(SKKN 2022) một số biện pháp giáo dục học sinh có hoàn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện

“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
1. Lời mở đầu:
1.1.Lí do chọn đề tài:
“Mục tiêu của giáo dục không phải là dạy cách kiếm sống hay cung cấp
công cụ để đạt được sự giàu có, mà đó phải là con đường dẫn lối tâm hồn con
người vươn đến cái Chân và thực hành cái Thiện. - Vijaya Lakshmi Pandit ”.
Điều đó cho thấy vị trí quan trọng của việc giáo dục nhân cách học sinh
trong nhà trường phổ thơng. Có một nhân cách tốt ắt sẽ có một tư duy tốt. Và
hơn ai hết, giáo viên chủ nhiệm chính là người có nhiều cơ hội nhất để hình
thành và giáo dục nhân cách học sinh song song với sự định hướng giáo dục của
gia đình người học. Bởi vậy, Giáo viên là những người thầy được đào tạo về
kiến thức, về nghiệp vụ chuyên môn nhằm giáo dục học sinh phát triển tồn
diện, trở thành cơng dân tốt cho xã hội. Bên cạnh đó, ngồi cơng tác giảng dạy,
cơng tác chủ nhiệm cịn là một cơng tác mà bất kì người giáo viên nào có tâm
huyết cũng khơng thể xem nhẹ được. Tuy nhiên công tác chủ nhiệm trong nhà
trường hiện nay gặp phải khơng ít khó khăn trong việc quản lý, giáo dục học
sinh sa sút về đạo đức, thiếu ý thức trong việc học tập, đặc biệt là những học
sinh cá biệt, chậm tiến. Đã là một giáo viên chủ nhiệm (GVCN), việc đưa lớp
tiến lên là trách nhiệm lớn của những ai làm công tác chủ nhiệm, đồng thời cũng
là khẳng định mình về năng lực và nhất là có lương tâm. GVCN nhận thấy rõ
mỗi tập thể lớp là cơ sở quan trọng để xây dựng nhà trường vững mạnh, một tập
thể tốt chắc chắn sẽ có những học sinh tốt, những con người vừa có đủ cả “ đức”
lẫn “ tài”. Như vậy, nhiệm vụ của người GVCN có vai trị quan trọng, ảnh
hưởng nhất định đến việc học tập cũng như rèn luyện nhân cách của học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm là thay mặt hiệu trưởng nhà trường và cha mẹ học sinh quản
lý tồn diện học sinh lớp mình phụ trách. Điều này đòi hỏi giáo viên chủ nhiệm vừa
quản lý tập thể học sinh, vừa quan tâm đến từng cá nhân trong lớp về mọi phương
diện: Tư tưởng, học tập, tu dưỡng, lao động và sinh hoạt tập thể.Giáo viên chủ
nhiệm lớp là người lãnh đạo, tổ chức, điều hành, kiểm tra mọi hoạt động và các
mối quan hệ ứng xử thuộc lớp mình phụ trách theo đúng chương trình và kế

hoạch của nhà trường. Giáo viên chủ nhiệm là nhân vật chủ đạo để hình thành
nhân cách cho từng học sinh trong tập thể lớp. Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu
nối là nhân vật trung gian thiết lập các mối quan hệ hai chiều: Nhà trường - tập
thể học sinh, tập thể học sinh - xã hội. Như vậy một mặt giáo viên chủ nhiệm lớp
vừa là đại diện cho nhà trường để giáo dục học sinh, vừa đại diện cho tập thể
học sinh để liên lạc với nhà trường. Mặt khác giáo viên chủ nhiệm phải làm cho
quan hệ giữa tập thể học sinh với xã hội trở nên gắn bó hơn.

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

1


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Để thực hiện tốt vai trị và nhiệm vụ của mình, GVCN lớp phải biết phối
hợp với các GV bộ môn, chỉ huy quản lý học sinh trong lớp học tập, lao động,
công tác. Chủ nhiệm cũng là người phối hợp với các tổ chức, đồn thể trong
trường trong đó quan hệ nhiều ở cấp THPT là đoàn trường, chi đoàn GV, hội
CMHS, để làm tốt công tác dạy - học - giáo dục HS trong lớp phụ trách.
Công tác chủ nhiệm là một công tác quan trọng nhằm giúp nhà trường
thực hiện tốt công tác giáo dục hs . Một người giáo viên chủ nhiệm tốt sẽ góp
phần xây dựng nên một tập thể lớp giỏi; nhiều giáo viên chủ nhiệm tốt sẽ xây
dựng nên một nhà trường vững mạnh. Một giáo viên chủ nhiệm tốt khơng chỉ
giúp lớp mình học tốt mà cịn biết cách để giúp các hs có ý thức tự giác trong
học tập. Thông thường giáo viên chủ nhiệm chỉ có một vài buổi trong tuần có
tiết dạy ở lớp của mình chủ nhiệm cho nên với số ít buổi đó thì giáo viên sẽ khó
khăn để nắm bắt được tình hình của hs lớp mình vì vậy giáo viên cần phải sắp
xếp để có nhiều thời gian hơn nữa gặp gỡ, trao đổi với lớp chủ nhiệm để nắm bắt
tình hình hs của lớp từ đó sẽ có những thơng tin về việc nghỉ học, bỏ học của hs

để có thể tìm biện pháp kịp thời ngăn chặn việc bỏ học của các em. Đặc biệt vào
các hoạt động ngoại khóa hay các buổi học đối buổi sẽ có nhiều hs nghỉ học và
đây là một trong những dấu hiệu dẫn đến tình trạng bỏ học cho nên thời điểm
này công tác của người giáo viên chủ nhiệm trở nên hết sức quan trọng. Tóm lại
sự quan tâm thường xuyên của người giáo viên chủ nhiệm chính là một u cầu
vơ cùng cần thiết để từ đó hạn chế tình trạng bỏ học của các em hs một cách tốt
hơn Có nghĩa là GVCN đã giúp cho hoạt động dạy học của nhà trường diễn ra
bình thường. Công tác này cần sự khéo léo, linh hoạt và nhiệt tâm của mỗi giáo
viên. Không phải giáo viên chủ nhiệm nào cũng có được một phương pháp tốt
để quản lí lớp học của mình, thậm chí cịn tỏ ra lúng túng trong một số tình
huống sư phạm. Bản thân tôi đã giảng dạy và làm công tác chủ nhiệm được hơn
10 năm, trong q trình làm việc tơi đã tiếp xúc với rất nhiều hoàn cảnh học sinh
khác nhau, từ đó rút ra được một số kinh nghiệm nhỏ và mong muốn được đóng
góp một vài ý kiến của mình về phương pháp quản lí lớp học, với hi vọng ý kiến
đó sẽ phần nào trở thành tài liệu tham khảo cho nhà giáo làm công tác giáo viên
chủ nhiệm lớp.
Vì vậy, những sáng kiến để tăng hiệu quả công tác chủ nhiệm thực sự rất đáng
quý và cần được phổ biến, nhân rộng. Ý thức được điều đó, trong năm học 2021
- 2022 này, tơi xin mạnh dạn chia sẻ một số kinh nghiệm mà tôi đã thử nghiệm
thành công trong những năm vừa qua về: “Một số biện pháp giáo dục học sinh
có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
học sinh một cách toàn diện”. Sáng kiến nhằm hoàn thiện nhân cách và năng
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

2


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
lực làm việc cho học sinh. Xây dựng thói quen tích cực, lối sống lành mạnh, tư

duy trong sáng trong học sinh. Cuốn học sinh hòa đồng vào các hoạt động tập
thể, nâng cao tinh thần trách nhiệm trong mỗi cá nhân đối với các hoạt động của
lớp. Qua đây mong đồng nghiệp và BGH trao đổi, góp ý thêm giúp tơi hồn
thiện hơn.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng vai trò của GVCN lớp trong công
tác giáo dục đạo đức HS để đề ra những giải pháp hợp lý nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục cho học sinh ở trường THPT hiện nay.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Học sinh lớp 10C5 Trường THPT Thạch Thành 4
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý luận:
Thu thập những thông tin lý luận của vai trị của người GVCN lớp trong
cơng tác giáo dục đạo đức và tư vấn cho học sinh chọn đúng ngành, nghề theo
sở thích, phù hợp với năng lực của bản thân và nhu cầu của xã hội trên các tập
san giáo dục, tập san tuyển dụng và tìm việc làm, các phương tiện thông tin đại
chúng, các tài liệu tham khảo trên Internet.
- Phương pháp quan sát:
Quan sát hoạt động học và sinh hoạt tập thể của HS.
- Phương pháp điều tra:
Trò chuyện, trao đổi với các GVBM, HS, hội cha mẹ học sinh(CMHS), bạn
bè và hàng xóm của HS.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:
+ Tham khảo những bản báo cáo, tổng kết hàng năm của nhà trường.
+ Tham khảo kinh nghiệm của các trường bạn.
+ Tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên chủ nhiệm lớp khác
trong trường mình.
- Phương pháp thử nghiệm:
Thử áp dụng các giải pháp vào công tác giáo dục đạo đức và tư vấn cho
các em chọn đúng ngành, nghề theo sở thích, phù hợp với năng lực của bản thân

và nhu cầu của xã hội ở các lớp 10A6 năm học 2019 - 2020, 11A6 năm học
2020 - 2021, 10C5 năm học 2021 - 2022 Trường THPT Thạch Thành 4.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm:
2.1. Cơ sở lý luận cua SKKN:
Trong nhà trường THPT, chức năng và vai trò của người giáo viên chủ
nhiệm khơng hồn tồn giống với các cấp học dưới. Trong thực tế, có những
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

3


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
giáo viên làm công tác chủ nhiệm lớp nhưng đã không ý thức được hết nhiệm vụ
và vai trò quan trọng của mình. Về nhiệm vụ, giáo viên chủ nhiệm trong trường
THPT có những nhiệm vụ chính là: Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục
thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục bảo đảm tính khả thi, phù
hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh và điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự
tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh; Thực hiện các hoạt động giáo dục theo
kế hoạch đã xây dựng; Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo
viên bộ mơn, Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, các tổ chức xã hội có liên
quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học
sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng
phát triển nhà trường; Ngoài ra, người giáo viên chủ nhiệm lớp cũng phải thực
hiện đẩy đủ những nhiệm vụ của một giáo viên bộ mơn theo mơn dạy của mình
như: Dạy học và giáo dục theo chương trình, kế hoạch giáo dục, kế hoạch dạy
học; quản lý học sinh trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham
gia các hoạt động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả
giáo dục; tham gia nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng,...
Về quyền hạn, giáo viên chủ nhiệm trong trường THPT có những quyền hạn

chủ yếu sau: Được dự các giờ học, hoạt động giáo dục khác của học sinh lớp
mình; Được dự các cuộc họp của Hội đồng khen thưởng và Hội đồng kỷ luật khi
giải quyết những vấn đề có liên quan đến học sinh của lớp mình; được dự các
lớp bồi dưỡng, hội nghị chuyên đề về công tác chủ nhiệm; Được quyền cho phép
cá nhân học sinh nghỉ học không quá 3 ngày liên tục; được giảm giờ lên lớp
hàng tuần theo quy định khi làm chủ nhiệm lớp. Ngoài ra, người giáo viên chủ
nhiệm lớp cũng được hưởng đầy đủ những quyền khác của một giáo viên bộ
môn như: được nhà trường tạo điều kiện để thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và
giáo dục học sinh; được hưởng mọi quyền lợi về vật chất, tinh thần và được
chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ theo các chế độ, chính sách quy định đối với nhà
giáo,...
Từ những nhiệm vụ và quyền hạn đã nêu ở trên, ta có thể thấy rằng vai trị
của người giáo viên chủ nhiệm lớp là hết sức quan trọng. Ngồi chức năng,
nhiệm vụ của một giáo viên bình thường, giáo viên chủ nhiệm cịn là người quản
lý tồn bộ hoạt động giáo dục của lớp mình, đặc biệt là việc chăm lo hình thành,
ni dưỡng, phát triển nhân cách và tư vấn cho các em chọn đúng ngành, nghề
theo sở thích, phù hợp với năng lực của bản thân và nhu cầu của xã hội cho từng
học sinh. Giáo viên chủ nhiệm lớp là cầu nối giữa Ban giám hiệu nhà trường với
học sinh, cha mẹ các em và đoàn thể mà các em sinh hoạt.

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

4


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Nắm vững được nhiệm vụ, quyền hạn và vai trị của mình có nghĩa là người
giáo viên chủ nhiệm đã nắm được chiếc chìa khóa để có thể trở thành một giáo
viên chủ nhiệm tốt. Qua đó, góp phần quan trọng vào thành công của nhà trường

trong công tác giảng dạy và giáo dục đạo đức và tư vấn cho các em chọn đúng
ngành, nghề theo sở thích, phù hợp với năng lực của bản thân và nhu cầu của xã
hội cho học sinh.
2.2.Thực trạng
2.2.1. Kết quả khảo sát:
* Thuận lợi:
- Bản thân tơi đã có hơn 10 năm cơng tác trong ngành và cũng là hơn 10 năm
làm công tác chủ nhiệm lớp. Vì vậy, tơi đã tích lũy được một số kinh nghiệm về
công tác chủ nhiệm lớp. - Bản thân tôi đã chủ nhiệm lớp năm lớp 10 nên năm
học này giữa giáo viên và học sinh đã phần nào hiểu nhau.
- Đa số HS ngoan hiền, có ý thức học tập và rèn luyện đạo đức.
- HS trong lớp có ý thức xây dựng tập thể lớp .
- Giữa GVCN, phụ huynh học sinh và BGH luôn phối hợp chặt chẽ trong cơng
tác giáo dục.
– Đồn trường, chi đồn giáo viên, các hiệp hội của trường cũng ln tạo điều
kiện tốt nhất cho giáo viên chủ nhiệm.
– Sự cộng tác chặt chẽ từ phía giáo viên bộ mơn.
2.2.2. Khó khăn:
- Trường nằm ở một vùng đặc biệt khó khăn của huyện, học sinh trong lớp đa số
là con em dân tộc thiểu số có hồn cảnh kinh tế khó khăn, có 10 hs là con hộ
nghèo, 6 hs cận nghèo như em Đức, Xuân, Thanh, Hồng, Gấm…
- Có nhiều học sinh sống ở địa bàn xa trường khoảng 15-20km nên việc đi lại
khá vất vả như em Huyền, Hịa, Hương Ly…
- Một số học sinh thiếu thốn tình cảm (chỉ ở với mẹ hoặc bố, cha mẹ làm ăn xa,
mồ côi) như em Nam, em Yến Nhi, emTrung, em Hương Trinh…
- Khơng ít học sinh trong trường có hồn cảnh rất đặc biệt: có em mồ cơi cha
mẹ, có em bố mẹ đều bị bệnh hiểm nghèo, có em bố mẹ ly hơn, có em bản thân
cũng mang bệnh hiểm nghèo… Trong số các em học sinh ấy, khơng ít em đã tự
biết vươn lên trong học tập, lấy khó khăn của bản thân làm động lực cố gắng
vươn lên. Nhưng cũng cịn có những em mang mặc cảm tự ti, hoặc tâm lý đổ lỗi

cho gia đình cho xã hội, tự cho bản thân quyền đưuọc lười biếng, chỉ biết hưởng
thụ, ăn chơi đua đòi….

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

5


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
- Tuy phụ huynh rất quan tâm đến con em mình về việc học tập, về nề nếp song
vì bận đồng ruộng, xa trường...vv, nên nhiều gia đình khơng có thời gian và
khơng kịp thời để ý kèm cặp con em mình tốt nhất.
2.3. Các giải pháp
2.3.1.Giải pháp1: phải nắm chắc về đặc điểm tình hình của lớp để có cách tổ
chức, quản lý, điều phối các hoạt động.
Lớp 10C5 tổng số 45 học sinh, trong đó 25 nam, 20 nữ, phần lớn là các học
sinh con em dân tộc thiểu số có hồn cảnh khó khăn, học lực trung bình và kém.
Ngồi ra, vì nhà ở xa nên lớp cũng xuất hiện nhiều đối tượng học sinh cá biệt
như bỏ học đi chơi, nghiện gam,…
Đối với lứa tuổi học sinh, phải nói rằng thời gian mà các em sống với gia
đình là khoảng thời gian dài nhất, chính vì thế mơi trường sống của gia đình có
ảnh hưởng rất lớn đối với các em, những thái độ, hành vi, cách cư xử trong gia
đình sẽ hình thành cho các em nền móng để các em tiếp xúc ngồi xã hội.
Những em thiếu may mắn sinh ra trong gia đình cha mẹ bất hồ, cách cư xử của
cha mẹ thơ bạo, rượu chè, cờ bạc... đã tạo cho các em một ấn tượng khơng tốt
điều đó có thể dẫn đến tình trạng học sinh trở nên lầm lì ít nói, có em ảnh hưởng
những thói quen khơng tốt đó cũng có những hành vi cử xử khơng tốt với mọi
người....Hình thành nên tính cách cá biệt trong học sinh.
Trường học là ngơi nhà thứ hai của các em, nơi để phụ huynh gửi gắm

niềm tin vào việc giáo dục con em của họ, từ đây các em được học tập, được
hiểu biết, được lớn lên về mọi mặt. Nhưng để đạt được đúng như điều vừa nêu
cũng không phải là dễ, trong thực tế cũng có những trường học chưa thực hiện
được chức năng là ngôi nhà thứ hai của học sinh, bởi vẫn cịn đâu đó có những
thầy cơ giáo chưa nhiệt tình, chưa thật sự u nghề, chưa có tâm huyết với sự
nghiệp giáo dục nên chưa thật sự là nơi đáng tin cậy. Cũng có một vài thầy cơ
giáo do cách cư xử chưa phù hợp nên đâu đó cịn cảnh xúc phạm học sinh, đối
xử thiếu cơng bằng với các em, ngại khó khi phải giáo dục những em cá biệt,
cáu giận, sĩ nhục học sinh... đã làm mất lòng tin ở các em, tạo ra một khoảng
cách khơng đáng có giữa thầy và trị và chính điều này đã dẫn đến biểu hiện tiêu
cực ở học sinh.
Ngoài mơi trường gia đình và nhà trường ra, học sinh cịn phụ thuộc rất
lớn vào mơi trường xã hội. Hiện nay do sự phát triển kinh tế - xã hội, sự phát
triển của mạng lưới thông tin hiện đại, sự du nhập của nhiều loại hình văn hố
khác nhau đã ảnh hưởng khơng ít đến tầng lớp thanh thiếu niên. Các loại hình
dịch vụ như internet, game... đã lơi kéo khơng ít học sinh vào đam mê những trị
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

6


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách tồn diện”
chơi vơ bổ. Hiện tượng học sinh trốn học để chơi game, đánh bạc... là chuyện
thường ngày, có cả em hết tiền nảy sinh hành vi trộm cắp, cướp giật.
Những học sinh cá biệt ta thường gặp phần lớn là những em có năng lực
học tập yếu kém, điều đó cũng hồn tồn dễ hiểu bởi nhận thức của các em kém
thì làm sao có hành động tốt được. Việc hạn chế trong tiếp thu kiến thức của các
em cũng dẫn đến sự lười biếng, chán nản, muốn phá phách, nhất là đối với học
sinh nam. Xét ở một khía cạnh khác thì cũng có thể các em vì tự ái về sự chê

cười của thầy cô và bè bạn, các em muốn chứng minh cho mọi người thấy rằng
mình học khơng tốt nhưng mình có thể nổi trội hơn về mặt khác, hoặc các em
muốn thầy cơ chú ý mình hơn chẳng hạn, chính vì thế mà các em có những hành
động vượt ra khỏi những quy định chung.
Ngoài ra, hiện nay ngày càng đơng học sinh Việt Nam chưa có thái độ nhận
thức đúng đắn đối với việc học tập. Đáng buồn thay cho một thế hệ tương lai
đang ngày càng xuống dốc. Khơng những vậy, có những học sinh cịn tỏ thái độ
vơ lễ với giáo viên, làm ồn trong lớp, phát biểu linh tinh, ... Do họ nghĩ mình đã
lớn, có thể bày tỏ ý kiến thoải mãi. Học sinh ngày nay tiếp cận quá nhiều
phương tiện truyền thơng hiện đại như điện thoại di động, truyền hình cáp,
internet... nên dễ bị nhiễm những tư tưởng xấu. Nguy hiểm hơn là các phim ảnh
đồi trụy có tác động tiêu cực đến nhân cách các em. Đau lòng hơn nữa số đơng
trong những em đó gia đình đâu có khá giả gì...
Bên cạnh đó, lớp vẫn cịn rất nhiều bạn học sinh đã nỗ lực hết mình cho
việc học tập. Đáng xúc động hơn có những em học sinh xuất thân trong những
gia đình nghèo khó nhưng biết vượt lên hoàn cảnh để vươn tới tầm cao của tri
thức. Ngoài việc học tập, các em đã làm tất cả những cơng việc để có tiền phụ
giúp cha mẹ. Các em mãi là những bông hoa đẹp trong vườn hoa của dân tộc
Việt Nam - một tương lai tươi sáng đang chờ các em ở phía trước.
2.3.2.Giải pháp 2: lựa chọn ban cán sự hợp lý, phù hợp với đặc điểm của
lớp.
* Cơ sở lựa chọn:
- Căn cứ vào hồ sơ học bạ của HS.
- Căn cứ sự tín nhiệm của tập thể lớp qua việc bình bầu dân chủ đầu mỗi năm
học.
- Căn cứ vào ý thức trách nhiệm của bản thân mỗi học sinh để lựa chọn.
* Phân công nhiệm vụ cho ban cán sự lớp:
- Ban cán sự lớp đại diện cho lớp, chịu trách nhiệm trước Nhà trường về toàn bộ
hoạt động học tập, rèn luyện, đời sống của lớp trong thời gian học. Ban cán sự
lớp do tập thể lớp bầu ra, được GVCN quyết định công nhận. Nhiệm kỳ của Ban

cán sự lớp là một năm.
- Cơ cấu của Ban cán sự lớp gồm:
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

7


Tổ 1:
Lâm

Tổ 2:
Bảo

Tổ 4:
Thảo

Sa
o
đỏ

“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách tồn diện”

BÍ THƯ
CHI ĐỒN

LỚP TRƯỞNG

CHỨC DANH
KHÁC

CÁC LỚP PHĨ

Lớp phó Lớp
Học tập phó
Lao
động

Tổ
Một

Tổ
Hai

Lớp
phó
Văn
Thể
Mĩ

Tổ
Ba

Phó
bí thư
chi
đồn

Uỷ
viên

BCH
chi
đồn

Thư ký lớp
Thủ quỹ
Giữ sổ đầu bài

Tổ
Bốn

Giao nhiệm vụ cụ thể
- Lớp trưởng: quản lý, điều hành toàn bộ các hoạt động của lớp dưới sự chỉ đạo
của giáo viên chủ nhiệm, chủ trì các cuộc họp lớp, sinh hoạt lớp cuối tuần, báo
cáo mọi hoạt động trực tiếp giáo viên chủ nhiệm.
- Lớp phó học tập: lên danh sách học sinh học tốt nhất cho từng bộ môn phân
công phụ trách giúp đỡ bạn học yếu hơn, phải là học sinh học tốt, báo cáo việc
học tập của học sinh trong lớp, duy trì truy bài 15 phút đầu giờ.
- Lớp phó lao động: đơn đốc vệ sinh lao động của lớp, trực cờ đỏ, mang ghế tiết
chào cờ.
- Học sinh phụ trách văn thể mĩ: phụ trách văn nghệ, giải trí của lớp, TDTT...
- Thủ quỹ: thu các khoản tiền quỹ, thăm hỏi.
- Thư ký: ghi chép các phiên họp lớp, biên bản sinh hoạt lớp.
- Học sinh giữ sổ đầu bài: quản lý, giữ gìn sổ đầu bài buổỉ sáng, buổi chiều, ghi
các mục: ngày, học sinh vắng, bỏ tiết, đi muộn, không chuẩn bị bài...tên bài dạy.
- Bốn tổ trưởng: theo dõi mọi hoạt động tổ mình và tổng kết lại cho lớp trưởng
ngày thứ sáu.
- Bí thư chi đồn: nắm bắt tiếp thu những thơng báo, chỉ thị của Đồn trường kịp
thời triển khai cho chi đồn mình thực hiện đầy đủ.
2.3.3.Giải pháp 3: lập sơ đồ lớp học cụ thể.

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

8


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
- GV căn cứ vào học lực của học sinh, chia đều số học sinh TB và yếu cho
mỗi tổ và xen kẽ nhau.
- GV căn cứ vào tình trạng sức khoẻ của học sinh: Mắt, cao thấp để xếp ngồi
trước, ngồi sau.
- GV căn cứ vào nhiệm vụ của ban cán sự lớp, cán sự lớp phải có mặt rải khắp
các tổ và ở vị trí dễ kiểm sốt các thành viên của lớp.
- Các học sinh hiếu động xếp ở những vị trí tập trung tầm nhìn của giáo viên
(Bàn đầu, đầu bàn, đầu dãy).
Do lớp có nhiều học sinh ở nhiều xã khác nhau vào thành một lớp nên việc
xếp chỗ ngồi cũng cần cân nhắc vì nếu để học sinh 1 xã ngồi cùng với nhau thì
sẽ hình thành các phe phái, gây mất đoàn kết trong lớp.
2.3.4. Giải pháp 4: Giáo dục bằng tâm lý
Có thể thấy, quan hệ thầy trò vốn là mối quan hệ tách biệt từ ngàn xưa.
Trong nền giáo dục hiện tại, quan hệ đó đã được thay đổi, thầy trị ngày nay có
tình cảm thân mật gắn bó hơn, có như vậy thì chúng ta mới thực hiện tốt được
nhiệm vụ giáo dục tồn diện được. Bởi có quan hệ gần gũi thì mới biết được
những tâm tư nguyện vọng của các em, qua đó chúng ta mới có những biện pháp
giáo dục thích hợp.
Đối với học sinh có hồn cảnh đặc biệt việc gần gũi với các em quả là một
vần đề không đơn giản, nếu giáo viên chủ nhiệm thiếu tế nhị thì khó mà có thể
gần gũi với các em được, chẳng hạn thường xuyên phê bình, dùng nhiều lới xúc
phạm đến các em ... đều có thể làm tổn thương đến mối quan hệ này. Hơn nữa vì
các em thường xuyên vi phạm hoặc các em rất ngoan nhưng lại sống khép mình

ít giao lưu nên các em càng lẩn tránh tiếp xúc với giáo viên nhất là giáo viên chủ
nhiệm lớp.
Để thấy được hết cá tính của học sinh, giáo viên chủ nhiệm cần tạo được
mối quan hệ gần gũi với các em, thật sự là chỗ dựa đáng tin cậy nhất sau cha mẹ
của các em. Chú ý khi giao tiếp với các em ta phải ln cởi mở, chân tình, vui
vẻ đễ cảm hóa được các em. Khi có được mối quan hệ tốt, các em sẽ thổ lộ
những tâm tư tình cảm với giáo viên chủ nhiệm mà không một chút ngần ngại.
Những lời khuyên răn dạy bảo của chúng ta sẽ có tác dụng lớn đối với các em.

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

9


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Giáo viên chủ nhiệm nên thay đổi cách cư xử trong lớp học dựa trên cơ sở
động viên, khuyến khích, nêu gương, tìm hiểu nhằm thúc đẩy học sinh có thái độ
và hành vi đúng.
Giáo viên cần ghi nhận những cố gắng và kết quả mà các em đạt được về
mọi mặt học tập, nề nếp hay tham gia các hoạt động văn thể mĩ của trường.
Đồng thời khuyến khích các em phát huy thế mạnh của mình, kích thích sự tích
cực của mỗi cá nhân trong lớp học.
Giáo viên cần tuyên dương học sinh có tiến bộ trong mỗi tuần. Sự động
viên, khích lệ kịp thời của giáo viên sẽ có sức mạnh cổ vũ sự tự ý thức của học
sinh.
Giáo viên nhận xét, góp ý một cách khéo léo về những điều mà các em
chưa làm được hoặc làm chưa tốt, khơng nên chê bai, chỉ trích vì điều đó sẽ làm
thui chột đi sự tích cực chủ động ở các em. Hãy để học sinh cảm nhận được sự
tin tưởng của thầy cơ dành cho chúng. Mỗi lời nói, mỗi hành động, tác phong

cũng như cách cư xử của giáo viên trên lớp sẽ có tác động khơng nhỏ đến nhận
thức và tình cảm của học trị. Giáo viên sẽ không thuyết phục được học sinh
nghe theo sự chỉ dạy của mình nếu như bản thân khơng chuẩn mực và thiếu đi
sự chân thành. Cho nên, mỗi giáo viên phải là một tấm gương sáng về nhân cách
để học sinh noi theo.
Quan tâm đến những khó khăn của học sinh: Giáo viên nên tìm hiểu kĩ về
hồn cảnh của từng học sinh và đặc biệt chú ý đến những học sinh có hồn cảnh
khó khăn và thiếu thốn tình cảm do cha hoặc mẹ mất sớm, cha mẹ li hơn, gia
đình bất hịa, cha mẹ thiếu sự quan tâm. Những học sinh có hồn cảnh đặc biệt
này thường dễ có thái độ sống bng thả, bất cần; vi phạm nội quy lớp học. Giáo
viên lúc này khơng chỉ đóng vai trò là người thầy mà còn là người bạn gần gũi,
thân thiện, được học sinh tin tưởng tâm sự, sẻ chia những khó khăn, vướng mắc
của mình. Giáo viên cần lắng nghe và gợi ý, định hướng cho học sinh giải quyết
những khó khăn đang gặp phải.
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

10


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Cụ thể như Em Trương Minh Phương - học sinh lớp 10C5 là một học sinh
học rất yếu, em thường xuyên không thuộc bài cũ và điểm rất kém ở các bài
kiểm tra, em chán nản và có ý định bỏ học đi làm cơng nhân. Tơi rất khó liên lạc
với bố mẹ em, họp phụ huynh học sinh thì khơng có PH tham dự. Em hòa đồng
với bạn bè trong các hoạt động ngoại khóa nhưng lại thu mình vào trong mỗi giờ
học.
Thấy vậy tơi tìm cách gần gũi em bằng cách: Trong tuần học thứ 8 em
không làm bài 03 lần đều bị điểm kém và giáo viên bộ môn ghi tên vào sổ đầu
bài- Lẽ ra như các tuần trước, những em khơng học bài thì bị GVCN phê bình

trước lớp, buộc viết bản cam kết hay bị phạt trực nhật nhưng để có thể gần gũi
em tơi khơng phê bình việc khơng thuộc bài cũ mà trong tiết sinh hoạt này tơi
chỉ chú ý đến việc phê bình các em cịn mất trật tự trong tiết học, tơi tìm cách
tuyên dương em: (bạn Phương là một học sinh học rất yếu, tuy vậy bạn rất có
tinh thần tập thể, trong các tiết học bạn đều nghiêm túc lắng nghe thầy cô giảng
bài, không gây ảnh hưởng đến các bạn khác, bạn tham gia tích cực các hoạt
động ngoại khóa của lớp...). Sau lần tuyên dương ấy em Phương có một thái độ
khác, tơi nhận thấy em có mong muốn gần gũi với mọi người hơn. Thế là trong
buổi lao động tơi tìm cách tâm sự cùng em, dần dần mối quan hệ giữa tôi và em
ngày thêm gần gũi, lúc đó em mới tâm sự hết mong muốn của mình. Em tâm sự
với tơi rằng: “Em học yếu, đó là điều em ln mặc cảm, việc học đối với em như
một gánh nặng, gia đình em chẳng ai giúp được gì cho em, bố mẹ em khơng
mấy khi ở nhà, nhưng lại luôn quản thúc và trách mắng em trong mọi
chuyện....”
Biết được tâm tư, nguyện vọng của em, tôi động viên em học, trong các
giờ học tôi thường xuyên quan tâm em nhiều hơn, trao đổi với giáo viên bộ môn
tạo điều kiện tốt hơn để em tự tin trong học tập, phân công các em học sinh giỏi
ở gần nhà đến giúp đỡ. Còn ở lớp - tơi xếp một em học sinh giỏi, nhiệt tình ngồi
cạnh để quan tâm nhiều đến Phương hơn. Dần dần em tự tin hơn trong các giờ
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

11


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
học, em nỗ lực cố gắng và đã có những tiến bộ rõ nét, cuối năm học lớp 10 em
đã đạt danh hiệu học sinh tiên tiến.
Trường hợp em Ngô Anh Tuấn là một học sinh nằm trong một hoàn cảnh
đặc biệt, bố làm ăn xa không quan tâm đến ba mẹ con em, một mình mẹ ni em

ăn học, vất vả vì cơng việc, thu nhập ít, đời sống khơng mấy dư dật. Ngô Anh
Tuấn biết thương mẹ nhưng chưa thực sự cố gắng vươn lên trong học tập. Em
ham chơi thậm chí có giai đoạn nói dối đi học để đi chơi điện tử.
Sau khi theo dõi và tìm hiểu phân tích hồn cảnh của em, tơi gặp riêng em
sau giờ học cuối cùng của ngày thứ bảy - cả lớp đã ra về tôi gọi em ở lại. Tôi bắt
đầu từ việc hỏi thăm gia đình em, mẹ em thế nào? Trước sự quan tâm chân tình
của giáo viên chủ nhiệm, với bản tính lương thiện của trẻ em Ngơ Anh Tuấn nói
chuyện với tơi chân tình. Khi thấy em khơng ngần ngại gì trong tâm sự cùng tơi,
tơi bắt đầu gợi ý nhắc nhở từng vi phạm của em, chú ý trong các vi phạm của
em, tôi đều đưa em vào thế bị lôi kéo theo bạn mà hư. Tơi dùng tình cảm của
người mẹ để tâm sự cùng em: “Em là niềm an ủi duy nhất đối với mẹ - mẹ là
chỗ dựa duy nhất của em, mẹ tần tảo nuôi em ăn học là muốn em trở thành
người tốt, bao vất vả nặng nhọc mẹ đều gánh chịu để em được có điều kiện tốt
mà học tập bằng bạn bằng bè, thế mà vừa rồi thầy nghe mẹ bị bệnh là do biết
em theo các bạn trốn học đi chơi... em khơng thương mẹ sao?”. Nói đến đây, tôi
thấy đôi mắt em chớp chớp, rưng rưng... Tơi đã cảm hố được em, từ đó tơi
thường xun trao đổi với em, mỗi lần trao đổi riêng, tôi đều tìm cách khen ngợi
những tiến bộ của em.
Một trường hợp khác, gia đình kinh tế khá giả, cha mẹ buôn bán, lo việc
kinh doanh không quan tâm đến việc học tập của con em, như gia đình em Trần
Tuấn Anh. Anh là một học sinh lười học nhưng có khả năng tiếp thu khá. Em
thường trốn học đi chơi, và khi bị phát hiện em đều đưa ra rất nhiều lý do để bao
biện. Đáng buồn là chính gia đình em cũng bao che cho những sai phạm của con
mình. Với Tuấn Anh tơi dùng biện pháp khác, tơi theo dõi em nhiều hơn, hễ em
có vi phạm gì là tôi biết ngay và mỗi lần trao đổi với em tôi đều đưa ra những
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

12

“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
bằng chứng cụ thể, chính xác, ví dụ: “sáng nay em bỏ học tiết 2, 3 đi chơi điện
tử ở quán...., sáng thứ tư em xin nghỉ học với lý do đau đầu nhưng thầy gọi điện
về gia đình thì bố mẹ nói em đã đi học từ sáng…Tất cả việc làm của em thầy
đều biết, em biết vì sao thầy biết nhiều về em như vậy khơng? em biết vì sao
thầy quan tâm tới em nhiều không? Bố, mẹ bận công việc cốt tạo sự nghiệp và
cũng là tạo điều kiện để em ăn học, lo cho tương lai của em, nhiều bạn gia đình
vất vả mà các bạn vẫn cố gắng học tốt. Cịn em có điều kiện tốt mà không lo học
tập. Chơi bời với các bạn thời gian rồi sẽ chán, em có thể chơi cả đời được
khơng? Nếu bây giờ khơng lo học thì sau này em có thể làm được gì? rồi cha mẹ
em sẽ ra sao? có xấu hổ với mọi người vì đã có một đứa con như em không?”.
Dần dần Tuấn Anh thấy được cái sai của mình và cũng đã sửa đổi. Thêm vào đó,
tơi cũng đã trao đổi riêng với phụ huynh của Tuấn Anh để mong nhận được sự
hợp tác từ phía gia đình học sinh.
2.3.5.Giải pháp 5: Giáo dục bằng sức mạnh tập thể.
Ở tuổi các em, bạn bè có một vị trí rất lớn trong mối quan hệ xã hội
của các em, thường ở lứa tuổi này các em chưa ý thức được việc nào là cần thiết
hơn, chính vì thế đa phần trong quan hệ với thầy cơ giáo các em thường có biểu
hiện bao che cho nhau, mặc dù biết việc làm của bạn là sai, tuy vậy khi hỏi đến
phần lớn các em đều trả lời một câu chung nhất (không biết) - đối với những em
có quan hệ gần gũi với học sinh có hồn cảnh đặc biệt, cũng có thể các em ngại
khơng dám nói ra sự thật... Nhưng phải nói rằng tất cả những suy nghĩ, những
việc làm của học sinh thì chính các em học sinh cùng lớp, cùng khối là biết rõ
nhất.
Về vấn đề này giáo viên chủ nhiệm cần khéo léo trong cách điều tra, có
thể là điều tra bằng cách giao nhiệm vụ theo dõi tìm hiểu cho ban cán sự lớp
hoặc một đối tượng học sinh đáng tin cậy nhất nào đó và sẽ trao đổi với các em
bằng cách bảo mật thơng tin. Thường thì những em này sẽ cung cấp cho chúng
ta nguồn tin chính xác nhất.

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

13


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Sau khi nắm được thơng tin, phân tích tình hình, tơi hướng dẫn các em
gần gũi và giúp đỡ bạn, nên tạo được quan hệ tốt và nhất là tạo cho những em có
hồn cảnh đặc biệt có niềm tin với mình. Phải nói rằng trong quan hệ bạn bè các
em sẽ bộc lộ rõ cá tính khơng e ngại.
Từ việc tìm hiểu nguyên nhân, giáo viên chủ nhiệm có biện pháp phát huy
sở trường của từng học sinh, lấy đó làm đòn bẩy để tiến hành ngăn chặn những
biểu hiện tiêu cực khác nảy sinh ở các em.
Ví dụ: Em Bùi Đức Thành là học sinh thường xuyên nói chuyện riêng
trong lớp, khi ban cán sự lớp phê bình là em luyến thoắng phủ nhận. Bố em là
cơng an, rất nóng tính nhưng mẹ lại rất ciều con. Mỗi lần em mắc lỗi, bố đều
đánh em và đuổi ra khỏi nhà. Tôi được biết trong những năm học cấp 2 không ít
lần em ngủ ngồi cơng viên. Thế nhưng, khi về nhà mẹ em lại hết sức chiều
chuộng theo ý thích của em. Tôi không đồng ý với cách giáo dục và kỷ luật của
bố mẹ Bùi Đức Thành. Tôi đã gặp gỡ nói chuyện với bố mẹ em để tìm ra
phương pháp giáo dục hiệu quả mà khơng có ảnh hưởng tiêu cực như bố mẹ em
đang làm. Tôi cũng tìm những ưu điểm của Bùi Đức Thành để tuyên dương,
giúp em hịa đồng trong mơi trường tập thể, để em có cơ hội chơi thân với
những bạn học tốt, ngoan ngỗn… Đến giờ cái tên Bùi Đức Thành khơng cịn là
một ấn tượng xấu với các thầy cơ giáo bộ môn khi bước chân vào lớp 10 C5
nữa.
2.3.6.Giải pháp 6: Gvcn phối hợp chặt chẽ với nhà trường - gia đình - xã
hội trong việc giáo dục học sinh.
Nhà trường, gia đình và xã hội đều có vai trị quan trọng trong giáo dục

phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho học sinh. Các phẩm chất chính trị,
đạo đức, lối sống của con người nói chung, HS nói riêng được hình thành và
phát triển trong các mơi trường: gia đình, nhà trường và xã hội. Lúc sơ sinh vai
trị của gia đình là chủ đạo, tuổi học mầm non gia đình và nhà trường góp phần
quyết định, tuổi học phổ thông (từ tiểu học tới trung học) càng lớn vai trị của
nhà trường, gia đình và xã hội càng cân đối. Để làm tốt việc giáo dục phẩm chất
chính trị, đạo đức, lối sống cho HS THPT phải kết hợp chặt chẽ với gia đình.
Nhà trường, gia đình và xã hội có vai trị giáo dục khác nhau đối với sự hình
thành và phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống của HS. Trong mối
quan hệ đó thì nhà trường được xem là trung tâm, chủ động, định hướng trong
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

14


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
việc phối hợp với gia đình và xã hội. Nhà trường là mơi trường giáo dục tồn
diện nhất, là cơ quan nhà nước thực hiện chức năng giáo dục chuyên nghiệp nhất
nên nhà trường nhà trường là lực lượng giáo dục có hiệu quả nhất, hội tụ đủ
những yếu tố cần thiết để có thể huy động sức mạnh giáo dục từ phía gia đình và
xã hội. Có một thực trạng tồn tại là các tệ nạn xã hội như đề đóm, cờ bạc, nghiện
hút, nghiện Internet v.v … cũng xuất hiện, làm đảo lộn vẩn đục môi trường giáo
dục đạo đức, không ngừng ảnh hưởng đến đạo đức, nhân cách và lối sống của
HS. Nhà trường dù là một pháo đài vững chắc nhưng vẫn có thể bị "tập kích" từ
phía ngồi. Nhà trường khơng phải là một ốc đảo tách khỏi xã hội, tách xa thực
tiễn. Thực tiễn cuộc sống, nhất là cuộc sống xã hội đang có các nhân tố của kinh
tế thị trường tác động đến nhà trường, có lúc nhẹ nhàng, có khi sơi động dồn
dập. Xã hội ơ nhiễm, luồng văn hố ngoại lai, đồi truỵ, bạo lực... len lỏi vào mọi
tầng lớp nhân dân đã rất dễ gây ấn tượng và phản ảnh sâu đậm đối với trẻ.

Đối với phụ huynh:
Giáo viên chủ nhiệm phải biết vận động, động viên phụ huynh cùng với phụ
huynh bàn bạc một số giải pháp nhằm giúp con học tốt, giáo dục đạo đức ở gia
đình, thu nộp đầy đủ các khoản quy định. Cùng chi hội phụ huynh của lớp thăm
hỏi học sinh đau ốm kịp thời, học sinh gặp khó khăn thường xuyên để có hướng
giúp đỡ... Thường xun thơng tin để phụ huynh biết tình hình học tập của con
em mình từ đó có định hướng để giáo dục tốt con em.
Phát huy tối đa vai trị của các tổ chức chính trị trong nhà trường đặc biệt là
đoàn TN.
+ Bám sát kế hoạch hội đồng đội, phối hợp với tổng phụ trách và các lớp trong
khối, trong trường tạo ra các sân chơi bổ ích thiết thực cho học sinh.
+ Thường xuyên kiểm tra nhắc nhở việc giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường
sạch sẽ.
+ Cùng tham gia lao động và hướng dẫn học sinh trong các buổi lao động.
2.3.7.Giải pháp 7: thường xuyên phối hợp với giáo viên bộ môn.
Công tác phối hợp giữa giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm sẽ làm cho
công tác chủ nhiệm thành công hơn – đặc biệt là sự duy trì sĩ số hs. hs có thể
thích học mơn này, khơng thích mơn kia vì những lý do khác nhau nên giáo viên
chủ nhiệm cần tìm hiểu cặn kẽ các nguyên nhân để cùng với giáo viên bộ mơn
đề ra các biện pháp thích hợp nhằm giúp các em có thể có kết quả học tập tốt
hơn từ đó các em sẽ hứng thú học tập và đi học đều đặn hơn. Hơn nữa thông qua
việc phối hợp với các giáo viên bộ môn trong nhà trường giáo viên chủ nhiệm
cũng sẽ góp phần phát hiện về năng khiếu cũng như sở thích của từng hs để từ
đó phát hiện và bồi dưỡng kịp thời các năng khiếu đó giúp các em phát triển một
cách hồn thiện hơn năng lực của mình. Qua trao đổi với các giáo viên bộ môn
giáo viên chủ nhiệm sẽ nắm vững hơn về số lượng các hs nghỉ học của lớp mình
qua từng buổi học để tức thời có kế hoạch điều chỉnh cũng như động viên theo
dõi các hs bỏ học, giúp các em học tốt hơn. Thơng qua phương pháp này giáo
viên chủ nhiệm cũng có thể phân loại đặc điểm tình hình hs trong lớp mình.
Bằng cách này, giáo viên khơng chỉ hiểu rõ hơn hs của mình mà cịn có thể trở

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

15


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
thành điểm tựa tinh thần tin cậy giúp các em học tập và rèn luyện nhân cách đạo
đức ngày càng hoàn thiện hơn.
Trong trường THPT, cùng với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn là
người trực tiếp tiếp xúc, giảng dạy học sinh của lớp. Vì vậy, việc phối hợp với
giáo viên bộ mơn để nắm được tình hình học tập của từng học sinh để đưa ra
phương pháp giáo dục hợp lí là vơ cùng cần thiết và quan trọng. Để phối hợp tốt
với giáo viên bộ môn trong việc giáo dục học sinh, người giáo viên chủ nhiệm
lớp cần thực hiện tốt những điều sau:
- Thứ nhất, cần nắm được danh sách giáo viên bộ môn giản dạy lớp mình về
mơn dạy, họ tên, số điện thoại, nơi ở để khi cần có thể liên lạc được ngay với
giáo viên bộ mơn đó.
- Thứ hai, cần thường xun, chủ động gặp gỡ giáo viên của từng bộ môn để
nắm về tình hình học tập của từng học sinh và tình hình học tập chung của lớp
để có những điều chỉnh phương pháp giáo dục hợp lí.
- Thứ ba, cần lắng nghe những ý kiến nhận xét, đóng góp của giáo viên bộ mơn
về biện pháp giáo dục của mình và về tình hình học tập của học sinh lớp mình.
Khi thấy cần thiết, có thể góp ý cho giáo viên bộ mơn những điều chỉnh hợp lí từ
những phản ánh của học sinh và phụ huynh.
2.3.8.Giải pháp 8: kết hợp chặt chẽ với Đồn TNCS Hồ Chí Minh:
- Trong những năm học qua, lớp tôi chủ nhiệm đã tham gia 100% các hoạt động
do Đoàn thể phát động, đạt vượt chỉ tiêu về kế hoạch lớp đề ra, tham gia ủng hộ
bạn học sinh nghèo vượt khó.....
- Giáo viên chủ nhiệm phải thường xuyên động viên, đôn đốc nhắc nhở các em

tham gia tốt các hoạt động đoàn thể, phong trào thi đua do đoàn thể phát động.
- Tham gia và có đạt giải cao trong các đợt thi TDTT mừng ngày 20/11, 26/3,
đặc biệt là quyên góp giúp đỡ các bạn có hồn cảnh khó khăn trong lớp, trong
huyện. (Hình ảnh minh họa đính kèm phụ lục)
2.3.9. Giải pháp 9: cho Hs theo dõi chéo giữa các tổ.
Trong trường học nói chung và trường THPT nói riêng, tùy vào sĩ số học sinh
mỗi lớp mà giáo viên chia lớp ra thành từng tổ cho dễ quản lí. Thơng thường
mỗi lớp được chia làm 04 tổ với số thành viên trong tổ tương đương nhau. Trong
mỗi tổ có một tổ trưởng quản lí tổ của mình về mọi mặt. Để nâng cao chất lượng
giáo dục, giáo viên chủ nhiệm nên cho học sinh theo dõi chéo giữa các tổ với
nhau theo hình thức mỗi tổ trong lớp là một tổ trực tuần.
Tổ trực tuần sẽ làm nhiệm vụ thống kê cụ thể mọi hoạt động của lớp và sau đó
đến buổi sinh hoạt lớp, tổ trưởng tổ trực tuần sẽ thay mặt tổ lên đọc nhận xét về
tình hình học tập, rèn luyện đạo đức của lớp qua sự theo dõi của tổ mình. Với
những tổ trực tuần làm tốt cơng việc của mình giáo viên cần khen ngợi kịp thời
cũng như cần nghiêm túc phê bình những tổ trực tuần làm không tốt. Những học
sinh vi phạm những nội quy, quy định của nhà trường sẽ được tổ trực tuần ghi
vào biên bản trực tuần và phân công lao động cho lớp vào tuần kế tiếp. Sổ trực
tuần sẽ là căn cứ để giáo viên chủ nhiệm xếp loại hạnh kiểm đạo đức theo từng
kì và cả năm học.(Mẫu biên bản ở phần phụ lục) [4],[6]
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

16


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
2.3.10. Giải pháp 10: phải xây dựng tiêu chí đánh giá, xếp loại hạnh kiểm
cho HS:
Ngay từ buổi họp mặt với cha mẹ học sinh đầu năm, chúng tôi đã cùng

nhau thảo luận và đi đến thống nhất những tiêu chí để xếp loại hạnh kiểm học
sinh (có thơng qua tập thể HS ở tiết sinh hoạt chủ nhiệm) như sau:
*. Loại tốt:
- Ln kính trọng người trên, thầy giáo, cơ giáo, cán bộ và nhân viên nhà
trường; thương yêu và giúp đỡ các em nhỏ tuổi; có ý thức xây dựng tập thể,
đoàn kết với các bạn, được các bạn tin u;
- Tích cực rèn luyện phẩm chất đạo đức, có lối sống lành mạnh, trung thực,
giản dị, khiêm tốn;
- Hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ học tập, cố gắng vươn lên trong học tập;
- Thực hiện nghiêm túc nội quy nhà trường; chấp hành tốt luật pháp, quy
định về trật tự, an tồn xã hội, an tồn giao thơng; tích cực tham gia đấu tranh,
phòng chống tội phạm, tệ nạn xã hội và tiêu cực trong học tập, kiểm tra, thi cử;
- Tích cực rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường;
- Tham gia đầy đủ các hoạt động giáo dục quy định trong Kế hoạch giáo
dục, các hoạt động chính trị, xã hội do nhà trường tổ chức; tích cực tham gia các
hoạt động của Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, Đồn Thanh niên cộng
sản Hồ Chí Minh; chăm lo giúp đỡ gia đình.
*. Loại khá: thực hiện được những quy định tại khoản a nhưng chưa đạt
đến mức của loại tốt; đơi khi có thiếu sót nhưng sửa chữa ngay khi thầy giáo, cơ
giáo và các bạn góp ý.
* Loại trung bình: có một số khuyết điểm trong việc thực hiện các quy
định tại khoản a nhưng mức độ chưa nghiêm trọng; sau khi được nhắc nhở, giáo
dục đã tiếp thu sửa chữa nhưng tiến bộ còn chậm.
* Loại yếu: nếu có một trong những khuyết điểm sau đây:
- Có sai phạm với tính chất nghiêm trọng hoặc lặp lại nhiều lần trong việc
thực hiện quy định tại khoản a, được giáo dục nhưng chưa sửa chữa;
- Vô lễ, xúc phạm nhân phẩm, danh dự, xâm phạm thân thể của giáo viên,
nhân viên nhà trường;
- Gian lận trong học tập, kiểm tra, thi cử;
- Xúc phạm danh dự, nhân phẩm của bạn hoặc của người khác; đánh nhau,

gây rối trật tự, trị an trong nhà trường hoặc ngoài xã hội;
- Đánh bạc; vận chuyển, tàng trữ, sử dụng ma tuý, vũ khí, chất nổ, chất độc
hại; lưu hành văn hố phẩm độc hại, đồi truỵ hoặc tham gia tệ nạn xã hội.
2.3.11. Giải pháp 11 : sử dụng biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh cá
biệt.
Trong mỗi lớp học có những học sinh cá biệt khi giáo viên chủ nhiệm lớp có
biện pháp giáo dục đối tượng học sinh này tốt sẽ là động lực để xây dựng được
tập thể lớp vững mạnh.
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

17


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
- Giáo viên chủ nhiệm phải tìm hiểu lý lịch, tính cách học sinh, tìm hiểu điểm
yếu của học sinh.
- Kết hợp với giáo viên bộ mơn, Trung tâm, gia đình.
- Giáo viên chủ nhiệm khơng được nóng vội, uốn nắn dần, khi đưa ra tập thể lớp
khơng nói nhiều, khi gặp riêng khơng được chì trích mà nhẹ nhàng tâm sự và
phân tích.
- Giao cho học sinh cá biệt một số việc và sau đó phải động viên khuyến khích
kịp thời những việc em làm tốt.
- Lập kế hoạch cho cán sự lớp để thành lập các đôi bạn cùng tiến.
- Luôn thông báo kịp thời các thông tin về học sinh với gia đình và ngược lại.
- Phải gần gũi, thân thiện để học sinh cá biệt giải bày được tâm tư, khúc mắc để
cùng giáo viên bộ môn và gia đình phối hợp giáo dục
Mỗi học sinh đều có đặc điểm về tâm sinh lý, về mức độ nhận thức, về
vốn sống, cung cách cư xử với mọi người xung quanh. Vì thế, khi giáo dục
những học sinh chưa chuẩn mực khơng nên q máy móc, rập khn một cách

hình thức làm vậy sẽ khơng bền vững trong giáo dục đạo đức của học sinh.
2.3.12. Giải pháp 12: lập kế hoạch hoạt động tuần
- Nêu những công việc hoạt động trong tuần.
- Có đối tượng tham gia.
- Biện pháp thực hiện.
- Kết quả đạt được.
- Nhận xét, rút kinh nghiệm.
* Ví dụ:
- Kế hoạch tuần:
Tuần
(theo
PPCT)
01
02
03
04
01
02
03
04
.....

Nội dung hoạt
động

Đối tượng
tham gia

Biện pháp
thực hiện

Kết
quả

Nhận xét, rút
kinh nghiệm

2.3.13. Giải pháp 13: giáo dục đạo đức, bồi dưỡng nhân cách, phát triển
năng lực cho học sinh thông qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm.
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

18


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Theo quy định, tiết chủ nhiệm chỉ dành khoảng 15 phút để GV tổng kết tình
hình học tập, rèn luyện đạo đức... của lớp; 30 phút còn lại tổ chức cho HS sinh
hoạt ... Mỗi tiết sinh hoạt chủ nhiệm đều phải có biên bản (theo mẫu đính kèm
phụ lục).
Giờ sinh hoạt bắt đầu bằng những tóm tắt kết quả học tập và rèn luyện của
cả lớp trong tuần của ban cán sự lớp. Thông qua sổ đầu bài, sổ cờ đỏ của Đồn
trường, các GVBM, tơi nhận xét, đánh giá từng HS. Tôi luôn luôn nhắc nhở và
động viên tinh thần các em, tạo động lực giúp cả lớp cố gắng hơn. GVCN phải
thật sự gắn bó, quan tâm tới lớp mới nắm rõ đặc điểm tâm sinh lý và tình hình
học tập của từng em. Từ kết quả học tập, năng khiếu, tính cách của mỗi HS mà
GVCN góp ý kiến với từng HS về việc lựa chọn nghề nghiệp cho mình thật phù
hợp.
Qua tiết sinh hoạt chủ nhiệm, người giáo viên chủ nhiệm lớp cần kết hợp
dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người. Cách

dạy các em cách học làm người, cách sống, cách ứng xử với mọi người,...cũng
cần phải linh hoạt chứ khơng nên chỉ là những lời nói lí lẽ, lí thuyết đều đều. Để
giáo dục KNS đạo đức học sinh đạt được hiệu quả cao nhất, người giáo viên chủ
nhiệm cần biết kết hợp nhiều những phương pháp giáo dục khác nhau như: phân
tích cho các em hiểu về cách sống, cách làm người, tổ chức đóng kịch tình
huống để các em bày tỏ quan điểm của cá nhân mình, tổ chức trị chơi, các buổi
diễn đàn, hội thảo nhỏ,... .[2], [4] (Biên bản họp lớp được đính kèm phần phụ
lục)
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đến chất lượng giáo dục:
2.4.1. Đối với học sinh:
Trong năm học này, lớp 10C5 đã đạt được những thành tích như sau:
* Về kết quả học tập, rèn luyện đạo đức của lớp:
- Về học tập và hạnh kiểm của lớp 10C5 trong năm học 2021 - 2022:

Xếp loại

HỌC
LỰC
HẠNH
KIỂM

Loại Giỏi (Tốt)
(8.0 --> 10) (1)

SĨ
SỐ
LỚP
10C5

NỮ

41
41

Loại Khá
(6.5 --> 7.9) (2)

Loại TB
(5.0 --> 6.4) (3)

Yếu
(3.5 --> 4.9)
(4)
Nữ
Tổn
(1+
g (1
2 + 3)
+2
+ 3)

Tổng xếp loại từ
Trung Bình trở lên
Tổng (1
+ 2 + 3)

Nữ ( 1 + 2
+ 3)

SL

Nữ

SL

Nữ

SL

Nữ

24

0

0

15

12

21

0

20

36

36

20

24

30

20

6

0

0

0

20

36

36

20

Cụ thể, sau một năm học, tập thể lớp 110C5 đạt được những thành tích và
những sự thay đổi như sau: + Tỉ lệ học sinh đi học chuyên cần đạt 100%.
+ Việc chấp hành nội quy trường, lớp đạt loại tốt.
+ Ý thức chấp hành nội quy tương đối tốt, đa số học sinh ngoan hơn, biết
nghe lời hơn (qua theo dõi của giáo viên chủ nhiệm và qua lời nhận xét BGH

nhà trường, của nhiều giáo viên bộ môn).
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

19


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
+ Tham gia nhiệt tình, tích cực hơn và có nhiều thành tích cao hơn đối
với các hoạt động phong trào (qua việc tham gia và kết quả cụ thể của các phong
trào).
+ Tỉ lệ học sinh vi phạm nội quy trường, lớp hầu như ít học sinh vi phạm.
+ Đa số học sinh có lối sống lành mạnh, ngoan ngỗn và có tinh thần tự
giác, tự lập cao, có khả năng giải quyết tình huống thực tiễn....
* Về kết quả thi đua của lớp: - Kết quả thi đua hàng tuần: luôn xếp ở thứ 3 -> 5
trong trường. - Kết quả thi đua học kì II và cả năm: xếp thứ tư
* Về các kết quả khác:
- Trong hoạt động Đoàn thanh niên: Tập thể lớp tiến tiến xuất sắc năm học
2021-2022, Chi đồn vững mạnh….
2.4.2. Đối với giáo viên:
Cơng tác chủ nhiệm lớp quả thật nặng nề và phức tạp. Người giáo
viên phải vừa như người mẹ dịu dàng, người thầy nghiêm khắc, người bạn gần
gũi, trọng tài phân minh. Thành công của giáo viên là làm cho học sinh tơn
trọng, kính u, tin tưởng, là xây dựng được một tập thể lớp đồn kết, gắn bó.
Muốn đạt được điều đó, GVCN phải đảm bảo các nguyên tắc sau đây:
- Thầy cô là điểm sáng, là thần tượng của các em. Các em dễ tin, dễ nghe theo
lời dạy bảo của thầy cô.
- Nắm chắc được những thuận lợi, khó khăn, hiểu rõ thực tế trường lớp mình,
khéo léo tìm cách bỏ đi mọi rào cản trong mối quan hệ với phụ huynh, đề ra
những biện pháp hữu hiệu, tiếp cận gần với các em nhất, tôi nghĩ rằng bất cứ

giáo viên nào cũng sẽ sớm trở thành những người bạn của trẻ.
3. Kết luận, kiến nghị:
3.1. Kết luận:
Như vậy, trong q trình chủ nhiệm, để làm tốt cơng tác chủ nhiệm của
mình, tơi đã khơng nơn nóng, vội vàng mà luôn điềm tĩnh, vạch định kế hoạch
rõ ràng về thời gian, về nội dung cơng việc và hình thức thực hiện công việc.
Đồng thời luôn tranh thủ được sự giúp đỡ của những nguồn lực khác trong nhà
trường, từ phía gia đình học sinh và từ chính sự tích cực của các đối tượng học
sinh. Qua các biện pháp mà tôi áp dụng ở trên tôi thấy đạt hiệu quả rất cao trong
các năm tôi làm công tác chủ nhiệm.
2. Kiến nghị:
Trên cơ sở đó, chúng tơi xin đưa ra một số kiến nghị sau:
Đối với Sở GD và ĐT: Tổ chức tập huấn cho giáo viên theo chuyên đề về
bồi dưỡng Gvcn giúp giáo viên giữa các trường có điều kiện trao đổi, học hỏi
thêm kinh nghiệm.
Đối với nhà trường, tổ chun mơn nên có nhiều cuộc hội thảo về các
chuyên đề giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh để bản thân mỗi học sinh
được học hỏi, trao đổi những kinh nghiệm góp phần nâng cao chất lượng dạy và
học ở trường THPT Thạch Thành 4.
Đối với cá nhân: cần tự nghiên cứu, tìm tòi các phương pháp giáo dục phù
hợp với từng đối tượng học sinh giúp các em hoàn thiện hơn.
Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

20


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
Xác nhận của thủ trưởng đơn Thanh Hóa, ngày 28 tháng 5 năm 2022
vị.

Tơi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người khác.
Tác giả:

Ngô Văn Giang
Bùi văn Sơn

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

21


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HỌC SINH CĨ HỒN CẢNH ĐẶC
BIỆT CỦA LỚP CHỦ NHIỆM NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO
DỤC HỌC SINH MỘT CÁCH TOÀN DIỆN”

Người thực hiện: Bùi Văn Sơn
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực: Cơng tác chủ nhiệm

THANH HỐ NĂM 2022

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

22


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Luật giáo dục năm 2009 (Ban hành ngày 25/11/2009)
2. Nguồn internet:
- Youtube
- Các nguồn khác...
3. Điều lệ trường phổ thông ( ban hành theo Quyết định số 07/2007/QĐBGD&ĐT ngayf02/04/2007).
4. Sổ công tác giáo viên chủ nhiệm.
5. Sổ tay cơng tác giáo viên phổ thơng.
6. Bài nói chuyện với giáo viên và cán bộ giáo dục nhân ngày nhà giáo Việt
Nam 20 -11- 1984 (Phạm Văn Đồng)
7. Một số vấn đề giáo dục Việt Nam đầu Thế kỉ XXI - Phạm Minh Hạc
(NXB giáo dục,Hà Nội 2010)
8. Giáo dục – quốc sách hàng đầu, tương lai của dân tộc – Phạm Văn Đồng
(NXB giáo dục 1999).

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

23


“Một số biện pháp giáo dục học sinh có hồn cảnh đặc biệt của lớp chủ nhiệm
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh một cách toàn diện”

Bùi Văn Sơn – THPT Thạch Thành 4

24