Phân tích định nghĩa “vật chất” của lênin từ đó chỉ ra tiêu chuẩn phân biệt giữa “vật chất” và “ý thức

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN AEP
_____

_____

BÀI TẬP LỚN
MÔN: TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN

ĐỀ 2
① Phân tích định nghĩa “vật chất” của Lênin. Từ đó chỉ ra tiêu
chuẩn phân biệt giữa “vật chất” và “ý thức”.
② So sánh trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người. Từ đó chỉ ra viễn
cảnh đến năm 2050 của lao động con người.

HỌ VÀ TÊN: ĐỖ HOÀNG HẠNH TRANG
MSSV: 11195213
LỚP: THMLN_QUẢN TRỊ MARKETING 61C
Hà Nội, ngày 24 tháng 04 năm 2020

1

TIEU LUAN MOI download :


Câu 1:
Phân tích định nghĩa vật chất của Le-nin.
Le-nin đã định nghĩa: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để
chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác,
được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại
không lệ thuộc vào cảm giác” (V. I. Lenin: Toàn tập, t.18, Nxb. Tiến

bộ, M., 1980, tr.151).

Điều thứ nhất ta cần phân tích là “Vật chất là một phạm trù triết
học”. Trước hết, ta cần phân biệt khái niệm “vật chất” với tư cách là
phạm trù triết học (tức phạm trù khái quát thuộc tính cơ bản nhất,
phổ biến nhất của mọi tồn tại vật chất và được xác định từ góc độ
giải quyết vấn đề cơ bản của triết học) với khái niệm “vật chất” được
sử dụng trong các khoa học chuyên ngành (tức khái niệm dùng để
chỉ những dạng vật chất cụ thể, cảm tính; những biểu hiện cụ thể của
thế giới vật chất tự nhiên hay xã hội). Cụ thể hơn, “Vật chất” ở đây
không thể hiểu theo nghĩa hẹp như là vật chất trong lĩnh vực vật lý,
hóa học, sinh học (ví dụ như đồng, máu, từ trường…) hay ngành
khoa học thông thường khác… Cũng không thể hiểu như vật chất
trong cuộc sống hàng ngày (ví dụ như tiền bạc, cơm ăn áo mặc, ô tô,
…).

“Vật chất” trong định nghĩa của Lênin là một phạm trù triết học, tức
là phạm trù rộng nhất, khái quát nhất, rộng đến cùng cực, khơng thể
có gì khác rộng hơn. Đến nay, nhận thức luận (tức lý luận về nhận
2

TIEU LUAN MOI download :


thức của con người) vẫn chưa hình dung được cái gì rộng hơn phạm
trù vật chất. Ta khơng thể “nhét” vật chất này trong một khoảng
khơng gian nhất định, vì khơng có gì rộng hơn nó.

Thứ hai, vật chất là “thực tại khách quan”. Theo Le-nin, vật chất tồn
tại khách quan trong hiện thực, nằm bên ngoài ý thức và khơng phụ

thuộc vào ý thức của con người. Thuộc tính cơ bản của vật chất là
“thực tại khách quan”, “tồn tại khơng lệ thuộc vào cảm giác”. Đó
cũng chính là tiêu chuẩn để phân biệt cái gì là vật chất và cái gì
khơng phải là vật chất. Dù con người đã nhận thức được hay chưa,
dù con người có mong muốn hay khơng thì vật chất ln tồn tại vĩnh
viễn trong vũ trụ.
Thứ ba, vật chất “được đem lại cho con người trong cảm giác”. Lenin
khẳng định “thực tại khách quan” (vật chất) là cái có trước (tính thứ
nhất), cịn “cảm giác” (ý thức) là cái có sau (tính thức hai). Vật chất
tồn tại không lệ thuộc vào ý thức. Theo ông, Ý thức của con người
sinh ra là do có vật chất tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên giác
quan (mắt, mũi, tai, lưỡi…) của con người. Đây là ví dụ cho thấy ý
thức lệ thuộc vào vật chất. Như thế, ý thức là sự phản ánh hiện thực
khách quan vào trong bộ óc con người một cách năng động, sáng tạo.

Cuối cùng, vật chất “được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại,
phản ánh”. Điều đó nói lên vật chất là một phạm trù triết học, tuy
rộng đến cùng cực nhưng được biểu hiện qua các dạng cụ thể, (sắt,
3

TIEU LUAN MOI download :


gió, cây, cái tủ, …) mà con người có thể nhận thức, cảm nhận được
và vật chất hay “thực tại khách quan” chính là nguồn gốc, nội dung
khách quan của “cảm giác” (ý thức).
Giác quan của con người, với những năng lực vốn có, có thể chép
lại, chụp lại, phản ánh sự tồn tại của vật chất, tức là nhận thức được
vật chất. Sự chép lại, chụp lại, phản ánh của giác quan đối với vật
chất càng rõ ràng, sắc nét thì nhận thức của con người về vật chất

càng sâu sắc, tồn diện. Nói rộng ra, tư duy, ý thức, tư tưởng, tình
cảm… của con người chẳng qua chỉ là sự phản ánh, là hình ảnh của
vật chất trong bộ óc con người.
Ví dụ, ta có câu ca dao:
“Hỡi Cô tát nước bên đàng,
Sao Cô múc ánh trăng vàng đổ đi.”
“Ánh trăng vàng” ở đây có thể nói là vật chất, vì ta có thể nhìn thấy
nó, nó được đem lại cho con người qua cảm giác và các giác quan.
Hơn thế, nó là sự ghi nhớ và tả lại cho người khác hay chính là được
cảm giác của con người chép lại, chụp lại, phản ánh. Cuối cùng, nó
vẫn tồn tại dù khơng có “Cơ tát nước” hay bất kỳ ai đồng nghĩa với
việc nó tồn tại khơng lệ thuộc vào cảm giác hay ý thức.
Ví dụ khái quát hơn, trong dân gian, tục ngữ tuy không phải là triết
học nhưng về phương diện nào đó nó rất gần gũi với triết học. Tục
ngữ được làm ra với mục đích triết lý, ln ln cố gắng phát hiện ra
bản chất và tính quy luật của các sự vật và hiện tượng tự nhiên, xã
4

TIEU LUAN MOI download :


hội và đời sống con người. Do đó nhiều người gọi tục ngữ là "'triết lý
dân gian", "triết học của nhân dân lao động". Điều đó được thể hiện ở
chỗ trong nội dung tục ngữ có chứa đựng những yếu tố của tư tưởng
triết học, nghĩa là những tư tưởng triết học không được thể hiện một
cách đầy đủ và chặt chẽ như những quy luật, nguyên lý và mệnh đề
triết học mà nó chỉ được thể hiện một phần nào đó và bằng cách nào
đó trong nội dung của tục ngữ.
Về mặt thế giới quan, tục ngữ Việt Nam đã phản ánh những nhận
thức có tính duy vật tự phát, thừa nhận sự tồn tại và vận động khách

quan của thế giới không phụ thuộc vào con người: "Chạy trời không
khỏi nắng", "Chạy mưa không khỏi trời", "trời", "nắng", "mưa" ở
đây chính là hiện thực khách quan. Sự vật và hiện tượng khách quan
tồn tại, vận động và phát triển theo quy luật vốn có của nó: “Trăng
đến rằm thì trăng trịn, sao đến tối thì sao mọc", "Cịn da lơng bọc,
cịn chồi nẩy cây". Tư tưởng duy vật của nhân dân lao động còn
được thể hiện ở thái độ phản đối những chuyện mê tín dị đoan và
những người làm các nghề đó: "Thầy bói nói dựa", "Bói ra ma, quét
nhà ra rác”.
Nhân dân lao động còn thể hiện tư tưởng duy vật của mình trong
việc nhìn nhận và giải quyết các vấn đề về đời sống xã hội. Đó à một
thứ chủ nghĩa duy vật trực quan, chất phác, ngây thơ, xuất phát từ
kinh nghiệm. Quan điểm duy vật đó được thế hiện một cáchh đơn
giản và sinh động: "Có thực mới vực được đạo”. "Thực" ở đây có thể
là ăn, là lương thực, là kinh tế như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
vận dụng trong những trường hợp cụ thể khác nhau. Nhưng dù
5

TIEU LUAN MOI download :


sao, "thực" cũng là một cơ sở kinh tế, là đời sống vật chất là tồn tại
xã hội, còn "đạo" nghĩa là sự nghiệp, là lý tưởng hoạt động thuộc
lĩnh vực kiến trúc thượng tầng, là đời sống tinh thần, là ý thức xã
hội. "Thực" vực "đạo", nghĩa là vật chất quyết định tinh thần, tồn tại
xã hội quyết định ý thức xã hội.
Những ý nghĩa to lớn mà định nghĩa về vật chất của Le-nin đem
lại cho nhân loại:
Đầu tiên, định nghĩa này đã bác bỏ những quan điểm của chủ nghĩa
duy tâm về vật chất. Khi khẳng định vật chất là thực tại khách quan

được đem lại cho con người trong cảm giác, tồn tại không lệ thuộc
vào cảm giác, Lênin đã thừa nhận: Trong thế giới hiện thực, vật chất
có trước cảm giác (ý thức), vật chất là tính thứ nhất, là nguồn gốc
khách quan của cảm giác (ý thức). Luận điểm này bác bỏ những
quan điểm của chủ nghĩa duy tâm cho rằng vật chất chỉ là phức hợp
của những cảm giác (Platon, …), hoặc vật chất là sự tha hóa của “ý
niệm tuyệt đối” (Heghen, …).
Luận điểm này cũng trả lời dứt khoát mặt thứ nhất của vấn đề cơ
bản của triết học: Vật chất có trước hay ý thức có trước? Lênin
khẳng định vật chất có trước.
Tiếp theo, nó phủ nhận thuyết Khơng thể biết về vật chất. Thuyết
Không thể biết cho rằng con người không thể nhận thức được thế
giới khách quan, những tri thức mà con người biết được về thế giới
khách quan chỉ là hư ảo, giả dối, khơng có thật. Khi khẳng định vật
chất là cái được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản
6

TIEU LUAN MOI download :


ánh…, Lênin đã nhấn mạnh: Bằng những phương pháp nhận thức
khác nhau, con người có thể nhận thức được thế giới vật chất. Như
thế, luận điểm này đã phủ nhận thuyết Không thể biết.
Luận điểm này cũng trả lời dứt khoát mặt thứ hai của vấn đề cơ bản
của triết học: Con người có nhận thức được thế giới khách quan hay
khơng? Lênin khẳng định là có. Với niềm tin có thể nhận thức được
thế giới, con người sẽ có thêm sức mạnh, ý chí, nghị lực để chinh
phục tự nhiên, sáng tạo nên những giá trị phục vụ cuộc sống của con
người và thúc đẩy xã hội phát triển. Con người sẽ không rơi vào thế
bị động, bỏ mặc số phận mình cho một thế lực siêu nhiên nào đó.

Sau đó, nó khắc phục những khiếm khuyết trong các quan điểm siêu
hình, máy móc về vật chất. Với định nghĩa vật chất của Lênin, chúng
ta hiểu rằng khơng có một dạng cụ thể cảm tính nào của vật chất, hay
một tập hợp nào đó các thuộc tính của vật chất, lại có thể đồng nhất
hồn tồn với bản thân vật chất. Vật chất phải được hiểu là tất cả
những gì tồn tại khách quan bên ngồi ý thức, bất kể sự tồn tại ấy đã
được con người nhận thức được hay chưa, đã biết về nó hay chưa.

Với những luận điểm rút ra này, định nghĩa của Lênin đã khắc phục
những quan điểm phiến diện, siêu hình, máy móc về vật chất như:
Vật chất là các dạng cụ thể như cái bàn, cái ghế, ánh sáng mặt trời,
quả táo, nước, lửa, khơng khí…; đồng nhất vật chất với khối lượng,
coi vận động của vật chất chỉ là biểu hiện của vận động cơ học.

7

TIEU LUAN MOI download :


Không chỉ vậy, định nghĩa về vật chất của Le-nin cịn định hướng các
khoa học cụ thể trong việc tìm kiến các dạng hoặc hình thức mới của
vật thể. Khẳng định thế giới vật chất khách quan là vô cùng, vô tận,
không bao giờ biến mất, luôn luôn vận động, định nghĩa đã cổ vũ các
nhà khoa học (nhà vật lý học, nhà hóa học, nhà sinh học…) kiên trì,
đi sâu nghiên cứu thế giới vật chất để tìm ra những kết cấu mới,
những dạng thức thuộc tính, quy luật vận động mới của vật chất, từ
đó làm phong phú, sâu sắc hơn kho tàng tri thức của nhân loại.

Ví dụ tiêu biểu là vào tháng 9/1995, tại Trung tâm Nghiên cứu hạt
nhân châu Âu (CERN), theo lý thuyết về phản hạt, các nhà khoa học

đã tiến hành thực nghiệm tạo ra được 9 phản nguyên tử, tức là 9
phản vật thể đầu tiên.
Cuối cùng, nó cho phép xác định vật chất trong lĩnh vực xã hội.
Trong việc nhận thức các hiện tượng thuộc đời sống xã hội, định
nghĩa vật chất của Lênin đã giúp chúng ta xác định được cái gì là vật
chất trong lĩnh vực xã hội. Đây là điều mà các nhà duy vật trước
Mác chưa đạt tới. Ta có thể tìm thấy vật chất trong lĩnh vực xã hội ở
ở các hoạt động thực tiễn của con người, tiêu biểu là hoạt động sản
xuất vật chất để nuôi sống con người và phát triển xã hội.
Định nghĩa của Lênin giúp các nhà khoa học có cơ sở lý luận để giải
thích những nguyên nhân cuối cùng của các biến cố xã hội, những
nguyên nhân thuộc về sự vận động của phương thức sản xuất, trên cơ
sở đó, con người có thể tìm ra các phương án tối ưu để thúc đẩy xã
hội phát triển.
8

TIEU LUAN MOI download :


Từ định nghĩa về vật chất của Le-nin, ta có thể rút ra tiêu chuẩn
để phân biệt vật chất và ý thức.
Đầu tiên, theo Lê-nin: “Vật chất là phạm trù triết học dùng để chỉ
thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác,
được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại
khơng lệ thuộc vào cảm giác”. Cịn theo C. Mác: ý thức “chẳng qua
chỉ là vật chất được đem chuyển vào trong đầu óc của con người và
được cải biến đi ở trong đó”. Như vậy, ý thức là sự phản ánh hiện
thực khách quan vào bộ óc người và là sản phẩm của quá trình lịch
sử xã hội của con người. Cả vật chất và ý thức đều tồn tại, song vật
chất tồn tại khách quan còn ý thức tồn tại chủ quan.

Đặc trưng quan trọng nhất của vật chất là thuộc tính khách quan tức
là thuộc tính tồn tại ngồi ý thức, hồn tồn độc lập-khơng phụ thuộc
vào ý thức của con người: cho dù con người có nhận thức được hay
khơng nhận thức được nó, nhận thức đúng hay nhận thức sai về nó;
bất kể cảm xúc của con người đối với nó như thế nào... thì vật chất
vẫn cứ tồn tại đúng với bản thân nó vốn có. Bên cạnh đó, vật chất
được phản ánh thơng qua các giác quan của con người để hình thành
ý thức cũng là đặc điểm để phân biệt vật chất và ý thức.
Ý thức là kết quả của quá trình phản ánh năng động, sáng tạo ở bộ
não người khi thế giới khách quan-thông qua các giác quan- tác
động vào bộ não. Ý thức (bao gồm tri thức, tình cảm, ý chí) là cái
tồn tại chủ quan bởi ý thức tồn tại trong hoạt động sinh lý thần kinh
của bộ não người, sự tồn tại của ý thức hoàn toàn phụ thuộc vào sự
9

TIEU LUAN MOI download :


tồn tại của một kết cấu vật chất có tổ chức cao là bộ não người.
Theo quan điểm duy vật, khi bộ não người chết đi thì ý thức cũng
khơng thể tồn tại.
Tóm lại, tiêu chuẩn cơ bản để phân biệt vật chất và ý thức chính là
thuộc tính khách quan của vật chất ("thực tại khách quan", "tồn tại
không lệ thuộc vào cảm giác"). Đây cũng chính là tiêu chuẩn để
phân biệt cái gì là vật chất và cái gì khơng phải là vật chất.

Câu 2:
Để có thể so sánh được Trí tuệ nhân tạo và Trí tuệ con người, trước
hết ta cần hiểu định nghĩa của hai loại hình trí tuệ này.

Trí tuệ nhân tạo (AI) là sự nghiên cứu và thiết kế của những tác
nhân thông minh (Intelligent agent). Những tác nhân thơng minh
này có khả năng phân tích mơi trường và tạo ra hành động nhằm tối
ưu hóa thành cơng. Nghiên cứu AI sẽ sử dụng các công cụ và cần
hiểu biết từ nhiều lĩnh vực gồm khoa học máy tính, tâm lý học, triết
học, khoa học thần kinh, khoa học nhận thức, ngôn ngữ học, nghiên
cứu hoạt động, kinh tế, lý thuyết điều khiển (control theory), xác
suất, tối ưu hóa và logic. Nghiên cứu AI cũng bao gồm các tác vụ
như điều khiển hệ thống, lên lịch trình, khai thác dữ liệu, nhận dạng
giọng nói, logistic, nhận diện khn mặt và nhiều thứ khác nữa.
Trí tuệ con người (HI) được định nghĩa là trí tuệ được tạo thành từ
kinh nghiệm trong quá khứ, thích nghi với các tình huống mới, xử lý
10

TIEU LUAN MOI download :


các ý tưởng trừu tượng và có khả năng thay đổi mơi trường nhờ kiến
thức đã học được. Trí tuệ con người có thể tạo ra nhiều loại thơng tin.
Nó có thể cung cấp thơng tin quan sát trong lúc đi du lịch hoặc tại sự
kiện khác từ những du khách, người tị nạn, tù binh, … Trí tuệ con
người cũng có thể cung cấp dữ liệu về một lĩnh vực khác. Cuối cùng,
Trí tuệ con người có thể cung cấp thông tin về mối quan hệ và các
mạng lưới mà con người quan tâm.
Đầu tiên, hai loại hình trí tuệ này giống nhau vì chúng đều là trí tuệ
– khả năng học hỏi, tư duy, phân tích; năng lực thích nghi với những
nhiệm vụ và bối cảnh đa dạng đồng thời là sự sử dụng siêu nhận thức
để học tập và giải quyết vấn đề.
Tuy nhiên, thực tế thì chúng khá khác biệt. Sau đây là những điểm
khác nhau chính giữa trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người.

Điểm khác nhau thứ nhất nằm ở cấu trúc của hai loại hình trí tuệ.
Một cỗ máy được trang bị trí tuệ nhân tạo có một loạt các cổng ra và
vào dữ liệu mà chúng ta có thể dễ dàng xác định. Điều này không xảy
ra trong não của chúng ta: mỗi cấu trúc của tính tồn cầu của nó có
thể đồng thời là người nhận dữ liệu và truyền thơng tin. Nó cũng
khơng biết thơng tin di chuyển theo hướng nào, vì sự phân chia và
vịng lặp vơ tận là một hằng số trong thế giới của các tế bào thần
kinh.
Thứ hai, các hoạt động của chúng là khác nhau. Trong bất kỳ cấu
trúc nào của trí tuệ nhân tạo, bạn có thể phân biệt kênh mà dữ liệu
truyền qua (phần cứng) và thơng tin chính nó. Trong một bộ não,
11

TIEU LUAN MOI download :


mặt khác, sự phân biệt giữa thông tin và phương tiện vật chất mà nó
đi qua khơng tồn tại. Các dữ liệu được truyền đi chính là những thay
đổi vật chất quyết định lực hấp dẫn tồn tại giữa các nơ-ron. Nếu nơron A kết nối với nơ-ron B nhiều hơn so với C, thông tin là một,
trong khi nếu A kết nối với C nhiều hơn, thông tin sẽ khác…
Thứ ba, ta không thể lưu trữ dữ liệu mà não làm việc trong khi có thể
làm điều này với AI. Một hậu quả của việc không phân biệt giữa
kênh và thơng tin là khơng có kho dữ liệu lớn trong đầu của chúng ta.
Đó là lý do tại sao chúng ta khơng bao giờ nhớ một cái gì đó theo
cùng một cách, ln có những biến thể nhỏ. Trên thực tế, người ta đã
chứng minh rằng ngay cả ở những người có trí nhớ tự truyện phát
triển cao, họ có thể có những ký ức sai trong khi AI có lượng bộ nhớ
gần như vơ tận và cực kì chính xác.
Điểm khác biệt thứ tư là tầm quan trọng của bối cảnh. Bộ não hữu cơ
của chúng ta thích nghi như một chiếc găng tay cho mọi tình huống,

mặc dù mỗi tình huống chúng ta sống là duy nhất. Đó là nhiều hơn:
trước bối cảnh khơng thể đốn trước, những người khác nhau có thể
phản ứng theo cùng một cách. Đây là điều mà chúng ta khơng tìm
thấy trong các hệ thống trí tuệ nhân tạo, trong đó các kích thích khác
nhau dẫn đến cùng một kết quả chỉ khi các kích thích đó được xác
định trước đó: nếu A, thì C; nếu B, thì C. Con người, với tất cả lỗi
lầm của chúng ta, được tạo ra để sống trong một bối cảnh hỗn loạn.
Bộ não của chúng ta có thể giải thích tất cả các kích thích, ngay cả
khi chúng xuất hiện bất ngờ và hoàn toàn mới.

12

TIEU LUAN MOI download :


Thứ năm, Trí tuệ nhân tạo cần sự đều đặn. Các hệ thống trí tuệ nhân
tạo cần được gắn kết theo một cách rất cụ thể để thực hiện các đơn
đặt hàng và làm cho thông tin truyền từ nơi này sang nơi khác theo
đúng cách. Não bộ, mặt khác, là duy nhất trong mỗi chúng ta. Bên
cạnh mạng lưới khoảng 100.000.000.000 nơ-ron hỗ trợ cho suy nghĩ
của chúng ta, dấu vân tay phục vụ để xác định chúng ta trong một số
bối cảnh dường như đều giống nhau. Ngoài ra, bộ não của chúng ta
liên tục thay đổi, ngay cả khi chúng ta ngủ. Đức tính tuyệt vời của bộ
não của chúng ta là nó có thể hoạt động tốt mọi lúc mặc dù phải chịu
những thay đổi không thể đốn trước liên tục: do đó nó được định
nghĩa là hệ thống phức tạp nhất tồn tại.
Thứ sáu, nguồn gốc của Trí tuệ nhân tạo và Trí tuệ con người là khác
nhau. Bất kỳ hệ thống trí tuệ nhân tạo nào cũng được xây dựng bởi
một hoặc nhiều tác nhân có chủ ý: các nhà khoa học, lập trình viên,
v.v. Bộ não của chúng ta, tuy nhiên, đã được khắc bởi sự tiến hóa.

Điều đó có nghĩa là, mặc dù trí thơng minh nhân tạo đứng trên một
số cách mã hóa thơng tin theo một số mơ hình và hoạt động logic, bộ
não của chúng ta phải thực hiện với một tập hợp các tế bào thần kinh
làm những việc của các tế bào thần kinh (tha thứ cho sự dư thừa).
Nếu một cỗ máy hoạt động theo chỉ dẫn, hoạt động của bộ não của
chúng ta dựa trên trò chơi tương tác xảy ra giữa các tế bào thần kinh.

Thứ bảy, theo một cách nào đó, chúng ta nhiều cảm xúc hơn những
sinh vật lý trí. Có thể nói tư duy logic và có hệ thống chỉ giảm
xuống trong những tình huống và khoảnh khắc nhất định hàng ngày
13

TIEU LUAN MOI download :


của chúng ta. Mặc dù các máy được trang bị trí thơng minh nhân tạo
chỉ có thể hoạt động từ các đối số và tiền đề, nhưng trong trường hợp
của chúng tơi, điều bình thường là bỏ qua bước tiến của bước này.

Điểm khác biệt cuối cùng giữa hai loại hình trí tuệ là bản chất của
sự tồn tại. Trí tuệ con người xoay quanh việc thích nghi với mơi
trường bằng cách kết hợp một số quá trình nhận thức. Trí tuệ Nhân
Tạo lại tập trung vào việc thiết kế các máy móc có thể bắt chước
hành vi của con người.
Tóm lại, Trí tuệ con người xoay quanh việc thích nghi với môi
trường bằng sự kết hợp với một số q trình nhận thức. Lĩnh vực Trí
tuệ nhân tạo tập trung vào việc thiết kế các máy móc có thể bắt
chước hành vi của con người. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu AI có
thể tiến xa đến mức thực hiện AI yếu, chứ không phải là AI mạnh.
Trên thực tế, một số người tin rằng AI mạnh là điều không thể do sự

khác biệt giữa não người và máy tính. Vì vậy, tại thời điểm này, khả
năng đơn thuần bắt chước hành vi của con người được coi là Trí tuệ
nhân tạo.
Ngồi ra, việc sử dụng Trí tuệ nhân tạo chắc chắn sẽ giúp cuộc sống
chúng ta trở nên thuận tiện hơn và thậm chí buộc con người phải
phát triển các kỹ năng. Nhưng có lẽ sẽ khơng bao giờ có chuyện
máy móc có thể thay thế hồn tồn con người.
Một vài ví dụ so sánh trực tiếp giữa AI và Trí tuệ con người:

14

TIEU LUAN MOI download :


Hiệu suất
Tính vạn
năng

Khả năng
đa nhiệm

Khả năng
quyết định

Trạng thái

Tốc độ xử
lý

Để hiểu hơn về những điểm khác biệt giữa AI và HI, ta có ví dụ về

một cuộc thi khá thú vị giữa hai loại hình này. Hiệp hội Phiên-Biên
dịch quốc tế Hàn Quốc (IITA), Đại học Sejong và Đại học trực

15

TIEU LUAN MOI download :


tuyến Sejong đã từng tổ chức một cuộc thi biên dịch giữa phần mềm
dịch thuật trí tuệ nhân tạo và các chuyên gia biên dịch.
Tại cuộc thi, ba trí tuệ nhân tạo tham gia lần lượt là chương trình
dịch thuật của hãng Google, phần mềm của Tập đoàn Systran (Hàn
Quốc) và phần mềm Papago của Tập đoàn Naver (Hàn Quốc). Với
đề bài giống nhau, sau khi tiến hành chấm điểm, Hiệp hội IITA cho
biết bốn nhà biên dịch có điểm trung bình là 82, trong khi số điểm
của ba phần mềm dịch thuật trí tuệ nhân tạo là 33. Mặc dù điểm số
của con người vượt trội hơn nhưng tốc độ dịch thuật của trí tuệ nhân
tạo đã đạt được những bước tiến đáng kinh ngạc. Trong khi thời gian
dành cho con người hoàn thành bài dịch là 50 phút thì phần mềm trí
tuệ nhân tạo biên dịch gần như ngay lập tức sau khi được phát đề.

Đặc biệt, chất lượng dịch của trí tuệ nhân tạo đang ngày một cải
thiện và cũng đạt được những bước tiến chưa từng có. Ví dụ điển
hình là trong dịch thuật tiếng Nhật, nhờ lượng dữ liệu dịch thuật lớn
mà bản dịch tác phẩm “Gasby vĩ đại” từ tiếng Anh sang tiếng Nhật
của Google hầu như khơng có sự khác biệt lớn so với bản dịch của
nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami. Giới doanh nghiệp cũng nhận
định phần mềm trí tuệ biên dịch tiếng Hàn Quốc có thể sánh ngang
với trình độ của các chuyên gia dịch thuật trong vòng ba năm nữa.
Theo KBS, các phần mềm dịch thuật trí tuệ nhân tạo được ứng dụng

nền tảng mạng lưới thần kinh nhân tạo, có thể tự phân tích dữ liệu
dịch thuật để nắm bắt cách dịch nên đạt được bước tiến vượt bậc về
chất lượng dịch.
16

TIEU LUAN MOI download :


Có thể nói, những điểm giống và khác nhau giữa trí tuệ nhân tạo và
trí tuệ con người đã tạo ra những ưu thế và nhược điểm khác nhau
của chúng trên nhiều lĩnh vực trong cuộc sống hàng ngày.
Từ những điều trên, ta có thể hình dung được viễn cảnh lao
động con người năm 2050.
Trí tuệ nhân tạo (AI) là thành quả mơ phỏng các q trình trí tuệ của
con người bằng máy móc, đặc biệt là các hệ thống máy tính. Các quy
trình này bao gồm học tập (thu nhận thông tin và quy tắc sử dụng
thông tin), hệ thống lý luận (sử dụng quy tắc để đạt được kết luận
gần đúng hoặc xác định) và tự điều chỉnh. AI có thể chia thành 3 cấp.
Thứ nhất, Trí tuệ hẹp: là AI chun mơn hóa trong một lĩnh vực hẹp,
mức độ phát triển của AI hiện tại đang ở cấp độ này. Ở một số lĩnh
vực hẹp, AI đã vượt xa con người, ví dụ như máy móc có thể tính
tốn cực nhanh, có thể chơi cờ thắng các đại kiện tướng giỏi nhất, có
thể tìm kiếm và phân loại dữ liệu lớn khổng lồ một cách dễ dàng.
Tuy nhiên, ở mức độ này, AI chỉ giỏi ở lĩnh vực mà nó được thiết kế.
Máy chơi cờ siêu đẳng khơng thể nào biết nhận dạng mặt người, nó
khơng được lập trình cho điều đó. Thứ hai, Trí tuệ rộng: là AI đạt cấp
độ tương đương trí tuệ con người. Đây là mức độ mà các nhà nghiên
cứu về AI đang cố gắng để đạt tới. Các nhà khoa cũng đưa ra 1 số bài
kiểm tra để chứng nhận AI đạt trình độ này, chẳng hạn Turing Test;
hoặc yêu cầu AI hồn thành các cơng việc của người bình thường

(ghi danh học và tốt nghiệp một khóa học, làm nhân viên văn phịng
và hồn thành nhiệm vụ như một con người,

17

TIEU LUAN MOI download :


vv). Cuối cùng, Siêu trí tuệ: là AI đạt tới cấp độ cao hơn trí tuệ con
người. Từ cao hơn một chút cho đến cao hơn vượt bậc.
Hiện tại, một số lĩnh vực đã bắt đầu sử dụng AI thay thế lao động
con người; đây sẽ là một chặng đường dài để đi. Dù sao đi nữa, tác
động của trí tuệ nhân tạo đối với cuộc sống của con người khó ai có
thể phủ nhận. Một điều khá rõ ràng là việc tương tác với AI sẽ sớm
trở thành một hoạt động hàng ngày. AI có thể được sử dụng để giải
quyết các vấn đề cực kỳ khó khăn và tìm giải pháp quan trọng đối
với sức khỏe của con người. Những phát triển này đang tạo ra lợi ích
kinh tế và xã hội đáng kể. Đồng thời, AI sẽ đặt ra thách thức đạo đức
lớn nhất mà chúng ta từng phải đối mặt. Nó có tiềm năng để thúc
đẩy nền văn minh nhân loại tiến về phía trước theo những cách tiến
bộ. Nhưng cách các hệ thống AI được phát triển cần phải được hiểu
kĩ càng hơn bởi lẽ những tác động chính mà cơng nghệ mang đến sẽ
ảnh hướng tới tồn xã hội theo hai hướng chính: trực tiếp giảm bớt
lao động con người ở một số lĩnh vực nhưng cũng tăng nhu cầu lao
động ở các ngành nghề liên quan phát sinh. Đây chính là viễn cảnh
năm 2050 của lao động con người.
Đầu tiên, AI sẽ tác động trực tiếp tới lĩnh vực công nghệ: hiện tại, AI
đã xuất hiện và có dấu hiệu bùng nổ vơ cùng mạnh mẽ, ví dụ gần
nhất chính là các nhà hỗ trợ ảo như Siri của Apple, Cortana của
Microsoft hay Alexa của Android, … Từ Siri đến xe tự lái, trí tuệ

nhân tạo (AI) đang tiến bộ nhanh chóng, trong tương lai sẽ còn tiến
xa hơn, con người lao động ở những vị trí và cơng việc này sẽ dần bị
thay thế. Mặc dù khoa học viễn tưởng thường mô tả AI là robot
18

TIEU LUAN MOI download :


có đặc điểm giống con người, AI có thể bao gồm mọi thứ từ thuật
tốn tìm kiếm của Google đến Watson của IBM cho đến vũ khí tự
trị. AI trong tương lai sẽ ảnh hưởng tới lực lượng lao động ở mọi
lĩnh vực và có khả năng thay đổi bộ mặt của tồn thế giới.
Một vài ví dụ cụ thể, ngành giao thơng vận tải sẽ có thể giảm bớt
nhân công lái xe, sửa chữa bởi những chiếc xe tự trị, xe khơng người
lái ngày một hồn thiện và đi vào sử dụng. Trong sản xuất, robot AI
sẽ phối hợp với con người để thực hiện một loạt các nhiệm vụ hạn
chế như lắp ráp và xếp chồng hay cảm biến, phân tích dự đốn, giúp
cho dây truyền sản xuất hoạt động trơn tru hơn. Ở lĩnh vực chăm sóc
sức khỏe, các loại bệnh sẽ được chẩn đốn nhanh chóng và chính xác
hơn, việc phát hiện thuốc, vacxin chữa trị sẽ được đẩy nhanh và xử lý
kịp thời hơn, ở các bệnh viện hay phịng khám sẽ có các trợ lý điều
dưỡng ảo theo dõi bệnh nhân và phân tích dữ liệu bệnh án để việc
điều trị mang tính cá nhân hóa và hiệu quả hơn. Cịn về giáo dục,
sách giáo khoa và giáo trình sẽ được số hóa với sự trợ giúp của AI,
thậm chí sẽ có các trợ giảng hay gia sư ảo hỗ trợ giáo viên hướng
dẫn, giảng dạy con người đồng thời phân tích khn mặt, đo lường
cảm xúc của học sinh, sinh viên để giúp xác định ai đang áp lực hay
buồn chán, ai hào hứng hay vui vẻ, từ đó điều chỉnh cách giảng dạy
cũng như tiếp cận sao cho phù hợp và hiệu quả nhất. Ngay cả ngành
truyền thơng báo chí cũng có thể khai thác AI. Cụ thể, hiện tại,

Bloomberg đang sử dụng công nghệ Cyborg để giúp hiểu nhanh các
báo cáo tài chính phức tạp
cịn Associated Press thì sử dụng khả năng ngôn ngữ tự nhiên của
Insights Insights để tạo ra 3.700 câu chuyện và báo cáo kiếm tiền
19

TIEU LUAN MOI download :


mỗi năm - gần gấp bốn lần so với cách viết báo truyền thống trước
đây. Cuối cùng, các dịch vụ chăm sóc khách hàng cũng sẽ có những
cải tiến khơng kém phần quan trọng. Các cổng thông tin lớn như
Google, Amazon sẽ tạo ra những trợ lý AI có thể gọi điện giống như
con người để tạo các cuộc hẹn hay đặt hàng, tỉ như lên lịch làm tóc,
xếp lịch kiểm tra sức khỏe định kỳ cho con người, … Ngồi nói
đúng các từ và nội dung muốn truyền tải, hệ thống này cũng sẽ hiểu
cả ngữ cảnh và sắc thái biểu đạt.
Đặc biệt, với sự phát triển vượt bậc và chóng mặt của cơng nghệ điện
tử hiện nay thì đến năm 2050, việc khám phá và khai thác không gian
sẽ chẳng còn là điều xa vời nữa. Trong lĩnh vực phát triển trí tuệ
nhân tạo, Schmidhuber được coi như cha đẻ của Deep Learning và
cũng là người tiên phong, đặt nền móng cho rất nhiều hệ thống AI
trong các smartphone hiện nay. Và nếu có một ai đó có thể dự đốn
chính xác về sự phát triển của AI trong tương lai thì đó chỉ có thể là
Schmidhuber. Trong một buổi nói chuyện tại WIRED2016,
Schmidhuber đã giới thiệu tới cơng chúng dự đốn của ơng về tương
lai vượt trội của AI. “Tới năm 2050, sẽ có hàng ngàn tỉ nhà máy sản
xuất robot hàng loạt được đặt trên các hành tinh nhỏ và trong vài
triệu năm sau đó, AI sẽ làm chủ cả thiên hà.”. Schmidhuber tin rằng
AI sẽ đóng một vai trị quan trọng trong việc khai thác tài ngun từ

khơng gian bên ngồi vũ trụ của con người. Những nhà máy sản xuất
robot do các AI tự vận hành có khả năng tự sửa chữa, thay thế… sẽ
được đặt ở các hành tinh khác nhau nhằm phục vụ cho mục đích khai
phá khơng gian và các hành tinh mới. Chính các AI này mới là người
thực sự mở ra con đường tới với
20

TIEU LUAN MOI download :


những nơi xa xôi nhất của thiên hà. Đây là một viễn cảnh có khả
năng xảy ra tương đối cao, bởi lẽ với tình hình phát triển khơng
ngừng của thế giới hiện nay, tài nguyên trên trái đất sẽ dần khan
hiếm và việc tìm tới các hành tinh khác là hồn tồn hợp lí và khả
thi theo đà vươn lên khơng ngừng của cơng nghệ khoa học.
Hiện tại thì AI đã có thể thực hiện rất nhiều thứ, đặc biệt là với
Mạng nơ-ron Deep Learning, được thiết kế và mô phỏng lại kết nối
nơ-ron trong não bộ của con người, có khả năng học tập và tự huấn
luyện bản thân vô cùng tốt tuy nhiên chúng vẫn đang ngày một ưu
việt hơn. Chúng có thể được ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực từ
giao thông, y tế cho đến các ngành nghiên cứu hóa học, dược
phẩm… Nói theo cách khác thì hiện nay, AI đã có thể tự học, tự
huấn luyện mình để hoạt động hiệu quả hơn con người. Và theo dự
đoán của Schmidhuber, cha đẻ của Deep Learning thì việc chúng
xâm chiếm được thiên hà chỉ là vấn đề thời gian. Tất nhiên là trong
bức tranh về viễn cảnh năm 2050 này, ông cho rằng lao động con
người sẽ chỉ đóng một vai trị vơ cùng nhỏ bé mà thơi.
Khơng dừng lại ở đó, đến năm 2050, AI sẽ tạo ra tư duy mới, hơi thở
mới của đô thị; giúp đem đến những hiểu biết sâu sắc, phân tích
chính xác, và cung cấp thơng tin đáng tin cậy từ hạ tầng dịch vụ đô

thị như hệ thống giao thông, điều hành thành phố đến các dịch vụ
kết nối đến người dân. Các thành phố thông minh, được kết nối với
nhau và được trang bị các năng lực về AI sẽ phục vụ tốt hơn với cơ
sở hạ tầng thơng minh hơn, có khả năng tiên đốn dự báo trước các
vấn đề của thành phố. An toàn, an ninh công cộng sẽ được cải thiện.
21

TIEU LUAN MOI download :


Nhà chức trách sẽ có thể hành động, hoặc có phương án để chuẩn bị
hành động khi xảy ra tai nạn sự cố, hoặc có ai đó đang gặp phải sự cố
cần giúp đỡ. Những yếu tố cấu thành của một thành phố thông minh
bao gồm: Y tế thông minh; Giao thông thông minh; Nông nghiệp
thông minh; Trung tâm điều hành thông minh; Giáo dục thông minh;
Môi trường thông minh; Quản lý nước, rác thải thông minh… Các cơ
sở hạ tầng, đường xá đều tự động hóa và liên kết với nhau dẫn tới
nhân công lao động được giảm xuống đáng kể. Ví dụ, nếu có các đèn
báo hay biển chỉ dẫn tự động ta sẽ không cần tới người phân làn, có
hệ thống quẹt thơng minh các bãi đỗ xe hay chỗ gửi đồ cũng không
cần bảo vệ trông coi nữa, mỗi khu phố đều sẽ có máy rửa đường và
hút bụi tự động thay thế cho các bác lao công, …
Hiển nhiên, công nghệ mới tạo ra người chiến thắng và kẻ thua cuộc
trong thị trường lao động. Chúng thay đổi nhu cầu tương đối của
nghề nghiệp, ngay cả khi chúng giúp cải thiện năng suất và mức
sống. Hiểu được những tác động phân phối này rất quan trọng ở
nhiều phương diện. Ví dụ, nó cho phép các nhà hoạch định chính
sách thiết kế các chính sách giáo dục và kỹ năng phù hợp và giúp các
cá nhân đưa ra lựa chọn đúng đắn về nghề nghiệp tương lai để theo
đuổi. Trí tuệ nhân tạo, hay máy học, đề cập đến các thuật tốn, việc

học cách hồn thành các nhiệm vụ bằng cách xác định các mẫu thống
kê trong dữ liệu, thay vì làm theo hướng dẫn do con người cung cấp.
Công nghệ này đã đạt được hiệu suất siêu phàm trên một loạt các
nhiệm vụ có giá trị kinh tế. Một số trong những nhiệm vụ này có liên
quan đến nghề nghiệp lương cao, chẳng hạn như bác sĩ X quang,
trong khi một bộ phận khác có liên quan đến nghề nghiệp
22

TIEU LUAN MOI download :


lương thấp, chẳng hạn như công nhân nông nghiệp. Vào thời điểm
bất bình đẳng gia tăng đây sẽ là một vấn đề chính trị xã hội lớn,
khơng rõ liệu AI sẽ tăng bất bình đẳng hay khơng, bằng cách, tiếp tục
thay thế công nhân sản xuất, hoặc giảm bớt cơ hội việc làm bằng
cách thay thế bác sĩ và luật sư.
Sự phát triển của cơng nghệ trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra những lo
ngại về tự động hóa và tác động của nó đến việc làm. Patrick Awuah,
nhà sáng lập kiêm chủ tịch Đại học Ashesi (Ghana) lo ngại các
nhiệm vụ được tự động hóa có thể đặt lợi ích kinh tế cao hơn những
giá trị khác. Awuah phân tích: "Lồi người lao động khơng chỉ với
mục đích kiếm sống. Các tổ chức lao động cũng là một xã hội thu
nhỏ giúp con người kết nối với nhau. Nếu con người thiết kế máy
móc để thay thế con người - thay vì việc giúp họ hồn thành cơng
việc, điều đó sẽ thay đổi cấu trúc của nhân loại thành thứ mà chúng
ta chưa từng thấy". Giáo dục về giá trị con người là yêu cầu quan
trọng trong tương lai. Theo Awuah, lịch sử và triết học sẽ là kiến
thức quan trọng mà những kỹ sư tương lai cần được học. "Chúng ta
cần giáo dục để con người có thể lao động được trong xã hội tương
lai. Nhưng chúng ta cũng cần giáo dục để con người tạo ra một xã

hội sống động và đặt tương tác của con người là yêu cầu quan
trọng", Awuah nhận định.
Tuy nhiên, từ những năm đầu thế kỉ XXI, Autor, Levi và Murnane đã
nhấn mạnh rằng cơng nghệ có thể thay thế lao động của con người
trong các công việc thường ngày, cho dù là thủ công hay nhận thức,
nhưng không thể thay thế lao động của con người trong các
23

TIEU LUAN MOI download :


nhiệm vụ không thường nhật. cho rằng tác động của công nghệ dẫn
đến nhu cầu tương đối tăng lên trong các cơng việc lành nghề được
trả lương cao, thường địi hỏi kỹ năng nhận thức không thường
xuyên và nhu cầu tương đối tăng ở mức lương thấp, cơng việc ít kỹ
năng nhất, thường địi hỏi kỹ năng thủ cơng hiếm gặp. Đồng thời,
nhu cầu về các cơng việc trung bình, có thơng thường u cầu thủ
cơng thơng thường và kỹ năng nhận thức, sẽ giảm. Các tác giả gọi
đây là q trình phân cực cơng việc. Một minh chứng cụ thể cho điều
này là những cuộc nghiên cứu, điều tra của Acemoglu và Autor vào
năm 2011 ở Hoa Kỳ, và của Darvas và Wolff (2016) báo cáo những
phát triển tương tự ở các nước EU: Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha,
Thụy Điển và Vương quốc Anh. Trong tất cả những các quốc gia, số
lượng việc làm giáo dục cao như nhà quản lý, kỹ sư và chuyên gia y
tế đang phát triển, trong khi số lượng công việc giáo dục trung học
(thư ký, vận hành máy, lắp ráp) lại giảm xuống. Ngược lại, số lượng
nghề dịch vụ giáo dục thấp, chẳng hạn như nhân viên cửa hàng,
không theo tiêu chuẩn và khó thay thế bằng tự động hóa, đang phát
triển. Một kết luận chính là cơng nghệ đã được tích hợp vào tập hợp
con của các nhiệm vụ công việc cốt lõi trước đây được thực hiện bởi

các công nhân kỹ năng trung bình, gây ra sự thay đổi đáng kể. Chất
lượng vốn nhân lực cũng đóng một vai trị quan trọng. Khả năng của
các cá nhân sử dụng các tiến bộ cơng nghệ vì lợi ích của cơng việc
của họ đòi hỏi phải phát triển các kỹ năng kỹ thuật số đặc biệt thơng
qua các chính sách được thiết kế tốt. Điều này nhấn mạnh tầm quan
trọng của việc sử dụng các công cụ

24

TIEU LUAN MOI download :


thích hợp để đảm bảo rằng cơng nhân được chuẩn bị tốt để khai thác
các lực lượng đột phá của cơng nghệ kỹ thuật số.
Nhưng AI khơng hồn tồn thay thế con người, nó cũng tạo ra các cơ
hội việc làm và nhu cầu lao động cho một số ngành nghề liên quan.
Một ví dụ điển hình cho tác động phức tạp này là sự cạnh tranh giữa
các giao dịch viên ngân hàng và các máy rút tiền tự động (ATM).
Thật bất ngờ, nhu cầu tuyển dụng các giao dịch viên ngân hàng đã
tăng lên cùng với việc áp dụng ATM. Một lời giải thích cho điều này
là độ co giãn của cầu: Khi ATM giảm chi phí hoạt động của các chi
nhánh ngân hàng, nhiều chi nhánh ngân hàng được mở trên toàn
quốc để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng. Một lý do phức
tạp khác là sự thay đổi đi kèm trong các yêu cầu kỹ năng cơ bản từ
khả năng văn thư đến các kỹ năng xã hội và thuyết phục được sử
dụng bởi các nhân viên bán hàng và đại diện dịch vụ khách hàng.
Câu chuyện về giao dịch viên ngân hàng và ATM chỉ được ghi lại
đầy đủ bằng cách kết nối các thay đổi cấp độ công việc trong thành
phần kỹ năng nghề nghiệp với các động lực cấp độ hệ thống của nhu
cầu do hiệu quả tăng lên. Theo đó, một khung cập nhật cho lao động

và AI phải nắm bắt được sự tương tác của các kỹ năng tại nơi làm
việc vi mô kết hợp để tạo ra các xu hướng lao động vĩ mô, chẳng hạn
như thay đổi việc làm,
Tóm lại, khả năng của AI là vơ tận. Nó có khả năng định hình lại
nhu cầu kỹ năng, cơ hội nghề nghiệp và phân phối lực lượng lao
động giữa các ngành công nghiệp và nghề nghiệp khác nhau. Thông
thường, công nghệ được thiết kế để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể
25

TIEU LUAN MOI download :