Xây Dựng Bài Giảng Cho Modul Trang Bị Điện Nghề Điện Công Nghiệp Tại Trường Cao Đẳng Nghề Công Nghiệp Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

ĐỖ VĂN HÙNG

XÂY DỰNG BÀI GIẢNG CHO MODUL TRANG BỊ ĐIỆN
NGHỀ ĐIỆN CÔNG NGHIỆP
TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

Chuyên sâu: SƯ PHẠM KỸ THUẬT ĐIỆN

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƯ PHẠM KỸ THUẬT
Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. PHAN THỊ HUỆ

HÀ NỘI NĂM 2012


Lời cảm ơn
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới các
thầy cơ giáo trong Viện Sư phạm Kỹ thuật – Trường đại học Bách khoa Hà
Nội, các đồng nghiệp, gia đình và người thân đã tận tình giúp đỡ tác giả hồn
thành luận văn này.
Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn TS. Phan Thị Huệ , người đã tận
tình giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên cứu và hồn thiện đề tài.
Xin cảm ơn cán bộ và giáo viên trường Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà
Nội, các bạn học viên cao học khóa 2009-2012 đã giúp đỡ, cung cấp thêm tư
liệu và tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt q trình học tập và hồn
thành luận văn.

Mặc dù đã rất cố gắng nhưng do thời gian có hạn, cũng như kinh
nghiệm của bản thân còn nhiều hạn chế, do vậy luận văn không thể tránh khỏi
những sai sót nhất định, rất mong các thầy cơ giáo, các anh chị đồng nghiệp
và bạn đọc xem xét, đóng góp ý kiến bổ sung để luận văn được hoàn thiện
hơn.
Hà nội, ngày ...... tháng....... năm 2012
Tác giả

Đỗ Văn Hùng

1


Lời cam đoan
Tơi xin cam đoan những gì viết trong luận văn là do sự tìm tịi, học hỏi
và nghiên cứu của bản thân và sự hướng dẫn tận tình của TS. Phan Thị Huệ
Luận văn này cho đến nay chưa được bảo vệ tại bất kỳ một hội đồng
nào và cũng chưa hề được công bố trên bất kỳ một phương tiện nào.
Tác giả xin chịu trách nhiệm về những lời cam đoan trên.
Hà nội, ngày ... tháng .....năm 2012
Tác giả

Đỗ Văn Hùng

2


Mục lục
Lời cám ơn ............................................................................................................... 1
Lời cam đoan ........................................................................................................... 2

Mục lục ..................................................................................................................... 3
Lời mở đầu..................................................................................................................5
Chương 1: Cơ sở lý luận về xây dựng bài giảng cho modul dạy học ..................8
1.1. Khái niệm về mô đun ........................................................................................ 8
1.2. Đào tạo nghề theo modul ...................................................................................... 9
1.3. Các loại cấu trúc chương trình đào tạo nghề ................................................... 14
1.4. Ưu nhược điểm của phương pháp dạy học theo modul................................... 15
1.5. Lập kế hoạch bài giảng theo modul..............................................,.................. 17
1.6. Lý thuyết về mục tiêu ...................................................................................... 19
1.7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo modul....... ....................23
Chương 2: Thực trạng về đào tạo nghề Điện công nghiệp theo modul tại
trường Cao đẳng nghề công nghiệp Hà Nội ........................................................ 26
2.1. Giới thiệu chung về trường Cao đẳng nghề Công Nghiệp Hà Nội...............26
2.1.1. Lịch sử nhà trường:....................................................................................26
2.1.2. Một số kết quả của công tác đào tạo..........................................................26
2.1.3. Chức năng của trường................................................................................27
2.1.4. Cơ cấu tổ chức của nhà trường..................................................................28
2.1.5. Các nguồn lực chính của trường Cao đẳng nghề Công Nghiệp Hà Nội....29
2.1.6. Đội ngũ giáo viên dạy nghề điện công nghiệp tại khoa Điện – Điện tử ở
trường Cao đẳng nghề Công Nghiệp Hà Nội............................................................31
2.1.7. Kết luận chương 2

.................................................................................35

Chương 3: cấu trúc lại chương trình và xây dựng bài giảng cho modul trang bị
điện ............................... ..........................................................................................38
3.1. Tái cấu trúc nội dung chương trình modul Trang bị điện ...... ......................... 38
3.2. Phân chia modul Trang bị điện thành các môđun thành phần ......................... 41
3.3. Xây dựng cấu trúc các modul................................................ ...........................42

3


3.4. Xây dựng bài giảng cho một số modul..............................................................57
3.5. Tham khảo ý kiến chuyên gia, cán bộ giáo viên ...............................................83
Kết luận và kiến nghị ...................................................... ........................................86
Tài liệu tham khảo ......................................................... .........................................88
Phụ lục .....................................................................................................................89

4


DANH MỤC CỤM TỪ VIẾT TẮT
MĐ

Modul

MH

Môn học

CĐN

Cao đẳng nghề

ĐHBK

Đại học bách khoa

ĐHSP

Đại học sư phạm

LLDH

Lý luận dạy học

PPDH

Phương pháp dạy học

PTDH

Phương tiện dạy học

SP

Sư phạm

GV

Giáo viên

SV

Sinh Viên

5

LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 xác định rõ mục tiêu
chiến lược của giáo dục Việt Nam là tập trung nâng cao chất lượng toàn diện, phát
triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo lợi thế cạnh
tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế; nhấn mạnh đến việc “dạy người”, đồng thời
với “dạy chữ” và dạy nghề…; xác định nhiều giải pháp quan trọng về đổi mới quản
lý giáo dục; phát triển nhân lực ngành giáo dục; tiếp tục đổi mới nội dung chương
trình, phương pháp dạy học và đánh giá chất lượng giáo dục; nhà nước và xã hội
tăng cường đầu tư cho giáo dục, gắn giáo dục - đào tạo với nghiên cứu khoa học và
triển khai công nghệ; đẩy mạnh hội nhập quốc tế về giáo dục - đào tạo...
Trong những năm qua, nền kinh tế nước ta đã đạt tốc độ tăng trưởng cao, cơ
cấu kinh tế có bước chuyển dịch mạnh mẽ. Q trình Cơng nghiệp hố - Hiện đại
hóa và hội nhập kinh tế quốc tế ở nước ta yêu cầu phải đáp ứng đủ số lượng lao
động kỹ thuật chất lượng cao cho các ngành kinh tế, nhất là các ngành công nghiệp
mũi nhọn, công nghệ cao như : Tự động hóa, điện, cơ điện tử, chế biến xuất khẩu
v.v... và đòi hỏi lao động phải được qua đào tạo, có như vậy các doanh nghiệp mới
đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.
Để đáp ứng được yêu cầu đó, hệ thống đào tạo kỹ thuật thực hành phải thường
xuyên bổ sung, cập nhật, hồn thiện các chương trình dạy nghề hoặc xây dựng các
chương trình dạy nghề mới; nâng cao chất lượng đội ngũ GV, cán bộ quản lý; đầu
tư, đổi mới trang thiết bị giảng dạy và đặc biệt chú trọng đổi mới phương pháp
giảng dạy để đào tạo đội ngũ nhân lực kỹ thuật có tay nghề cao trực tiếp làm việc
với kỹ thuật, công nghệ mới.
Để thực hiện được vấn đề trên cần phải quan tâm, đổi mới phương pháp dạy
nghề. Cụ thể phải chuyển hướng từ phương pháp đào tạo truyền thống sang đào tạo
theo modul. Tạo điền kiện thuận lợi cho người học có thể cần gì học nấy, học suốt
đời để khơng ngừng nâng cao năng lực nghề nghiệp mà không cần học lại những gì
đã học. Dạy học theo modul tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, thực hiện được

6


nguyên lý học đi đôi với hành ( Người học được học lý thuyết xong xuống thực
hành ngay ).
Tuy nhiên, dạy học theo modul đang là vấn đề khó khăn và mới mẻ đối với các
trường nghề của Việt Nam trong đó có Trường Cao đẳng Nghề Cơng nghiệp Hà
Nội. Một trong những vấn đề đó là thay đổi phương pháp đào tạo từ phương pháp
truyền thống sang áp dụng phương pháp đào tạo theo modul. Đây là yếu tố quan
trọng để nâng cao chất lượng người học khi ra trường.
Với tư cách là một giáo viên hiện đang công tác tại trường, tơi nhận thấy chất
lượng đào tạo có ý nghĩa vô cùng quan trọng đến sự tồn tại và phát triển của nhà
trường trong thời gian tới. Những yêú tố trên là lý do để tôi lựa chọn đề tài: Nghiên
cứu xây dựng bài giảng modul Trang bị điện nghề điện công nghiệp tại trường
Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội
2. Mục đích nghiên cứu
Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong đào tạo công nhân nghề điện, dạy
học theo mơ đun tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, thực hiện được nguyên lý
học lý thuyết với thực hành.
Tạo ra khả năng tự học cho người học, cung cấp các bài luyện tập để người
học củng cố kiến thức của mình sau mỗi bài học.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Sinh viên trình độ Cao đẳng, nghề Điện cơng nghiệp
nói riêng và các nghề khác trong lĩnh vực điện.
Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu xây dựng bài giảng theo mục tiêu của
chương trình khung mơn đun “ Trang bị điện” tại Trường CĐ nghề Công nghiệp
Hà Nội.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Đánh giá thực trạng đào tạo nghề điện tại trường Cao đẳng Nghề Công nghiệp

Hà Nội.
Nghiên cứu tổng quan cơ sở lý luận và phương pháp dạy học theo mô đun.

7


Soạn bài giảng cho modul trang bị điện tại trường Cao Đẳng nghề Công
nghiệp Hà Nội
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn:
Vận dụng lý luận dạy học theo modul vào việc soạn bài giảng cho modul Trang
bị điện nghề điện tại trường Cao đẳng Nghề Công nghiệp Hà Nội.
6. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp chuyên gia: Lấy ý kiến đánh giá, tư vấn từ các giáo viên dạy học
kỹ thuật lâu năm, đặc biệt là nghề điện, đúc rút kinh nghiệm để xây dựng kế hoạch
dạy học và xây dựng đề tài.
Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm bản thân: phân tích, tổng hợp thực tiễn
q trình giảng dạy các mơn lập trình cho đối tượng Cao đẳng - Trung cấp nghề,
dựa trên hiểu biết về đối tượng người học, kết quả đạt được nhờ vận dụng kinh
nghiệm bản thân để lựa chọn phương án xây dựng đề tài.
Phương pháp thực nghiệm: tổ chức lên lớp, lấy kết quả đánh giá kiểm chứng
của giáo viên trong bộ môn.
7. Bố cục luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị và các danh mục tài liệu tham khảo, các
Phụ lục của luận văn, nội dung luận văn bao gồm 3 chương:
+ Chương 1: Cơ sở lý luận về xây dựng bài giảng cho modul dạy học
+ Chương 2: Thực trạng đào tạo nghề Điện công nghiệp theo modul tại trường
Cao đẳng nghề Công nghiệp Hà Nội.
+ Chương 3: Cấu trúc lại chương trình và xây dựng lại bài giảng cho modul
Trang bị điện

8


CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ XÂY DỰNG BÀI GIẢNG CHO MODUL
DẠY HỌC
1.1 Khái niệm về modul
1.1.1 Khái niệm về modul trong kỹ thuật
Thuật ngữ modul được dùng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật: kiến trúc,
xây dựng kỹ thuật điện tử, kỹ thuật vũ khí, kỹ thuật du hành vũ trụ....
Modul trong kỹ thuật có những đặc tính chung là:
- Modul là là một đơn vị, một khâu, một bộ phận có tính độc lập tương đối
của một hệ thống phức tạp có cấu trúc tổng thể.
- Modul được chế tạo theo thể thức tiêu chuẩn hoá, thống nhất hố với hệ
thống các thơng số xác định.
- Trong công nghệ, modul được chế tạo hàng loạt để dùng chung, lắp lẫn
trong các tổ hợp khác nhau. Đây chính là ưu thê nổi bật của kỹ thuật modul. Do đó
có thể tạo hàng loạt các modul có chất lượng cao để dùng chung, lắp lẫn trong các
hệ thống kỹ thuật khác nhau, Công nghệ modul đã tạo ra được bước phát triển nhảy
vọt về năng suất, chất lượng hiệu quả trong nền sản xuất vật chất xã hội.
* Ví dụ về modul trong kỹ thuật.
Trong ngành điện có thể kể đến các modul: Thiết kế mạch, gá lắp thiết bị, lắp
mạch, kiểm tra, vận hành...Trong modul lắp mạch lại có các tiểu modul: cắt dây
điện, kẹp đầu cốt cho dây... Một học sinh sau khi học xong một modul nào đó thì có
thể ra làm cơng việc tương ứng với modul đó như chỉ chuyên cắt dây, chuyên kẹp
đầu cốt...
1.1.2 Khái niệm về modul dạy học
Khái niệm về modul dạy học được chuyển hoá từ khái niệm modul trong kỹ
thuật vào các lĩnh vực giáo dục ( giáo dục Đại học, dạy nghề và giáo dục thường
xuyên). Trong các lĩnh vực giáo dục kể trên, modul cũng được định nghĩa khác
nhau. Trong trường hợp tổng quát, người ta coi modul dạy học là một đơn vị, một

bộ phận của nội dung, chương trình dạy học được tổ chức theo một nhiêm vụ hoặc
một chủ đề học tập nhất định. Trong dạy nghề modul đào tạo dạy nghề là " một bộ

9


phận cơng việc được phân chia hợp lý trong tồn bộ kiến thức và kỹ năng của một
nghề " . Nó có tính độc lập tương đối về nội dung đào tạo.
1.1.3 Modul kỹ năng hành nghề (MKH)
a. Khái niệm
Modul kỹ năng hành nghề (Module of Employable Skills - MES) là một phần
nội dung đào tạo của một hoặc của một số nghề hoàn chỉnh, được cấu trúc theo các
modul thích hợp giữa lý thuyết với thực hành mà sau khi học xong học sinh có thể
ứng dụng hành nghề trong xã hội.
Đây là một khái niệm linh hoạt bởi lẽ phạm vi hành nghề của mỗi nghề là hết
sức đa dạng: Diện nghề có thể là diện rộng, hẹp, trình độ nghề có thể cao thấp khác
nhau, tuỳ theo yêu cầu của người sử dụng lao động. Nói cách khác mơđun kỹ năng
hành nghề linh hoạt vì nó phụ thuộc vào tổ chức quy trình cơng nghệ (lao động) và
sự phân cơng lao động của từng giám đốc xí nghiệp cho mỗi người lao động trong
từng điều kiện phù hợp với cách điều hành cơng việc của họ. Nó cũng cịn tùy thuộc
vào quy mơ sản xuất và trình độ cơng nghệ được áp dụng trong mỗi xí nghiệp. b.
Cấu trúc của modul
Nội dung đào tạo của mỗi modul được chia thành từng nhân tố được gọi là
đơn nguyên học tập. Mỗi đơn nguyên học tập trình bày một vấn đề chuyên biệt về
kiến thức và kỹ năng của một cơng việc nào đó và có thể dùng cho người dạy lẫn
người học.
Mỗi đơn nguyên học tập thường được cấu trúc bởi các phần sau đây:
- Mục tiêu cho người học
- Danh mục các phương tiện, thiết bị, vật liệu... cần cho việc học tập
- Danh mục các đơn nguyên học tập có liên quan

- Tài liệu học tập của đơn nguyên
- Các câu hỏi, các bài kiểm tra để đánh giá kết quả học tập
Đơn nguyên học tập gồm các loại chính sau:
- Loại hình hoạt động
- Loại thông tin về kỹ thuật, thiết bị công cụ

10


- Loại thông tin về vật liệu, phương pháp
- Loại thông tin về biểu đồ, sơ đồ
- Loại lý thuyết
- Loại an toàn lao động
1.2. Đào tạo theo modul
Đào tạo theo modul là phương pháp đào tạo theo tiếp cận mục tiêu dựa trên
năng lực thực hiện, trong đó nội dung đào tạo được chia thành các mơđun với tính
mềm dẻo và tính linh hoạt cao, phù hợp với thị trường lao động luôn biến đổi.
Modul đào tạo là đơn vị chương trình dạy học tương đối độc lập, được cấu
trúc một cách đặc biệt bao gồm mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và hệ
thống công cụ đánh giá kết quả lĩnh hội, chúng gắn bó với nhau như một chỉnh thể
và có tính độc lập tương đối.
Khác với các môn học, các modul đào tạo được xây dựng dựa trên lơgíc của
hoạt động nghề nghiệp, trong đó tích hợp kiến thức lý thuyết với kỹ năng thực hành
nghề nghiệp hướng tới năng lực thực hiện các công việc và nhiệm vụ trong nghề.
Mỗi modul chương trình đào tạo năng lực thành phần cần thiết để thực hiện một
cơng việc. Các modul có kết hợp với nhau linh hoạt để hình thành nên một chương
trình đào tạo đáp ứng nhu cầu đào tạo năng lực cho một nghề, một việc làm hay một
phần việc làm phù hợp với nhu cầu cá nhân người học, với sự phát triển của khoa
học kỹ thuật và với cấu trúc của nghề.
1.2.1 Đặc điểm của modul dạy học (đào tạo)

Ngoài một số đặc trưng của modul trong kỹ thuật, modul dạy học còn một số
đặc trưng khác. Theo L.D'Hainaut, modul dạy học có những đặc trưng cơ bản sau:
- Hàm chứa một tập hợp những tình huống dạy học, được tổ chức xung
quanh một chủ đề, nội dung dạy học được tổ chức một cách tường minh.
- Có một hệ thống mục tiêu dạy học, được xác định một cách xứng đáng cụ
thể rõ ràng, có tính khả thi, có thể quan sát được, đo lường được. Hệ thống mục tiêu
này (mục tiêu chuyên biệt) sẽ định hướng quá trình dạy học.

11


- Có một hệ thơng test điều khiển q trình dạy học nhằm đảm bảo sự thống
nhất hoạt động dạy, hoạt động học và kiểm tra, đánh giá để phân hoá con đường lĩnh
hội tiếp theo.
- Chứa đựng nhiều con đường lĩnh hội, theo những cách thức khác nhau để
chiếm lĩnh cùng một nội dung dạy học, đảm bảo cho người học tiến lên theo những
nhịp độ riêng để đi tới mục tiêu.
- Có tính độc lập tương đối xét về nội dung dạy học. Vì vậy, để học một
modul, người học phải có những điều kiện kiên quyết về kiến thức, kỹ năng thái độ.
Học xong một modul, người học có khả năng ứng dụng những điều đã học vào môi
trương hoạt động.
- Modul dạy học co nhiều cấp độ: Modul lớn, modul thứ cấp, modul nhỏ (
tiểu modul ). Một modul lớn thường tương đương với số tiết học của một chương
hoặc vài chương.
1.2.2 Chức năng của modul dạy và học
Với những đặc trưng kể trên, modul dạy học có chức năng rất quan trọng
trong việc tổ chức quá trình dạy học.
- Mỗi modul dạy học là một phương tiện tự học hiệu nghiệm vì nó tương ứng
với một chủ đề dạy học xác định, lại được phân chia thành từng phần nhỏ (tiểu
modul) với hệ thống mục tiêu chuyên biệt và các Test đánh giá tương ứng. Sau khi

học xong tiểu modul này, người học tiến tới tiểu modul tiếp theo và cứ thế hoàn
thành được nhiệm vụ học tập. Tâm lý dạy học đã chứng minh rằng: Nếu phân chia
nhiệm vụ học tập thành các phần nhỏ hướng dẫn cho người học từng bước làm việc
độc lập, tiến hành củng cố và đánh giá sau mỗi phần nhỏ thì sẽ giúp cho người học
nâng cao được chất lượng học tập.
- Do tính độc lập tương đối về nội dung dạy học, có thể "lắp ghép" và "tháo
gỡ" các modul về chương trình dạy học đa dạng, phong phú, đáp ứng yêu cầu của
dạy học theo kiểu phân hoá,cá thể hoá tiến theo nhịp độ của cá nhân. Nhờ khă năng
"lắp ghép'' của các modul, người học dưới sự hướng dẫn của giáo viên có thể thiết
kế được chương trình học tập của riêng và theo nhịp độ cá nhân để đạt tới mục tiêu.

12


Khi cần chuyển sang ngành học khác, họ lại "tháo gỡ" các modul đã tích luỹ được,
sử dụng các modul phù hợp và "lắp ghép" thêm các modul mới để đạt được mục tiêu
dạy học mới (có thể là một văn bằng mới mà không phải học lại từ đầu như kiểu tổ
chức dạy học truyền thống. Các modul dạy học có tính chất "lắp ghép" và "tháo gỡ"
sẽ tránh được tình trạng bỏ trống và trùng lặp nội dung dạy học như trong tổ chức
dạy học theo kiểu truyền thống.
- Do môđun dạy học được biên soạn theo một số chuẩn mực nên có thể dùng
chung, lắp lẫn trong nhiều ngành học. Đây là thuận lợi rất căn bản trong việc tổ chức
đào tạo;cải cách nội dung, phương pháp dạy học; tổ chức biên soạn và cung cấp
sách giáo khoa, tài liệu học tập, các phương tiện kỹ thuật dạy học, các dụng cụ
nghiên cứu và thí nghiêm cho người học.
- Do có modul có thể dùng chung, lắp lẫn nên người ta có thể tổ chức các
nhóm chuyên gia giỏi để biên soạn tài liệu dạy học với chất lượng cao, để đảm bảo
tính kinh tế của việc sản xuất và cung cấp tài liệu dạy học.
- Modul dạy học có nhiều cấp độ, ở các modul lớn và modul thứ cấp thì tính
chất "lắp ghép" và "tháo gỡ" thể hiện nổi trội. Chúng thường được dùng để thiết kế

các chương trình dạy học, ở các modul nhỏ (tiểu modul) thì tính chất tự học lại thể
hiện nổi trội. Modul nhỏ là tài liệu tự học có hiệu quả của người học. Tính "lắp
ghép" và tính "tự học được" có quan hệ biện chứng với nhau: Nhờ tính "tự học
được" mới sản sinh ra khả năng và yêu cầu "lắp ghép"; tính lắp ghép lại đặt ra yêu
cầu về tính "tự học được" của modul.
Đó là những điểm cần lưu ý khi biên soạn modul và sử dụng mơđun để thiết
kế chương trình dạy học. Khái niệm modul dạy học ngồi ý nghĩa của một đơn vị
chương trình dạy học, nó cịn thể hiện đặc trưng của cách thiết kế và biên soạn tài
liệu dạy học.
1.2.3 Cấu trúc của một modul dạy học
Một modul dạy học gồm ba bộ phận chủ yếu.
- Hệ vào.
-Thân modul.

13


- Hệ ra.
Ba bộ phận này là một chỉnh thể thống nhất. Đó là sự văn bản hố nội dung
và phương pháp dạy học.
Hệ vào--------> Thân modul ------------------> Hệ ra.
a. Hệ vào gồm:
- Tên gọi hay tiêu đề của modul.
- Giới thiệu vị trí, tầm quan trọng và lợi ích của việc học theo modul.
- Nêu rõ các tiêu chí chức năng cần có trước.
- Test đầu vào modul.
b. Thân modul:
Là một bộ phân chủ yếu của modul. Nó chứa đầy đủ nội dung dạy học được
trình bày theo một cấu trúc rất rõ ràng. Thân modul gồm một loạt những tiểu modul
(về lý thuyết và thực hành) kế tiếp nhau.

Mỗi thân modul gồm bốn phần:
- Phần mở đầu: Giống hệ vào của modul.
- Nội dung và phương pháp học tập.
- Phần tổng hợp.
Test trung gian.
Khi cần thiết, thân modul còn được bổ sung các modul phụ đạo giúp cho
người đọc bổ sung kiến thức còn thiếu, sữa chữa sai sót và ơn tập.
c. Hệ ra gồm:
- Một bản tổng kết chung.
- Một test kết thúc.
- Hệ thống chỉ dẫn để tiếp tục học tập tuỳ theo kết quả tự học modul của
người học. Nếu đạt tất cả mục tiêu của modul người học chuyền sang modul tiếp
theo. Nếu không qua được phần lớn các Test kết thúc thì người học cần học lại
những tiểu môđun chưa đạt hoặc modul phụ đạo.
Thông thường, để dạy học theo modul được thuận lợi, cần thiết phải có số
cơng cụ để tạo thành một loại "gói hàng trí dục" . Gói hàng trí dục gồm:

14


- Những bản hướng dẫn:
+ Cho giáo viên: Hướng dẫn giảng dạy.
+ Cho học viên: Hướng dẫn học tập.
+ Hoặc kết hợp hai bản hướng dẫn trên thành một bản hướng dẫn dạy học
cho cả giáo viên và học viên.
- Giáo trình: Đó là những tài liệu chứa đựng những thông tin cần thiết ứng
với các dạng hoạt động học tập khác nhau.
- Hệ thống Test: Để điều khiển quá trình dạy học, đảm bảo mối quan hệ
ngược bên trong và ngoài.
1.2.4. Đào tạo theo năng lực thực hiện

a. Khái niệm theo năng lực thực hiện
Năng lực thực hiện là khả năng thực hiện được các hoạt động (nhiệm vụ,
công việc) trong nghề theo tiêu chuẩn đặt ra đối với từng nhiệm vụ, cơng việc đó
trong từng điều kiện cụ thể.
Năng lực thực hiện là các kỹ năng, kiến thức thái độ đòi hỏi đối với một
người để thực hiện hoạt động có kết quả ở một cơng việc hay một nghề cụ thể.
b. Đào tạo dựa trên năng lực thực hiện
Đào tạo dựa trên năng lực thực hiện phương thức đào tạo dựa chủ yếu vào
những tiêu chuẩn quy định cho một ngành, nghề chứ không dựa vào thời gian như
trong đào tạo truyền thống.
Khái niệm trung tâm trong phương thức đào tạo "mới" này là năng lực thực
hiện (NLTH), nó được sử dụng làm cơ sở để lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá
quá trình cũng như kết quả học tập. Đào tạo theo NLTH chứa đựng trong đó những
yếu tố cải cách, thể hiện ở chỗ nó gắn rất chặt chẽ với yêu cầu của chỗ làm việc, của
người sử dụng lao động của các ngành nghề.
c. Đặc điểm của đào tạo dựa trên năng lực thực hiện
Đặc điểm cơ bản nhất có ý nghĩa trung tâm của đào tạo theo NLTH là nó
định hướng và chú trọng vào kết quả và đầu ra của quá trình đào tạo. Điều đó có ý
nghĩa là: Từng người học có thể làm được cái gì trong một tình huống lao động nhất

15


định theo tiêu chuẩn đề ra. Trong đào tạo theo NLTH, một người có NLTH là
người:
- Có khả năng làm được cái gì đó (Điều này có liên quan đến nội dung
chương trình đào tạo)
- Có thể làm được tốt như mong đơi.( Điều này có liên quan đến việc đánh
giá kết quả học tập của người học dựa vào tiêu chuẩn nghề).
1.3. Các loại cấu trúc chương trình đào tạo nghề

1.3.1. Chương trình cấu trúc theo hệ thống mơn/bài học
Trong kiểu chương trình này, các mơn học được thiết kế độc lập riêng rẽ và
được sắp xếp tổ chức trong chương trình đào tạo như "những lát cắt ngang", gồm
các môn chung; các môn kỹ thuật cơ sở; các môn lý thuyết chuyên môn và phần
thực hành nghề được bố trí ở cùng chương trình học. Đây là kiểu chương trình đào
tạo theo kiểu chương trình truyền thống, theo thời gian lớp, bài, khố học, ít bám sát
với nghề thường được thực hiện trong phương thức tổ chức dạy học cơ bản "lớp
bài".
Chương trình đào tạo nghề theo mơn học giúp người học hình thành kiến
thức một cách có hệ thống theo lôgic của các bộ môn khoa học, do vậy người học có
khả năng tư duy sáng tạo và tiềm năng phát triển nghề nghiệp. Loại chương trình
đào tạo này phù hợp với đội ngũ lao động kỹ thuật có trình độ cao địi hỏi nhiều
năng lực tư duy sáng tạo, có khả năng phân tích bản chất của các sự vật, hiện tượng
để tìm ra các giải pháp mới.
Tuy vậy chương trình đào tạo theo kiểu mơn học cũng có những hạn chế sau:
- Kỹ năng hành nghề chỉ được hình thành sau một thời gian học tập tương đối
dài ở trường (thường là sau khoá học).
- Không tạo điều kiện cho người học tự lựa chọn để phù hợp với điều kiện cá
nhân như học vấn, tài chính, thời gian...
- Khó khăn khi thay đổi chương trình.
- Khơng tạo điều kiện cho sự liên thơng giữa các trình độ cũng như các
phương thức đào tạo.

16


1.3.2. Chương trình đào tạo cấu trúc theo modul:
Chương trình theo hệ thống modul là loại chương trình gồm nhiều modul
được sắp xếp thành một hệ thống lơgíc. Thiết kế chương trình theo modul là cách
thiết kế hiện đại và phổ biếm trong dạy học hiện nay, nhất là trong lĩnh vực đào tạo

nghề.
Nếu so sánh với các loại chương trình theo hệ thống mơn học, thì các kiến
thức, kỹ năng, thái độ trong một modul được tích hợp từ nhiều môn học và được sắp
xếp tổ chức trong chương trình như các lát cắt dọc khơng theo thời gian. Điều này
có nghĩa là người học sau khi học xong và đạt kết quả một hoặc một số modul
môđun riêng rẽ theo nhu cầu sử dụng có thể ra trường đi làm được ngay mà không
phải nhất thiết theo học cả khố học.
1.3.3. Chương trình đào tạo cấu trúc kết hợp mơn học - modul
Kiểu chương trình này ra đời nhằm phát huy những ưu điểm và hạn chế bớt
những nhược điểm của hai kiểu chương trình đào tạo nghề nói trên. Ở nước ta từ
những năm 1980 đã sử dụng kiểu chương trình này ( do Thuỵ Điển đưa vào đào tạo
tại trường CNKT Giấy Bãi Bằng) có hiệu quả tốt. Hiện nay thông qua dự án GD kỹ
thuật và dạy nghề với vốn vay ODA của Ngân hàng phát triển Châu Á, các trường
trọng điểm đã và đang xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo theo kiểu kết
hợp này.
Trong chương trình đào tạo kiểu kết hợp, nội dung các môn học chung và các
môn lý thuyết kỹ thuật cơ sở của nghề được tổ chức thành các môn học hoặc học
phần độc lập và được sắp xếp theo những lát cát ngang; nội dung các môn lý thuyết
kỹ thuật chuyên môn nghề được tổ chức thành các nội dung cần thiết đưa vào phần
thực tập từng kỹ năng thành các modul độc lập, trọn vẹn và được sắp xếp theo lát cắt
dọc
Chương trình đào tạo nghề kiểu này tạo được khả năng tốt để tổ chức quá
trình đào tạo nghề một cách linh hoạt, năng động giảm thiểu được những trùng lặp
về nội dung do sự tích hợp giữa lý thuyết kỹ thuật chun mơn nghề và thực hành
nghề có điều kiện để đào tạo bám sát được yêu cầu của thị trường lao động.

17


Tuy nhiên kiểu chương trình này cũng có những nhược điểm đó là: Khó thực

hiện được đào tạo theo năng lực thực hiện cũng như đào tạo liên thông giữa các
trình độ đào tạo.
1.4 Ưu nhược điểm của phương pháp dạy học theo modul
1.4.1. Ưu điểm
- Nhanh chóng và kịp thời bổ sung được những kiến thức và kỹ năng nghề
phù hợp với sự biến đổi nhanh chóng của tiến bộ kỹ thuật và cơng nghệ, có điều
kiện để đào tạo bám sát được yêu cầu của sản xuất.
- Mục tiêu đào tạo và cấu trúc nội dung đa dạng, thời gian đào tạo ngắn, phù
hợp với nhu cầu của người học cũng như người sử dụng lao động.
- Đào tạo ban đầu và nâng cao trình độ là một quy trình được thực hiện kế tục
và thường xuyên, tạo điều kiện cho người lao động có thể nhanh chóng đi vào nghề
nghiệp cũng như có thể nâng cao trình độ nghề nghiệp tới đỉnh cao khi có điều kiện.
- Nội dung đào tạo được tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, thực hiện tốt
nguyên lý "học đi đôi với hành" để nâng cao chất lượng và đào tạo.
- Nâng cao tính mềm dẻo, linh hoạt của q trình đào tạo nghề, tạo điều kiện
liên thông giữa các nghề, đặc biệt đối với những nghề cùng một lĩnh vực kỹ thuật
nhờ việc sử dụng chung một số modul đơn vị.
- Học sinh có thể tự học, tự đánh giá nhờ các hướng dẫn, các bài tập kiểm tra,
trắc nghiệm sau khi học xong mỗi môđun.
- Tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong qua trình hướng dẫn giảng dạy
nhờ những quy định và hướng dẫn cụ thể đối với giáo viên.
- Có điều kiện thực hiện "cá nhân hoá cao trong đào tạo" nhờ việc đánh giá
khả năng, trình độ của từng học viên trước khi học và hướng dẫn họ lựa chọn các
mơđun thích hợp để đáp ứng yêu cầu học tập của học sinh cũng như mục tiêu đào
tạo của nhà trường.
1.4.2. Nhược điểm
- Thiếu tính hệ thống chặt chẽ của từng bộ môn khoa học kỹ thuật.

18

- Cấu trúc nội dung đào tạo hoàn chỉnh theo tồn khố của một nghề kém
phần lơgíc.
- Việc trang bị kiến thức kỹ thuật cơ bản cho một nghề diện rộng để đào tạo
khả năng phát triển lâu dài cũng như tạo nên tính thích ứng cao của người học với
sự biến đổi của khoa học và công nghệ bị hạn chế bởi thời gian đào tạo và cấu trúc
lơgíc của quá trình đào tạo. Mặt khác, những kiến thức này thường được coi là
"chưa cần thiết" đối với đào tạo ngắn hạn.
- Đào tạo theo modul có thể kém hiệu quả đối với những nghề, những môn
học mà phần thực hành chiếm quá ít hoặc khi các chuẩn đánh giá không được quy
định rõ ràng.
- Đào tạo theo modul tốn kém hơn phương thức hiện hành vì biên soạn tài
liệu giảng dạy phức tạp, phương tiện, thiết bị giảng dạy cần hồn chỉnh theo quy
định.
- Giáo viên cần có trình độ cao và phải được bồi dưỡng phương pháp giảng
dạy theo modul.
1.5. Lập kế hoạch bài giảng theo modul
Bản thiết kế bao gồm đầy đủ các yếu tố để giáo viên căn cứ vào đó thực thi
q trình dạy học. Hướng dẫn người học đạt được các mục tiêu học tập và đánh giá
mức độ đạt được mục tiêu đó.
Khi bắt đầu lập kế hoạch bài dạy, giáo viên cần suy nghĩ và trả lời các câu
hỏi: vì sao? Ai? Cái gì? Như thế nào? Ở đâu? Khi nào? Có như vậy kế hoạch bài
dạy (soạn giáo án) mới sát thực trọng tâm, hướng vào người học...Trình tự các bước
lập kế hoạch được tiến hành như sau:
1. Những thông tin chung về dạy học
- Tên môn
- Tên bài dạy lý thuyết/ modul thực hành.
- Đối tượng người học
- Số lượng người học
- Thời lượng (số tiết)

19


2. Viết mục tiêu học tập
Mục tiêu trong kế hoạch bài dạy (giáo án) thuộc loại mục tiêu chuyên biệt.
Các mục tiêu học tập phải được viết theo đúng cấu trúc và phải đảm bảo sao cho sau
khi đọc mục tiêu người học hiểu rõ mình phải làm được gì sau khi học xong bài đó.
Mục tiêu bài học phải được công bố trước, viết ngay trong tài liệu dạy học và giới
thiệu cho người học ngay ở đầu buổi học tiết học.
3. Viết nội dung học tập
- Liệt kê các nội dung cần thiết: Nội dung phải bám sát mục tiêu, đảm bảo
phủ kín các mục tiêu học tập, không lạc xa mục tiêu, cần loại bỏ những nội dung
quá chi tiết hoặc không phù hợp với bài dạy. Cần tránh: Viết thừa, viết thiếu và viết
vừa thừa vừa thiếu nội dung.
- Sắp xếp các nội dung lại cho hợp lý: Sắp xếp hợp lý về mặt lơgíc nhận thức
của người học. Sắp xếp hợp lý trong việc thực hiện giáo án, nhất là trong dạy thực
hành.
- Phân bố thời gian: Thời gian được phân bố hợp lý không chỉ phụ thuộc vào
lượng nội dung mà còn tuỳ thuộc vào mức độ cần thiết dạy và học, không nhất thiết
phải trình bày tất cả các mục vì có những mục có thể yêu cầu người học tự đọc sách
nghiên cứu.
4. Dự kiến cách bắt đầu bài dạy
- Có nhiều cách bắt đầu bài dạy: Ôn bài cũ, kiểm tra bài cũ; nêu tầm quan
trọng bài mới; bắt đầu từ một sự kiện, hiện tượng có thực liên quan chặt chẽ đến bài
dạy, tất cả đều nhằm mục đích chuẩn bị về mặt tâm lý, tạo động cơ thu hút người
học hoặc tạo hưng phấn định hướng vào bài mới.
5. Chọn phương pháp dạy học theo modul
- Đây là bước hết sức quan trọng đối với tiến trình dạy học. Để chọn được
các phương pháp dạy học phù hợp, giáo viên cần căn cứ vào những yếu tố sau:

- Mục tiêu học tập ( kiến thức, kỹ năng, thái độ).
- Đặc điểm của đối tượng người học (số lượng người học, độ tuổi, trình độ đã
có, kinh nghiếm thực tế, phong cách học tập...).

20


- Tài liệu và phương tiện dạy học (học liệu, giáo cụ trực quan, phương tiện
nghe nhìn, phần mếm dạy học...).
- Năng lực sở trường của chính giáo viên.
- Quỹ thời gian dành cho toàn bài và cho từng đơn vị nội dung của bài.
- Tính khả thi xét trên nhiều phương tiện.
6. Xác định và liệt kê các tài liệu dạy học
Tài liệu dạy học phải được xác định và liệt kê đầy đủ và phù hợp với bài dạy.
Một số tài liệu có phương tiện dạy học có thể có sãn sách giáo khoa, giáo trình, một
số khác do giáo viên soạn thảo và chuẩn bị như: Tình huống học tập, hoặc phiếu các
bước công nghệ, bảng kiểm (check list) dùng trong dạy - học thực hành.
Xác định số phim trong nội dung cần chiếu bằng máy chiếu, thời lượng và
nội dung video cần chiếu, các vật liệu cho thí nghiệm, thực hành nếu sử dụng chúng
trong bài dạy.
7. Xác định phương tiện dạy học
Xác định và liệt kê những phương tiện dạy học cần thiết và phù hợp với
phương pháp dạy học có sẵn hoặc giáo viên tự tạo.
8. Xác định phương pháp kiểm tra đánh giá thích hợp
Nội dung và hình thức kiểm tra, đánh giá phải phù hợp với mục tiêu học tập
của bài dạy. Cần chú ý xác định số lượng câu hỏi phải đảm bảo đánh giá được tất cả
các mục tiêu học tập, nhất là khi dùng trắc nghiệm khách quan.
- Kiểm tra đánh giá trong quá trình dạy học: Theo các quan niệm mới, khi tổ
chức day - học cần tích cực hoá hoạt động nhận thức của người học. Giáo viên phải
thực hiện việc kiểm tra đánh giá thường xuyên liên tục bằng nhiều hình phức khác

nhau trong quá trình dạy - học, kể cả thơng qua các hình thức tổ chức và phương
pháp dạy học phong phú, đa dạng. Điều cốt yếu là làm sao để có thơng tin ngược,
phục vụ cho việc "điều khiển hở" quá trình dạy học theo hướng "đảm bảo chất
lượng". Không nhất thiết phải kiểm tra tồn bộ học viên dưới hình thức một bài
kiểm tra.

21


- Kiểm tra đánh giá cuối bài: Tiến hành ngay sau khi kết thúc bài dạy hoặc
sau khi người học ôn tập củng cố, thường kiểm tra, đánh giá nhanh và chọn những
nội dung cơ bản nhất. Tuy nhiên, kiểm tra đánh giá cuối bài các câu hỏi phải bao
trùm được mục tiêu của bài dạy.
9. Dự kiến phần kết thúc của bài dạy
Khi kết thúc bài dạy, giáo viên có thể tóm tắt bài, nhấn mạnh những điểm cần
thiết hoặc yêu cầu học viên tự tổng kết. Giao bài tập cho học viên làm ở nhà; giới
thiệu các học liệu và các tài liệu tham khảo chính để học viên có thể tự tìm đọc.
10. Mơ tả cách tổ chức dạy học
Cách tổ chức dạy học cần phải đề cập đến trong giáo án, nhất là giáo án bài
dạy thực hành , vì ở đó phải dự kiến trước việc chia học viên làm mấy nhóm, cần
mấy người trợ giảng, nhiệm vụ của từng người, sắp xếp bố trí nguồn nhân lực cho
ca hay buổi thực hành ra sao.
1.6 Lý thuyết về mục tiêu
1.6.1 Khái niệm
- Mục tiêu được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau như:
1. Là đích để nhằm vào (chẳng hạn như mục tiêu ngắm bắn, phát hiện mục
tiêu...).
2. Là đích cần đạt tới để thực hiện nhiệm
vụ (chẳng hạn như xây dựng mục tiêu đào tạo của nhà trường...).
- Mục tiêu giáo dục: Là kết quả giáo dục cần phải đạt được, chắc chắn đạt

được trong phạm vi hoạt động nhất định. Mục tiêu giáo dục do Nhà nước đặt ra và
chung cho cả nước (được thực hiện trong Luật giáo dụng, các văn bản chỉ thị của Bộ
Giáo dục và Đào tạo). Các mục tiêu chuyên biệt là mục tiêu của ngành, của trường,
của khoa...)
- Mục tiêu đào tạo nghề: Là một hệ thống các phẩm chất và năng lực mà
người học phải đạt được sau khi đào tạo. Hay nói cách khác: Mục tiêu đào tạo nghề
là cái đích hướng tới của chương trình đào tạo, nó phản ánh những tiêu chí về kiến
thức, kỹ năng, thái độ cần được tạo ra ở người học để hình thành được năng lực.

22


- Mục tiêu bài giảng: Là những kiến thức, kỹ năng và thái độ mà người học
cần đạt được sau khi học xong bi học.
- Trong soạn bài, việc xác định mục tiêu rất quan trọng và quyết định đến
chất lượng người học mới có thể kiểm tra mức độ hoàn thành bài dạy.
- Mục tiêu cần thoả mãn những yêu cầu sau:
+ Rõ ràng, rành mạch, có hệ thống (chỉ rõ cái gì cần đạt được, tránh chung
chung, mơ hồ, trừu tượng).
+ Lượng hố để có thể đánh giá được và dễ dàng cho việc đặt kế hoạch, vạch
ra tiến độ.
+ Phù hợp (hướng tới và phục vụ mục đích cần phấn đấu).
+ Khả thi (có khả năng thực hiện được, khơng viển vơng).
+ Có thời hạn (thực hiện và hoàn thành trong một khoảng thời gian nhất định).
- Mục tiêu có cấu trúc ba phần được thể hiện theo sơ đồ sau:

Mục tiêu bài giảng

Kiến thức

Kỹ năng

Thái độ

Hình 1.1: Sơ đồ cấu trúc mục tiêu bài giảng
+ Kiến thức: Có được những kiến thức gì? (có thể đo lường được. Ví dụ: Phát
biểu được, phân tích định lý, định luật...)

23


+ Kỹ năng: Việc có thể làm được sau khi học xong (làm được gì? có thể đo
lường được. Ví dụ: Đọc được bản vẽ, vẽ được sơ đồ cấu tạo của máy, hàn nối được
hai thanh kim loại với nhau...)
+ Thái độ: Sau khi học xong học sinh hình thành được những thái độ gì?
1.6.2. Cách viết mục tiêu
Mục tiêu bài dạy bao giờ cũng được bắt đầu bằng một động từ hành động.
Mục tiêu dạy học nói chung được phân thành các mức độ khác nhau và mục tiêu của
bài dạy thực hành với bài dạy lý thuyết cũng có điểm khác nhau: Cụ thể như sau:
1. Mục tiêu bài dạy thực hành
Các mức độ hinh thành kỹ năng:
STT

Định nghĩa

Mức

1

Bắt chước

Quan sát và sao chép rập khuôn

2

Làm được

Quan sát và thực hiện được như hướng dẫn

3

Làm chính xác

Quan sát và thực hiện một cách chính xác
hướng dẫn.

4

Làm biến hố

Thực hiện kỹ năng trong các hồn cảnh và
tình huống khác nhau.

5

Làm thuần thục

Đạt trình độ cao về tốc độ

Mục tiêu bài dạy thực hành có thể bao gồm nhiều mệnh đề, mỗi mệnh đề là một

tuyên bố gồm ba phần: Điều kiện, sự thực hiện và tiêu chuẩn đánh giá.
Bối cảnh
Điều kiện

Mô tả những điều kiện hoặc biến số ảnh hưởng
tới trình độ thực hiện chung.

Tín hiệu

Xác định tín hiệu, dấu hiệu hoặc sự kiện dẫn đến
việc thực hiện

Sự thực

Ai

Chức danh cơng việc của người thực hiện

hiện

Làm gì

Thực hiện có thể quan sát và đánh giá được khi
học xong (một động từ + một bổ ngữ)

Tiêu

Tiêu chuẩn

Những tiêu chí quan trọng nhất sẽ được đánh giá

24