Từ đặc điểm hoạt động học tập và sự phát triển tự ý thức của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông, người lớn cần làm gì để định hướng nghề nghiệp cho phù hợp?

MỤC LỤC
PHẦN 1: MỞ ĐẦU.......................................................................................................1
PHẦN 2: NỘI DUNG....................................................................................................3
CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU VỀ ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ SỰ PHÁT
TRIỂN TỰ Ý THỨC CỦA LỨA TUỔI HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THƠNG. .3
1.1. Tìm hiểu về hoạt động học tập của lứa tuổi học sinh trung học phổ thông.....3
1.2. Sự phát triển tự ý thức của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông.................7
CHƯƠNG 2: ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG VẬN DỤNG ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ SỰ PHÁT
TRIỂN CỦA TỰ Ý THỨC......................................................................................11
2.1. Thực trạng việc định hướng nghề nghiệp của học sinh Trung học phổ thông
............................................................................................................................. 11
2.2. Giải pháp định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông vận
dụng đặc điểm hoạt động học tập và sự phát triển tự ý thức................................12
PHẦN 3: KẾT LUẬN..................................................................................................15
PHẦN 4: DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................16


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
PHẦN 1: MỞ ĐẦU
Tương lai của mỗi con người phụ thuộc vào nghề nghiệp của họ sau này. Điều
quan trọng khơng nằm ở nghề đó có thể kiếm được nhiều tiền khơng, có tạo dựng được
danh tiếng hay khơng, mà đó là nghề nghiệp có phù hợp với bản thân hay khơng. Chỉ
có sự u nghề, lành nghề, sự “xuất sắc” trong nghề mới là yếu tố quyết định đưa
chúng ta tới sự thành cơng. Vì thế, chọn nghề có thể nói là điều quan trọng nhất trong
cuộc đời của mỗi người chúng ta.
Nghề nghiệp chính là phương tiện để đảm bảo vật chất cũng như tinh thần của
con người, mỗi cá nhân đều phải lựa chọn một nghề nhất định để tồn tại và phát triển.
Đây không chỉ là phương thức sinh tồn mà còn là nơi mỗi người thực hiện mơ ước, lý
tưởng của mình đồng thời góp phần vào sự phát triển của quê hương đất nước. Sự phát

triển không ngừng của xã hội tạo ra sự phong phú về nghề nghiệp, tạo cho người lao
động nói chung có nhiều cơ hội để tìm kiếm việc làm. Chính vì vậy, đối với người lao
động hiện nay vấn đề khơng chỉ là có nghề, mà là tìm cho mình một nghề phù hợp.
Bản thân người lao động không dễ dàng làm tốt công việc lựa chọn nghề nghiệp này,
họ vẫn ln nảy sinh những khó khăn, vướng mắc cần sự giúp đỡ định hướng trong
công tác hướng nghiệp.
Để biết một người có phù hợp với một cơng việc, nghề nghiệp hay không,
chúng ta thường căn cứ vào nhân cách, kỹ năng, kỹ xảo, năng lực của người đó qua
q trình hoạt động trong xã hội. Nhân cách của một người được phát triển và trở nên
hoàn thiện trong giai đoạn thanh niên từ 16 đến 18 tuổi – đây chính là lứa tuổi của học
sinh trung học phổ thơng. Chính vì vậy, vấn đề định hướng nghề nghiệp cho học sinh
trung học phổ thông hiện nay trở thành một trong những vấn đề rất cần thiết, nhằm
định hướng cho các em nên lựa chọn ngành nghề nào là phù hợp với năng lực, tính
cách của bản thân. Định hướng ngành nghề thực sự mang ý nghĩa quan trọng và có
tầm ảnh hưởng lớn đến những bước phát triển tiếp theo của cuộc đời các em.
Trong giai đoạn học trung học, hoạt động học tập và sự phát triển tự ý thức của
học sinh góp phần chủ yếu xây dựng nên nhân cách, năng lực để định hướng nghề
nghiệp cho các em. Thực tiễn hiện nay có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề
1


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
định hướng nghề nghiệp cho các lứa tuổi học sinh nhưng việc xác định công việc,
nghề nghiệp tương lai vẫn gặp phải một số khó khăn chưa được thành cơng nhiều. Vì
vậy, tơi chọn chủ đề “Từ đặc điểm hoạt động học tập và sự phát triển tự ý thức của lứa
tuổi học sinh Trung học phổ thông, người lớn cần làm gì để định hướng nghề nghiệp
cho phù hợp?” để thực hiện bài tiểu luận lần này mong rằng sẽ góp phần nhỏ bé vào
việc nâng cao hiệu quả định hướng nghề nghiệp cho học sinh trung học phổ thơng nói
chung.

Do hạn chế về mặt thời gian và kiến thức, trong quá trình thực hiện bài tiểu luận
sẽ khơng tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Kính mong sự giúp đỡ, đóng góp của
các q thầy cơ để bài làm được hồn thiện hơn. Tơi xin chân thành cảm ơn!

2


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
PHẦN 2: NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU VỀ ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ SỰ PHÁT
TRIỂN TỰ Ý THỨC CỦA LỨA TUỔI HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tìm hiểu về hoạt động học tập của lứa tuổi học sinh trung học phổ thông
1.1.1. Khái niệm về hoạt động học tập
Khi nói đến hoạt động học cần làm rõ khái niệm học tập và khái niệm hoạt
động học tập. Trong cuộc sống đời thường con người luôn luôn có q trình tiếp thu và
tích luỹ những kinh nghiệm sống, trên cơ sở đó tạo nên những tri thức tiền khoa học,
làm cơ sở tiếp thu những khái niệm khoa học ở trong nhà trường. Đó chính là việc học
tập, là cách học tập theo phương pháp của cuộc sống thường ngày, giống như con
người khi sinh ra đến khi chết học ăn học nói học gói học mở, đi một ngày đàng học
một sàng khôn…Trên thực tế, chỉ có phương thức đặc thù (phương thức nhà trường)
mới có khả năng tổ chức để cá nhân tiến hành hoạt động đặc biệt đó là hoạt động học
tập, qua đó hình thành ở cá nhân những tri thức khoa học, năng lực mới phù hợp với
đòi hỏi của thực tiễn; và trong lĩnh vực tâm lý học, hoạt động học tập là khái niệm
chính được dùng để chỉ hoạt động học tập diễn theo phương thức đặc thù, nhằm chiếm
lĩnh tri thức, kĩ năng, kĩ xảo.
Các hoạt động khác trong nhà trường như vui chơi, lao động, hoạt động chính
trị xã hội,…cũng giúp sẽ cho người học nắm được tri thức, kĩ năng, kĩ xảo nhưng đó
chỉ là những kết quả phụ, kết quả đi kèm hoạt động học tập mà thơi. Khác hẳn với các
loại hình hoạt động khác, hoạt động học tập làm biến đổi chính bản thân người học,

hướng một cách có mục đích vào việc hình thành nhân cách của bản thân người học.
Đ.B.Enconhin đã nêu lên việc lĩnh hội tri thức là nội dung cơ bản của hoạt động học
tập và được xác định bởi cấu trúc và mức độ phát triển của hoạt động học tập. Ông
viết: “Hoạt động học tập trước hết là hoạt động mà nhờ nó diễn ra sự thay đổi trong
bản thân học sinh, đó là hoạt động nhằm tự biến đổi mà sản phẩm của nó là những
biến đổi diễn ra trong chính bản thân chủ thể trong quá trình thực hiện nó”. Hoạt động
học tập bao gồm việc định hướng học tập, lập kế hoạch hoạt động học tập và kiểm tra
hiệu quả của hoạt động học tập.
3


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
1.1.2. Bản chất của hoạt động học tập
Đối tượng của hoạt động học tập chính là tri thức và những kĩ năng, kĩ xảo
tương ứng với tri thức ấy. Muốn học tập có kết quả cao, người học phải tích cực tiến
hành những hành động học tập nhằm “tái tạo” lại phương thức loài người đã phát hiện,
khám phá ra những tri thức đó.
Hoạt động học tập của con người được điều khiển có ý thức nhằm tiếp thu tri
thức, kĩ năng, kĩ xảo và nó khơng hướng vào mục đích thu thập, tích lũy tài liệu mà
hướng vào làm thay đổi chính bản thân người học, nâng cao trình độ phát triển nhận
thức nói riêng và tâm lí nói chung lên một mức độ cao hơn thơng qua q trình tiếp thu
tri thức.
Hoạt động học tập khơng chỉ hướng vào tiếp thu những tri thức, kĩ năng, kĩ xảo
mới mà còn hướng vào việc tiếp thu những tri thức của chính bản thân hoạt động học
tập – đó là phương pháp học tập. Muốn hoạt động học tập đạt hiệu quả cao thì người
học phải có phương pháp học tập phù hợp.
1.1.3. Cấu trúc của hoạt động học tập
Hoạt động học tập có cấu trúc tâm lí như các hoạt động khác của con người.
Trong đó, động cơ của hoạt động học tập, nhiệm vụ của hoạt động học tập và hành

động học tập là ba yếu tố có vai trị quan trọng:
- Động cơ của hoạt động học tập là nhu cầu được người học nhận thức và trở
thành động lực thôi thúc người học tiến hành hoạt động học tập. Hay nói cách khác,
động cơ học tập là cái vì nó mà người học tiến hành hoạt động học đó. Động cơ của
hoạt động học tập nảy sinh từ chính việc học tập, từ việc lĩnh hội tri thức và những kĩ
năng, kĩ xảo, tương ứng hay từ việc lĩnh hội phương pháp học tập.
- Nhiệm vụ của hoạt động học tập là hình thức cụ thể hóa nội dung học tập
thành việc học tập cụ thể mà mỗi người học phải thực hiện để có được sản phẩm nhất
định. Việc giải quyết các nhiệm vụ của hoạt động học tập làm cho người học chiếm
lĩnh tri thức và những kĩ năng, kĩ xảo tương ứng để hình thành nhân cách theo mục
tiêu đào tạo. Vì vậy, nhiệm vụ của hoạt động học tập khác với nhiệm vụ của các loại
hình hoạt động khác. Nhiệm vụ học tập được xem là đơn vị tế bào của hoạt động học
4


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
tập. Sự khác nhau cơ bản của nhiệm vụ học tập với các nhiệm vụ khác là ở chỗ mục
đích và kết quả của nó là sự thay đổi của bản thân chủ thể hoạt động chứ không phải là
sự thay đổi của các đối tượng mà chủ thể hành động với chúng.
- Hành động học tập là cách thực hiện các nhiệm vụ của hoạt động học tập. Để
thực hiện các nhiệm vụ của hoạt động học tập. Để thực hiện các nhiệm vụ của hoạt
động học, người học phải tiến hành các hành động học tập sau: hành động phân tích,
hành động mơ hình hóa, hành động cụ thể hóa, hành động kiểm tra và đánh giá,…
1.1.4. Những điểm nổi bật trong sự phát triển trí tuệ của lứa tuổi trung học phổ thông
Học sinh trung học phổ thơng là những học sinh có độ tuổi từ 16 đến 18 tuổi.
Trong tâm lí học lứa tuổi, người ta coi giai đoạn này là tuổi đầu thanh niên. Ở giai
đoạn này, nổi lên một số sự phát triển về mặt trí tuệ dưới đây:
Thứ nhất, do cấu trúc và chức năng của hệ thần kinh giai đoạn này khá hoàn
thiện, cho nên hoạt động nhận thức của lứa tuổi này phát triển nhanh và mạnh. Các chỉ

số về khả năng cảm giác và tri giác phát triển cao. Ngưỡng tuyệt đối của cảm giác và
tính nhạy cảm tăng lên rõ rệt. Tri giác có chủ định chiếm ưu thế, thể hiện ở sự quan
sát có mục đích, có hệ thống và tồn diện hơn.
Thứ hai, trí nhớ ở lứa tuổi này phát triển trên cả hai phương diện: tăng khối
lượng ghi nhớ và hoàn thiện phương pháp ghi nhớ. Ở các em, ghi nhớ logic, ghi nhớ ý
nghĩa chiếm ưu thế. Đặc biệt, các em đã đã tạo được tâm thế phân hóa trong ghi nhớ.
Thứ ba, hoạt động tư duy của học sinh trung học phổ thông có sự thay đổi lớn.
Khả năng tư duy lí luận, tư duy trừu tượng phát triển theo hướng tích cực, độc lập,
sáng tạo. Các lập luận chặt chẽ, có căn cứ và nhất quán hơn. Đồng thời tính phê phán
của tư duy cũng được tăng lên.
Cuối cùng, về đặc điểm phát triển trí tuệ: năng lực trí tuệ của các em học sinh
đã phát triển khá hoàn thiện. Đồng thời do hoàn cảnh sắp bước vào đời buộc các em
phải chuẩn bị một hành trang thật tốt, đó là tri thức để có thể theo học một nghề nào đó
ở bậc đại học hoặc trung học chuyên nghiệp, hoặc để đi vào cuộc sống một cách vững
vàng,…Đây là động cơ chínhg của việc học tập. Dưới ảnh hưởng của động cơ này,

5


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
trong học tập nói riêng và trong hoạt động nhận thức nói chung, các em ln thể hiện
tinh thần trách nhiệm, tính tự giác, tính cực cao.
1.1.5. Bản chất và đặc điểm hoạt động học tập của lứa tuổi học sinh trung học phổ
thông
1.1.5.1. Bản chất hoạt động học tập của học sinh trung học phổ thông
Hoạt động học tập là một trong các hoạt động cơ bản của người học sinh trung
học phổ thông ở nhà trường. Đây là hoạt động nhận thức được tổ chức một cách
chuyên biệt để lĩnh vực hoạt động nào đó. Hoạt động học tập của học sinh trung học
phổ thơng có các đặc điểm sau:

Một là, đối tượng của hoạt động học tập ở trung học phổ thông là tri thức khoa
học và các kĩ năng, kĩ xảo mà học sinh cần có. Ngồi việc tái tạo các tri thức khoa học
theo phương thức mà con người đã phát hiện, khám phá ra những tri thức đó, học sinh
cịn có thể sáng tạo hoặc góp phần sáng tạo các tri thức mới dưới sự hướng dẫn của
giáo viên. Đây là điểm khác nhau giữa hoạt động học của học sinh và các hoạt động
khác.
Hai là, mục đích của hoạt động học tập của học sinh khơng chỉ hướng vào việc
thu thập, tích lũy tri thức mà hướng vào làm thay đổi chính bản thân học sinh. Muốn
biến đổi bản thân, đạt được mục đích hoạt động học tập, người học sinh phải lĩnh hội
được hệ thống tri thức khoa học, những kĩ năng, kĩ xảo cần có mà mục tiêu các mơn
học đã đặt ra. Đồng thời hoạt động học tập của học sinh phải gắn liền với hoạt động tự
học và có mục đích, động cơ rõ ràng.
Ba là, hoạt động học tập của học sinh diễn ra dưới sự điều khiển trực tiếp của
giáo viên và nằm trong khuôn khổ của chương trình giáo dục đào tạo thuộc một mơn
học nhất định, chương trình mơn học được thiết kế theo những mục tiêu, nội dung,
phương thức tổ chức giáo dục và quỹ thời gian đã quy định. Nội dung chương trình
mơn học có tính hệ thống, cơ bản, thống nhất và chun sâu; có tính cập nhật những
thành tựu mới nhất của khoa học, vừa cơ bản vừa hiện đại.

6


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
Cuối cùng, hoạt động học tập của học sinh trung học phổ thông chủ yếu hướng
vào việc tiếp thu những tri thức của chính bản thân hoạt động học tập đó là phương
pháp học tập.
1.1.5.2. Đặc điểm hoạt động học tập của học sinh trung học phổ thông
Hoạt động học tập ở lứa tuổi trung học phổ thơng có nhiều điểm khác biệt so
với hoạt động học tập ở lứa tuổi thiếu niên về nội dung và tính chất các mơn học, cụ

thể:
Một là, tính năng động và độc lập trong học tập: Hoạt động học tập của học
sinh trung học phổ thông đã đặt ra những yêu cầu cao đối với tính tích cực và độc lập.
Việc học tập này đòi hỏi các em phải phát triển mạng mẽ tư duy lí luận, tư duy trừu
tượng,…
Hai là, thái độ trong học tập của học sinh trung học phổ thơng đã có nhiều thay
đổi vì kinh nghiệm sống ngày càng phong phú, các em rất tự giác trong việc hoàn
thành những nhiệm vụ học tập. Nhu cầu được chiếm lĩnh tri thức là một nhu cầu rất cơ
bản của học sinh trung học phổ thơng nói riêng và thanh niên hiện nay nói chung. Tuy
nhiên, thái độ của thanh niên đối với các mơn học có sự lựa chọn do ý nghĩa xã hội của
môn học (Thầy cô giáo dạy có hay khơng? Kiến thức của mơn học có gây hứng thú khi
học hay khơng?...). Vì vậy, xảy ra trường hợp các em chỉ hứng thú và tập trung nhiều
thời gian của mình vào học tập mơn học mình u thích mà ít dành thời gian cho các
mơn học khác. Đó là hiện tượng học lệch hiện nay.
Thứ ba, hứng thú trong học tập biểu hiện ở học sinh trung học phổ thông là
hứng thú học tập ổn định, bền vững và mở rộng hơn đối với thanh niên. Một số em học
sinh xuất hiện hứng thú với một số mơn học nào đó dẫn đến hình thành xu hướng nghề
nghiệp và quyết định đến sự lựa chọn nghề nghiệp sau này của các em.
Ngồi ra, tính chủ định trong học tập của các em phát triển mạnh và chiếm ưu
thế. Thái độ học tập có ý thức đã thúc đẩy sự phát triển tính chủ định trong các quá
trình nhận thức và năng lực điều khiển bản thân của thanh niên trong học tập.

7


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
1.2. Sự phát triển tự ý thức của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thơng

1.2.1 Tìm hiểu chung về sự phát triển tâm lí lứa tuổi Trung học phổ thơng

Trong giai đoạn tuổi 16 đến 18, tâm lí lứa tuổi Trung học phổ thơng có bước
phát triển vượt bậc, biểu hiện ở:
Thứ nhất, về sự phát triển nhận thức và trí tuệ:
- Các thao tác trí tuệ ở giai đoạn này đã đạt đến độ trưởng thành, thể hiện ở việc
học sinh Trung học phổ thông phát triển nhanh khả năng phân tích, trìu tượng hóa,
khái qt hóa và tổng hợp tài liệu lí luận; khả năng độc lập và tính phê phán của tư duy
phát triển mạnh (tư duy phản biện) và sự phát triển trí tuệ của lứa tuổi này đã có sự
phân hóa khá rõ về giới tính.
- Tính độc lập, chủ động, sáng tạo trong nhận thức là phẩm chất tâm lí đặc
trưng. Đặc điểm này thể hiện ở việc học sinh hứng thú học tập sâu sắc hơn, phân hóa
rõ rệt hơn; năng lực nhận thức phát triển ở mức độ cao và đa dạng hơn; óc quan sát
phát triển mạnh; các hoạt động cảm giác, tri giác đạt tới độ tinh tế, nhạy cảm cao và trí
nhớ logic – từ ngữ trừu tượng tăng lên và chiếm ưu thế.
- Từ đây, thấy được phạm vi, đối tượng nhận thức của đa số học sinh Trung học
phổ thông rất rộng và vốn hiểu biết của các em rất phong phú và sâu sắc. Tóm lại, trí
tuệ, tư duy của học sinh Trung học phổ thông đã đạt đến mức độ trưởng thành.
Thứ hai, về giao tiếp và các mối quan hệ:
- Khi giao tiếp với người lớn: Mối quan hệ với người lớn dù vẫn cịn mâu thuẫn
nhưng đã ít hơn trước đó và trở nên bình đẳng hơn; lứa tuổi này các em có thể tự quyết
định một số vấn đề của bản thân hoặc được tham gia vào việc đưa ra các quyết định
đó; sự tơn trọng và trị chuyện từ phía bố mẹ sẽ giúp các em nhanh chóng trưởng thành
theo hướng tích cực nhất và các em có thể thoải mái trò chuyện, tâm sự với bố mẹ để
bố mẹ có thể đồng cảm, thấu hiểu với mình. Nếu bố mẹ không quan tâm, bỏ bê con cái
sẽ khiến các em dễ bị dụ dỗ, lôi kéo theo con đường phạm pháp,…
- Khi giao tiếp với bạn bè đồng trang lứa: Đây là loại giao tiếp chủ yếu và có ý
nghĩa quan trọng trong việc hình thành nhân cách và phát triển tâm lý các em, bao gồm
hai loại chính là nhóm chính quy và nhóm khơng chính quy. Tuổi thanh niên mới lớn
8

Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
là lứa tuổi mang tính chất tập thể nhất và ở lứa tuổi này, quan hệ với bạn bè chiếm vị
trí lớn hơn hẳn so với quan hệ với người lớn tuổi hơn và ít tuổi hơn.
Thứ ba, về mặt tình cảm:
- Tình cảm ở lứa tuổi này có đặc điểm chung đó là sự phát triển tình cảm dần
đạt tới mức trưởng thành và đi tới ổn định, có sự gắn kết hài hịa giữa nhận thức – xúc
cảm – ý chí để dẫn tới hành động và tình cảm ở lứa tuổi này phát triển và góp phần tạo
nên các thuộc tính tâm lí ổn định trong nhân cách của các em.
- Giai đoạn này, tình bạn được nâng lên mức cao hơn so với tuổi thiếu niên, có
sự khác nhau về giới: nữ giới có nhu cầu tình bạn thân mật sớm hơn nam giới và ở lứa
tuổi này, tính cảm xúc cao, tình bạn khác giới có nhiều điểm chung với tình u đơi
lứa.
- Giai đoạn này, cảm xúc giới tính đã trở nên rõ ràng và ổn định hơn so với tuổi
thiếu niên, các điều kiện sinh lí đã hội tụ đủ để có thể sinh con nhưng tâm lí và sức
khỏe chưa thực sự chín muồi. Tình u ở lứa tuổi này là tình cảm lành mạnh nên người
lớn khơng nên can thiệp quá đáng, chế giễu, quở trách mà cần trao đổi, tham vấn và trọ
giúp và cần khắc phục, hạn chế những hiện tượng thiếu lành mạnh trong tình yêu.
Thứ tư, về lí tưởng sống và kế hoạch đường đời:
- Lứa tuổi này có tính tích cực xã hội rất cao. Thể hiện ở nhu cầu tinh thần cao,
nhạy cảm với các sự kiện chính trị, kinh tế, xã hội,…hứng thú nhận thức và tham gia
các hoạt động xã hội, văn hóa, nghệ thuật. Phạm vi, mức độ tham gia vào các sự kiện
được tăng lên.
- Đây là giai đoạn lí tưởng sống và định hướng nghề nghiệp được xác định: Lí
tưởng sống là mục đích, ý nghĩa cuộc đời mà con người hướng tới và sự định hướng
nghề nghiệp là vấn đề quan trọng, đó là sự tự xác định giá trị đạo đức, mức kì vọng
vào bản thân,…
Ngồi những bước phát triển vượt bậc trên của tâm lí lứa tuổi Trung học phổ
thơng, cịn có sự phát triển trong hoạt động học tập đã trình bày ở trên và sự phát triển
sự ý thức mà chúng ta sẽ phân tích cặn kẽ ở dưới đây.

9


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
1.2.2. Sự phát triển tự ý thức của lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông
1.2.2.1. Khái niệm sự phát triển của tự ý thức
Có rất nhiều quan điểm khác nhau được đưa ra để giải thích về sự tự ý thức của
con người. Nhưng đứng trên lập trường tâm lí học, ta có khái niệm sau về sự tự ý thức:
Sự tự ý thức là khả năng con người tự nhận thức, tự tỏ thái độ, tự giáo dục bản thân và
tự đánh giá về bản thân thông qua hoạt động đời sống thường này.
Như vậy, sự phát triển của tự ý thức của con người là quá trình năng lực tự nhận
thức, tự tỏ thái độ, năng lực tự giáo dục và tự đánh giá bản thân được vận dụng, phát
huy thơng qua q trình tác động, giao lưu các sự vật, hiện tượng trong xã hội.
Như đã trình bày, “học sinh trung học phổ thơng” là thuật ngữ để chỉ nhóm học
sinh đầu tuổi thanh niên (từ 15,16 tuổi đến 17, 18 tuổi), đây là giai đoạn phát triển
hồn thiện về nhân cách, tâm lí của con người.
Từ đây, ta có định nghĩa hồn chỉnh về sự phát triển của tự ý thức lứa tuổi
Trung học phổ thông: sự phát triển của tự ý thức lứa tuổi Trung học phổ thơng là q
trình năng lực tự nhận thức, tự tỏ thái độ, tự giáo dục và tự đánh giá bản thân của học
sinh Trung học phổ thơng được vận dụng, phát huy thơng qua q trình học tập, giao
lưu, rèn luyện ở nhà trường, gia đình và xã hội.
1.2.2.2. Đặc điểm sự phát triển tự ý thức của lứa tuổi Trung học phổ thông
Ở giai đoạn này, quá trình tự ý thức diễn ra mạnh mẽ, sơi nổi và có tính đặc thù
riêng. Sự phát triển của tự ý thức bắt nguồn từ yêu cầu của cuộc sống và hoạt động xã
hội và thể hiện ở ba đặc trưng dưới đây:
Thứ nhất, khả năng tự nhận thức bản thân. Ở lứa tuổi Trung học phổ thông, các
em ý thức được diễn biến tâm lí bên trong bản thân mình và ngun nhân gây ra
chúng. “Cái tơi” lúc này là hình ảnh phức tạp thể hiện hiện thực, sự năng động và lí
tưởng. Các em đã có thể nhận thức được những phẩm chất đạo đức, tính cách, ý chí và

thuộc tính bản thân một cách trọn vẹn. Ngồi ra, các em đã có thể tự nhận thức độc lập
theo quan điểm riêng bằng việc tự quan sát.
Chẳng hạn, khi nghe kể câu chuyện hoặc thấy một hình ảnh ngồi đời về một
doanh nhân, về một ca sĩ hoặc kỹ sư nổi tiếng,…học sinh sẽ đánh giá và cũng muốn
10


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
sau này mình như họ, vậy phải làm gì, phải học giỏi thì mới thể hiệncais mình mong
muốn. Đây là biểu hiện của cái tôi lý tưởng.
Thứ hai, khả năng tự tỏ thái độ của bản thân. Có thể thấy, học sinh Trung học
phổ thông biểu hiện thái độ với bản thân khá mạnh mẽ và rõ nét. Chẳng hạn như khi
hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ hoặc thực hiện tốt các vai trò khác nhau, các em sẽ tỏ
thái độ thực sự vui sướng, tự hào, tự tin,…
Lòng tự trọng, tính phê phán của học sinh Trung học phổ thông cũng rất cao,
nhu cầu tự khẳng định được phát triển mạnh mẽ và quan trọng, giai đoạn này các em
đã biết điều chỉnh cảm xúc, hành vi của mình. Qua đây, để thấy được cần có sự động
viên, khuyến khích để các em phát huy sự tự thể hiện bản thân nhưng đồng thời cũng
cần có sự giúp đỡ kịp thời để các em vượt qua được mặc cảm, sự tự ti.
Thứ ba, khả năng là tự đánh giá bản thân. Khi ở lứa tuổi 16,17, các em đã biết
dựa trên các cơ sở khi đánh giá bản thân, đánh giá một sự vật, hiện tượng xung quanh,
có thể hiểu rõ mình ở những phẩm chất phức tạp và có khả năng tự đánh giá đúng ưu
điểm và nhược điểm của bản thân,
Biểu tượng về “cái tôi” trong giai đoạn đầu của lứa tuổi này chưa rõ nét nhưng
qua giao tiếp, giúp đánh giá bản thân chính xác hơn. Biểu tượng về nhân cách bao gồm
phẩm chất, năng lực, tính cách tốt đẹp mang tính khái quát hơn ở độ tuổi thiếu niên.
Chẳng hạn, khi một học sinh đánh giá quá cao phẩm chất và năng lực của mình thì sẽ
tỏ ra tự cao, tự đại, coi thường mọi người xung quanh. Bên cạnh đó, tính tự tin vào ước
mơ, nguyện vọng của thanh niên có khi khơng có cơ sở, hay hấp tấp, vội vàng hoặc

nơn nóng. Đến khi vấp ngã, sẽ cảm thấy thất vọng, đánh giá thấp bản thân, đánh mất đi
chính mình và sự tự tin.
Cuối cùng là đặc trưng về khả năng tự giáo dục. Học sinh Trung học phổ thông
tiến hành tự giáo dục để hoàn thiện nhân cách bản thân và ở các em, thường có u
cầu cao với mình và nghiêm khắc với bản thân. Bên cạnh đó, các em đã biết lập
chương trình và kế hoạch rèn luyện, có ý chí và có nghị lực khá cao trong việc tự rèn
luyện. Tính tổ chức, kỷ luật của thanh niên tăng lên rõ rệt, tính xung động giảm hơn so
với độ tuổi thiếu niên. Qua đây, chúng ta nhận ra rằng giáo viên nên “chỉ hướng đi”
cho học sinh chứ không nên “dẫn” học sinh đi.
11


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
CHƯƠNG 2: ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG VẬN DỤNG ĐẶC ĐIỂM HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP VÀ SỰ PHÁT TRIỂN
CỦA TỰ Ý THỨC
2.1. Thực trạng việc định hướng nghề nghiệp của học sinh Trung học phổ thông
Nghề nghiệp là một yếu tố quan trọng quyết định đến tương lai của mỗi các
nhân. Vài năm trở lại đây, học sinh và phụ huynh lứa tuổi Trung học phổ thông đã thực
sự quan tâm đến vấn đề định hướng nghề nghiệp cho các em. Các bậc phụ huynh đã
tìm hiểu, trị chuyện, giúp đỡ các em để từ đó, hiểu các em hơn, nắm được về tâm tư
tình cảm, ước mớ, lý tưởng của các em và dựa vào đó, để đưa ra những lời khuyên
định hướng về nghề nghiệp, tương lai sau này.
Định hướng nghề nghiệp với mục đích là phát triển, bồi dưỡng tiềm năng sáng
tạo của cá nhân học sinh, giúp các em hiểu mình và hiểu yêu cầu của nghề nghiệp,
chuẩn bị cho các em sự sẵn sàng tâm lý để có thể đi vào những ngành nghề đa dạng
trong xã hội. Trên cơ sở đó, đảm bảo sự phù hợp nghề nghiệp cho mỗi cá nhân. Hay
nói cách khác, định hướng nghề nghiệp nhằm hình thành và phát triển năng lực định
hướng nghề nghiệp cho học sinh lứa tuổi Trung học phổ thông.

Hiện nay, các em học sinh Trung học phổ thông lựa chọn nghề nghiệp chủ yếu
là dựa trên sở thích và lời khuyên của gia đình, chứ các em chưa thực sự nắm được
khả năng, năng lực, kĩ năng, kĩ xảo của mình có phù hợp với một nghề nghiệp nào đó
hay khơng. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều bạn trẻ khơng tìm được việc làm sau khi
ra trường, làm lãng phí nguồn đào tạo của xã hội và lãng phí nhân lực trẻ.
Có thể thấy, việc giáo dục định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ
thông hiện nay không chỉ là vấn đề của riêng ngành giáo dục mà là vấn đề chung của
chung toàn xã hội bởi lứa tuổi học sinh Trung học phổ thông chính là nguồn nhân lực
tương lai của đất nước. Là yếu tố quan trọng trong việc định hình lên nền kinh tế xã
hội trong tương lai.
Tuy nhiên, định hướng nghề nghiệp cho lứa tuổi Trung học phổ thông chưa
được nhà trường coi trọng, nội dung sơ sài và không dành đủ thời gian để cung cấp
cho các em những thông tin cần thiết để định hướng tương lai sau này. Điều này ảnh
12


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
hưởng rất lớn đến dự định nghề nghiệp cũng như việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai
của các em học sinh Trung học phổ thông.
2.2. Giải pháp định hướng nghề nghiệp cho học sinh Trung học phổ thông vận
dụng đặc điểm hoạt động học tập và sự phát triển tự ý thức
2.2.1. Về phía Bộ Giáo dục và đào tạo
Có thể thấy, việc định hướng nghề nghiệp là hoạt động nhằm giúp cá nhân
hướng tới nghề nghiệp một cách chính xác trong q trình hình thành và phát triển
nghề nghiệp của mỗi cá nhân. Nếu cá nhân học sinh nhận thức được những giá trị nghề
nghiệp, những yêu cầu, địi hỏi của nghề sau đó so sánh, đối chiếu chúng với những
năng lực, nguyện vọng, hứng thú của bản thân thì các em sẽ có một thái độ đúng đắn
trong dự định chọn nghề và dẫn tới việc chọn nghề một cách phù hợp. Do vậy, vấn đề
định hướng nghề nghiệp là rất quan trọng và có ý nghĩa trong sự nghiệp giáo dục và

đào tạo con người, đặc biệt là thế hệ trẻ bởi đây là giai đoạn các em hồn thiện về nhân
cách, tâm lí và sự tự ý thức về trách nhiệm của bản thân đối với gia đình, xã hội được
nâng cao.
Tuy nhiên hiện nay, chương trình giáo dục về định hướng nghề nghiệp ở các
trường Trung học phổ thông chỉ được coi là một phần rất nhỏ trong kế hoạch giảng dạy
của nhà trường. Chính vì vậy, các cơ quan giáo dục của Bộ Giáo dục và đào tạo cần
xem xét và nghiên cứu để đưa ra nội dung chương trình giáo dục định hướng nghề
nghiệp vào chương trình dạy học chính khóa ở nhà trường phổ thông nhằm giúp đỡ,
đưa ra phương hướng cho học sinh trong việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai.
2.2.2. Về phía nhà trường
Đầu tiên, các nhà trường trung học trung học phổ thông cần bồi dưỡng và nâng
cao nhận thức về giá trị các nghề nghiệp trong xã hội cho giáo viên. Bên cạnh đó, bồi
dưỡng thêm các khóa học về tâm lí cho giáo viên để họ có thể nắm bắt được tâm lí,
nhìn nhận được nhân cách của từng bạn học sinh. Từ đó, để giáo viên có thể định
hướng, đưa ra phương hướng phù hợp cho từng bạn học sinh tùy vào năng lực, kĩ
năng, kĩ xảo của từng người,…

13


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
Thứ hai, khi giảng dạy các mơn văn hóa ở nhà trường phổ thơng, giáo viên cần
phải tìm hiểu những tư liệu nói về nghề nghiệp và giá trị nghề nghiệp, đồng thời nên
giảng dạy theo dạng tích hợp vì các mơn học đều có khả năng định hướng nghề nghiệp
rất tốt. Mỗi mơn học sẽ góp phần kiến thức vào việc phát triển một mặt, một lĩnh vực
nào đó thơng qua hoạt động học tập của học sinh.
Thứ ba, các trường trung học phổ thông nên giáo dục cho học sinh về quan
điểm, thái độ, ý thức lao động mới,…nhằm xây dựng ý thức, lí tưởng đúng đắn, lành
mạnh, xóa bỏ những quan niệm sai lầm, khơng đúng trong việc đánh giá, nhìn nhận về

giá trị của từng nghề để có ý thức đúng đắn hơn về nghề nghiệp và sự hiểu biết sâu sắc
về khả năng và trách nhiệm của bản thân trong lao động nghề nghiệp phù hợp với yêu
cầu phát triển của kinh tế - xã hội.
Bên cạnh đó, đội ngũ lãnh đạo nhà trường cần phải tiếp tục đổi mới phương
pháp, nội dung, hình thức tổ chức hoạt động định hướng nghề nghiệp. Các trường nên
có phịng hướng nghiệp, trong đó giới thiệu các sách báo nói về nghề nghiệp, giới
thiệu sơ đồ nghề nghiệp trong cả nước và ở địa phương, các cơ sở đào tạo nghề để đẩy
mạnh phong trào tìm hiểu về nghề nghiệp của học sinh.
Tiếp theo, cần tăng cường tổ chức các buổi tham quan thực tế đến các cơ sở sản
xuất, tổ chức nhiều các hoạt động ngoài giờ lên lớp, nói chuyện chuyên đề cho học
sinh giao lưu trực tiếp với các chủ doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất, qua đó hình thành
nên tấm giương trong công việc để các em hướng tới và động viên, khuyến khích các
em trực tiếp tham gia lao động sản xuất tại các cơ sở trong các lĩnh vực nghề nghiệp
nhất định vào những khoảng thời gian rảnh rỗi để phát triển năng lực nghề nghiệp, kĩ
năng, kĩ xảo của bản thân. Qua đó, cũng góp phần giúp học sinh nhận thức được giá trị
của các nghề, điều kiện làm việc cũng như yêu cầu của nghề với người lao động để có
sự điều chỉnh kịp thời khi lựa chọn nghề nghiệp.
2.2.3. Về phía gia đình
Mỗi gia đình nên có sự kết hợp chặt chẽ với nhà trường và các tổ chức giáo dục
hướng nghiệp để có được những thơng tin quan trọng và kịp thời về thị trường nghề
nghiệp, về nhu cầu nhân lực của thị trường lao động, về giá trị các nghề trong xã hội
để có thể thay đổi những quan điểm sai lệch về các ngành nghề, các bậc phụ huynh
14


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên
Liên hệ Zalo: 0389632001
còn cần quan tâm hơn nữa tới con em mình để biết được sở thích, nhu cầu, nguyện
vọng cũng như năng lực của các con từ đó góp phần giúp các con lựa chọn nghề
nghiệp tương lai sao cho phù hợp.

Các bậc phụ huynh cũng chú ý tới việc phát triển tài năng, năng lực của con em
mình thơng qua việc cho các em tham gia các phong trào xã hội, các lớp học năng
khiếu để các em được rèn rũa về tài năng của mình. Đây cũng là một việc làm nhằm
phát triển sự ý thức, say mê trong công việc của các em học sinh, đặc biệt là lứa tuổi
trung học phổ thơng.
Ngồi ra, cần có sự cố gắng nỗ lực phấn đấu ở các em học sinh bằng việc đẩy
mạnh hoạt động học tập để nắm vững những tri thức cơ bản hiện đại mà nhà trường
phổ thơng cung cấp vì đây sẽ là cơ sở để các em hiểu rõ hơn về các giá trị nghề
nghiệp. Trên cơ sở đó, các em sẽ có thái độ và hành động đúng đắn trong khi lựa chọn
nghề nghiệp. Ngoài ra các em cần phải nắm bắt kịp thời thông tin về nghề nghiệp từ
mọi nguồn khác nhau như gia đình, nhà trường, bạn bè, sách báo, các phương tiện
thơng tin đại chúng,…để có những suy nghĩ và hành động phù hợp trong dự định nghề
nghiệp tương lai của mình.
Trên đây là một số giải pháp căn bản nhằm đẩy mạng khả năng định hướng
nghề nghiệp ở lứa tuổi học sinh trung học phổ thông đối với các đối tượng cụ thể. Có
thể thấy, những giải pháp này tập trung vào việc xây dựng, hoàn thiện nhân cách, tâm
lí cho lứa tuổi trung học phổ thơng nói chung và thúc đẩy hoạt động học tập và sự phát
triển tự ý thức ở các em.

PHẦN 3: KẾT LUẬN
Định hướng nghề nghiệp là một vấn đề lớn, thu hút sự quan tâm của toàn xã
hội. Hiện nay, các nhà nghiên cứu cho rằng giáo dục định hướng nghề nghiệp không
chỉ quan trọng đối với đối tượng học sinh trung học phổ thơng mà cịn đối với cả sinh
viên các trường đại học, cao đẳng,…Định hướng nghề nghiệp là quá trình tác động từ
phía gia đình, nhà trường, xã hội đến người học sinh nhằm giúp định hướng công việc,

15


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên

Liên hệ Zalo: 0389632001
là cơ sở để các em chọn cho mình một ngành nghề phù hợp với bản thân và nhu cầu
của đời sống xã hội.
Để phát triển phương hướng nghề nghiệp tương lai thì một trong những việc
làm cần thiết đó là đẩy mạnh xây dựng, hồn thiện nhân cách ở lứa tuổi học sinh trung
học phổ thông và phát triển năng lực, kĩ năng, kĩ xảo của bản thân. Nếu như ở tuổi
17,18 mà chúng ta vẫn không biết mình là con người hướng nội hay hướng ngoại,
thiên về mảng tự nhiên hay về mảng xã hội, là người tự tin hay dè dặt,… thì thật khó
để bản thân mình, hay người khác đưa ra lời khuyên định hướng nghề nghiệp.
Cuộc sống đa dạng và phong phú, không chỉ là có việc làm, nhưng nghề nghiệp
lại giữ một vị trí hết sức quan trọng trong suốt cuộc đời mỗi người. Điều quan trọng
nhất là được sống hạnh phúc, sống làm việc với đam mê, thế mạnh của mình. Để làm
được điều đó, cần xem xét tố chất của mình, khả năng của mình, mạnh ở mặt nào, có
thể phát huy ở ngành nào, nghề gì? Đây là tiêu chí quan trọng nhất: Một khi phát huy
được khả năng, việc làm có hiệu quả, sự hứng thú nghề nghiệp ngày càng tăng, cơ hội
thành công nhất định sẽ đến.

PHẦN 4: DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Ngọc Bích (1996). “Tâm lý học nhân cách”, NXB Giáo dục, Hà Nội.
2. PGS, TS Đặng Thanh Nga (2019). “Giáo trình tâm lý học đại cương”, NXB
Công an nhân dân, Hà Nội.
3. Luật sư Nguyễn Văn Dương (2021), “Phân tích cấu trúc tâm lý của hoạt động, ứng
dụng của nó trong hoạt động học tập”. Truy cập từ: />4. Vũ Thị Hiền (2019), “Định hướng nghề nghiệp cho học sinh trường THPT Đông
Thụy Anh”. Truy cập từ: />5. Nguyễn Nhung (05/08/2019), “Định hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT – một
bước đệm quan trọng”. Truy cập từ: />
16


Nhận làm bài thuê lý luận chính trị, khoa học xã hội & nhân văn giá rẻ sinh viên

Liên hệ Zalo: 0389632001
6. Lý Minh Tiên (2015), “Sự phát triển của tự ý thức”. Truy cập từ:
/>
17