho chúng ta thấy rằng, các tranh chấp về Hợp đồng vận chuyển hàng hoá;
tranh chấp về xuất nhập khẩu uỷ thác; tranh chấp các Hợp đồng có nhân tố
Nước Ngồi đều có số lượng ít.
Tóm lại: các tranh chấp về Hợp đồng xây dựng cơ bản và Hợp đồng
Mua bán hàng hố có tỷ lệ cao. Đó là do sự phát triển của nền kinh tế thị
trường; các tổ chức kinh tế(Doanh nghiệp; Hợp tác xã; Công ty) bước vào
kinh doanh. Đây là quy luật tất yếu, dẫn đến các tổ chức kinh tế gặp nhiều sự

bỡ ngỡ; chưa hiểu biết nhiều về pháp luật. Do đó, còn nhiều thủ tục chưa
đúng pháp luật về đầu tư kinh doanh.
-Số vụ án còn lại từ năm này sang năm khác không nhiều (chỉ chiếm tới
2%). Đặc biệt năm 2001 khơng có vụ án nào giải quyết
-Số vụ án Tạm đình chỉ có 2 vụ chiếm tới 6,4%
-Số vụ án cịn lại khơng có
-Số vụ án có áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời 2 vụ chiếm tới 6,2%
-Số vụ án có người bảo vệ có quyền và lợi ích của đương sự chiếm tới
25%
C. Quyết định của Toà án:
+ Di lý( chuyển vụ án lên Toà án có thẩm quyền) là 3 vụ chiếm tới 9,4%
+ Tạm đình chỉ, đình chỉ 2 vụ chiếm tới 6,2%
+ Số vụ án hoà giải thành là 8 vụ chiếm tới 40%
+ Số vụ án đã xét xử 25 vụ chiếm tới 78,1%


15
+ Số vụ án có kháng cáo, kháng nghị là 10 vụ chiếm tới 31,2%
+ Giá trị giải quyết: thường có giá trị lớn
PHẦN IV : NHỮNG VẤN ĐỀ VƯỚNG MẮC TRONG QUÁ
TRÌNH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TẠI ĐỊA PHƯƠNG
4.1. Thời điểm trước 1/1/2005 :
- Các vụ án kinh doanh, thương mại là những loại án mới, phức tạp,
nhạy cảm, khi giải quyết phải nghiên cứu, áp dụng nhiều loại văn bản pháp
luật, ở nhiều thời điểm khác nhau nên Cán bộ Tồ án được phân cơng làm
cơng tác xét xử khơng khỏi có sự nhận thức khơng đầy đủ , không đúng tinh
thần điều luật.
- Kinh nghiệm nghiệp vụ của của một số đội ngũ cán bộ làm công tác
giải quyết vụ án kinh doanh thương mại không đồng đều, trong khi việc bồi
dưỡng đào tạo nghiệp vụ về cơng tác này của TANDTC cịn rất hạn chế, chưa

thường xun.
-Việc tìm kiếm cũng như hệ thống hố các văn bản pháp luật cần tra
cứu và áp dụng khi giải quyết các vụ án kinh tế,thương mại chưa được quan
tâm đầy đủ nên trong quá trình giải quyết các vụ án này, Toà kinh tế- Toà án
nhân dân Tỉnh Phú Thọ thường gặp rất nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm,
tra cứu văn bản pháp luật cần thiết cho quá trình giải quyết vụ án. Do đó,
năng lực giải quyết các vụ án kinh doanh thương mại còn nhiều hạn chế .
-Hệ thống văn bản pháp luật của Nhà Nước dùng để điều chỉnh các mối
quan hệ kinh doanh, thương mại trong đời sống xã hội chưa thật đầy đủ, đồng
bộ, kịp thời ,có khi cịn chồng chéo. Một số văn bản pháp luật khơng cịn phù
hợp nhưng chậm được huỷ bỏ hoặc sửa đổi, bổ sung như Điều 13 pháp lệnh
thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế qui định thẩm quyền giải quyết vụ án kinh
tế của Tồ án cấp huyện là những tranh chấp có giá trị 50 triệu đồng ; qui
định này khơng cịn phù hợp với đời sống kinh tế xã hội trong những năm qua
dẫn đến việc dồn lên Toà kinh tế, hoặc nhiều loại việc mới phát sinh theo tiến
trình hội nhập kinh tế quốc tế nhưng khơng được cơ quan có thẩm quyền bổ
sung kịp thời, vào các văn bản pháp luật những qui định về thẩm quyền giải


16
quyết của Tồ án, gây khó khăn cho Tồ trong việc thụ lý giải quyết tranh
chấp.
- Vai trị của Tồ Kinh tế, Chánh toà kinh tế, Thư ký Toà án kinh tế
trong tố tụng kinh doanh, thương mại chưa được các văn bản pháp luật quy
định rõ ràng, cụ thể gay khó khăn cho Tồ trong q trình thực hiện nhiệm
vụ, quyền hạn do pháp luật qui định .
-Trình độ nhận thức của một số bộ phận công dân, người đại diện hợp
pháp của cơ quan, tổ chức kinh tế-xã hội cịn có nhiều hạn chế dẫn đến việc
ký kết, thực hiện các hợp đồng kinh tế cịn có nhiều thiếu sót, khơng đúng qui
định của pháp luật nên dễ xảy ra tranh chấp và khi xảy ra tranh chấp cơ quan

tiến hành tố tụng khó tìm được căn cứ để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
cho người bị hại.
4.2. Từ thời điểm 1/1/2005 đến nay
Khi BLTTDS bắt đầu có hiệu lực thi hành thì nghĩa vụ, quyền hạn của
Tồ án khi thực hiện cơng tác giải quyết các vụ án kinh doanh, thương mại có
những thay đổi so với các quy định của Luật Tổ Chức Toà án năm 2002. Mặt
khác, một số thẩm phán ở Toà kinh tế trình độ cịn chưa cạp nhật với tinh
thần của điều Luật mới.Cho nên khi giải quyết còn gặp rất nhiều khó khăn.
Dẫn đến nhiều vụ án giải quyết tranh chấp cịn sai sót về trình tự, thủ tục, tố
tụng. Khi bị kháng cáo, kháng nghị lên Toà án cấp trên thì bị huỷ do vi phạm
trình tự thủ tục tố tụng. Các vụ việc này tương đối mới, Tồ kinh tế chưa có
những kinh nghiệm giải quyết (Trong tổng số 32 vụ thì có 3 vụ bị huỷ, sửa do
lỗi chủ quan của Hội Đồng Xét Xử). Nguyên nhân chủ yếu là do vi phạm thủ
tục tố tụng và áp dụng pháp luật thiếu chính xác, đánh giá chứng cứ chưa sát,
thu thập tài liệu chưa đầy đủ. Nguyên nhân của thiếu sót là do tinh thần trách
nhiệm cơng tác của một số ít Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thư ký Toà án
chưa cao, phương pháp làm việc chưa khoa học, chưa giành nhiều thời gian tự
học tập, nghiên cứu văn bản mới.
Các yêu cầu nguyên đơn đưa ra trong đơn khởi kiện như trên đều mang
tính chất của các yêu cầu về kinh doanh, thương mại phát sinh từ hoạt động


17
Cơng ty. Có thể là u cầu khơng cơng nhận một sự kiện pháp lý làm căn cứ
phát sinh quyền và nghĩa vụ cuẩ Cổ đơng, u cầu Tồ án công nhận về
quyền kinh doanh, thương mại. Thực tế cho thấy, có Tồ án vẫn cịn nhầm lẫn
khi giải quyết vụ việc kinh doanh, thương mại này và thường vào sổ thụ lý
tranh chấp kinh doanh, thương mại. Trong khi đó rõ ràng là hai, thủ tục giải
quyết tranh chấp và yêu cầu giải quyết tranh kinh doanh, thương mại là khác
nhau. Ví dụ: quy định về thời hiệu yêu cầu; thành phần giải quyết việc kinh

doanh, thương mại, thủ tục tiến hành phiên họp xét yêu cầu.

PHẦN V : MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ NHẰM THỰC THI HIỆU
QUẢ CÔNG TÁC GIẢI QUYẾT CÁC VỤ VIỆC KINH DOANH, THƯƠNG MẠI
CỦA TOÀ KINH TẾ Ở ĐỊA PHƯƠNG

5.1. Một số giải pháp khắc phục những thiếu sót, tồn tại trong thực
tiễn xét xử của Toà án
Toà kinh tế đã đề cao trách nhiệm cá nhân và nâng cao hiệu quả công
tác, tiếp theo bồi dưỡng nâng cao trình độ, chun mơn và ý thức trách nhiệm
đối với đội ngũ Thẩm phán, Thư ký, Hội thẩm nhân dân. Tăng cường công tác
kiểm tra nghiệp vụ xét xử, công tác thi hành án kinh tế, thương mại và việc
chuyển giao bản án, chấn chỉnh kịp thời những thiếu sót trong áp dụng pháp
luật. Rà sốt lại những trường hợp có án bị huỷ, sửa nghiêm trọng. Yêu cầu
Thẩm phán phải kiểm điểm, rút kinh nghiệm bằng văn bản, kiên quyết xử lý
đối với những trường hợp vi phạm nghiêm trọng về thủ tục.
5.2. Một số kiến nghị nhằm thực thi hiệu quả công tác giải quyết
của Toà án


18
Điều quan tâm duy nhất của đương sự là liệu vụ việc có được giải quyết
một cách nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật hay không, liệu bản án,
quyết định của tồ án có được thực hiện nghiêm túc trong thực tế hay không?
Khi giải quyết các tranh chấp kinh tế, thương mại cần phải phân biệt
tranh chấp về Dân sự. Nếu không được coi là tranh chấp về kinh doanh,
thương mại thì sẽ được coi là tranh chấp về Dân sự và thuộc thẩm quyền giải
quyết của Toà án như một vụ án Dân sự. Cách làm này sẽ loại bỏ được những
vướng mắc khi phải xác định thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh
từ những quan hệ nằm ngồi các nhóm tranh chấp về Dân sự qui định tại Điều

25 và tranh chấp về kinh doanh, thương mại qui định tại Điều 29 BLTTDS
Điều quan tâm duy nhất của đương sự là liệu vụ việc có được giải quyết
một cách nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật hay khơng, liệu bản án,
quyết định của Tồ án có được thực hiện nghiêm túc trong thực tế hay không?
Khi giải quyết các tranh chấp kinh tế, thương mại cần phải phân biệt
tranh chấp về dân sự. Nếu không được coi là tranh chấp về kinh doanh,
thương mại thì sẽ được coi là tranh chấp về dân sự và thuộc thẩm quyền giải
quyết của Toà dân sự. Cách làm này sẽ loại bỏ được những vướng mắc khi
phải xác định thẩm quyền giải quyết các tranh chấp phát sinh từ những quan
hệ nằm ngồi các nhóm tranh chấp về dân sự qui định tại Điều 25 và tranh
chấp về kinh doanh, thương mại qui định tại Điều 29 BLTTS.
Nêu định nghĩa một cách khái quát và đưa ra các dấu hiệu cụ thể để
nhận biết các hoạt động được coi là hoạt động kinh doanh, thương mại cụ thể
bởi khơng văn bản pháp luật nào có thể liệt kê hết được các hoạt động kinh
doanh thương mại được tiến hành trên thực tế. Các dấu hiệu nhận biết hoạt
động kinh doanh, thương mại có thể là:
a. Mọi hoạt động từ đầu tư, sản xuất, mua bán, cung ứng dịch vụ trên
thị trường
b. Do các chủ thể kinh doanh (những tổ chức, cá nhân có đăng ký kinh
doanh) tiến hành


19
c. Được tiến hành để phục vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp cho hoạt
động kinh doanh tìm kiếm lợi nhuận của mình.
d. Cần thống nhất các tiêu chí để xác định khi nào các chủ thể tham gia
quan hệ được coi là mục đích lợi nhuận.
Trong thời gian qua, việc phân biệt mục đích lợi nhuận hay mục đích
sinh hoạt, tiêu dùng khi các chủ thể tham gia các quan hệ kinh tế là rất khó
khăn hay và hay nhầm lẫn, nhất là khi chủ thể là các cá nhân có đăng ký kinh

doanh.
Ví dụ: Một cá nhân có đăng ký kinh doanh ký hợp đồng bằng văn bản
để sử dụng điện thoại di động. Cá nhân này có thể dùng điện thoại để liên lạc
với bạn hàng của mình (vì mục đích lợi nhuận) mà cũng có thể dùng điện
thoại để liên lạc với bạn bè, người thân (vì mục đích sinh hoạt tiêu dùng).
Vậy tranh chấp hợp đồng sử dụng dịch vụ điện thoại này là tranh chấp
kinh doanh, thương mại hay tranh chấp dân sự?
Theo em, để đơn giản cho việc áp dụng pháp luật và nhằm mở rộng
phạm vi những tranh chấp được coi là tranh chấp kinh tế, thương mại cần
quan niệm mục đích lợi nhuận theo nghĩa rộng với các xu hướng sau:
- Mọi hành vi do các chủ thể kinh doanh thực hiện để phục vụ một cách
trực tiếp( ví dụ: hành vi mua hàng về để bán lại của một cơng ty thương mại)
hay gián tiếp(ví dụ: Mua máy tính để lưu giữ các thông tin, soạn thảo văn bản
phục vụ cho hoạt động bán hàng của mình) đều phải được suy đốn là có mục
đích kinh doanh. Thậm chí cả những hành vi tưởng như thuần tuý sinh hoạt,
tiêu dùng như Công ty thương mại ký hợp đồng với một Công ty điện tử để
mua ti vi cho Cán bộ, Công nhân viên xem cũng phải được coi là mục đích lợi
nhuận, nếu Hợp đồng được ký với danh nghĩa của Cơng ty thương mại đó và
tiền thanh tốn tính vào chi phí kinh doanh của Cơng ty.
- Trường hợp bên tham gia quan hệ Hợp đồng là cá nhân có đăng ký
kinh doanh, nếu trong văn bản hợp đồng nêu rõ các thông tin về đăng ký kinh
doanh thì phải được suy đốn là Hợp đồng được ký trên danh nghĩa của một
chủ thể kinh doanh và nhằm mục đích lợi nhn. Ví dụ: Ơng Nguyễn Văn A


20
được Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh
để tiến hành các hoạt động kinh doanh với tư cách là cá nhân có đăng ký kinh
doanh. Nếu trong văn bản Hợp đồng ghi rõ: Nguyễn Văn A, giấy chứng nhận
đăng ký kinh doanh số… thì phải suy đốn là ơng A có mục đích lợi nhuận

khi tham gia quan hệ hợp đồng này.
- Cần quan niệm mọi tranh chấp phát sinh từ việc thành lập, tổ chức
quản lý và tổ chức hoạt động của doanh nghiệp nói chung và Cơng ty nói
riêng là tranh chấp về kinh doanh, thương mại để được Toà án giải quyết như
một vụ án kinh tế mà không bắt buộc các bên tranh chấp phải là thành viên
Công ty hoặc Công ty.
Cụ thể:
+ Các tranh chấp giữa Công ty hoặc thành viên Công ty với người được
Công ty thuê làm Giám đốc điều hành( không phải là thành viên Công ty)
+ Các tranh chấp phát sinh ngay trong giai đoạn tiền lập Công ty( khi tư
cách Công ty và thành viên Cơng ty chưa hình thành)
+ Các tranh chấp phát sinh trong quá trình chuyển nhượng vốn của
thành viên Cơng ty cho người ngồi, ngay cả khi người nhận vốn chuyển
nhượng chưa được xác lập tư cách thành viên Công ty hoặc khi người chuyển
nhượng vốn đã chấm dứt tư cách thành viên công ty.
+ Các tranh chấp giữa các xã viên Hợp tác xã với nhau; tranh chấp giữa
xã viên Hợp tác xã, tranh chấp giữa Hợp tác xã, xã viên với người được thuê
là
chủ nhiệm Hợp tác xã( Theo Luật Hợp tác xã 2003) liên quan đến việc thành
lập họat động và giải thể Hợp tác xã. Chủ nhiệm Hợp tác xã(theo Luật Hợp
tác xã 2003) liên quan đến việc thành lập họat động và giải thể Hợp tác xã.
Để phù hợp với quy định của BLTTDS , Tồ án Nhân Dân Tối Cao có
thể hướng dẫn các tranh chấp nói trên là các tranh chấp khác về kinh doanh,
thương mại như quy định mang tính dự phòng tại khoản 4 điều 29 BLTTDS.
- Cần xây dựng và ban hành hệ tiêu chí cụ thể minh bạch để xác định
tiêu chí cụ thể, minh bạch để xác định tính chất phức tạp của tranh chấp phát


21
sinh từ hoạt động kinh doanh, thương mại và nhu cầu uỷ thác tư pháp cho cơ

quan Lãnh sự của Việt Nam ở Nước ngoài hoặc do Toà án Nhà nước nhằm
phân định chính xác thẩm quyền của Tồ án cấp tỉnh, qua đó hạn chế tình
trạng chuyển vụ án từ huyện lên tỉnh và từ tỉnh xuống huyện một cách tuỳ
tiện.
- Cần hướng dẫn theo hướng mở rộng quyền thoả thuận của các bên để
lựa chọn Tồ án thích hợp giải quyết các tranh chấp đã hoặc sẽ phát sinh.
BLTTDS mới quy định một trường hợp các bên tranh chấp được quyền
thoả thuận lựa chọn Toà án giải quyết tranh chấp về kinh doanh, thương mại.
theo Điểm b khoản 1 Điều 35 thì các đương sự có quyền tự thoả thuận với
nhau bằng văn bản yêu cầu Toà án, nơi nguyên đơn có trụ sở hoặc cư trú giải
quyết tranh chấp. Nhưng trên thực tế có rất nhiều trường hợp các bên tham
gia quan hệ thoả thuận trước với nhau lựa chọn Toà án của một địa phương cụ
thể giải quyết tranh chấp; ví dụ: Tồ án nơi thực hiện Hợp đồng, Tồ án nơi
một bên có chi nhánh… thì thoả thuận đó có giá trị ràng buộc các bên hay
không?
- Cần hướng dẫn theo hướng mở rộng quyền thoả thuận của các bên để
lựa chọn Tồ án thích hợp giải quyết các tranh chấp đã hoặc sẽ phát sinh.
BLTTDS mới quy định một trường hợp các bên tranh chấp được quyền
thoả thuận lựa chọn Toà án giải quyết tranh chấp về kinh doanh, thương mại.
theo Điểm b khoản 1 Điều 35 thì các đương sự có quyền tự thoả thuận với
nhau bằng văn bản yêu cầu Toà án, nơi nguyên đơn có trụ sở hoặc cư trú giải
quyết tranh chấp. Nhưng trên thực tế có rất nhiều trường hợp các bên tham
gia quan hệ thoả thuận trước với nhau lựa chọn Toà án của một địa phương cụ
thể giải quyết tranh chấp; ví dụ: Tồ án nơi Thực hiện Hợp đồng, Tồ án nơi
một bên có chi nhánh… thì thoả thuận đó có giá trị ràng buộc các bên hay
không?
- Cần hướng dẫn cụ thể về thẩm quyền giải quyết những yêu cầu về
kinh doanh, thương mại của Toà án với các vấn đề đã được lưu ý như sau:

22
+ Tồ kinh tế chỉ nên sử dụng tính kinh doanh, thương mại trong các
bản án, quyết định của Toà án hoặc Trọng tài nhà nước như một trong các
tiêu chí để phân cơng việc giải quyết u cầu cho Tồ Dân sự hay Tồ Kinh
tế chứ khơng nên coi là căn cứ để thụ lý (hoặc không thụ lý) yêu cầu lại càng
không thể coi đây là căn cứ để công nhận (hoặc không công nhận) bản án,
quyết định này.
+ Hướng dẫn bổ sung các yêu cầu phát sinh trong quá trình tổ chức
quản lý và hoạt động của các loại hình Doanh nghiệp như: yêu cầu hỗ trợ tư
pháp đối với các hoạt động của Trọng tài Nước Ngoài, yêu cầu huỷ quyết
định quản lý của bộ máy quản lý nội bộ Doanh nghiệp, yêu cầu tuyên bố Hợp
đồng kinh tế đã ký kết là vơ hiệu tồn bộ…
2. Một số kiến nghị để giải quyết các tranh chấp Cơng ty của Tồ
án
Theo khoản 3 Điều 29 BLTTDS năm 2004 quy định những tranh chấp
Công ty thuộc thẩm quyền giải quyết của Toà án là tranh chấp giữa Công ty
với nhau liên quan đến việc thành lập, hoạt động, giải thể, sát nhập, hợp nhất,
chia tách, chuyển đổi hình thức tổ chức của cơng ty. Tuy nhiên theo Luật Tố
Tụng hiện hành, thì tranh chấp Cơng ty thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa
án vẫn bị giới hạn về chủ thể tranh chấp và bó hẹp những tranh chấp liên
quan đến thành lập, hoạt động, giải thể, sát nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển
đổi hình thức tổ chức chỉ của các loại Cơng ty. Vì vậy, trong qúa trình áp
dụng các quy định nhằm xác định thẩm quyền giải quyết theo vụ việc cần chú
ý những vấn đề sau:
Thứ nhất: Chủ thể của tranh chấp công ty là cơng ty và các thành viên
cơng ty (tranh chấp có thể phát sinh giữa các công ty với thành viên cơng ty
với nhau).
Tuy nhiên, các bên tranh chấp phải có tư cách công ty hoặc thành viên
công ty vào thời điểm nào: Khi xác lập quan hệ, khi quan hệ giữa các bên
phát sinh tranh chấp hay khi Toà án thụ lý vụ án? ví dụ: ơng A và ơng B có

xác lập một hợp đồng chuyển nhượng góp vốn, theo đó. Ơng A chuyển tồn


23
bộ vốn góp của mình cho ơng B. Khi xác lập quan hệ này,ông A và ông B đều
là thành viên cơng ty. Tuy nhiên, sau đó một thời gian, ông B thanh toán hết
số tiền chuyển nhượng vốn cho ông A và giữa các bên có phát sinh tranh
chấp. Lúc này, cả ông A và ông B đều không cịn là thành viên của Cơng ty
TNHH C. Tranh chấp phát sinh từ quan hệ chuyển nhượng vốn góp này có
phải là tranh chấp cơng ty khơng? Theo em tranh chấp này vẫn phải được coi
là tranh chấp công ty (bởi vì quan hệ phát sinh tranh chấp này là là quan hệ
chuyển nhượng vốn góp giữa các thành viên cơng ty). Do vậy, xác định tiêu
chí chủ thể phải căn cứ vào thời điểm quan hệ dẫn đến tranh chấp được xác
lập.
Thứ hai: Tranh chấp phát sinh từ các quan hệ pháp luật liên quan đến
việc thành lập, hoạt động và giải thể Công ty. Cần lưu ý là trong thực tế có
nhiều tranh chấp phát sinh từ quan hệ hợp đồng được ký kết giữa công ty với
thành viên công ty hoặc giữa các thành viên công ty với nhau như hợp đồng
vay vốn, hợp đồng giao khoán kinh doanh, các hợp đồng dễ phát sinh giao
dịch tư lợi,…Hợp đồng lao động… ví dụ : cơng ty TNHH A có 4 thành viên
sáng lập gồm: B,C,D,E. Trong năm hoạt động đầu tiên, Hội đồng thành viên
công ty A đã bầu bà B làm Chủ tịch Hội đồng thành viên. Do không đồng ý
với cách quản lý của bà B, Hội đồng thành viên đã bãi nhiệm chức Chủ tịch
Hội đồng thành viên của bà B và bầu thành viên khác của công ty giữ chức
chủ tịch hội đồng thành viên. Bà B không đồng ý với quyết định trên của Hội
đồng thành viên và nhất quyết không trao lại con dấu cho công ty. Công ty A
đã khởi kiện bà B ra Toà án yêu cầu trả lại con dấu của cơng ty. Tranh chấp
này có phải là tranh chấp cơng ty hay khơng? Để làm rõ tính chất tranh chấp,
cần căn cứ vào yêu cầu khởi kiện của Công ty A. trong đơn khởi kiện, Công
ty A chỉ yêu cầu bà B phải trả lại con dấu cho cơng ty. Tuy con dấu có nhiều

ý nghĩa khác nhau đối với hoạt động của công ty, nhưng xét cho cùng thì con
dấu cũng chỉ là một loại tài sản của công ty mà thôi. Trong tranh chấp này,
công ty chỉ địi lại một loại tài sản của mình và vì vậy, xét về bản chất thì đây
khơng phải là tranh chấp công ty mà chỉ là tranh chấp về quyền sở hữu tài sản


24
trong dân sự mà thơi. Hay một ví dụ khác: Một Cơng ty TNHH có thành viên
góp vốn sau khi thành lập, công ty giao kết với các thành viên của mình về
việc thực hiện hoạt động kinh doanh ba cửa hàng của công ty. Mỗi thành viên
công ty chịu trách nhiệm hoạt động kinh doanh của một cửa hàng, hàng quý
phải nộp về Công ty một số lợi nhuận nhất định. Một thành viên công ty đã
không nộp về công ty khoản tiền lợi nhuận do công ty ấn định sau thời gian
kinh doanh. Công ty đã khởi kiện thành viên cơng ty ra Tồ án u cầu trả
khoản tiền này. Đây có phải là tranh chấp cơng ty hay khơng? Có thể khẳng
định, đây khơng phải là tranh chấp cơng ty bởi vì bản chất của tranh chấp này
phát sinh từ hợp đồng giao khoán kinh doanh giữa cơng ty với chính thành
viên cơng ty của mình. Trong trường hợp này, các thành viên công ty chỉ là
người nhận khoán kinh doanh. Mặc dù, chủ thể của tranh chấp là công ty với
thành viên công ty, nhưng đây chỉ là tranh chấp dân sự phát sinh từ Hợp đồng
dân sự
Thứ 3: Tranh chấp công ty là những xung đột bất đồng giữa các bên
trong vịêc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của thành viên công ty. Thực tiễn
áp dụng pháp luật hay nhầm lẫn trong việc phân biệt giữa vụ án phát sinh từ
tranh chấp công ty với những việc kinh doanh, thương mại phát sinh từ hoạt
động cơng ty.
Trong q trình giải quyết vụ án, cần lưu ý xác định dựa trên đơn khởi
kiện của nguyên đơn xem vụ việc là tranh chấp công ty hay vụ việc kinh
doanh, thương mại phát sinh từ hoạt động cơng ty, để từ đó xác định được
đúng trình tự, thủ tục giải quyết vụ án. Ví dụ: Ngày 26/4/2005 Toà án nhân

dân Tỉnh Phú Thọ đã nhận được đơn khởi kiện của 4 cổ đông của Công ty cổ
phần xây dựng Hùng Lô. Đơn khởi kiện đưa ra các yêu cầu không công nhận
điều lệ Công ty cổ phần xây dựng Hùng Lô được thông qua ngày 23/6/2003;
huỷ bỏ quyết định việc tăng vốn điều lệ côngty từ 1.494.700.000đ lên
3.154.100000đ; công nhận 4 nguyên đơn chiếm tổng cộng 18.3% vốn điều lệ.
Tranh chấp công ty với tư cách là một tranh chấp mới xuất hiện cùng
với quá trình mở cửa nền kinh tế và khuyến khích mọi thành phần kinh tế


25
phát triển. Các tranh chấp này phát sinh đòi hỏi phải được giải quyết một cách
thoả đáng, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích cho nhà đầu tư và đảm bảo môi
trường kinh doanh lành mạnh.
Vấn đề thời hạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm vụ án kinh tế, thương mại có
những đặc thù: Hai tháng kể từ thời điểm thụ lý, đối với các vụ việc có tính
chất phức tạp hoặc do trở ngại khách quan, Chánh án Toà án có quyền ra hạn
khơng q một tháng (Điều 179 BLTTDS) quy định này kế thừa Pháp lệnh
thủ tục giải quyết các vụ án kinh tế và xuất phát từ tính chất của quan hệ tranh
chấp. Việc giải quyết nhanh chóng kịp thời để hạn chế tối đa thiệt hại lợi ích
của các chủ thể trong kinh doanh. Việc thực hiện đúng thời hạn chuẩn bị xét
xử sơ thẩm triệt để tránh tình trạng vụ án kéo dài một vài năm làm cho các
bên tranh chấp tốn nhiều thời gian theo kiện.
d. Việc giải quyết các tranh chấp kinh doanh, thương mại tại Tồ án
phải tn theo các trình tự thủ tục tố tụng nghiêm ngặt nên các bên tranh chấp
thường thấy “gị bó” hơn so với tố tụng Trọng tài.
Vì vậy, xây dựng cơ chế giải quyết tranh chấp kinh tế, thương mại tại
Toà án vừa đảm bảo thủ tục luật định vừa phù hợp với tính chất của loại tranh
chấp này: Hình thức tổ chức phiên tồ theo hướng hội nghị bàn tròn và tiến
hành tranh tụng với các bên tham gia để hạn chế bớt tâm lý nặng nề; đảm bảo
bí mật trong kinh doanh. khi các bên yêu cầu và Toà án xét thấy hợp lý có thể

hạn chế số lượng người tham gia phiên tồ nhất là các bên đang cạnh tranh
muốn có các thơng tin tung ra thị trường gây hoang mang cho các chủ thể
đang hợp tác, làm ăn với doanh nghiệp; tôn trọng quyền tự định đoạt của các
bên tranh chấp. Ngoài ra, để giải quyết các tranh chấp kinh tế, thương mại có
hiệu quả, bên cạnh việc hồn thiện cơ quan có thẩm quyền giải quyết, cơ chế
giải quyết thì việc hoàn thiện pháp Luật kinh tế làm cơ sở pháp lý cho quá
trình giải quyết tranh chấp như sửa đổi các quy định về Hợp đồng trong Bộ
Luật Dân sự bao gồm cả Hợp đồng kinh tế và các lĩnh vực pháp luật kinh tế
khác trong phạm vi thẩm quyền giải quyết của Toà án theo Điều 29 BLTTDS.