báo cáo thực tập quản lý chất thải rắn
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (676.23 KB, 39 trang )
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
TRƯỜNG ………………….
KHOA……………………….
----------
Báo cáo tốt nghiệp
Đề tài:
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
MỤC LỤC
GVHD:Trân Văn Dũng
1
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN..............................................................................................................................1
MỤC LỤC.....................................................................................................................................................1
LỜI MỞ ĐẦU.................................................................................................................................................3
Chương 1......................................................................................................................................................4
GIỚI THIỆU CHUNG.......................................................................................................................................4
1.1. Tính cần thiết của đề tài.......................................................................................................................4
Chương 2......................................................................................................................................................6
TỔNG QUAN VỀ RÁC THẢI Y TẾ.....................................................................................................................6
2.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT THẢI Y TẾ.............................................................................................................6
2.1.1. Nguồn phát sinh chất thải rắn y tế.....................................................................................................6
Chương 3....................................................................................................................................................23
HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN TẠI CÁC BỆNH VIỆN Ở VIỆT NAM.................................................23
3.1. Phân loại, thu gom chất thải bệnh viện...............................................................................................23
Chương 4....................................................................................................................................................29
HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN TẠI MỘT SỐ BỆNH VIỆN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH...............................29
4.1. Sơ lược về tỉnh Gia Lai.........................................................................................................................29
4.1.1.Vị trí địa lý.........................................................................................................................................29
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................................................38
GVHD:Trân Văn Dũng
2
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
LỜI MỞ ĐẦU
Hiện tại chất thải bệnh viện đang trở thành vấn đề môi trường và xã hội cấp bách ở
nước ta, nhiều bệnh viện trở thành nguồn gây ô nhiễm cho khu dân cư xung quanh, gây
dư luận cho cộng đồng. Các chất thải y tế có chứa đựng các yếu tố truyền nhiễm là chất
độc hại có trong rác y tế, các loại hố chất và dược phẩm nguy hiểm, các chất thải phóng
xạ, các vật sắc nhọn, v.v. những người tiếp xúc với chất thải y tế nguy hại đều có nguy cơ
nhiễm bệnh tiềm tàng, bao gồm những người làm việc trong các cơ Sở Y Tế, những người
bên ngoài làm việc thu gom chất thải y tế và những người trong cộng đồng bị phơi nhiễm
với chất thải do sự sai sót trong khâu quản lý chất thải.Các chất thải y tế này có chứa các
chất hữu cơ nhiễm mầm bệnh ô gây nhiễm, bệnh tật nghiêm trọng cho môi trường xung
quanh bệnh viện ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ người dân.
Gia Lai là một tỉnh miền núi phía bắc Tây Nguyên. Dân số chủ yếu là đồng bào
dân tộc, lượng dân nhập cư vào tỉnh ngày càng nhiều. Khí hậu 2 mùa, mùa mưa kéo dài,
lượng mưa nhiều, độ ẩm cao, thường xảy ra các vụ dịch bệnh đặt biệt là trong các huyện
vùng sâu, vùng xa gây áp lực cho ngành y tế của tỉnh. Điều kiện kỹ thuật, cơ sở vật chất
của tỉnh cịn gặp nhiều khó khăn. Phần lớn các bệnh viện trong tỉnh hiện nay đều tiếp
quản lại cơ sở của chế độ cũ, chưa được xây dựng lại. Hạ tầng cơ sở khơng có gì, khơng
gian kiến trúc cịn nhiều hạn chế. Phải đối đầu với những thách thức về mọi mặt như vấn
đề thu gom và xử lý rác thải y tế chưa đạt tiêu chuẩn, khơng đúng qui định, chưa có hệ
thống xử lý. Hiện trạng việc xử lý chất thải bệnh viện kém hiệu quả gây dư luận trong
cộng đồng và đặt ra nhiều thách thứ đối với nhiều cấp, ngành, đặc biệt là ngành môi
trường và y tế. Tuy nhiên giải quyết vấn đề này không phải một sớm một chiều vì có rất
nhiều khó khăn. Nguồn kinh phí đầu tư cho xử lý chất thải y tế là rất lớn, chưa kể chi phí
cho sử dung đất, phương tiện thu gom, vận chuyển, kinh phí vận hành và bào trì. Bên
cạnh đó nhận thức về thực hành xử lý chất thải trong các bộ y tế, nhân viên làm công tác
xử lý chất thải và bệnh nhân còn chưa cao. Sự quan tâm của một số lãnh đạo còn chưa
được đầy đủ, các giải pháp về xử lý chất thải cịn chưa được đồng bộ và tuy đã có luật bảo
vệ môi trường, qui chế quản lý chất thải nguy hại do thủ tướng chính phủ ban hành, qui
chế chất thải y tế do Bộ trưởng Bộ Y Tế ban hành nhưng các văn bản pháp qui vẫn chưa
thâm sâu vào đời sống.
GVHD:Trân Văn Dũng
3
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Chương 1
GIỚI THIỆU CHUNG
1.1. Tính cần thiết của đề tài
Tại Gia Lai hiện nay ô nhiễm môi trường đang diễn ra ở nhiều lĩnh vực với mức độ
khác nhau trong đó có y tế. Có thể nói ơ nhiễm trong ngành Y Tế đang diễn ra khá trầm
trọng mà nổi bật là ở các bệnh viện.
Mạng lưới y tế ngày càng phát triển đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của
nhân dân bên cạnh đó cũng đặt ra nhiều vấn đề cần phải giải quyết, đặt biệt là trong vấn
đề quản lý rác thải y tế.
Rác thải y tế bao gồm chất thải nguy hại như: kim tiêm, găng tay, cao su, bông,
băng thấm dịch hoặc máu, các loại thuốc quá hạn, bệnh phẩm và rác thải phóng xạ. Tuy
chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ so với chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp nhưng chất thải rắn
y tế và bệnh phẩm lại có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường và lây truyền dịch bệnh, ảnh
hưởng đến sức khoẻ người dân nếu không được xử lý đúng mức.
Do chất thải bệnh viện ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ cộng đồng nên công tác thu
gom và xử lý phải triệt để.
Nhưng, hiện nay khâu quản lý rác thải của các cơ sở y tế còn hết sức lỏng lẻo. Hầu
hết rác thải y tế, các bệnh phẩm chưa được phân loại theo đúng chuẩn loại, chưa được khử
khuẩn trước khi thải bỏ, khơng có nhà lưu chứa hoặc có nhưng khơng đúng tiêu chuẩn,
khơng đảm bảo vệ sinh và có nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng.
1.2. Mục tiêu của đề tài
Đề tài tập trung vào 2 vấn đề chính:
− Đánh giá hiện trạng thu gom và xử lý chất thải rắn tại một số bệnh viện trên địa
bàn tỉnh Gia Lai.
− Đề xuất các biện pháp để thu gom và xử lý chất thải rắn bệnh viện phù hợp với
điều kiện tỉnh.
1.3. Nội dung đề tài
Để đạt được những mục tiêu trên, nội dung đề tài bao gồm:
− Tìm hiểu điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của tỉnh.
− Khảo sát thực tế tình hình phân loại, thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn
tại một số bệnh viện trên địa bàn tỉnh.
− Hiện trạng hệ thống quản lý chất thải rắn của tỉnh.
− Các vấn đề còn tồn tại trong hệ thống quản lý chất thải bệnh viện của tỉnh.
− Đề xuất một số biện pháp quản lý chất thải trên địa bàn tỉnh:
GVHD:Trân Văn Dũng
4
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Phương án trong việc phân loại, thu gom, vận chuyển, tiêu huỷ chất thải.
Phương án cải thiện hệ thống quản lý rác thải trên địa bàn tỉnh.
Một số phương án khả thi khác
1.4. Phương pháp nghiên cứu
− Phương pháp thu thập, kế thừa và tổng hợp các tài liệu liên quan đến bệnh viện
trên địa bàn tỉnh (thu thập các tài liệu, số liệu có liên quan đến nội dung đề tài từ
các bệnh viện, Sở Y Tế, Sở Tài Nguyên và Môi Trường, từ thầy cơ, từ sách báo,
thơng tin trên mạng. v.v. Sau đó sẽ lựa chọn những thông tin cần thiết nhất)
− Phương pháp điều tra, khảo sát (khảo sát tình hình thực tế tại các bệnh viện trên
địa bàn tỉnh) bằng phiếu điều tra.
− Phương pháp tổng hợp phân tích và xử lý các số liệu (từ các số liệu thu thập
được, tổng hợp lại và đưa ra 1 số liệu thống nhất, chính xác nhất làm cơ sở đánh
giá và giải quyết các vấn đề cần quan tâm)
− Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia (của thầy cô, những người có liên
quan, ý kiến đóng góp của một số nhân viên trong bệnh viện)
− Phương pháp so sánh.
1.5. Ý nghĩa thực tiễn
− Đánh giá được tình hình thu gom, xử lý chất thải rắn bệnh viện trên địa bàn tỉnh.
− Đề xuất những biện pháp khả thi nhằm làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường cho
các bệnh viện trong tỉnh, một trong những vấn đề cấp bách hiện nay.
1.6. Giới hạn nghiên cứu của đề tài
Khảo sát tại 20 bệnh viện điển hình trên địa bàn tỉnh Gia Lai.
GVHD:Trân Văn Dũng
5
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Chương 2
TỔNG QUAN VỀ RÁC THẢI Y TẾ
2.1. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHẤT THẢI Y TẾ
2.1.1. Nguồn phát sinh chất thải rắn y tế
2.1.1.1.Các định nghĩa
a/ Chất thải y tế
Là chất thải phát sinh trong các cơ sở y tế, từ các hoạt động khám chữa bệnh, các
dịch vụ chăm sóc sức khoẻ, xét nghiệm, chuẩn đốn, các hoạt động trong cơng tác phịng
bệnh, các hoạt động nghiên cứu và đào tạo về y sinh học.
Chất thải y tế có thể ở dạng rắn, lỏng và khí.
Chất thải y tế thường bao gồm cả các loại chất thải có đặc tính và tác động đối với
mơi trường sức khoẻ giống như các chất thải thông thường khác.
b/ Chất thải nguy hại
Là chất thải có chứa các chất hoặc hố chất có một trong các đặc tính gây nguy hại
trực tiếp (dễ cháy, dễ nổ, làm ngộ độc, gây ăn mịn, dễ lây nhiễm với các đặc tính nguy
hại), hoặc tương tác với các chất khác gây nguy hại tới mơi trường và sức khoẻ con
người.
Do có các đặc tính và tiềm năng gây rủi ro về mơi trường và sức khoẻ mà các loại
chất thải y tế nguy hại đòi hỏi phải được thu gom, phân lập và tiêu huỷ theo những qui
trình đặc biệt và đảm bảo an tồn có áp dụng các cơng nghệ phức tạp và thường là tốn
kém để tránh thoát thải ra mơi trường bên ngồi.
c/ Chất thải y tế nguy hại
Là chất thải có một trong các thành phần như: máu, dịch cơ thể, chất bài tiết, các
bộ phận hoặc cơ quan con người, động vật, bơm, kim tiêm và các vật sắc nhọn, dược
phẩm, hố chất và các chất phóng xạ dùng trong y tế. Nếu những chất này không được
huỷ sẽ gây nguy hại cho môi trường và sức khoẻ con người.
d/ Quản lý chất thải y tế nguy hại
Là các hoạt động kiểm soát chất thải trong suốt quá trình từ khi chất thải phát sinh
đến xử lý bắt đầu từ khâu thu gom, vận chuyển, lưu trữ và tiêu huỷ chất thải y tế nguy hại.
e/ Thu gom
Là việc tách, phân loại, tập hợp, đóng gói và lưu trữ tạm thời tại điểm tập trung của
cơ sở y tế.
f/ Vận chuyển
GVHD:Trân Văn Dũng
6
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Là q trình chun chở chất thải từ nơi phát sinh đến xử lý ban đầu, lưu trữ, tiêu
huỷ.
g/ Xử lý ban đầu
Là quá trình khử khuẩn hoặc tiết khuẩn các chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao
ngay gần nơi phát sinh khi vận chuyển tới nơi lưu trữ hoặc tiêu huỷ.
h/ Tiêu huỷ
Là quá trình sử dụng cơng nghệ nhằm cơ lập (bao gồm cả chôn lấp) chất thải nguy
hại làm mất khả năng nguy hại đối với môi trường và sức khoẻ con người.
2.1.1.2. Cách xác định chất thải y tế
Để xác định nguồn phát thải, tải lượng của chất thải y tế nói chung và tỷ lệ chất
thải rắn nguy hại nói riêng có rất nhiều cách đánh giá khác nhau và chưa thực sự thống
nhất.
Một cách tiếp cận thuyết phục để có thể dự báo, ước lượng chất thải y tế nói chung
và số lượng hay tỷ lệ chất thải y tế nguy hại nói riêng phải dựa vào các yếu tố sau:
Số lượng, đặc điểm, phạm vi cứu chữa, qui mô khám bệnh, điều trị của tất cả
các cơ sở y tế.
Số lượng giường bệnh tại bệnh viện và các cơ sở y tế có giường bệnh từ tuyến
huyện và tương đương trở lên bao gồm cả các bệnh viện do ngành y tế quản lý
và do các ngành khác quản lý.
Lượng chất thải y tế phát thải mỗi ngày xác định theo giường bệnh (giường
bệnh của cấp bệnh viện) mỗi ngày.
Tỷ lệ chất thải y tế nguy hại trên tổng chất thải y tế chung của giường bệnh
(giường bệnh cấp bệnh viện) mỗi ngày.
Trên cơ sở này, có thể áp dụng ước lượng khối lượng chất thải của bệnh viện cụ
thể của khu vực, thậm chí có thể ước lượng khối lượng chất thải rắn cho phạm vi toàn
quốc. Các cơ sở y tế ở Việt Nam chủ yếu thuộc ngành y tế được tổ chức phân bố theo 4
cấp:
Các cơ sở y tế trực thuộc Bộ Y Tế
Các cơ sở y tế trực thuộc tỉnh.
Các cơ sở y tế tuyến huyện.
Các cơ sở y tế tuyến xã và tương đương.
Trong đó, qui mơ bệnh viện có từ tuyến huyện gọi là bệnh viện huyện, tuyến tỉnh
gọi là bệnh viện tỉnh và tuyến sau cùng là các bệnh viện tuyến Trung Ương. Đa số các
bệnh viện của các tuyến là qui mô bệnh viện đa khoa, một số bệnh viện chuyên khoa. Các
GVHD:Trân Văn Dũng
7
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
bệnh viện nêu trên là các cơ sở y tế có giường bệnh, thường xuyên hoạt động khám chữa
bệnh và cũng thường xuyên phát thải chất thải rắn y tế.
Một số ngành khác cũng có cơ sở y tế từ tuyến cơ sở cho tới tuyến chun khoa
như Bộ Quốc Phịng, Bộ Cơng An có hẳn một hệ thống y tế từ tuyến Trung Ương tới cơ
sở hoặc một số ngành có bệnh viện riêng như: Bưu Chính Viễn Thơng, Giao Thơng Vận
Tải, Nơng Nghiệp và Phát Triển Nơng Thơn.
Trong cách xác định trên đây cịn chưa đánh giá được nguồn và số lượng thải tại
các trạm y tế xã, phòng mạch tư nhân và các hoạt động từ các cơ sở đào tạo, nghiên cứu
sinh học.
Dưới đây là một số tài liệu đã công bố số lượng phát thải chất thải rắn y tế mỗi
giường bệnh/ngày, tỷ lệ chất thải rắn y tế nguy hại, tải lượng chung toàn quốc.
Bảng 2.1: Lượng chất thải rắn y tế trung bình trên giường bệnh/ngày.
STT
Nguồn
Năm kg/GB/ngày
1
Phạm Thị Ngọc Bích, Phạm Ngọc Châu. Kinh nghiệm bước
đầu xử lý chất thải tại một số bệnh viện cấp tỉnh ở Việt Nam, 1996
hội thảo Việt Nam – Thuỵ Điển.
2,27
2
URENCO Hà Nội. Báo cáo nghiên cứu khả thi xây dựng
1996
xưởng đốt CTYT Hà Nội.
2,45
3
Phạm Song. Hội thảo quản lý chất thải bệnh viện.
1998
2,27
4
Phạm Thị Ngọc Bích. Hội thảo xử lý chất thải bệnh viện.
1998
2,45
5
Nguyễn Xuân Nguyễn. Hội thảo quản lý chất thải bệnh viện.
1998
2,27
6
Nguyễn Kim Thi. Hội thảo quản lý chất thải bệnh viện.
1998
1,17
7
Nguyễn Văn Lộ. Hội thảo xử lý chất thải bệnh viện.
1998
2,27
Giá trị trung bình.
2,21
(Nguồn: Mơi trường bệnh viên nhìn từ góc độ quản lý chất thải - 2004)
Như vậy lượng chất thải rắn y tế trung bình phát thải theo mỗi giường bệnh tại
tuyến bệnh viện mỗi ngày là 2,21 kg/GB/ngày. Tuy nhiên hệ số phát thải này chỉ nên áp
dụng cho tuyến tỉnh và tương đương. Các bệnh viện tuyến huyện sẽ có hệ số phát thải
thấp hơn do phạm vi cứu chữa, khả năng áp dụng các kỹ thuật ở mức thấp hơn.
Về đặc điểm chất thải và tỷ lệ chất thải y tế nguy hại cũng có khá nhiều nghiên cứu
cơng bố các số liệu khá tương đồng với nhau. Bảng dưới đây xin giới thiệu một số số liệu
được công bố. (Xem phụ lục 1)
GVHD:Trân Văn Dũng
8
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Hầu hết các tác giả đều đưa ra các số liệu tương đối gấn nhau thống nhất tỷ lệ chất
thải y tế nguy hại trong tổng chất thải y tế nói chung là 20% với đặc điểm tỷ trọng 130
kg/m3, hàm lượng tro còn lại sau khi đốt là 9,76% và nhiệt trị trung bình l2537 Kcal/kg.
Kết luận chung:
Hệ số phát thải chất thải rắn y tế: 2,21 kg/GB/ngày
Tỷ lệ chất thải rắn nguy hại: 20% (tương đương)
Từ cơ sở dữ liệu lượng chất thải y tế trung bình giường bệnh ngày, tỷ lệ chất thải y
tế nguy hại trong tổng số chung và số lượng giường bệnh tại các cơ sở y tế từ tuyến huyện
trở lên và tương đương có thể xác định được tổng lượng chất thải y tế nguy hại phải xử lý
theo địa bàn và theo khu vực cho mỗi bệnh viện.(Xem phụ luc 2).
Tính chung cho tồn quốc, lượng chất thải từ các hoạt động dịch vụ chăm sóc sức
khoẻ, dịch vụ y tế là:
Chất thải rắn y tế chung: 252 tấn/ngày
Chất thải rắn y tế nguy hại: 50 tấn/ngày
Trong đó 2 thành phố có tải lượng lớn nhất là:
Tp Hồ Chí Minh: 31,3 tấn chất thải rắn y tế chung, trong đó có 6,2 tấn chất thải
rắn y tế nguy hại
Tp Hà Nội: 26,5 tấn chất thải rắn y tế chung, trong đó có 5,3 tấn chất thải rắn y
tế nguy hại
2.1.2. Khuynh hướng phát thải chất thải y tế
a/ Đối với chất thải y tế chung
Tổng lượng chất thải y tế chung ít biến đổi do tổng số giường bệnh tương đối ổn
định. Mặc dù có sự gia tăng số giường bệnh của các bệnh viện tuyến huyện trở lên trong
các giai đoạn từ 1995 tới nay nhưng số giường bệnh tại các cơ sở y tế khác như trạm y tế
cơ quan, điều dưỡng lại giảm.
b/ Chất thải y tế nguy hại
Tuy tổng thải chung chất thải y tế tăng ít hoặc chỉ tăng nhẹ, nhưng lượng chất thải
y tế nguy hại phải xử lý đặc biệt lại gia tăng lên theo thời gian do 2 xu thế sau:
Tăng tỷ lệ sử dụng các dụng cụ dùng một lần như kim bơm tiêm, đè lưỡi, găng
tay phẫu thuật, ống thông, túi thu dịch dẫn lưu, bông băng, vải trải phẫu thuật,
quần áo phẫu thuật .v.v.
Tăng số lượng các giường bệnh ở cơ sở điều trị từ tuyến huyện và tương
đương trở lên.
Ngày càng ứng dụng nhiều hơn các kỹ thuật cao trong tất cả các khâu từ khám
bệnh, xét nghiệm, chuẩn đoán và điều trị.
GVHD:Trân Văn Dũng
9
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Bảng 2.2: Sự gia tăng chất thải y tế theo thời gian ở Việt Nam
Chỉ số
1995
1997
1998
1999
2000
2001
2002
Giường bệnh (1000 giường)
115,5 118,0 118,0 120,3 120,1 121,9 122,5
CTR y tế chung (tấn/ngày)
248,3 253,7 253,7 258,6 258,2 262,1 263,9
CTR y tế nguy hại
(tấn/ngày)
55,4
56,6
56,6
57,7
57,6
58,5
58,9
2.1.3. Nguồn và phân loại chất thải rắn y tế
Theo định nghĩa, chất thải rắn y tế nguy hại là chất thải dạng rắn phát sinh trong
các cơ sở y tế, từ các hoạt động khám chữa bệnh, chăm sóc, xét nghiệm, phịng bệnh,
nghiên cứu, đào tạo.
Việc phân loại và xác định chất thải y tế của đa số các nước trên thế giới, kể cả các
nước trong khu vực cũng như hướng dẫn của tổ chức y tế thế giới (WHO) khá nhất quán
và nhìn chung đều bao gồm các loại chính như sau:
a/ Nhóm chất thải lâm sàng (clinical waste): bao gồm 5 phân nhóm khác nhau
là:
Nhóm A: chất thải nhiễm khuẩn (infectious waste): vật liệu thấm máu, dịch,
băng gạc, bông băng, túi đựng dịch, dẫn lưu v.v.
Nhóm B: các vật sắc nhọn (sharps): như các loại kim tiêm, lưỡi dao mổ, dao
lam dùng trong y tế, ống thuốc tiêm vỡ v.v.
Nhóm C: chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao phát sinh từ các phịng xét nghiệm
như găng tay, lam kính, bệnh phẩm v.v.
Nhóm D: (chất thải dược phẩm bao gồm dược phẩm quá hạn, bị nhiễm khuẩn,
thuốc gây độc tế bào kể cảc các lọ thuốc đã được sử dụng nhưng cịn tồn lưu dư
lượng, và hố chất có tính gây độc đối với tế bào.
Nhóm E: bệnh phẩm (pathological waste): nhóm này bao gồm các mơ và cơ
quan người, động vật, một phần chi thể bị cắt bỏ do các can thiệp phẫu thuật
(cần lưu ý là đối với nhóm chất thải này thì ngay cả khi chúng khơng chứa
nguồn lây nhiễm nhưng cũng vẫn có khả năng gây ra tác động tâm lý rất
mạnh).
b/ Nhóm chất phóng xạ
Nhóm chất thải phóng xạ phát sinh từ các hoạt động chuẩn đoán, hoá trị liệu và
nghiên cứu như ống tiêm, bơm tiêm, giấy thấm, gạc sát khuẩn có sử dụng hoặc bị nhiễm
các đồng vị phóng xạ.
GVHD:Trân Văn Dũng
10
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
c/ Nhóm chất thải hố học
Chất thải hố học bao gồm các hố chất có thể khơng gây nguy hại như đường, axit
béo, axít amin, một số loại muối v.v. và hoá chất nguy hại như phóc-man-đê-hít, hố chất
quang học, các dung mơi, hố chất dùng để diệt khuẩn y tế và dung dịch làm sạch, khử
khuẩn, các hóa chất dùng trong khử trùng, tẩy uế, thanh trùng v.v.
d/ Nhóm các bình chứa khí nén có áp suất
Nhóm này bao gồm các bình chứa khí nén có áp suất như bình đựng oxy, CO 2 bình
gas, bình khí dung, các bình chứa khí sử dụng một lần, v.v. đa số các bình chứa khí nén
này thường dễ nổ, dễ cháy nguy cơ tai nạn cao nếu khơng được tiêu hủy đúng qui cách.
e/ Nhóm chất thải sinh hoạt
Nhóm chất thải này có đặc điểm chung như chất thải sinh hoạt thơng thường từ các
hộ gia đình gồm giấy loại, vải loại, vật liệu đóng gói bao gói, thức ăn cịn thừa, thực phẩm
thải bỏ và chất thải ngoại cảnh như các loại lá cây, hoa quả rụng v.v.
2.1.4. Khối lượng chất thải phát sinh
Khối lượng chất thải y tế không chỉ thay đổi theo từng khu vực địa lý, mà còn phụ
thuộc vào các yếu tố khách quan khác như:
Cơ cấu bệnh tật bình thường, dịch bệnh, thảm hoạ đột xuất.
Loại và qui mô bệnh viện, phạm vi cứu chữa.
Số lượng bệnh nhân khám, chữa bệnh, tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú và ngoại
trú.
Điều kiện kinh tế xã hội của khu vực.
Phương pháp và thói quen của nhân viên y tế trong việc khám, điều trị và chăm
sóc.
Số lượng người nhà được phép đến thăm bệnh nhân.
Tham khảo tài liệu nước ngoài cho thấy khối lượng chất thải rắn y tế cũng được
ước lượng trên cơ sở số giường bệnh và hệ số phát thải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như
thay đổi theo mức thu nhập, thay đổi theo loại bệnh viện mức phát thải khác nhau theo
các khoa phịng chun mơn cụ thể như sau:
Bảng 2.3: Lượng chất thải thay đổi theo từng nước
Chất thải bệnh viện nói chung
(kg/giường bệnh/ngày)
Chất thải y tế nguy hại
(kg/giường bệnh/ngày)
Nước thu nhập cao
1,2 – 12
0,4 - 5,5
Nước thu nhập
trung bình
0,8 – 6
0,3 - 0,6
GVHD:Trân Văn Dũng
11
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Nước thu nhập thấp
0,5 – 3
0,3 - 0,4
Bảng 2.4: Lượng chất thải thay đổi theo từng loại bệnh viện
Nguồn phát sinh
Lượng chất thải theo từng bệnh viện
(kg/giường bệnh/ngày)
Bệnh viện đại học y
dược
4,1 – 8,7
Bệnh viện đa khoa
2,1 – 4,2
Bệnh viện tuyến huyện
0.5 – 1,8
Trung tâm y tế
0,05 – 0,2
Bảng 2.5: Lượng chất thải thay đổi theo các bộ phận khác nhau trong cùng bệnh
viện
Các bộ phận khác trong bệnh viện Lượng chất thải (kg/giường bệnh/ngày)
Điều dưỡng y tế
1,5
Khoa điều trị
1,5 – 3
Khoa hồi sức cấp cứu
3–5
Bệnh phẩm chung toàn bệnh viện
0,2
Ở một số nước trên thế giới có hệ thống y tế giống Việt Nam là có bệnh viện tuyến
Trung Ương, tuyến tỉnh và tuyến huyện thì hệ số phát thải chất thải rắn y tế cũng dao
động khá lớn về tổng lượng thải cũng như tỷ lệ chất thải nguy hại.
Bảng 2.6: Lượng chất thải phát sinh theo tuyến bệnh viện
Tổng lượng chất thải y tế
Chất thải y tế nguy hại
(kg/ giường bệnh /ngày)
(kg/ giường bệnh/ngày)
Bệnh viện Trung Ương
4,1-8,7
0,4-1,6
Bệnh viện tỉnh
2,1-4,2
0,2-1,1
Bệnh viện huyện
0,5-1,8
0,1-0,4
Tuyến bệnh viện
(Nguồn: Mơi trường bệnh viện nhìn từ góc độ quản lý an toàn chất thải - 2004)
2.1.5. Thành phần chất thải rắn bệnh viện
Chất thải rắn y tế phát sinh trong bệnh viện chủ yếu là do các hoạt động chuyên
môn và phụ thuộc vào số giường bệnh, số bệnh nhân nằm điều trị (tỷ lệ sử dụng giường
bệnh) và còn một lượng chất thải sinh hoạt từ nhân viên y tế trong bệnh viện. Đối với các
bệnh viện ở Việt Nam, do đặc điểm có mặt một số lượng đáng kể người nhà bệnh nhân,
người thăm nuôi, một vài dịch vụ khác như nhà hàng ăn uống, sách báo v.v. mà số lượng
GVHD:Trân Văn Dũng
12
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
người vãng lai này khá lớn nhiều khi tương đương với số bệnh nhân nằm viện. Chính hiện
trạng này làm cho khối lượng phát sinh chất thải rắn trong bệnh viện tăng lên, đặc điểm
thành phần chất thải bệnh viện cũng thay đổi theo (có thể tăng tỉ lệ khối lượng chất thải
rắn sinh hoạt). Kết quả này dẫn tới sự quá tải hệ thống thu gom và xử lý chất thải vốn
được thiết kế theo số giường bệnh. Sự quá tải này cũng là nguyên nhân dẫn đến quản lý,
thu gom và phân loại và xử lý thiếu nghiêm ngặt và không tuân thủ các qui định bắt buộc,
do đó dẫn đến tình trạng là một tỷ lệ chất thải rắn y tế nguy hại có thể bị lẫn vơ chất thải
rắn chung và phát tán ra mơi trường bên ngồi, trở thành nguồn gây ô nhiễm và có khả
năng gây ra các rủi ro về môi trường và sức khoẻ.
Bảng 2.7: Đặc điểm, thành phần chất thải rắn y tế bệnh viện
STT
Giá trị
%
Đặc điểm, thông số
A
Thành phần giấy các loại bao gồm cả mảnh carton
2,9
B
Thành phần kim loại, vỏ hộp kim loại
0,7
C
Thành phần thuỷ tinh, ống thuốc tiêm, lọ thuốc tiêm, bơm kim tiêm
3,2
D
Bông, gạc, băng, bột bó gãy xương, nẹp cố định
8,8
E
Chai thuốc, túi thuốc, chai dịch, túi dịch, túi máu, thành phần chất dẻo
10,1
F
Bệnh phẩm
0,6
G
Rác thành phần hữu cơ
52,7
H
Đất, vật rắn khó phân định
21,0
(Nguồn: Mơi trường bệnh viện nhìn từ góc độ quản lý chất thải - 2004)
Chất thải rắn y tế nguy hại bao gồm các t hành phần chất thải trong các mục phân
loại C,D,E,F.
2.2. Tác động của chất thải y tế tới môi trường và sức khoẻ
2.2.1. Tác hại của chất thải y tế lên sức khoẻ
a/ Các rủi ro từ chất thải y tế
Chất thải y tế bao gồm một lượng lớn chất thỉ có đặc điểm như chất thải sinh hoạt
chung và một tỷ lệ nhỏ hơn (khoảng 20%) các chất thải có khả năng gây rủi ro cao. Chất
thải rắn y tế có thể tạo nên những mối nguy cơ tiềm tàng cho sức khoẻ con người.
b/ Các loại hình rủi ro
Việc tiếp xúc với chất thải y tế có thể gây nên bệnh tật hoặc tổn thương. Khả năng
gây rủi ro từ chất thải y tế có thể do một hay nhiều đặc trưng cơ bản sau đây:
Chất thải y tế chứa đựng các yếu tố truyền nhiễm, là tác nhân nguy hại trong
rác thải y tế.
GVHD:Trân Văn Dũng
13
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Các hố chất dược phẩm có thành phần độc, tế bào nguy hiểm.
Các chất chứa đồng vị phóng xạ.
Các vật sắc nhọn có thể gây tổn thương.
Chất thải có yếu tổ ảnh hưởng tâm lý xã hội.
c/ Những đối tượng có thể tiếp xúc với nguy cơ
Tất cả mọi cá nhân tiếp xúc với chất thải y tế nguy hại là những ngưới có nguy cơ
tiềm tàng, bao gồm những người làm việc trong các cơ sở y tế, những người làm nhiệm
vụ vận chuyển các chất thải y tế và những người trong cộng đồng bị phơi nhiễm chất thải
do hậu quả của sự bất cẩn và tắc trách trong các khu quản lý và kiểm soát chất thải.
Dưới đây là những nhóm đối tượng chính có nguy cơ cao đối với tác hại của chất
thải y tế:
Bác sĩ, y tá, hộ lý và các nhân viên hành chính của bệnh viện, những người
thực hiện các thủ thuật xâm lấn, tiêm, thay băng, v.v.
Những người thực hiện nhiệm vụ phân loại, thu gom và vận chuyển chất thải y
tế từ ngay tại nguồn về nơi tập kết của bệnh viện.
Bệnh nhân điều trị nội trú hoặc bệnh nhân ngoại trú.
Khách tới thăm hoặc người nhà bệnh nhân, người thăm nuôi.
Những công nhân làm việc trong các dịch vụ hỗ trợ bệnh viện phục vụ cho các
cơ sở khám chữa bệnh và điều trị, chẳng hạn như giặt là, lao công, vận chuyển
bệnh nhân, vệ sinh tẩy uế.
Những người làm việc trong các cơ sở xử lý chất thải (tại bãi đổ rác thải, các lò
đốt rác) và những người bới rác, thu rác.
Chất thải y tế nguy hại phát sinh từ dịch vụ cơ sở y tế tư nhân, qui mô lẻ, nằm rải
rác cũng là nguồn thải có tiềm năng gây rủi ro về môi trường và sức khoẻ do nguồn chất
thải này thường khó kiểm sốt và ít khi được chú ý tới. Đơi khi, ngay cả những tủ thuốc
gia đình hoặc một số tế nạn xã hội như tiêm chích ma tuý cũng là nguồn phát sinh chất
thải y tế nguy hại có tiềm năng gây rủi ro cao về mơi trường và sức khoẻ.
Các nguy cơ từ chất thải truyền nhiễm và các vật sắc nhọn:
Các vật thể trong thành phần chất thải y tế nguy hại có thể chứa đựng một lượng
rất lớn bất kỳ tác nhân vi sinh vật gây bệnh truyền nhiễm nào như tụ cầu, HIV, viêm gan
B. Các tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể thơng qua các hình thức sau:
Qua da, qua một vết thủng, trầy xước hoặc vết cắt trên da do vật sắc nhọn gây
tổn thương.
Qua các niêm mạc, màng nhầy.
Qua đường hô hấp do xơng, hít thở phải.
GVHD:Trân Văn Dũng
14
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Qua đường tiêu hố do nuốt, ăn phải.
Các ví dụ về sự nhiễm khuẩn do tiếp xúc với chất thải y tế được liệt kê trong bảng
dưới đây qua đường truyền là các dịch thể như máu, dịch não tuỳ, chất nhờn, nước mắt,
tuyến nhờn.
Có một mối liên hệ đặc biệt giữa sự nhiễm khuẩn do virus gây ra hội chứng suy
giảm miễn dịch người (HIV) và virus viêm gan B, C đó là những bằng chứng của việc lan
truyền các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm qua đường phát thải chất thải rắn y tế. Những
virus này thường lan truyền qua vết tiêm hoặc các tổn thương do kim tiêm có nhiễm máu
người bệnh.
Trong các cơ sở y tế, tính kháng đa thuốc kháng sinh của các vi khuẩn đối với hàng
loạt họ kháng sinh và các hố chất sát khuẩn cũng có thể tạo ra những mối nguy cơ do sự
quản lý yếu kém chất thải y tế. Điều này đã được chứng minh, chẳng hạn các plasmid từ
các động vật thí nghiệm có trong chất thải y tế được truyến cho vi khuẩn gốc qua hệ thống
xử lý chất thải. Hơn nữa, vi khuẩn E.coli kháng thuốc đã cho thấy nó vẫn cịn sống trong
mơi trường bùn hoạt tính mặc dù ở đó có vẻ như khơng phải là mơi trường thuận lợi cho
lồi sinh vật này trong điều kiện thơng thường của hệ thống xử lý và tiêu huỷ chất thải y
tế.
Độ tập trung các các tác nhân gây bệnh và các vật sắc nhọn bị nhiễm các vi sinh
vật gây bệnh (đặc biệt là những mũi kim đã được tiêm qua da) hầu như là những mối
nguy cơ tiềm ẩn sâu sắc đối với sức khoẻ trong các loại chất thải bệnh viện. Các vật sắc
nhọn có thể khơng chỉ là nguyên nhân gây ra những vết cắt, vết đâm thủng mà cịn gây
nhiễm trùng các vết thương nếu nó bị nhiễm các tác nhân gây bệnh. Như vậy, những vật
sắc nhọn được coi là một loại chất thải y tế rất nguy hiểm bởi nó gây những tổn thương
kép: vừa gây tổn thương lại vừa lây truyền các bệnh truyền nhiễm. Những vấn đề đáng
lưu tâm là sự nhiễm trùng có thể được lây truyền bởi sự xâm nhập qua da do các tác nhân
gây bệnh, ví dụ như nhiễm khuẩn huyết do virus. Các loại kim tiêm đã tiêm qua da là một
thành phần quan trọng nhất của loại chất thải sắc nhọn và là mối nguy hiểm đặc biệt bởi
chúng thường bị dính máu bệnh nhân.
Bảng 2.8: Một số ví dụ về sự nhiễm khuẩn gây ra do tiếp xúc với các loại chất thải
y tế, các loại sinh vật gây bệnh và phương thức lây truyền
Loại nhiễm khuẩn
Nhiễm khuẩn tiêu hoá
GVHD:Trân Văn Dũng
Vi sinh vật gây bệnh
Nhóm enterobacteri: salmonella, shigella spp,
vibrio cholerac, các loại giun sán.
15
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
Dạng chất
thải y tế
Phân hoặc
chất nơn
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Nhiễm khuẩn hơ hấp
Vk lao, virus sởi, streptococcus pneumoniac.
Các loại dịch
tiết, đờm
Nhiễm khuẩn mắt
Virus herpes
Dịch tiết của
mắt
Nhiễm khuẩn sinh dục
Neiserreria gonorrhoeac, virus herpes.
Dịch tiết sinh
dục
Nhiễm khuẩn da
Streptococcus spp
Mủ
Bệnh than
Bacillus antharacis.
Chất tiết của
da (mồ hôi,
chất nhờn)
Viêm màng não
Não mô cầu (neisseria meningitides)
Dịch não tuỷ
AIDS
HIV
Máu, chất tiết
sinh dục
Các virus: junin, lassa, ebola, Marburg.
Tất cả các
sản phẩm
máu và dịch
tiết
Sốt xuất huyết
Nhiễm khuẩn huyết do tụ
Staphylococcus spp
cầu
Máu
Nhiễm khuẩn huyết do
các loại vi khuẩn khác
nhau
Nhóm tụ cầu khuẩn (Staphylococcus spp, chống
đơng: Staphylococcus arueus); enterobacter;
enterococus; klebssiella; Streptococcus spp
Máu
Nấm candida
Candida albican
Máu
Viêm gan A
Virus viêm gan A
Phân
Viêm gan B, C
Virus viêm gan B, C
Máu, dịch thể
Những mối nguy cơ từ loại chất thải hoá chất và dược phẩm
Nhiều loại hoá chất và dược phẩm được sử dụng trong các cơ sở y tế là mối nguy
cơ đe doạ sức khoẻ con người như các độc dược, các chất gây độc gen, chất độc tế bào,
chất ăn mòn, các chất gây phản ứng, gây nổ, gây shock phản vệ, v.v các chất này thường
chiếm số lượng nhỏ trong chất thải y tế hoặc đôi khi với tỷ lệ khá lớn nhưng trong các
dạng thuốc, sinh phẩm bị quá hạn, thuốc thừa hoặc hết tác dụng cần vứt bỏ. Chúng có thể
gây nhiễm độc do tiếp xúc cấp tính và gây nhiễm độc mãn tính, gây ra các tổn thương như
bỏng. Sự nhiễm độc này có thể là do kết quả của sự hấp thụ hóa chất, hoặc dược phẩm
GVHD:Trân Văn Dũng
16
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
qua da, qua niêm mạc, qua đường hơ hấp hoặc đường tiêu hố. Việc tiếp xúc với các chất
dễ cháy, chất ăn mịn, các hố chất gây phản ứng (phóc -man-đê-hít và các chất dễ bay hơi
khác) có thể gây nên những tổn thương tới da, mắt, hoặc niêm mạc đường hô hấp. Các tổn
thương phổ biến hay gặp nhất là dạng các vết bỏng.
Các hoá chất khử trùng là những thành phần đặc biệt quan trọng của nhóm chất
thải y tế dạng hố chất. Chúng thường được sử dụng với số lượng lớn và thường là những
chất ăn mòn. Cũng cần phải lưu ý rằng đây cũng là loại hóa chất gây phản ứng và cũng có
thể tạo nên các dạng hỗn hợp thứ cấp có tính độc cao.
Các loại hố chất diệt cơn trùng quá hạn lưu trữ trong các thùng bị rò rỉ hoặc túi
rách thủng có thể ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sức khoẻ của bất cứ ai tới gần và
tiếp xúc chúng.
Trong những trận mưa lớn, các hoá chất diệt cơn trùng bị rị rỉ có thể thấm sâu vô
đất và tiếp theo gây ô nhiễm nước ngầm. Sự nhiễm độc có thể xảy ra do tiếp xúc trực tiếp
với sản phẩm hố chất, do hít phải hơi độc hoặc do uống phải nước hoặc thức ăn đã bị
nhiễm độc. Các mối nguy cơ khác có thể là khả năng dẫn đến các vụ hoả hoạn hoặc gây ô
nhiễm do việc xử lý chất thải không đúng cách chẳng hạn như thiêu huỷ hoặc chôn lấp.
Các sản phẩm hoá chất được thải thẳng vào hệ thống cống thải có thể gây nên bất
lợi tới hoạt động của hệ thống xử lý nước thải (nhất là hệ thống xử lý công nghệ phân huỷ
sinh học) hoặc gây ảnh hưởng độc hại tới hệ sinh thái tự nhiên tiếp nhận nguồn nước này.
Những vấn đề tương tự như vậy cũng có thể xảy ra do sản phẩm của q trình bào chế
dược phẩm bao gồm các kháng sinh và các loại thuốc khác, do các kim loại nặng như
thuỷ ngân, phenol và các dẫn xuất, các hoá chất khử trùng và tẩy uế.
Những nguy cơ từ chất thải gây độc gen tế bào
Đối với các nhân viên y tế do nhu cầu công việc phải tiếp xúc và xử lý loại chất
thải gây độc gen tế bào mà mức độ ảnh hưởng và chịu tác động từ các rủi ro tiềm tàng sẽ
phụ thuộc vào các yếu tố như tính chất, liều lượng gây độc của chất độc và khoảng thời
gian tiếp xúc với chất độc đó. Q trình tiếp xúc với các chất độc trong công tác y tế có
thể xảy ra trong lúc chuẩn bị hoặc trong quá trình điều trị bằng các thuốc đặc biệt hoặc
bằng phương pháp hoá trị liệu. Những phương thức tiếp xúc chính là hít phải hố chất có
tính nhiễm độc ở dạng bụi hoặc hơi mùi qua đường hô hấp, bị hấp thụ qua da do tiếp xúc
trực tiếp, qua đường tiêu hoá do ăn phải thực phẩm nhiễm thuốc. Việc nhiễm độc qua
đường tiêu hoá thường là do ảnh hưởng của những thói quen xấu, chẳng hạn như dùng
miệng để hút ống pipet trong các công việc như khi định lượng dung dịch, xét nghiệm
sinh hoá. Mối nguy hiểm cũng có thể xảy ra khi tiếp xúc với các loại dịch thể và chất tiết
nhất là các bệnh phẩm cần xét nghiệm của những bệnh nhân đang trong giai đoạn điều trị
bằng phương pháp hoá trị liệu.
GVHD:Trân Văn Dũng
17
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Độc tính đối với tế bào của nhiều loại thuốc chống ung thư là tác động đến các chu
kỳ đặc biệt của tế bào, nhằm vào các quá trình tổng hợp hoặc quá trình phân bào nguyên
phân. Các thuốc chống ung thư khác, chẳng hạn như nhóm ankyl hố, khơng phải là pha
đặc hiệu, chỉ biểu hiệu độc tính tại một vài điểm trong chu kỳ tế bào. Các nghiên cứu thực
nghiệm cho thấy nhiều loại thuốc chống ung thư lại nên ung thư và gây đột biến.
Nhiều loại thuốc có tính độc gây kích thích cao độ và gây nên những hậu quả huỷ
hoại cục bộ sau khi tiếp xúc trực tiếp với da hoặc mắt, chúng có thể gây chóng mặt, buồn
nơn, đau đầu hoặc viêm da.
Cần phải đặc biệt cẩn thận trong việc sử dụng, vận chuyển chất thải gây độc gen tế
bào. Việc làm thoát thải những chất thải như vậy vào mơi trường có thể gây nên những
hậu quả sinh thái không thể lường trước được, nhiều khi tác hại tới môi trường và sinh
thái rất nghiêm trọng.
Những nguy cơ từ các loại chất thải phóng xạ
Loại bệnh và hội chứng gây ra do chất thải phóng xạ được xác định bởi các chất
thải, đối tượng và phạm vi tiếp xúc. Chất thải phóng xạ cũng như chất thải dược phẩm là
một loại độc hại tới tế bào, gen, và cũng có thể ảnh hưởng tới các yếu tố di truyền. Tiếp
xúc với các nguồn phóng xạ có hoạt tính cao, ví dụ như: các nguồn phóng xạ của các
phương tiện chuẩn đoán như máy Xquang, máy chụp cắt lớp, v.v. có thể gây ra một loạt
các tổn thương chẳng hạn như phá huỷ các mô, nhiều khi gây bỏng cấp tính (với một số
trường hợp mức độ bị ảnh hưởng trầm trọng tới mức phải dẫn tới việc xử lý loại bỏ hoặc
cắt cụt các phần cơ thể bị ảnh hưởng.)
Các nguy cơ từ các loại chất thải có chứa các đồng vị hoạt tính thấp có thể phát
sinh do việc nhiễm xạ trên bề mặt của các vật chứa, do phương thức hoặc khoảng thời
gian lưu giữ loại chất thải này. Các nhân viên y tế hoặc những người làm nhiệm vụ thu
gom và vận chuyển rác khi phải tiếp xúc với chất thải có chứa các loại đồng vị phóng xạ
này là những người thuộc nhóm nguy cơ cao.
Tính nhạy cảm xã hội
Bên cạnh việc lo ngại đối với những nguy cơ lây bệnh của chất thải rắn y tế tác
động lên sức khoẻ, cộng đồng thường cũng rất nhạy cảm với những ấn tượng tâm lý, ghê
sợ đặc biệt là khi nhìn thấy loại chất thải thuộc về giải phẫu, các bộ phận cơ thể bị cắt bỏ
trong phẫu thuật như: chi thể, dạ dày, các khối u, rau thai, bào thai nhi, máu, tổ chức hoại
tử, dập nát.
2.2.2. Ảnh hưởng của chất thải y tế tới sức khoẻ cộng đồng
a/ Ảnh hưởng của các loại chất thải truyền nhiễm và các vật sắc nhọn
Đối với những bệnh có khả năng truyền nhiễm, nguy hiểm do virus gây ra như
HIV/AIDS, viêm gan B hoặc C, những nhân viên y tế, đặc biệt các y tá, hộ lý là những
GVHD:Trân Văn Dũng
18
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
người có nguy cơ nhiễm cao nhất qua những vết thương do các vật sắc nhọn bị nhiễm
máu bệnh nhân gây nên. Các nhân viên hành chính của bệnh viện là những người vận
hành hệ thống quản lý chất thải trong phạm vi bệnh viện cũng như ngoài bệnh viện ở các
trạm xử lý chất thải của địa phương, khu vực cũng có nguy cơ đáng kể, chẳng hạn như
những nhân viên quét dọn vệ sinh, những người bới rác tại các bãi đổ rác mặc dù chưa có
nhiều bằng chứng ghi nhận những nguy cơ này. Nguy cơ của loại bệnh truyền nhiễm này
trong số các bệnh nhân và cộng đồng không phải tiếp xúc với chất thải y tế thấp hơn
nhiều. Trong một số trường hợp, một vài bệnh truyền nhiễm lây truyền và lan rộng ra
cộng đồng xung quanh nhiều khi trở thành dịch, một bằng chứng được ghi nhận là vụ dịch
tả hoành hành ở Trung Mỹ năm 1996-1997 mà nghi can chính là nước thải từ một bệnh
viện truyền nhiễm ở Peru không được xử lý và thải ra lưu vực, kết quả là gây nhiễm bệnh
và gây bùng phát thành dịch bệnh.
Các trường hợp tai nạn riêng lẻ hoặc nhiễm trùng thứ phát do chất thải y tế gây ra
đều được chứng minh bởi các tài liệu đáng tin cậy. Tuy vậy nhìn chung vẫn khó đánh giá
trực tiếp ảnh hưởng của chất thải rắn y tế, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Vẫn còn
những nghi ngờ đối với những trường hợp nhiễm khuẩn với số lượng lớn mà tác nhân gây
bệnh do tiếp xúc với chất thải y tế.
Tỷ lệ tổn thương hàng năm do các vật sắc nhọn trong chất thải y tế và dịch vụ vệ
sinh mơi trường cả trong và ngồi các bệnh viện gây ra đã được các cơ quan đăng ký độc
chất và bệnh tật Hoa Kỳ (ATSDR) đánh giá. Nhiều tổn thương gây ra do kim tiêm trước
khi vức bỏ vào các thùng chứa, do những thùng chứa nhốt kim khơng kín hoặc được làm
bằng những loại vật liệu dễ bị rách, bị xuyên thủng.
Một báo cáo của cơ quan bảo vệ Hoa Kỳ (EPA) tại hội nghị chất thải y tế đã đánh
giá số trường hợp nhiễm virus viêm gan B và C hàng năm do tổn thương gây ra bởi các
chất thải sắt nhọn có trong số các nạn nhân có nhiều nhân viên y tế và các nhân viên trong
hệ thống quản lý xử lý chất thải. Số người bị nhiễm virus viêm gan B hàng năm ở Hoa Kỳ
mà nguyên nhân do tiếp xúc với chất thải y tế vào khoảng từ 162 đến 321 ca so với tổng
số 300.000 trường hợp bị nhiễm mới hằng năm.
Có những tài liệu về các trường hợp nhiễm trùng khác liên quan tới chất thải y tế
nhưng không đầy đủ để có thể cho phép đưa ra bất kỳ một kết luận nào. Nhiều khi dựa
trên cơ sở các chỉ số viêm gan B cho thấy tất cả các nhân viên làm nhiệm vụ tiếp xúc và
vận chuyển chất thải y tế nên được tiêm chủng để phòng chống lại bệnh tật, nhưng đáng
tiếc là cho đến nay vẫn chưa có loại vắc xin ngừa virus viêm gan C một cách có hiệu quả.
Nếu những thực tế ảnh hưởng của chất thải rắn y tế nguy hại được ngoại suy áp
dụng cho các nước đang phát triển, thì tác hại tới sức khoẻ cộng đồng cịn có khuynh
hướng cao hơn. Lý do là việc tư vấn và huấn luyện cho những nhân viên do nhu cầu công
việc phải tiếp xúc với chất thải rắn y tế nguy hại ở những quốc gia nghèo hay những quốc
GVHD:Trân Văn Dũng
19
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
gia đang phát triển có thể khơng chặt chẽ cho lắm do vậy ngày càng có nhiều người tiếp
xúc với chất thải bệnh viện cả bên trong lẫn bên ngoài các cơ sở y tế.
Trong bất kỳ một cơ sở y tế nào, y tá và những nhân viên quản lý bệnh viện là
những nhóm nguy cơ chính bị tổn thương, tỷ lệ tổn thương hàng năm của những đối
tượng này vào khoảng 10-20 phần nghìn. Tỷ lệ tổn thương cao nhất trong số tất cả các
nhân viên có thể đã tiếp xúc với chất thải đã được báo cáo với các nhân viên lao công và
nhân viên xử lý chất thải, tỷ lệ hàng năm ở Mỹ là 180 phần nghìn. Mặc dù các tổn thương
có liên quan đến cơng việc trong số các nhân viên y tế và những ngưới thu gom rác hầu
hết là các tổn thương cơ lý như sang chấn, bong gân, va đập và căng thẳng mệt mỏi do
làm việc quá sức. Tuy vậy vẫn có một tỷ lệ đáng kể các tổn thương là do các vết cắt, đâm
thủng do các vật sắc nhọn có lẫn trong chất thải rắn gây ra.
Cho đến thời điểm hiện nay tại Việt Nam vẫn chưa có một cơng trình nghiên cứu
nào phản ánh được tình trạng tổn thương do nghề nghiệp của các nhân viên y tế và các
nhân viên các Công Ty Môi Trường Đô Thị cũng như người dân sống cận kề bãi rác thải
có lẫn rác từ các bệnh viện.
b/ Ảnh hưởng của các chất thải hoá chất và dược phẩm
Trong khi khơng có tài liệu khoa học nào cho thấy mức độ phổ biến của bệnh tật
gây ra do chất thải hoá chất hoặc dược phẩm từ các bệnh viện đối với cộng đồng, thì
nhiều trường hợp nhiễm độc qui mơ lớn do chất thải hố chất cơng nghiệp đã xảy ra.
Cũng có một số thơng báo về nhiều vụ tổn thương hoặc nhiễm độc do việc vận chuyển
hoá chất và việc vận chuyển dược phẩm trong bệnh viện không đúng quy cách. Các dược
sĩ, bác sĩ gây mê, y tá, kỹ thuật viên, cán bộ hành chính có thể có nguy cơ mắc các bệnh
đường hơ hấp, bệnh ngồi da do tiếp xúc với các loại hố chất dạng chất lỏng dễ bay hơi,
dạng phun sương và các dung dịch khác. Để hạn chế tới mức thấp nhất loại nguy cơ nghề
nghiệp này nên thay thế hoặc giảm lượng hoá chất độc hại xuống bất cứ lúc nào có thể và
cung cấp các phương tiện bảo hộ cho tất cả những người tiếp xúc trực tiếp với hố chất.
Những khoa phịng nơi sử dụng và bảo quản loại hoá chất nguy hiểm cũng nên được thiết
kế hệ thống thơng gió phù hợp, huấn luyện các biện pháp phòng hộ cá nhân, tập thể và
các kỹ năng xử lý, cấp cứu ban đầu cho những người có liên quan.
c/ Những ảnh hưởng của các chất thải gây độc gen
Thực chất cần phải có đủ thời gian để thu thập những bằng chứng về ảnh hưởng
lâu dài đối với sức khoẻ của các chất thải gây độc gen từ các cơ sở y tế, bởi vì rất khó
đánh giá ảnh hưởng lâu dài đối với sức khoẻ của các chất thải gây độc gen trong y tế lên
mối nguy cơ đối với con người. Một nghiên cứu được tiến hành ở Phần Lan đã tìm ra một
vài dấu hiệu liên quan giữa tỷ lệ sẩy thai trong ba tháng đầu của thai kỳ liên quan tới việc
tiếp xúc nghề nghiệp với các thuốc chống ung thư, nhưng các nghiên cứu tương tự được
tiến hành tại Pháp và Mỹ lại khơng xác nhận kết quả này.
GVHD:Trân Văn Dũng
20
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Có rất nhiều nghiên cứu được xuất bản và điều tra khả năng kết hợp giữa nguy cơ
đối với sức khoẻ và việc tiếp xúc với thuốc chống ung thư, biểu hiện bằng sự tăng đột
biến các thành phần trong nước tiểu ở những người đã tiếp xúc và tăng nguy cơ sẩy thai.
Một nghiên cứu gần đây đã chứng minh rằng những nhân viên quét dọn trong bệnh viên
phải tiếp xúc với nguy cơ hoá chất độc tế bào có hàm lượng chất này trong nước tiểu tăng
vượt trội so với những y tá và dược sĩ không phải chịu phơi nhiễm trong bệnh viện đó.
Phần lớn những đối tượng này thường ít ý thức được mối nguy hiểm và do vậy ít áp dụng
các biện pháp phòng hộ hơn. Mức độ tập trung của các thuốc gây độc gen trong bầu
khơng khí bên trong bệnh viện cũng đã được xem xét trong một số nghiên cứu thiết kế để
đánh giá các ảnh hưởng về sức khoẻ liên quan tới việc tiếp xúc các yếu tố có nguy cơ.
Hiện vẫn chưa có những cơng bố khoa học nào ghi nhận những hậu quả bất lợi đối với
sức khoẻ do công tác quản lý yếu kém đối với các chất thải gây độc gen từ trong các cơ sở
y tế như bệnh viện.
d/ Những ảnh hưởng của chất thải phóng xạ
Nhiều tai nạn đã được ghi nhận do việc thanh lý, xử lý các nguyên liệu trong trị
liệu hạt nhân cùng với số lượng lớn những người bị tổn thương do vơ tình hay hồn cảnh
phải tiếp xúc với nguy cơ chất thải phóng xạ trong y tế. Một thơng báo ở Brazil, đã phân
tích và có đầy đủ các tài liệu để chứng minh trường hợp ảnh hưởng của chất thải phóng xạ
trong y tế tới ung thư cộng đồng. Sự cố này có liên quan tới việc bỏ sót chất thải phóng xạ
của một bệnh viện trong khi chuyển tới một địa điểm mới, do đó làm thất thốt tại địa
điểm cũ một nguồn xạ trị đã được niêm phong. Sau đó một người dân đã chuyển tới địa
điểm nơi bệnh viện đã được di dời và vơ tình nhặt được nguồn xạ và mang về nhà. Hậu
quả là có 249 người tiếp xúc chịu phơi nhiễm với nguồn phóng xạ này, nhiều người trong
số đó hoặc chết hoặc gặp phải hàng loạt các vấn đề về sức khoẻ. Đa số các tác hại của
chất thải phóng xạ trong cơ sở y tế được báo cáo qua các vụ tai nạn có liên quan đến việc
tiếp xúc với các nguồn phóng xạ ion hố trong các cơ sở điều trị, như hậu quả từ các thiết
bị phát tia X quang hoạt động không an toàn, do việc chuyên chở, vận chuyển các dung
dịch xạ trị không đảm bảo hoặc thiếu các biện pháp giám sát trong xạ trị liệu.
2.2.3. Sự tồn lưu tác nhân gây bệnh trong mơi trường
Các vi khuẩn có trong chất thải y tế, được phát thải ra trong môi trường, có thời
gian tồn lưu ngồi mơi trường trong điều kiện tự nhiên. Thời gian tồn lưu tác nhân gây
bệnh ngoài mơi trường có giới hạn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, chủ yếu là yếu tố lý
học, hoá học môi trường như nhiệt độ môi trường, hoạt độ nước, tia cực tím, pH của mơi
trường, oxi tự do v.v.
Virus viêm gan B khá bền vững trong điều kiện không khí khơ và có thể tồn lưu
trong nhiều tuần lễ trên một số các bề mặt vật ô nhiễm. Loại tác nhân này có thể vẫn tồn
lưu trong dung dịch sát khuẩn 70% cồn ethanol hay tồn tại tới 10 giờ trong nhiệt độ 60 0C.
GVHD:Trân Văn Dũng
21
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Hiệp hội nhật bản nghiên cứu về chất thải cho biết, tác nhân virus viêm gan B và C có thể
tồn tại cả tuần lễ trong các giọt máu còn lưu lại trong kim tiêm.
Virus HIV có thời gian tồn lưu ngắn hơn, chúng có thể tồn tại không quá 15 phút
khi bị tác động của cồn ethanol 70% hoặc là chỉ có thể tồn lưu từ 3-7 ngày trong điều kiện
nhiệt độ ngoại cảnh và chúng bị bất hoạt nhanh chóng tại nhiệt độ 560C.
Trên thực tế các tác nhân gây bệnh có trong bệnh phẩm, trong chất bài tiết của
bệnh nhân không phải lúc nào cũng quá nhiều do tác dụng của điều trị của các loại thuốc,
tác dụng của các hoá chất khử trùng, tẩy uế. Kết quả một số phân tích vi khuẩn cho thấy
nồng độ vi khuẩn trong một số bệnh phẩm không nhiều hơn so với chất thải sinh hoạt từ
hộ gia đình, có thể do tác động của kháng sinh, do tác dụng của hoá chất khử trùng v.v.
Tuy nhiên trong khía cạnh này, nên quan tâm cao tới sự lan truyền tác nhân gây bệnh như
loài gián, loài ăn chất thối rữa, chuột, các loại côn trùng như ruồi, nhất là ở những nơi
việc cô lập chất thải chưa được thực hiện đúng qui cách.
GVHD:Trân Văn Dũng
22
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Chương
3
HIỆN TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN TẠI CÁC
BỆNH VIỆN Ở VIỆT NAM
3.1. Phân loại, thu gom chất thải bệnh viện
Theo báo cáo của trung tâm y tế dự phòng các tỉnh, đa số các bệnh viện (81,25%)
đã thực hiện phân loại chất thải ngay từ nguồn nhưng việc phân loại còn phiến diện và
kém hiệu quả do nhân viên tham gia công tác này chưa được đào tạo đủ tới mức trở thành
kỹ năng. Việc phân loại còn chưa theo đúng quy cách như tách các vật sắc nhọn ra khỏi
chất thải rắn y tế, còn lẫn nhiều chất thải sinh hoạt vào chất thải y tế và ngược lại. Hệ
thống ký hiệu, màu sắc của túi và thùng đựng chất thải chưa đúng qui chế quản lý chất
thải bệnh viện, cịn tuỳ tiện, có gì sử dụng nấy.
Cịn nhiều bệnh viện (45%) chưa tách riêng các vật sắc nhọn ra khỏi chất thải rắn y
tế làm tăng nguy cơ rủi ro cho những người trực tiếp vận chuyển và tiêu huỷ chất thải.
Trong số các bệnh viện đã thực hành tách riêng vật sắc nhọn, có tới 11,4% bệnh viện tuy
có tách vật sắc nhọn nhưng chưa thu gom vào các hộp đựng vật sắt nhọn theo đúng tiêu
chuẩn quy định, đa số các bệnh viện (88,6%) thường đựng các vật sắc nhọn vào chai
truyền dịch, chai nhựa đựng nước hay vật dụng tự tạo.
Theo qui định, chất thải y tế và chất thải sinh hoạt đều được hộ lý và y công thu
gom hằng ngày tại khoa phòng. Các đối tượng khác như bác sĩ, y tá còn chưa được giáo
dục, huấn luyện để tham gia vào hoạt động quản lý chất thải y tế. Tình trạng chung là các
bệnh viện khơng có đủ các phương tiện bảo hộ khác cho nhân viên trực tiếp tham gia vào
phân loại thu gom, vận chuyển và tiêu huỷ chất thải.
3.2. Lưu trữ, vận chuyển chất thải y tế tới nơi tiêu huỷ
Chất thải rắn y tế được thu gom phân loại và vận chuyển về khu trung chuyển tại
bệnh viện. Thực tế trong quy hoạch xây dựng cũng chưa có những hướng dẫn cho việc
xây dựng, các khu vực trung chuyển chất thải rắn bện viện. Hầu hết các điểm tập trung
chất thải rắn y tế được bố trí trên một khu đất bên trong khuôn viên bệnh viện thành một
khu trung chuyển. Các khu trung chuyển có điều kiện vệ sinh khơng đảm bảo, có nhiều
nguy cơ gây rủi ro do vật sắc nhọn rơi vãi, côn trùng dễ dàng xâm nhập ảnh hưởng đến
môi trường bệnh viện. Một số điểm tập trung rác khơng có mái che, khơng có rào bảo vệ,
vị trí lại gần nơi đi lại, những người khơng có nhiệm vụ dễ xâm nhập. Chỉ có một số ít
bệnh viện có nơi lưu trữ chất thải đạt tiêu chuẩn qui định.
Chất thải rắn y tế được nhân viên của Công Ty Môi Trường Đô Thị đến thu gom
các túi chất thải tại khu vực trung chuyển của bệnh viện, các nhân viên bệnh viện lẫn
nhân viên của Công Ty Môi Trường Đô Thị đều chưa được đào tạo, hướng dẫn về những
nguy cơ có liên quan đến việc thu gom, vận chuyển và tiêu huỷ chất thải rắn y tế nguy
GVHD:Trân Văn Dũng
23
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
hại. Qua điều tra cho thấy đa số các nhân viên bệnh viện không biết nơi thiêu huỷ cuối
cùng của bệnh viện ở đâu.
Việc phối hợp liên ngành kém hiệu quả trong mọi công đoạn của quy trình quản lý
chất thải bệnh viện. Mới có vài công ty bước đầu nghiên cứu sản xuất được phương tiện
để thu gom, vận chuyển chất thải, tuy nhiên còn đang ở giai đoạn thí điểm chưa sản xuất
đại trà. Đối với các bệnh viện đã phân loại, tách chất thải y tế và chất thải sinh hoạt để xử
lý riêng, nhưng ngay ở một số địa phương Công Ty Mơi Trường Đơ Thị do chưa có hệ
thống thiết bị đốt, thiêu huỷ chất thải rắn y tế nguy hại nên đã từ chối vận chuyển và xử lý
chất thải rắn y tế. Chỉ có 18,75% trong tổng số các bệnh viện có chất thải được vận
chuyển ra khỏi bệnh viện bằng xe chuyên dụng của Công Ty Môi Trường Đô Thị.
3.3. Các phương pháp xử lý và tiêu huỷ chất thải rắn y tế
3.3.1. Thiêu đốt chất thải rắn y tế
Một thực tế là trong nhiều năm trước đây khi đầu tư xây dựng bệnh viện chúng ta
hoàn toàn chưa hoạch tốn đến khoản chi phí cho xử lý chất thải. Phần lớn các bệnh viện
tự xây dựng lấy lị đốt của mình và cũng khơng theo một thiết kế mẫu nào. Tình trạng
chung của phần lớn các bệnh viện trong cả nước hiện nay là thiêu đốt chất thải y tế tại các
lị đốt thủ cơng khơng có hệ thống xử lý khí thải kể cả những bệnh viện có khối lượng
chất thải y tế cần thiêu đốt rất đáng kể ở Hà Nội. Trong các lò đốt thủ công xây bằng gạch
chất thải được đốt bằng củi hoặc dầu, theo cách thủ công nên khi vận hành khói bụi mù
mịt, mùi khí cháy khó chịu bay ra khu dân cư.
Cơng Ty Cơng Trình Đơ Thị (URENCO) Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí Minh đã
đầu tư hệ thống xử lý chất thải rắn y tế bao gồm cả khâu thu gom, vận chuyển chất thải
rắn y tế từ bệnh viện và vận chuyển tới xí ngiệp đốt rác để tiêu huỷ. Hiện tại chúng ta đã
có 2 lị đốt chất thải rắn y tế theo mơ hình tập trung lị đốt Del Monego 200 tại xí nghiệp
đốt rác Tây Mỗ – Hà Nội và lò đốt Hoval GG-24 tại xí ngiệp đốt rác Bình Hưng Hồ Thành Phố Hồ Chí Minh với cơng nghệ nhập của nước ngồi. Thành Phố Hồ Chí Minh cơ
bản đã ổn định được công tác xử lý chất thải bệnh viện nhờ có hệ thống quản lý, thu gom
năng động. Cịn tại Hà Nội, sau 8 tháng thử nghiệm lò đốt hoạt động tốt, tuy vậy cơng
suất của lị đốt này cũng chỉ giải quyết được 4 tấn/ngày so với nhu cầu của hàng chục
bệnh viện tại thành phố là trên 12 tấn/ngày.
Một số bệnh viện như Viện Lao và Bệnh Phổi, bệnh viện C Đà Nẵng, bệnh viện
Vũng Tàu với sự giúp đỡ của công ty Wamwe Engineering đã lắp đặt lò đốt chất thải y tế
Hoval MZ2 của Thuỵ Sĩ có cơng nghệ hiện đại với nhiệt độ thiêu đốt có hiệu quả. Qua
thời gian theo dõi trên 15 tháng của sở Khoa Học Công Nghệ và Môi Trường Hà Nội lò
đốt của Viện Lao và Bệnh Phổi đã thiêu đốt trên 10 tấn rác y tế nguy hại với kết quả tốt,
đảm bảo an tồn về mơi trường. Tuy nhiên do số lượng chất thải rắn y tế nguy hại của
GVHD:Trân Văn Dũng
24
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
QUẢN LÍ CHẤT THẢI RẮN
Viện Lao và Bệnh Phổi khơng nhiều nên cơng suất thiêu đốt của lị chưa được khai thác
hiệu quả, do mỗi mẻ đốt, cách nhật nên lãng phí nhiên liệu và phương tiện.
Một số bệnh viện tuy đã lắp đặt lò đốt hiện đại nhưng lại khơng hoạt động được vì
vị trí đặt lị đốt gần nhà dân và khi vận hành không đúng kỹ thuật có khói đen và mùi khí
thải bốc lên gây cảm giác khó chịu nên bị nhân dân phản đối do vậy không vận hành được
(Bệnh viện Bạch Mai). Một vài thiết bị tạm dừng khai thác do bị hỏng chưa có phụ tùng
thay thế (Bệnh viện Hữu Nghị đa khoa Nghệ An).
Đã có một vài bệnh viện lắp đặt và vận hành lò đốt do Việt Nam sản xuất như bệnh
viện đa khoa Tỉnh Đồng Tháp, Sóc Trăng lị đốt do trường đại học bách khoa Thành Phố
Hồ Chí Minh thiết kế và lắp đặt. Trung Tâm Bảo Vệ Bà Mẹ Trẻ Em và Kế Hoạch Hố
Gia Đình Tỉnh Nghệ An (lò đốt Viện Khoa Học Vật Liệu).
Còn lại đa số các bệnh viện tiêu huỷ chất thải rắn y tế bằng lị đốt thủ cơng khơng
đạt tiêu chuẩn vệ sinh môi trường. Trong các năm 1999-2000, tổ chức y tế thế giới đã
viện trợ cho Bộ Y Tế 2 lị đốt chất thải chế tạo tại nước ngồi để trang bị cho 2 bệnh viện
tuyến tỉnh trong đó có lò INCINCO lắp đặt và đưa vào vận hành tại bệnh viện đa khoa
Bắc Ninh. Cũng trong thời gian nêu trên, chính phủ đã phê duyệt dự án của bộ y tế trang
bị 25 lò đốt chất thải bệnh viện kiểu Hoval bằng nguồn vốn vay của chính phủ cộng hồ
Áo, hiện tại 25 lị đốt rác y tế này đã đi vào hoạt động và cải thiện đáng kể năng lực tiêu
huỷ chất thải rắn y tế nguy hại của nhiều địa phương.
Cho đến nay vẫn chưa có một nghiên cứu thống kê cụ thể nào về các lò đốt hiện
đang hoạt động tại các bệnh viện ở Việt Nam và hiệu quả xử lý của các lò thiết kế và chế
tạo trong nước. Một vấn đề mà các nhà môi trường quan tâm là ô nhiễm thứ cấp tạo ra
trong quá trình đốt chất thải rắn y tế nguy hại cần được quan tâm nghiên cứu.
3.3.2. Chôn lấp chất thải y tế
Trong hầu hết các bệnh viện tuyến huyện và một số bệnh viện tuyến tỉnh, chất thải
y tế được chôn lấp tại bãi rác công cộng hay chôn lấp trong khu đất của bệnh viện.
Trường hợp chôn lấp trong bệnh viện chất thải được chứa trong hố đào và lấp đất lên,
nhiều khi lớp đất phủ trên mặt quá mỏng không đảm bảo vệ sinh.
Tại các bệnh viện khơng có lị đốt tại chỗ, một số loại chất thải đặt biệt như bào
thai, rau thai và bộ phận cơ thể bị cắt bỏ sau phẫu thuật được thu gom để đem chôn trong
khu đất của bệnh viện hoặc chôn trong nghĩa trang của địa phương. Do diện tích mặt bằng
của bệnh viện bị hạn chế nên nhiều bệnh viện hiện nay gặp khó khăn trong việc tìm kiếm
diện tích đất để chơn lấp chất thải nguy hại.
Một thực trạng là vật sắc nhọn được chôn lấp cùng với chất thải y tế khác tại khu
đất bệnh viện hay tại bãi rác cộng đồng. Hiện nay, ở một số bệnh viện vẫn còn hiện tượng
chất thải nhiễm khuẩn nhóm A được thải lẫn với chất thải sinh hoạt và được vận chuyển
GVHD:Trân Văn Dũng
25
SVTH: VŨ ĐÌNH PHONG
