Ca dao tình yêu lứa đôi 15

CA DAO VỀ TÌNH U LỨA ĐƠI
Dẫn nhập
I.
Nói về ca dao, thật khó phân biệt đâu là mực thước, hoặc, ca dao được sáng tác theo
thể lệ hay luật mẹo nào của thi ca, …thật khó mà xác định được. Cho nên, người ta khó có
thể đưa ra một định nghĩa nào cho thỏa đáng về tất cả các yêu cầu của ca dao. Nếu có đi
nữa, thì cũng chỉ nhằm hiểu được phần nào về ca dao Việt Nam.
Trong Đại Từ Điển Tiếng Việt, thì "Ca dao là thể thơ dân gian, được lưu truyền dưới
dạng câu hát, có ý nghĩa sâu sắc và là thể loại lục bát, có dạng ca dao"[1].Cịn theo Vũ
Ngọc Phan thì "Ca dao là một loại thơ dân gian có thể ngâm được như các loại thơ khác và
có thể xây dựng thành các điệu ca dao.[2]
Qua hai định nghĩa trên, chúng ta thấy, khơng có sự khác biệt nhiều lắm giữa thơ và
ca dao. Nhưng với Ca dao Việt Nam thì ta có thể khẳng định ngày rằng ca dao là kho tàng
văn hoá của người Việt, được xem là viên ngọc lấp lánh, thời gian qua đi, viên ngọc càng
thêm toả sáng. Qua ca dao, giá trị truyền thống và tâm hồn người Việt Nam được thể hiện
và lưu giữ một cách rõ nét nhất. Trong các chủ đề được ca dao đề cập đến thì tình u đơi
lứa là một đề tài rất rộng và có nhiều hình thức diễn bày.
Bằng những tình yêu lành mạnh, tình cảm tự nhiên được miêu tả một cách sinh động
trong ca dao Việt Nam. Cũng qua đó đã cho ta thấy sự hà khắc của lễ giáo phong kiến trước
đây. Không những thế, một số bài ca dao đã phản ánh tinh thần đấu tranh để bảo vệ tình u
chân chính của các bạn thanh niên thời bấy giờ.
Để làm rõ nội dung ca dao về tình u đơi lứa, chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu thơng qua
các góc độ cũng như giai đoạn trong tình u. Theo Hồng Tiến Tựu thì ca dao về tình u
đơi lứa trong ca dao được trình bày qua bốn thể loại nhỏ biểu trưng cho các giai đoạn trong
tình yêu ca dao tỏ tình, ca dao tương tư, ca dao thề nguyền, ca dao hận tình.
II.
Nội dung
Tình u đơi lứa - tình u nam nữ là chủ đề được thể hiện sâu sắc nhất và cũng rõ
nhất trong Ca dao - Tục Ngữ, vì tình yêu đôi lứa luôn là đề tài muôn thưở của kiếp người.
Trong ca dao tục ngữ Việt Nam, tình yêu được thể hiện thật ý nhị, uyển chuyển, nhưng
cũng có lúc thật chân thành mộc mạc; một thứ tình yêu mộc mạc chân quê, pha trộn hương

đồng cỏ nội, thênh thang như đồng lúa và uyển chuyển nhẹ nhàng như địn nước lững lỡ nhè
nhẹ êm trơi của những dịng sơng. Trong sự phát triển ấy, tình u được phát triển theo các
giai đoạn sau.
1. Ca dao tỏ tình.


Đời sống được gắn liền với những hoạt động nông nghiệp thì diều kiện để tình yêu nảy
nở và gắn liền với những hình ảnh đồng ruộng, cái cày, con trâu.v.v. Khi những buổi chiều
tà, lúc mặt trời đã gác non đoài, với những đoàn trai gái trong làng vác cày rửa hái để trở về
mái nhà tranh sau một ngày làm việc. Những làn khói cơm chiều lan tỏa vươn trong giải
mây tím hịa lẫn với tiếng hát của trẻ mục đồng đang dắt trâu trở về, đã phác họa cho chúng
ta hình ảnh một miền quê êm ả thanh bình.
Trên trời dưới nước, thấp thống sau lũy tre xanh, quanh co bên bờ đê ấp yêu ruộng
đồng, rì rào bên sóng lúa chín vàng, mênh mang trong tiếng sáo diều vi vu... tất cả những
hình ảnh đẹp đó đã gợi nên những vần thơ trao hỏi ý tình giữa trai gái trong làng. Có nhiều
cách tỏ tình; có thể là xa xơi, vịng vo, đưa đẩy.v.v. nhưng tất cả đều thể hiện được tính chất
lãng mạng, yêu đời.
Hãy nghe chàng trai mở đầu, hỏi người thôn nữ bằng một câu hỏi ỡm ờ, gợi ý xa xôi
Hôm qua tát nước đầu đình
Để quên chiếc áo trên cành hoa sen
Em được thì cho anh xin
Hay là em để làm tin trong nhà.
Người con trai thật sự chưa chắc đã để quên cái áo, nhưng chàng cố ý gài người thôn
nữ vào thế phải trả lời khi tỏ ý ngờ rằng nàng đã giữ cái áo của mình để làm tin. Cũng có
khi chỉ là một câu hỏi bâng quơ nhưng diễn đạt bằng những câu thơ thật trữ tình của một
đêm trăng sáng, chàng trai có nhiều hi vọng để được cô gái trả lời
Hỡi cô tát nước đầu làng
Sao cơ múc ánh trăng vàng đổ đi
Hoặc có lúc chàng trai mạnh dạn hơn
Cơ kia cắt cỏ một mình

Cho tơi cắt với chung tình làm đơi
Cơ cịn cắt nữa hay thôi
Cho tôi cắt với làm đôi vợ chồng.
Không phải lúc nào các chàng trai tỏ tình một cách mạnh bạo như vậy, có những lúc
các chàng trai ấy tỏ tình, dọ hỏi một cách nhẹ nhàng hơn và có vẻ thơ mộng hơn
Hỏi xa anh lại hỏi gần
Hỏi em phỏng độ đương xuân thế nào


Thấy em là gái má đào
Lòng anh chỉ muốn ra vào kết duyên


Trong khi các chàng trai thường mạnh bạo và chủ động hơn trong việc tỏ tình làm
quen thì các cơ gái không phải lúc nào cũng e lệ yên lặng, mà đôi khi cũng rất bạo dạn để
ngỏ lời trước
Hỡi anh đi đường cái quan
Dừng chân đứng lại em than vài lời.
Sự bạo dạn cũng xuất hiện nơi các cô gái ấy những đầy hồn nhiên
Vào vườn hái quả cau xanh
Bổ ra làm sáu mời anh xơi trầu
Cử chỉ mời trầu đó khơng có tính cách lơi lả, mà chỉ chứng tỏ rằng người thôn nữ
muốn sống thành thật với chính mình. Hai chữ “cau xanh” chỉ mối tình son trẻ, hai chữ “xơi
trầu” có ý nghĩa trân trọng. Và bốn chữ ghép lại thành hai chữ “trầu cau” chỉ sự mong ước
cho một mối duyên Tấn Tần. Người con trai chắc chắn không thể nào không nhận miếng
trầu mời bởi người con gái trong cái cung cách lịch sự ấy.
Những lời tỏ tình của các cơ gái đơi khi cũng mang nhiều nỗi niềm, bởi khơng biết lời
tỏ tình ấy của mình khơng biết có được đáp trả lại hay khơng, hoặc sợ tình u của mình đến
chậm chăng; nên đôi lúc các cô cũng quanh co rào trước đón sau
Anh đà có vợ con chưa

Mà anh ăn nói ngọt ngào có duyên
Mẹ già anh ở nơi nao
Để em tìm vào hầu hạ thay anh.
Những câu tỏ tình như đã kể trên thường chỉ là những câu mà trong lúc vắng vẻ, hai
người đã hỏi ý cùng nhau. Tất cả đều là những câu mộc mạc chân tình, nhưng khơng kém
vẻ lãng mạn trữ tình.
Trong những dịp hội hè có hát đối giữa hai nhóm trai gái của hai làng kế cận, những
câu tỏ tình được gợi ra thật nhẹ nhàng bóng bẩy, như có chất thơ.
Bên con trai hỏi
Bây giờ mận mới hỏi đào
Vườn hồng đã có ai vào hay chưa
Bên con gái đáp
Mận hỏi thì đào xin thưa
Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào
Hay lãng mạn hơn


Thân em như tấm lụa đào


Phất phơ trước gió biết vào tay ai
Thật là những câu đối đáp hết sức thi vị, mượn ngoại cảnh để nói lên nỗi lịng. Bảo
rằng văn chương bình dân, nhưng nhiều khi cịn trữ tình và thơ mộng đâu kém văn chương
bác học. Chẳng hạn như nói tới lứa tuổi đôi mươi của người thôn nữ, phong cảnh đồng nội
hữu tình đã được lồng trong ước mộng vàng son của lứa đơi
Ngọc cịn ẩn bóng cây tùng
Thuyền qun cịn đợi anh hùng sánh vai.
Người con gái cũng như bông hoa còn đang giấu nhụy để chờ ngày khoe sắc với chàng
bướm lang quân.
2. Ca dao tương tư - yêu đương.

Sau giai đoạn tỏ tình là đến giai đoạn tương tư – yêu; và, đây là quãng thời gian hết
sức thơ mộng nhất cũng như đầy thử thách nhất. Nào yêu thương, nào nhớ nhung, nào giận
hờn, nào xa cách, nào đợi chờ...
Hãy nghe chàng và nàng thủ thỉ bên nhau những lời âu yếm
Thương anh, em để ở đâu
Để trong cuốn sách để đầu trang thơ
Thương em, anh để ở đâu
Để trong tay áo lâu lâu lại dòm.
Khi phải tạm xa nhau, chàng trai luyến tiếc những giây phút cận kề
Cịn đêm nay nữa mai đi
Lạng vàng khơng tiếc, tiếc khi ngồi kề.
Trời đã sáng, những gặp gỡ hàn huyên đêm qua giờ chỉ còn là kỷ niệm mong manh để
làm hành trang cho cuộc đăng trình. Cịn nàng thơn nữ thì cũng nức nở trong ngấn lệ đầy
vơi
Có đêm thơ thẩn một mình
Ở đây thức cả năm canh rõ ràng
Có đêm tạc đá ghi vàng
Ngày nào em chả nhớ chàng, chàng ơi.
Đi đâu, làm gì, nàng đều cảm thấy nỗi nhớ đeo đẳng và vương dấu tích khắp nơi khiến
xao lãng cả công việc thường ngày


Chiều chiều mang giỏ hái dâu
Hái dâu chả hái, nhớ câu ân tình


Những nhớ nhung đó đã đong đầy thêm tình u, để khi gặp lại thì hai người vội vã
ước hẹn cho những mộng ước mai sau
Nàng thì
Ước gì chung mẹ chung thầy

Để em giữ cái quạt này làm thân
Và tình tứ hơn nữa
Chải đầu chung cái lược ngà
Soi gương chung cả cành hoa giắt đầu
Cịn chàng thì cũng dùng cái quạt để xẻ chia hương nồng
Quạt này anh để che đầu
Đêm đêm đi ngủ chung nhau quạt này
Hay vẽ ra những âu yếm trang trọng mà chàng sẽ dành cho nàng
Ước gì ta lấy được nàng
Để ta mua gạch Bát Tràng về xây
Xây dọc rồi lại xây ngang
Xây hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân
Thật là cao sang, cầu kỳ và thơ mộng. Rồi thì cuối cùng cả hai cùng cầu nguyện cho
một ngày vui mau pháo đỏ nhuộm đường
Nấu chè van vái Nguyệt hà
Khiến cho sum hiệp một nhà phụng loan.
3. Ca dao thề nguyền
Tình u vốn có nhiều cung bậc, có buồn vui, ngọt bùi, đắng cay…và cũng có sự bất
hạnh nữa. Nếu tâm hồn con người có bao nhiêu “nốt nhạc thăng trầm” thì tình yêu cũng thế!
Và như vậy, bên cạnh những lời tỏ tình, trao dun khơng thể thiếu, thì những lời thề
nguyền gắn bó keo sơn lại càng khơng thể thiếu được. Nó được xem như là chất keo dính, là
một sự khẳng định cho tình u đơi lứa. Lời thề nguyền ấy nhằm thể hiện ý chí, nghị lực của
hai bên nhằm làm động lực vượt qua chông gai thử thách để mong ước được đến với nhau.
Nói khác hơn, lời thề nguyền ấy có tính chất lằm tăng sức mạnh cho hai người trong việc
hướng về lý tưởng cả hai cùng đang thêu dệt.
Sau những lần “e ấp làm quen”; sau những lời tỏ tình vừa dễ thương, hóm hỉnh, hài


hước, thơn minh, tài tình, táo bạo và cũng khơng kém phần tha thiết như thì cả hai cùng
hướng về một tương lai thật đẹp. Để củng cố niềm tinh và tăng thêm sức mạnh, cả hai cùng

muốn thể hiện tấm chân tình của mình; và những lời thề đã được thốt ra.
Chàng trai nói một cách mạnh mẽ


Yêu nhau mấy núi cũng leo
Mấy sông cũng lội mấy đèo cũng qua
Yêu nhau chẳng ngại đường xa
Một ngày không đến thì 3-4 ngày”
Tình u là tâm sự mn đời và tâm lý chung của những người đang yêu, là niềm khao
khát gìn giữ cho tình yêu bất tử. Ca dao xưa cũng mang trong mình tinh thần nhân bản ấy,
khi có rất nhiều câu, bài thể hiện ước nguyện gắn kết của tình yêu chung thuỷ trọn đời. Và
cái đích cuối cùng mà những lời thề nguyền hướng tới ấy là khát khao một tình u chung
thuỷ, gắn bó keo sơn, một sự gắn kết bền vững giữa những trái tim yêu thương. Nên câu ca
dao sau mang đậm ý nghĩa ấy
Nước non non nước khơi chừng,
Ái ân đôi chữ xin đừng xa nhau
Hay
Thương nhau tạc một chữ tình
Trăm năm thề quyết bạn mình có nhau
Hoặc
Cũng liều cắn ớt nhai gừng
Chua cay mặn ngọt, ta đừng quên nhau.
Có quan niệm cho rằng, khi yêu người con gái thường hay nhạy cảm, tình u của họ
mãnh liệt đến vơ cùng. Cho nên nhu cầu gắn kết hoặc mong muốn một tình u bất diệt ln
thường trực trong họ
Trót lời đã bén dun chàng
Dù cho nát đá phai vàng mới thơi
Hịn đá cách Hàn xếp đổ lị nơi
Cạn lịng con sơng cái
Thì tơi mới qn nghĩa chàng”

Hay
Một lời thề khơng dun thì nợ
Hai lời thề khơng vợ thì chồng
Ba lời thề khơi núi lấp sông
Em quyết theo anh đi cho trọn đạo
Kẻo luống công anh chờ.


Có khi thề nguyền một cách quyết liệt dứt khốt như một sự kiên định về tình yêu
chung thuỷ suốt đời không đổi thay.
Chừng nào núi Bụt hết cây
Lại Giang hết nước, dạ này hết thương.
Cây núi Bụt, nước sông Giang thì khơng thể nào hết và khơng thể xác định hay cân,
đo, đong, đếm được. Và như thế, đem tình cảm của chính mình ra mà thề nguyền là một
minh chứng rõ nhất, đáng quý nhất của tình yêu đơi lứa.Thứ tình cảm ấy là tình cảm gắn cốt
ghi tâm, khắc sâu vào trong da thịt của người con gái. Dù cho vật đổi sao dời, dù cho thế
giới xoay chuyển, vận thế đổi thay nó cũng khơng hề xê dịch.
Vì thế
Trăm năm lịng gắn dạ ghi
Dù ai đem bạc đổi chì cũng khơng
Trăm năm quyết chí một chồng
Dầu ai thêu phụng vẽ rồng mặc ai
Dầu cho đá nát vàng phai
Trăm năm duyên nợ chẳng phai chút nào
Trăm năm không bỏ người chồng
Vải thưa nhuộm lấy màu đen
Vải thưa mặc vải màu xinh khen màu
Trăm năm tạc một chữ đồng
Dầu ai thêu phụng vẽ rồng cũng không
Trăm năm trăm tuổi một chồng

Dầu ai thêu phụng vẽ rồng mặc ai…
Người con gái thề nguyền trong tình u là vậy. Cịn chàng trai thì sao? Chàng trai
cũng mạnh mẽ khơng kém, dù biết rằng trong tình u khơng có khái niệm ai u ai nhiều
hơn. Chính vì vậy, để đáp lại ân tình của người con gái, chàng trai thường đưa ra những lời
thề thốt, hứa hẹn một tương lai cho mối tình của họ.
Chừng nào cho sóng bỏ gành
Cù lao bỏ biển, anh đành bỏ em
Bao giờ cạn lạch Đồng Nai
Nát chùa Thiên Mụ mới phai lời nguyền
Biển đơng sóng gợn cát đùa
Sánh đôi không đặng lên chùa anh tu


Hay
Chừng nào hòn chữ bể tư
Cửa Nha Trang cạn nước, anh mới từ nghĩa em
Và cũng như người con gái, chàng trai đem cả tính mạng của mình ra để thề nguyền.
Cùng nguyền một tấm lịng son
Anh dẫu có phụ keo sơn có hồi
Sống dương gian hai đứa hai nơi
Thác xuống âm phủ cũng lời thề xưa
Lời thề nguyền của chàng trai khơng chỉ là minh chứng cho tình u chung thuỷ của
chàng trai đối với người con gái ở kiếp này, mà sức mạnh của tình u nó làm cho lời thề
nguyền ấy có sức lan toả đến cả kiếp sau và mãi mãi. Chính vì vậy mà ta có thể bắt gặp
những câu ca dao thể hiện sự thề nguyền chung của hai người; lời thề đó khơng thể tách biệt
rõ ràng ai thề với ai, bởi lúc này cả hai người con trai và người con gái như hồ làm một, ở
họ chỉ cịn chỗ cho một tiếng nói chung. Đó là tiếng nói của tình u.
Thương nhau cắt tóc mà thề
Khó nghèo cũng chịu chớ hề bỏ nhau
Thương nhau tạc một chữ tình

Trăm năm thề quyết, bạn mình có nhau.
Đó là lời nhắn nhủ của đơi lứa yêu nhau.
Nước non non nước khơi chừng
Ái ân đôi chữ xin đừng xa nhau
Trăm năm lòng gắn dạ ghi
Dầu ai đem bạc đổi chì mặc ai
Trăm năm ai chớ bỏ ai
Chỉ thêu nên gấm, sắt mài nên kim
Có khi trong lời thề nguyền ấy, vừa là một sự nhắc nhở, vừa có phần khuyên răn, song
hết sức ý nhị, tinh tế mà chàng trai và cô gái thầm gửi đến nhau. Nó như một bức thơng điệp
nhỏ về tình yêu đôi lứa vậy
Giếng khơi gầu múc lưng chừng


Nếu mà vụng liệu xin đừng trách đây
Cầm đàn mà bỏ quên dây
Bỏ công ao ước, bỏ ngày ước ao
Sông sâu em sẽ cắm sào


Miếu thiêng em sẽ tìm vào cắm nhang
Vì dù khơng lấy được này
Mang thân đi xuống suối vàng cho xong
Yêu nhau cho trọn chữ tròn
Kẻo mai thẹn với nước non ở đời
Thà rằng thác xuống giếng khơi
Còn hơn sống ở trên đời xa nhau…
Ta nhận thấy trong ca dao tình yêu yếu tố vĩnh cửu của tình yêu là nhu cầu của mọi
kẻ yêu đương. Dưới cặp mắt của họ, những con số tưởng như khô cằn, cứng nhắc bỗng
trở nên mềm mại xiết bao, và một điều tưởng như khơng thể nó cũng đã đi vào trong

những lời thề nguyền.
Một thuyền, một bến, một dây
Ngọt bùi ta hưởng, đắng cay chịu cùng
Bài ca dao nghe như một khúc tâm tình. Phải chăng đó là lời thủ thỉ ân tình của đơi lứa
đang u, lời thề nguyện về một tình yêu thuỷ chung, bền chặt
4. Ca dao hận tình
Khi bao nhiêu mộng ước không thành, đôi lứa không đến được với nha thì một trong
hai trách móc, hận thù nhau;hoặc đã đến được với nhau nhưng khơng tìm thấy được hạnh
phúc trong đời sống hôn nhân như những mộng ước thật đẹp mà hai người trước kia hằng
mơ ước. Hận trách đó, có khi trách móc Ơng trời, trách móc ông Tơ bà Nguyệt, ông mai bà
mối và luôn có một một thức nhất định trách người…trách ai… tiếc công..v.v.
Một tình yêu đẹp với bao viễn cảnh nên thơ cả hai người đang hướng đến tại sao đến
đây trở nên hờn trách, hận thù với nhau như vậy? Nếu là một tình u đi đến kết thúc hơn
nhân; cả hai cùng cố gắng xây dựng một cuộc sống gia đình ấm no hạnh phúc. Hãy nhìn
những hình ảnh thật đẹp của một đơi vợ chồng ln có nhau trong cuộc sống
Trên đồng cạn dưới đồng sâu
Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa.
Hình ảnh đó đã phản ảnh lời cùng nhau hứa hẹn khi đang chuẩn bị cho cuộc hôn nhân
Làm sao nên nghĩa phu thê
Đó chồng đây vợ ra về có đơi.
Hoặc sự hịa thuận xẻ chia gánh nặng đường đời


Thuận vợ thuận chồng
Tát bể đông cũng cạn.


Nhưng để đi đến hạnh phúc ấy, cả hai vợ chồng đều phải nương cậy và nhường nhịn
lẫn nhau
Tay bưng dĩa muối chấm gừng

Gừng cay muối mặn xin đừng bỏ nhau.
Nhất là người vợ, với ảnh hưởng của nền luân lý đạo Nho, đạo Khổng
Chồng ta áo rách ta thương
Chồng người áo gấm xông hương mặc người.
Chiều chồng và lo lắng món ăn thức uống cho chồng cũng là đức tính của người phụ
nữ Đơng phương. Họ cảm thấy đó là niềm vui, là bổn phận tự nguyện và xa hơn nữa, là
hạnh phúc
Đốt than nướng cá cho vàng
Đem tiền mua rượu cho chàng uống chơi.
Hoặc
Dẫu cho đá nát vàng phai
Trăm năm duyên nợ chẳng phai chút nào.
Nếu một tình yêu mà do sự ngăn cấm của cha mẹ hay bị chèn ép nặng nề bởi những lễ
giáo phong kiến; cụ thể là con cái khơng có được quyền quyết định trong việc hôn nhân mà
tùy vào quyết định của các bậc làm cha làm mẹ thì mộng ước vỡ dẫn đến trách hận nhau
Mẹ em ham thúng xôi dền
Tham con lợn béo tham tiền Cảnh Hưng
Bây giờ kẻ thấp người cao
Như đôi đũa lệch so sao cho bằng.
Sự phụ bạc là một đặc tính ln tồn tại trong tình yêu, nó có thể là chủ quan hoặc
khách quan. Nhưng bằng cách nào đi chăng nữa thì nỗi đau để lại một trong hai người thì vơ
cùng lớn. Sự tiếc nuối cho những gì cả hai cùng vun đắp, nhưng bây giờ đã thành mây khói,
hoặc có người khác xuất hiện, hưởng trọn thành quả đó.
Tiếc cơng anh đắp đập be bờ
Để ai quậy đó mang lờ đến đơm
Hoặc
Tiếc cơng đan giỏ bỏ cà
Giỏ thưa cà lọt công đà uổng công

Cầm vàng mà lội qua sông
Vàng rơi không tiếc tiếc công cầm vàng


Hay, sau khi đã thành vợ thành chồng thì người chồng bỗng sinh thói ‘trăng hoa’, bỏ
bê vợ con trong nỗi cơ đơn mong chờ
Gió đưa bụi chuối sau hè
Anh mê vợ bé bỏ bè con thơ.
Cũng đôi khi do tại người chồng bỗng nhiên va phải những thói hư tật xấu như cờ bạc
hay rượu chè khiến hạnh phúc gia đình chỉ cịn là hình ảnh đã phơi pha
Chồng em nó chẳng ra gì
Tổ tơm xốc đĩa nó thì chơi hoang.
Và, những lời thở than, hận trách về những cuộc hôn nhân không đẹp mà hiện tại chỉ
là một gánh nặng. Lời than trách ấy không phải của một riêng ai, mà là cả hai cùng than
trách khi không tìm thấy hạnh phúc trong cuộc sống hơn nhân
Gái có chồng như gơng đeo cổ
Trai có vợ như nhợ buộc chân
Hay
Chồng gì anh, vợ gì tơi
Chẳng qua lá cái nợ đời chi đây
III. Kết luận.
Tình u và hơn nhân cũng như tất cả các hiện tượng trong cuộc đời đều có tính hai
mặt. Tuy nhiên, cái khơng đẹp đó khơng phải là tất cả, mà chỉ là một phần nhỏ. Cuộc sống
của chúng ta là sự nỗ lực, cố gắng khắc phục vượt qua nó. Chính việc nỗ lực ấy càng làm
cho cuộc sống chúng ta có ý nghĩa và tốt đẹp hơn.
Qua ca dao, tình yêu được thể hiện một cách lãng mạn và trữ tình, những lời tở tình
thật dễ thương và ý vị nhưng khơng kém phần mạnh mẽ.
Thấy em đẹp nói đẹp cười
Đẹp người đẹp nết ra vào đoan trang
Vậy nên anh gửi thư sang

Dù sao anh quyết lấy nàng mà thôi.
Khi đã thành vợ thành chồng thì các đức tính nhường nhịn, hịa thuận và thủy chung
được đề cao và thường xuyên nhắc nhở nhau trong cuộc sống; nhằm hướng đến một cuộc


sống ấm no hạnh phúc.
Em ơi chua ngọt đã từng
Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau
hay


Trăm năm lòng gắn dạ ghi
Dẫu ai đem bạc đổi chì cũng khơng.
Tuy khơng phải mối tình nào cũng kết thúc có hậu, nhưng khơng phải vì thế mà con
người mất niềm tin vào cuộc sống. Chính tình u và bao mộng ước thật đẹp nơi tương lai là
động lực, là nguồn sống để con người vượt qua và hướng đến cái đẹp ấy. Và, con đường đi
nếu toàn là thảm đỏ thì người đi sẽ khơng ý thức được bước chân của mình như thế nào; con
đường đi ấy phải có nhiều chơng gai để từ đó phát huy được sự nỗ lực, tinh thần cầu tiến
của mỗi con người. Cho nên, dù có trắc trở, hờn trách nhau thế nào thì tình u vẫn là một
tiếng nói khát vọng hạnh phúc của con người từ xưa cho đến ngàn sau, mà điều ấy đã được
ông cha ta thể hiện một cách rõ nhất qua những câu ca dao thật đẹp chan chứa tình người.