Tài liệu Báo cáo " Bàn về các nguyên tắc chung của pháp luật Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế" doc

nghiên cứu - trao đổi
56


tạp chí luật học số 7/2006





pgs.ts. thái vĩnh thắng *
guyờn tc phỏp lut l nhng t tng
ch o, nhng nh hng c bn
trong vic xõy dng v hon thin h thng
phỏp lut.
Cú th phõn chia cỏc nguyờn tc phỏp
lut thnh ba loi: Cỏc nguyờn tc chung -
nguyờn tc ca ton b h thng phỏp lut,
cỏc nguyờn tc liờn ngnh - nguyờn tc ỏp
dng cho mt s ngnh lut v cỏc nguyờn
tc riờng - nguyờn tc c thự ca tng
ngnh lut. Trong khuụn kh bi vit ny,
tỏc gi ch cp cỏc nguyờn tc chung ca
phỏp lut nc ta trong thi kỡ xõy dng nn
kinh t th trng v hi nhp quc t.
1. Nguyờn tc phỏp lut phi th hin
ý chớ ca cỏc tng lp nhõn dõn lao ng
Nguyờn tc phỏp lut phi th hin ý chớ
ca tt c cỏc tng lp nhõn dõn lao ng l

nguyờn tc chung ca c h thng phỏp lut,
ca cỏc ngnh lut thuc lnh vc cụng phỏp
cng nh t phỏp. õy l nguyờn tc hin
nh ca phỏp lut trong nh nc phỏp
quyn ca nhõn dõn, do nhõn dõn, vỡ nhõn
dõn. m bo nguyờn tc ny, vic xõy
dng hin phỏp, cỏc b lut, cỏc lut v t
chc b mỏy nh nc nh Lut t chc
Chớnh ph, Lut t chc Quc hi, Lut t
chc to ỏn nhõn dõn, Lut t chc vin
kim sỏt nhõn dõn, Lut t chc hi ng
nhõn dõn v u ban nhõn dõn v cỏc vn bn
lut quan trng khỏc phi c nhõn dõn
tho lun, úng gúp ý kin mt cỏch rng
rói. c bit, i vi hin phỏp - o lut c
bn ca Nh nc, vic xõy dng hoc sa
i nú cn phi c tin hnh theo mt th
tc c bit. Sau khi ó c nhõn dõn tho
lun rng rói, phi c Quc hi thụng qua
vi ớt nht 2/3 s phiu thun.
2. Nguyờn tc mi cụng dõn u bỡnh
ng trc phỏp lut
Vit Nam trong thi kỡ phong kin v
thi kỡ thuc a na phong kin, tớnh cht
phỏp lut c quyn, c li ca giai cp
thng tr lm cho a s dõn c trong xó hi
bt bỡnh vi phỏp lut, chng i hoc khinh
b phỏp lut. Sau khi Cỏch mng thỏng Tỏm
nm 1945 thnh cụng, Nh nc cng ho
dõn ch nhõn dõn ra i, nguyờn tc mi

cụng dõn bỡnh ng trc phỏp lut c
thit lp. T ú n nay nguyờn tc mi
cụng dõn bỡnh ng trc phỏp lut tr thnh
mt trong nhng nguyờn tc quan trng nht
ca phỏp lut nc ta. Nguyờn tc ny ln
u tiờn c khng nh trong iu 6 Hin
phỏp nm 1946: Tt c mi cụng dõn Vit
N

* Ging viờn chớnh Khoa hnh chớnh - nh nc
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

57

Nam u ngang quyn v mi phng din:
chớnh tri, kinh t, vn hoỏ. Hin phỏp cũn
khng nh: Tt c cụng dõn Vit Nam u
bỡnh ng trc phỏp lut, u c tham
gia chớnh quyn v cụng cuc kin quc, tu
theo ti nng v c hnh ca mỡnh (iu
7). Quyn bỡnh ng nam n cng c bn
Hin phỏp u tiờn ca nc ta ghi nhn:
n b ngang quyn vi n ụng v mi
phng din (iu 9). Cỏc quy nh trờn
õy c khng nh li trong cỏc Hin phỏp
nm 1959, 1980, 1992 (sa i nm 2001).

Hn na, trong cỏc hin phỏp v sau quyn
bỡnh ng ca mi cụng dõn trc phỏp lut
cũn c quy nh c th hn.
Quyn bỡnh ng ca mi cụng dõn
trc phỏp lut cũn c hiu trờn mt bỡnh
din khỏc l s bỡnh ng ca mi cụng dõn
chu trỏch nhim trc phỏp lut. T cụng
dõn bỡnh thng n nguyờn th quc gia
nu vi phm phỏp lut u phi chu trỏch
nhim trc phỏp lut. Vic xõy dng nh
nc phỏp quyn ũi hi bt kỡ c quan nh
nc hay nh chc trỏch no cng u phi
trong s kim soỏt ca phỏp lut. Bt kỡ
quan chc no nu vi phm phỏp lut u
phi c x lớ nghiờm minh theo ỳng quy
nh ca phỏp lut.
3. Nguyờn tc tụn trng v bo v cỏc
quyn cụng dõn v quyn con ngi
Phỏp lut ca Nh nc Cng ho xó hi
ch ngha Vit Nam t khi ra i cho n
nay luụn luụn tụn trng v bo v cỏc quyn
cụng dõn v quyn con ngi, tuy nhiờn do
quan nim gin n v quyn con ngi ó
c th hin trong cỏc quyn ca cụng dõn
nờn cỏc Hin phỏp nm 1946, 1959, 1980
quyn con ngi cha c th hin thnh
mt iu khon riờng. Vic ghi nhn cỏc
quyn con ngi bờn cnh cỏc quyn cụng
dõn trong Hin phỏp nm 1992 l mt nột
mi trong hot ng lp phỏp nc ta. So

sỏnh khỏi nim quyn cụng dõn v quyn
con ngi, chỳng ta thy hai khỏi nim ny
khụng ng nht vi nhau. Bt kỡ cụng dõn
no cng l con ngi nờn bt kỡ cụng dõn
no cng cú quyn con ngi. Tuy nhiờn,
khụng phi bt kỡ con ngi no cng l
cụng dõn nờn khụng phi bt kỡ con ngi
no cng c hng quyn cụng dõn. Vỡ
vy, nu trong hin phỏp khụng xỏc lp
ngha v ca Nh nc bo v cỏc quyn
con ngi thỡ mt s ch th phỏp lut s
khụng c hin phỏp bo v. nc ta,
trong cỏc ch th phỏp lut l cỏ nhõn, chỳng
ta thy cú cụng dõn Vit Nam, cụng dõn
nc ngoi v ngi khụng cú quc tch.
Nhng ngi khụng quc tch cú th l
ngi nc ngoi v ngi Vit Nam. Mt
s ngi Vit Nam ra nc ngoi trong mt
thi gian di, khụng cũn mang quc tch Vit
Nam nhng do khụng thụng tho ngụn ng
quc gia m h nhp c nờn h vn cha
nhp quc tch mi c.
(1)
Nay tr v Vit
Nam, c nhp quc tch Vit Nam
nhng ngi trờn õy phi ch i mt thi
gian nht nh. Trong thi gian ch i
c nhp quc tch, h khụng c hng
cỏc quyn v li ớch hp phỏp dnh cho cụng
dõn nhng h c hng cỏc quyn v li

nghiên cứu - trao đổi
58


tạp chí luật học số 7/2006

ớch hp phỏp dnh cho con ngi. Quyn
con ngi l cỏc quyn m phỏp lut cn
phi tha nhn i vi tt c cỏc th nhõn.
(2)

ú l cỏc quyn ti thiu m cỏc cỏ nhõn
phi cú, nhng quyn m cỏc nh lp phỏp
khụng c xõm hi n.
(3)
Quyn con
ngi ln u tiờn c ghi nhn trong Bn
tuyờn ngụn c lp ca nc M nm 1776:
Tt c mi ngi sinh ra u cú quyn
bỡnh ng. To hoỏ cho h nhng quyn
khụng ai cú th xõm hi c, trong nhng
quyn ú cú quyn c sng, quyn t do,
quyn mu cu hnh phỳc. Bn Tuyờn
ngụn nhõn quyn v cụng dõn quyn ca
Phỏp nm 1789 cng khng nh: Ngi ta
sinh ra t do v bỡnh ng v quyn li v
luụn phi c t do v bỡnh ng v quyn
li. Quyn con ngi c lut phỏp quc

t tha nhn v bo v. Ngy 19/12/1966
i hi ng Liờn hp quc ó thụng qua
hai cụng c quc t v quyn con ngi.
ú l Cụng c quc t v cỏc quyn dõn s
v chớnh tr (cú hiu lc t ngy 23/3/1976)
v Cụng c quc t v cỏc quyn kinh t,
vn hoỏ, xó hi (cú hiu lc t ngy
3/1/1976). Vit Nam ó gia nhp hai cụng
c ny ngy 24/9/1982.
Nhng quy nh trong Cụng c quc t
v cỏc quyn dõn s v chớnh tr ngy
19/12/1966 ó c phỏp lut nc ta th
hin khỏ y trong Hin phỏp nm 1992
v trong B lut hỡnh s, B lut dõn s, B
lut t tng hỡnh s v B lut t tng dõn s
cng nh trong cỏc vn bn phỏp lut khỏc.
Bờn cnh vic th ch hoỏ trong Hin
phỏp v lut, cỏc quyn cụng dõn v quyn
con ngi trong lnh vc chớnh tr v dõn s;
cỏc quyn v kinh t, vn hoỏ, xó hi cng
c th ch hoỏ v tng bc hon thin.
ú l cỏc quyn hc tp, lao ng, nghiờn
cu khoa hc ngh thut, quyn t do kinh
doanh, quyn s hu v thu nhp hp phỏp,
ca ci dnh, nh , t liu sn xut, vn
v ti sn khỏc trong doanh nghip hoc
trong cỏc t chc kinh t khỏc
Thc hin nguyờn tc bo v cỏc quyn
cụng dõn v quyn con ngi, Nh nc cn
phi tip tc hon thin cỏc quy nh ca

phỏp lut v cỏc quyn c bn ca cụng dõn
v con ngi trong Hin phỏp cng nh vic
c th cỏc quyn ú nhm to ra mt c ch
m bo thc hin. Trc ht cn phi cú
cỏc quy nh c th v quyn t do xut bn
ca cụng dõn Vit Nam to c s cho vic
phỏt trin v hon thin quyn t do ngụn
lun. ng thi gp rỳt xõy dng Lut trng
cu dõn ý cỏc vn c bit quan trng
ca t nc nhõn dõn trc tip quyt nh.
Cn a dng hoỏ cỏc hỡnh thc s hu t
ai cho cụng dõn Vit Nam cng cú
quyn s hu t ai. Trờn c s cú quyn
s hu t ai thỡ quyn s hu nh ca
cụng dõn mi cú iu kin hon thin.
4. Nguyờn tc m bo tớnh ti cao ca
hin phỏp
Trong h thng phỏp lut ca mi quc
gia, hin phỏp c coi l o lut c bn
ca nh nc, c ban hnh vi mt th tc
c bit v cú hiu lc phỏp lớ cao nht.
Vit Nam, theo quy nh ti iu 146 Hin


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

59

phỏp nm 1992 (sa i nm 2001) Hin

phỏp nc Cng ho xó hi ch ngha Vit
Nam l o lut c bn ca Nh nc cú
hiu lc phỏp lớ cao nht. Mi vn bn phỏp
lut khỏc phi phự hp vi Hin phỏp.
Nguyờn tc m bo tớnh ti cao Hin phỏp
l nguyờn tc chung ca tt c cỏc nh nc
phỏp quyn trờn th gii.
(4)

Vit Nam hin cha cú thit ch chuyờn
bit thc hin chc nng bo hin. Vic
Quc hi va l c quan lp hin va l c
quan bo hin dn n mt tỡnh trng thc t
l t khi thnh lp nc Cng ho xó hi ch
ngha Vit Nam n nay cha cú lut no b
bói b vỡ b coi l vi hin. Tuy nhiờn, trong
thc t chỳng ta thy ó cú nhng lut hay
iu khon ca lut khụng phự hp vi quy
nh ca Hin phỏp nhng khụng b bói b.
Vớ d, iu 14 Lut ban hnh vn bn quy
phm phỏp lut nm 1996 (sa i nm
2002) ó quy nh: Cn c vo Hin phỏp,
lut, ngh quyt ca Quc hi, phỏp lnh,
ngh quyt ca U ban thng v Quc hi,
Ch tch nc ban hnh lnh, quyt nh.
Vi quy nh trờn õy, Lut ban hnh vn
bn quy phm phỏp lut ó bin Ch tch
nc thnh c quan cp di ca U ban
thng v Quc hi. iu ny khụng phự
hp vi Hin phỏp nm 1992 (sa i nm

2001) vỡ Hin phỏp quy nh: Ch tch
nc l nguyờn th quc gia l ngi thay
mt cho nc Cng ho xó hi ch ngha
Vit Nam v mt i ni v i ngoi (iu
101); Ch tch nc do Quc hi bu trong
s cỏc i biu Quc hi. Ch tch nc
chu trỏch nhim v bỏo cỏo hot ng ca
mỡnh trc Quc hi (iu 102).
5. Nguyờn tc m bo vai trũ lónh
o ca ng cng sn
Nguyờn tc m bo vai trũ ca ng
cng sn l mt nguyờn tc c thự ca phỏp
lut xó hi ch ngha núi chung v phỏp lut
Vit Nam núi riờng.
Vit Nam, t trc n nay nhõn dõn
u trc tip bu c cỏc i biu Quc hi -
nhng ngi cú thm quyn lp phỏp. Quc
hi thay mt nhõn dõn c nc bu ra cỏc
chc v cao nht trong b mỏy nh nc nh
Ch tch nc, Th tng Chớnh ph, Ch
tch Quc hi, Chỏnh ỏn To ỏn nhõn dõn
ti cao v Vin trng Vin kim sỏt nhõn
dõn ti cao. Tuy nhiờn, im m chỳng ta
cn quan tõm ú l bu c c quan lónh o
ca ng. S lónh o ca ng i vi
nh nc v xó hi ó c th ch hoỏ
trong Hin phỏp. Vỡ vy, cn quan nim vn
bu c cỏc c quan núi trờn khụng cũn
ch l cụng vic ca ng m phi l cụng
vic ca mi cụng dõn Vit Nam. Vn

hin phỏp theo phỏp lut quc t v phỏp
lut quc gia khụng ch l vn ca ng
m cũn l vn ca ton th nhõn dõn.
Thit ngh rng tin n mt nn dõn ch
thc s thỡ mi cụng dõn Vit Nam khụng
ph thuc vo giai cp, a v xó hi u cú
quyn tham gia bu c la chn ngi lónh
o cao nht cho mỡnh.
6. Nguyờn tc m bo s bỡnh ng,
on kt, tng tr gia cỏc dõn tc
õy l nguyờn tc quỏn xuyn ton b h


nghiªn cøu - trao ®æi
60


t¹p chÝ luËt häc sè 7/2006

thống pháp luật của Nhà nước ta, bởi nó
được coi là hòn đá tảng trong chính sách đối
nội của Nhà nước.
Nguyên tắc đảm bảo sự bình đẳng, đoàn
kết, tương trợ giữa các dân tộc được xác
định tại Điều 5 Hiến pháp năm 1992 (sửa đổi
năm 2001). Nguyên tắc này được xây dựng
trên tinh thần đại đoàn kết dân tộc, một trong
những yếu tố cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí
Minh. Ngay từ Hiến pháp năm 1946 - Hiến
pháp đầu tiên của nước ta, trong lời nói đầu

đã xác định nguyên tắc thứ nhất trong ba
nguyên tắc cơ bản của Hiến pháp là: Đoàn
kết toàn dân không phân biệt giống nòi, gái
trai, giai cấp, tôn giáo. Nhờ tinh thần đại
đoàn kết dân tộc mà trong thời kì phong
kiến, chúng ta đã đánh thắng những kẻ thù
xâm lược hung hãn, mạnh hơn chúng ta gấp
nhiều lần như Nam Hán, Tống, Nguyên,
Minh, Thanh và sau khi Đảng cộng sản Việt
Nam ra đời thì dân tộc ta lại đánh thắng giặc
Pháp và giặc Mĩ. Để thực hiện tốt chính sách
đại đoàn kết dân tộc, trong cơ cấu Quốc hội
của nước ta có Hội đồng dân tộc. Hội đồng
dân tộc có nhiệm vụ nghiên cứu và kiến nghị
với Quốc hội những vấn đề về dân tộc; thực
hiện quyền giám sát việc thi hành chính sách
dân tộc, các chương trình, kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội miền núi và vùng có
đồng bào dân tộc thiểu số. Trước khi ban
hành các quyết định về chính sách dân tộc,
Chính phủ phải tham khảo ý kiến của Hội
đồng dân tộc. Chủ tịch Hội đồng dân tộc
được tham dự các phiên họp của Uỷ ban
thường vụ Quốc hội, được mời tham dự các
phiên họp của Chính phủ bàn việc thực hiện
chính sách dân tộc. Trong cơ cấu của Chính
phủ, có Uỷ ban dân tộc và miền núi là cơ
quan ngang bộ chuyên tham mưu cho Chính
phủ các quyết sách về đồng bào dân tộc và
miền núi. Bản chất của chính sách đại đoàn

kết dân tộc ở nước ta không những là đảm
bảo cho sự bình đẳng và thống nhất ý chí
giữa các dân tộc mà còn là sự tương trợ giúp
đỡ lẫn nhau giữa các dân tộc. Pháp luật của
Nhà nước thể hiện chính sách ưu tiên cho
đồng bào dân tộc thiểu số để họ có điều kiện
phát triển như các dân tộc miền xuôi như các
chính sách ưu tiên trong công tác đào tạo cán
bộ, chính sách miễn giảm thuế, chính sách
đầu tư vốn xây dựng cơ sở hạ tầng
7. Nguyên tắc đảm bảo tính công bằng
xã hội của pháp luật
Một trong những nguyên tắc cơ bản của
pháp luật của Nhà nước ta cũng như nhiều
nước trên thế giới là đảm bảo tính công bằng
xã hội của pháp luật. Điều 3 Hiến pháp năm
1992 đã xác định mục tiêu của Nhà nước ta
là xây dựng một xã hội dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Như vậy mục tiêu xây dựng một xã hội công
bằng như là một trong các tiêu chí cơ bản
của xã hội ta. Tính công bằng xã hội của
pháp luật thể hiện ở việc pháp luật trước hết
phải là thước đo cho sự công bằng của xã
hội. Muốn vậy hoạt động xây dựng pháp luật
phải đảm bảo tính khách quan, tránh các
hiện tượng vì lợi ích cục bộ của ngành, của
địa phương trong quá trình xây dựng pháp
luật. Để tránh hiện tượng pháp luật thiếu sự
công bằng thì cần phải có một quy trình xây

dựng pháp luật khoa học và hợp lí, theo đó


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

61

cỏc d tho cỏc vn bn quy phm phỏp lut
phi c tho lun rng rói trong cỏc tng
lp dõn c trong xó hi. Cỏc lnh vc xó hi
quan trng nh cỏc quyn v ngha v ca
cụng dõn, cỏc quy nh v chc nng, nhim
v, quyn hn ca cỏc c quan khỏc nhau
trong b mỏy nh nc cn phi c quy
nh bng vn bn lut vỡ i vi cỏc vn
bn ny, quy trỡnh son tho v tho lun
thng k cng v cụng phu hn. Nh nc
cn thng xuyờn tin hnh iu tra xó hi
hc tỡm hiu d lun xó hi v cỏc chớnh
sỏch phỏp lut, nht l cỏc vn bn phỏp lut
khụng cú hiu qu hoc kộm hiu qu. Ngoi
ra, phi gp rỳt xõy dng thit ch bo hin
m bo khụng cú vn bn phỏp lut vi
hin no c phộp tn ti trong thc tin.
8. Nguyờn tc phỏp lut phi c xõy
dng v phỏt trin mt cỏch ton din,
ng b, phự hp vi iu kin kinh t -
xó hi ca t nc
Nc ta i lờn xõy dng ch ngha xó hi

t mt xó hi thuc a na phong kin, mt
xó hi cú nn phỏp lut phỏt trin thiu ton
din v ng b. Trong xó hi phong kin v
xó hi thuc a na phong kin, c bit l
cỏc nc phng ụng, h thng phỏp lut
ch ch yu phỏt trin trờn lnh vc phỏp lut
hỡnh s. Vỡ quan nim ph bin trong xó hi
phong kin l ngi ta t ra phỏp lut
trng tr k phm ti cũn cỏc quan h dõn s
thụng thng thỡ dựng cỏc quy tc o c,
phong tc tp quỏn iu chnh. Trong nn
kinh t k hoch hoỏ tp trung v nn hnh
chớnh quan liờu bao cp, mng phỏp lut v
iu tit nn kinh t th trng cng khụng
c hỡnh thnh. Khi t nc ta chuyn
i sang nn kinh t th trng, h thng
phỏp lut Vit Nam cú iu kin phỏt
trin mt cỏch ton din v ng b. Bt
u t thỏng 12/1986 khi Ngh quyt i
hi ng ton quc ln th VI khng nh
ng li i mi, phỏp lut Vit Nam ó
chuyn hng t ch ch nng v phỏp lut
hỡnh s v cỏc thit ch nh nc sang xu
hng cõn i gia hỡnh s v dõn s, gia
cỏc thit ch nh nc v cỏc thit ch cụng
dõn. Nu tớnh ton din th hin phỏp lut
phỏt trin y cỏc ngnh lut v trong
cỏc ngnh lut cú y cỏc ch nh v
quy phm phỏp lut thỡ tớnh ng b th
hin s liờn kt tng h cht ch gia cỏc

ngnh lut v cỏc ch nh phỏp lut. Phỏp
lut phong phỳ v a dng vỡ chỳng iu
chnh nhiu lnh vc khỏc nhau ca i sng
xó hi nhng vỡ s phong phỳ v a dng ú
cú th lm cho nhiu quy phm ca phỏp
lut cú th chng chộo hoc mõu thun vi
nhau. Vỡ vy, trong quỏ trỡnh xõy dng cỏc
vn bn quy phm phỏp lut, cỏc b, ngnh
v cỏc a phng phi chỳ ý r soỏt, i
chiu, so sỏnh vi cỏc vn bn phỏp lut
khỏc, c bit l cỏc vn bn quy phm phỏp
lut cú hiu lc phỏp lớ cao hn. Phi c
bit coi trng hot ng kim tra, thm nh
vn bn quy phm phỏp lut ca B t phỏp,
ca cỏc b, ngnh v Vn phũng Chớnh ph.
Bờn cnh tớnh ton din v ng b, cũn
phi chỳ ý n tớnh phự hp ca phỏp lut
vi iu kin kinh t - xó hi ca t nc,
xu hng hi nhp quc t v ton cu hoỏ.
Phỏp lut l mt b phn ca thng tng


nghiên cứu - trao đổi
62


tạp chí luật học số 7/2006

kin trỳc xó hi luụn luụn phi phự hp vi
h tng c s - iu kin kinh t xó hi ca

t nc. Nu chỳng ta khụng cõn nhc n
vn ny thỡ dự t tng phỏp lut cú cao
p nhng khụng th thc hin c trong
i sng thc tin. Thớ d, quy nh tc
xe chy trờn cỏc quc l phi cn c vo
iu kin ng sỏ c xõy dng nh th
no, quy nh mc np thu thu nhp cao
ca cụng dõn phi cn c vo mc lng thu
nhp ca cỏn b cụng nhõn, viờn chc trờn
thc t. Cỏc quy nh phỏp lut v ch
lng ca cỏn b, cụng nhõn, viờn chc phi
tu thuc ngõn kh quc gia v.v
9. Nguyờn tc m bo tớnh n nh
tng i ca h thng phỏp lut
Cỏc h thng phỏp lut mun cú cú hiu
lc, hiu qu cao u phi m bo tớnh n
nh tng i ca nú. Nu cỏc vn bn
phỏp lut cú hiu lc cao nh hin phỏp v
cỏc o lut thay i thng xuyờn, ngi
dõn s thiu tin tng vo phỏp lut, t ú
h s coi thng phỏp lut v vi phm phỏp
lut s tr thnh ph bin trong xó hi. Trờn
th gii ngy nay, ngi ta thy cú mt s
vn bn phỏp lut tn ti trong mt thi
gian khỏ di. Chng hn, Hin phỏp Hoa Kỡ
ó tn ti trờn 200 nm, so vi nm 1787
khi Hin phỏp mi ra i, Hin phỏp Hoa
Kỡ ngy nay ch cú thờm 27 tu chớnh ỏn.
Mt vớ d na l B lut dõn s Napoleon
ó tn ti c trờn 200 nm. Cho n nay,

hn 1000 iu trong B lut ny (khong
1/2 s iu) vn c gi nguyờn. Tuy
nhiờn, cho h thng phỏp lut cú tớnh n
nh cn phi cú nhng iu kin khỏch
quan v ch quan. V iu kin khỏch quan
thỡ ch chớnh tr - xó hi phi n nh lõu
di. V iu kin ch quan thỡ cn phi cú
mt quy trỡnh lp phỏp khoa hc v ỳng
n vi nhng nh lp phỏp cú trỡnh cao.
Vit Nam, do cú nhng nguyờn nhõn
khỏch quan v ch quan nờn trong lch s
lp hin 60 nm ó cú n 4 bn hin phỏp.
Sau mi ln thay i hin phỏp, cỏc lut v
t chc b mỏy nh nc u c thay
i. c bit sau nm 1986, Vit Nam xõy
dng nn kinh t th trng nh hng xó
hi ch ngha nờn tt c cỏc vn bn phỏp
lut v qun lớ kinh t trong thi kỡ kinh t
k hoch hoỏ tp trung v c ch hnh
chớnh quan liờu bao cp hu nh u phi
thay i. Vic hin phỏp, cỏc lut v t
chc b mỏy nh nc, cỏc lut v qun lớ
nn kinh t thay i thng xuyờn lm cho
vic xõy dng mt nn phỏp ch cho Vit
Nam trong thi gian va qua ht sc khú
khn. Trong thi gian va qua, do ng li
i mi ỳng n ó c khng nh nờn
phỏp lut ca Nh nc ta trong giai on
ny cú tớnh n nh cao hn. Tuy nhiờn,
trong lnh vc t chc b mỏy nh nc vn

cũn nhiu iu bt cp, vỡ vy chc chn
trong thi gian ti chỳng ta phi tip tc
hon thin phỏp lut v b mỏy nh nc.
10. Nguyờn tc m bo tớnh minh
bch ca phỏp lut
Cú th hiu tớnh minh bch ca phỏp lut
l s quy nh rừ rng v d hiu ca phỏp
lut. Tuy nhiờn, tớnh minh bch ca phỏp
lut cũn c hiu theo ngha rng hn l
phỏp lut phi c cụng b cụng khai trờn


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số 7/2006

63

Cụng bỏo hoc cỏc phng tin thụng tin i
chỳng khỏc mi ngi cú th d dng tỡm
hiu v thc hin. thc hin nguyờn tc
m bo tớnh minh bch ca phỏp lut, Ngh
nh s 101/CP ngy 23/7/1997 quy nh chi
tit thi hnh mt s iu ca Lut ban hnh
vn bn quy phm phỏp lut ngy
12/11/1996 ó quy nh v ng Cụng bỏo
nh sau: Vn bn quy phm phỏp lut do
cỏc c quan nh nc trung ng ban hnh
phi c ng Cụng bỏo nc Cng ho xó
hi ch ngha Vit Nam trong vũng 15 ngy,
k t ngy cụng b hoc kớ ban hnh. Vn

bn do cỏc c quan nh nc trung ng ban
hnh phi c gi n Vn phũng Chớnh
ph chm nht l hai ngy k t ngy cụng
b hoc kớ ban hnh kp thi ng Cụng
bỏo. Cụng bỏo c cụng b cụng khai, phỏt
hnh rng rói trong cỏc c quan nh nc, t
chc xó hi, t chc kinh t, n v v trang
v trong nhõn dõn, k c c quan t chc
nc ngoi. Vn bn quy phm phỏp lut
phi c a tin trờn cỏc phng tin thụng
tin i chỳng. Cỏc c quan bỏo chớ trung
ng v a phng, i truyn hỡnh Vit
Nam, i ting núi Vit Nam, i truyn
hỡnh v i phỏt thanh a phng cú trỏch
nhim a tin, ng, phỏt súng ton vn
hoc ni dung c bn ca vn bn quy phm
phỏp lut nhm tuyờn truyn ph bin rng
rói vn bn quy phm phỏp lut.
i vi vn bn quy phm phỏp lut ca
cỏc c quan chớnh quyn a phng, Lut
ban hnh vn bn quy phm phỏp lut ca
hi ng nhõn dõn v u ban nhõn dõn cng
ó cp vic m bo tớnh minh bch ca
phỏp lut bng quy nh: Cỏc vn bn quy
phm phỏp lut ca chớnh quyn cp tnh,
thnh ph trc thuc trung ng phi c
ng cụng bỏo a phng trong vũng 5
ngy k t ngy kớ hoc thụng qua, vn bn
quy phm phỏp lut ca chớnh quyn cp
qun huyn phi niờm yt cụng khai trong

vũng 3 ngy k t ngy kớ hoc thụng qua,
cp xó, phng trong vũng 2 ngy k t
ngy kớ hoc thụng qua.
11. Nguyờn tc phỏp lut Vit Nam
phi phự hp vi nhng nguyờn tc c
bn ca phỏp lut quc t, phự hp vi xu
th hi nhp quc t v ton cu hoỏ
Trong xu th hi nhp quc t v ton
cu hoỏ, phỏp lut Vit Nam phi hng n
cỏc chun mc quc t, vỡ mun phỏt trin
nn kinh t t nc, Vit Nam cn phi
tham gia vo cỏc hot ng thng mi quc
t cng nh cỏc hot ng mang tớnh ton
cu khỏc. Trong bi cnh ú, lut phỏp Vit
Nam khụng th trỏi ngc vi phỏp lut
quc t v cng khụng th quỏ xa cỏch vi
tinh thn phỏp lut chung ca nhõn loi./.

(1).Vớ d, Phỏp, ngi nc ngoi mun nhp quc
tch Phỏp phi cú thỏi chớnh tr tt vi Nh nc
Phỏp, sng Phỏp t 5 nm tr lờn v phi tri qua
mt kỡ sỏt hch ting Phỏp cú chng ch v thụng
tho ting Phỏp.
(2).Th nhõn bao gm cụng dõn ca nh nc s ti,
cụng dõn nc ngoi v ngi khụng quc tch.
(3).Xem: Droit civil Alex Weill, Francois Terrộ,
Edition: Dalloz, 11 Rue Soufflot, Paris 1983, p.19.
(4).Xem thờm: PGS.TS. Thỏi VnhThng, Mụ hỡnh
cỏc c quan bo hin ca cỏc nc trờn th gii,
Tp chớ lut hc, s 5/2004, tr. 69-76.