Phân tích vai trò sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Trường đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội

TIỂU LUẬN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

Chủ đề 4:

Phân tích vai trị sứ mệnh lịch sử của giai cấp
cơng nhân.


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU...............................................................................................................1
NỘI DUNG...........................................................................................................2
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN: GIAI CẤP CÔNG NHÂN, SỨ MỆNH LỊCH SỬ
CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN..........................................................................2
I.1. Khái niệm giai cấp công nhân...................................................................2
I.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân..................................4
II. ĐIỀU KIỆN KHÁCH QUAN VÀ CHỦ QUAN ĐỂ GIAI CẤP CÔNG
NHÂN THỰC HIỆN SỨ MỆNH........................................................................5
II.1. Điều kiện khách quan...............................................................................5
II.2. Những nhân tố chủ quan.........................................................................8
KẾT LUẬN.........................................................................................................10


MỞ ĐẦU
Một trong những phát hiện vĩ đại của C.Mác, Ăng-ghen là đã sớm biết
tách riêng giai cấp vô sản ra đời từ khối quần chúng bị áp bức, phát hiện ra vị trí
đặc biệt và những xu hướng lịch sử của nó. Trong thời đại xã hội nào, những người lao động sản xuất trong các ngành sản xuất công nghiệp, dịch vụ công
nghiệp hay những người công nhân đều có vai trị sáng tạo chân chính ra lịch sử
và là những người giữ vai trò quyết định sáng tạo cơng cụ sản xuất, gía trị thặng
dư và chính trị xã hội. Từ đó, C.Mác và Ăng-ghen đã khẳng định sứ mệnh lịch

sử của giai cấp công nhân và chỉ ra những hình thức và phương pháp thực hiện
sứ mệnh lịch sử đó.
Lí luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là vấn đề chủ yếu nhất
của chủ nghĩa xã hội khoa học. Phát hiện ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân là một trong những cống hiến vĩ đại nhất của chủ nghĩa Mác-Lênin.
Sự tác động của sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không chỉ ảnh
hưởng tới sự chuyển biến của lịch sử thế giới là thay đổi từ hình thái kinh tế này
sang hình thái kinh tế khác, thay đổi từ chế độ kinh tế này sang chế độ kinh tế
khác ... mà cịn làm thay đổi tình hình kinh tế chính trị xã hội trên tồn thế giới,
nó tác động tới quá trình sản xuất cụ thể, tới bộ mặt phát triển của thế giới.

1


NỘI DUNG
I. KHÁI NIỆM CƠ BẢN: GIAI CẤP CÔNG NHÂN, SỨ MỆNH LỊCH
SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
I.1. Khái niệm giai cấp công nhân
C.Mác và Ăng-ghen đã dùng nhiều thuật ngữ khác nhau để nói về giai cấp
cơng nhân như: giai cấp vô sản, lao động làm thuê ở thế kỉ XIX, giai cấp vô sản
hiện đại, giai cấp công nhân hiện đại… để biểu thị một khái niệm: giai cấp công
nhân - con đẻ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa, đại biểu cho lực lượng
sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất hiện đại.
Như vậy, giai cấp công nhân là giai cấp của những người lao động trong các
lĩnh vực công nghiệp, trực tiếp hoặc gián tiếp sản xuất ra của cải vật chất, có
trình độ cơng nghệ và kĩ thuật hiện đại, có tính xã hội cao; là giai cấp của những
người mà sức lao động của họ kết hợp với tư liệu sản xuất sẽ sản xuất ra giá trị
thặng dư - nguồn gốc chủ yếu cho sự giàu có của xã hội.
Theo C.Mác và Ăng-ghen giai cấp công nhân mang hai thuộc tính cơ bản
sau đây:

-Về phương thức lao động, phương thức sản xuất: đó là người lao động
trực tiếp hay gián tiếp vận hành các cơng cụ sản xuất có tính chất cơng nghiệp
ngày càng hiện đại và xã hội hố cao.
-Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa: đó là người lao động
khơng có tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị nhà tư bản
bóc lột về giá trị thặng dư.
Hiện nay, thế giới đã bước vào thời đại phát triển vượt bậc của khoa học kĩ
thuật. Trong điều kiện ấy, giai cấp cơng nhân có trình độ văn hóa, tay nghề cao
hơn, một số cơng nhân đã có cả tư liệu sản xuất, cổ phiếu, đời sống một bộ phận
được cải thiện... Song những biểu hiện đó khơng làm thay đổi địa vị cơ bản của
công nhân trong chủ nghĩa tư bản. Họ vẫn là lực lượng chủ yếu làm ra của cải
2


vật chất cho xã hội và lợi nhuận cho các nhà tư bản, là lực lượng đối lập trực tiếp
với giai cấp tư sản, bị bóc lột nhiều nhất và khoảng cách về thu giữa họ với giới
chủ ngày càng lớn. Công nhân trong các nước tư bản phát triển được trí tuệ hóa,
giảm lao động chân tay, có chút ít cổ phần trong doanh nghiệp... thì họ càng bị
ràng buộc, càng bị bóc lột mạnh mẽ và tinh vi hơn.
Theo cuốn "Lịch sử phát triển giai cấp vô sản" của Mác và Ăng-ghen
thì:"những người vơ sản đầu tiên xuất hiện trong công nghiệp và trực tiếp do
công nghiệp sản sinh ra". Như vậy, giai cấp công nhân là sản phẩm của nền công
nghiệp mới. Cùng với sự phát triển của nền đại công nghiệp, các giai cấp khác
đều dần dần bị phân hóa, suy tàn và tiêu vong. Chỉ có giai cấp cơng nhân là lớn
lên cùng sự phát triển của cơng nghiệp.
Vào thời kì đầu, cơng nhân chủ yếu là nông dân và những người bị áp bức,
họ bắt buộc phải làm việc trong các nhà máy, công xưởng để kiếm sống. Tiếp
theo, cùng với sự công phá của công nghiệp, giai cấp công nhân được bổ sung
những tầng lớp xã hội mới: trí thức, sinh viên, tiểu chủ...
Cơ cấu của giai cấp công nhân cũng rất đa dạng. Cơng nhân trình độ cao đã

qua đào tạo, hoạt động trong các lĩnh vực công nghiệp tiên tiến, hiện đại. Công
nhân tay nghề thấp chưa qua đào tạo hoặc chỉ được đào tạo ngắn hạn, làm các
công việc phổ thông. Giai cấp công nhân hiện nay không những trong lĩnh vực
công nghiệp mà trong mọi ngành nghề khác nhau: những người trực tiếp đứng
máy, những chuyên gia nghiên cứu, sáng chế, những người hoạt động ở các
ngành dịch vụ như bưu điện, viễn thông, giao thông vận tải, du lịch, ngân hàng,
thông tin, những nhân viên thừa hành làm công ăn lương phục vụ cho hệ thống
quản lý của các công ty.
Trong nền đại công ngiệp, giai cấp công nhân đại diện cho phương thức sản
xuất tiên tiến, nắm toàn bộ tiến bộ khoa học kỹ thuật ứng dụng vào sản xuất để
sáng tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Đây là giai cấp có tinh thần cách mạng
triệt để,có ý thức tổ chức và kỷ luật cao, có tinh thần quốc tế. Những địa vị và
3


đặc điểm ấy khơng thể có được ở giai cấp nào ngồi giai cấp cơng nhân. Bởi vì
nó là sản phẩm của nền đại công nghiệp.
I.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Khái niệm sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân: Là tồn bộ những chức
năng cơ bản, khách quan mà giai cấp công nhân có thể và cần phải thực hiện, để
lãnh đạo cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và các tầng lớp lao động khác,
nhằm thủ tiêu xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, phù hợp quy luật phát triển lịch sử
với lợi ích cơ bản của mình.
Nói một cách khái quát, nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là
xóa bỏ chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ chế độ người bóc lột người, giải phóng
giai cấp cơng nhân, nhân dân lao động và tồn thể nhân loại khỏi mọi sự áp bức,
bóc lột, nghèo nàn lạc hậu, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh.
Theo chủ nghĩa Mác – Lênin giai cấp công nhân là giai cấp tiên tiến nhất và cách
mạng nhất, là lực lượng xã hội duy nhất có sứ mệnh lịch sử

Sứ mệnh lịch sử là sự tổng qt của giai cấp cơng nhân thơng qua chính
đảng tiền phong, giai cấp công nhân tổ chức, lãnh đạo nhân dân lao động đấu
tranh xóa bỏ các chế độ người bóc lột người, xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, giải phóng
giai cấp cơng nhân nhân dân lao động khỏi mọi sự áp bức, nghèo nàn, lạc hậu
xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh
Theo quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen, việc thực hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân cần phải trải qua hai bước. Bước thứ nhất: giai cấp công
nhân biến thành giai cấp thống trị và giành lấy chính quyền nhà nước vào tay
giai cấp mình. Bước thứ hai: giai cấp cơng nhân dùng sự thống trị của mình để
từng bước đoạt lấy tồn bộ tư bản trong tay giai cấp tư sản để tập trung tất cả
những công cụ sản xuất vào trong tay nhà nước từ đó tiến hành tổ chức xây dựng
xã hội mới - xã hội chủ nghĩa. Hai bước này quan hệ chặt chẽ với nhau, giai cấp
công nhân khơng thực hiện được bước thứ nhất thì cũng khơng thực hiện được

4


bước thứ hai nhưng bước thứ hai là quan trọng nhất để giai cấp cơng nhân hồn
thành sứ mệnh lịch sử của mình.
Sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân bắt nguồn từ địa vị kinh tếxã hội khách quan:
– Giai cấp công nhân ra đời và phát triển dưới chủ nghĩa tư bản, là bộ phận
quan trọng nhất, cách mạng nhất của lực lượng sản xuất có trình độ xã hội hóa
cao.
– Giai cấp cơng nhân khơng có tư liệu sản xuất nên buộc bán sức lao động
của mình cho nhà tư bản để sống. Họ bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư
mà họ đã tạo ra trong thời gian lao động.
– Địa vị kinh tế xã hội giúp cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp cách
mạng triệt để và có khả năng thực hiện sứ mệnh lịch sử, đó là khả năng đồn kết
tồn thể giai cấp cơng nhân và các dân tộc bị áp bức trên quy mô quốc tế chống
chủ nghĩa đế quốc.

II. ĐIỀU KIỆN KHÁCH QUAN VÀ CHỦ QUAN ĐỂ GIAI CẤP CÔNG
NHÂN THỰC HIỆN SỨ MỆNH
II.1. Điều kiện khách quan
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân không phải xuất phát từ ý muốn chủ
quan của bất kì ai, mà được dựa trên cơ sở khách quan khoa học chắc chắn., xuất
phát từ chính địa vị kinh tế - xã hội của giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân là giai cấp gắn với lực lượng sản xuất tiên tiến nhất dưới
chủ nghĩa tư bản. Do đó, để giai cấp cơng nhân có thể lớn mạnh để thực hiện
được sứ mệnh của mình thì phải có sự phát triển mạnh mẽ của lực lượng sản
xuất. Mác và Ăng-ghen từng chỉ rõ:"...cùng với sự phát triển của nền đại cơng
nghiệp, chính cái nền tảng trên đó giai cấp tư sản đã sản xuất và chiếm hữu sản
phẩm của nó, đã bị phá sập dưới chân giai cấp tư sản. Trước hết, giai cấp tư sản
sản sinh ra những người đào huyệt chơn chính nó."
5


Giai cấp công nhân là giai cấp mang bản chất quốc tế. Giai cấp công nhân
chỉ thực hiện được sứ mệnh của mình khi có sự lớn mạnh của phong trào cơng
nhân trên tồn thế giới.
Sự thối trào hiện nay của phong trào cơng nhân thế giới khơng có nghĩa là
sứ mệnh lịch sử khơng hiện hữu, khơng có nghĩa là không thực hiện được. Lịch
sử phát triển các thời kì khơng ổn định mà ln phát triển đi lên. Nước Mỹ 100
năm sau "Tuyên ngôn nhân quyền", chế độ nơ lệ mới được xóa bỏ trong thực tế,
và phải mất thêm 50 năm nữa chế độ phân biệt chủng tộc mới được xóa bỏ trong
Hiến pháp.
Trong mỗi hình thái kinh tế – xã hội, lực lượng sản xuất là yếu tố động nhất
và luôn vận động phát triển do sự thay đổi không ngừng của công cụ lao động ở
trình độ ngày càng cao. Nhưng trình độ của cơng cụ lao động thay đổi được là
kết quả của hoạt động sáng tạo của con người.Trong chủ nghĩa tư bản và chủ
nghĩa xã hội với nền sản xuất đại công nghiệp ngày càng phát triển, giai cấp

công nhân trở thành bộ phận quan trọng nhất, cách mạng nhất trong các yếu tố
cấu thành lực lượng sản xuất. Lao động sống của giai cấp công nhân tạo ra phần
lớn của cải vật chất cho xã hội và đóng vai trị có ý nghĩa quyết định đối với sự
tồn tại và phát triển của xã hội.
Trong chủ nghĩa tư bản, do không có hoặc có rất ít tư liệu sản xuất, giai cấp
công nhân buộc phải bán sức lao động trở thành người làm thuê cho giai cấp tư
sản và bị giai cấp tư sản bóc lột nặng nề. Trong chủ nghĩa tư bản, giai cấp tư sản
chỉ có thể bóc lột được giai cấp công nhân khi họ nắm giữ, chi phối tư liệu sản
xuất của xã hội. Do vậy, bằng mọi giá, giai cấp tư sản phải duy trì chế độ sở hữu
tư nhân về tư liệu sản xuất. Mặt khác, giai cấp cơng nhân cũng chỉ được giải
phóng khỏi mọi sự áp bức, bóc lột khi xố bỏ được chế độ sở hữu tư nhân về tư
liệu sản xuất và thay thế vào đó là chế độ cơng hữu về tư liệu sản xuất.
Giai cấp tư sản bóc lột, song giai cấp cơng nhân là đối tượng bị bóc lột trực
tiếp và nặng nề nhất. Do vậy, lợi ích cơ bản của giai cấp công nhân đối lập trực
6


tiếp với lợi ích cơ bản của giai cấp tư sản.Giai cấp cơng nhân có lợi ích cơ bản
thống nhất với lợi ích của đại đa số nhân dân lao động, bởi vì muốn giải phóng
mình khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, giai cấp cơng nhân phải đấu tranh xoá bỏ chế
độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất. Nếu điều này trở thành hiện thực thì giai
cấp cơng nhân khơng chỉ giải phóng mình mà cịn giải phóng tồn xã hội khỏi
mọi sự áp bức, bóc lột. Hơn nữa, do điều kiện làm việc và điều kiện sống chủ
yếu là ở các khu công nghiệp tập trung và ở các thành phố lớn, nên giai cấp cơng
nhân có khả năng tập hợp lực lượng, đồn kết với các giai cấp, tầng lớp nhân dân
lao động khác trong cuộc đấu tranh chống lại giai cấp tư sản để giải phóng mình
và giải phóng tồn xã hội.
Do địa vị kinh tế - xã hội quy định khiến cho giai cấp cơng nhân có những
đặc điểm chính trị – xã hội mà những giai cấp và tầng lớp khác khơng thể có
được. Đó là những đặc điểm sau:

Thứ nhất: Giai cấp cơng nhân có tính tiên phong và tinh thần cách mạng
triệt để nhất. Tính tiên phong của giai cấp cơng nhân thể hiện ở việc nó đại diện
cho phương thức sản xuất tiên tiến của thời đại. Do yêu cầu khách quan của việc
đổi mới liên tục công nghệ của sản xuất công nghiệp, nên giai cấp công nhân
phải không ngừng học tập, rèn luyện trau dồi tri thức chun mơn kỹ thuật, nâng
cao tay nghề ở trình độ ngày càng cao.Giai cấp cơng nhân có hệ tư tưởng độc
lập, được trang bị bởi lý luận tiền phong là chủ nghĩa Mác-Lênin và là lực lượng
đi đầu trong mọi phong trào cách mạng xố bỏ áp bức, bóc lột, xây dựng xã hội
mới tiến bộ vì hạnh phúc của con người.Giai cấp cơng nhân có tinh thần cách
mạng triệt để nhất bởi vì lợi ích của họ mâu thuẫn trực tiếp với lợi ích của giai
cấp tư sản. Lợi ích của giai cấp cơng nhân chỉ thực sự được đảm bảo khi xoá bỏ
triệt để chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa và các hình thức tư hữu khác.
Trong điều kiện của chủ nghĩa tư bản, giai cấp cơng nhân chỉ được giải
phóng khi đồng thời giải phóng tồn xã hội khỏi mọi sự áp bức, bóc lột. Tính
triệt để cách mạng của giai cấp cơng nhân cịn được thể hiện trong tiến trình cách
7


mạng không ngừng cho tới khi xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa cộng sản trên phạm vi thế giới.
Thứ hai: Giai cấp công nhân là giai cấp có ý thức tổ chức kỷ luật cao.Sản
xuất cơng nghiệp hiện đại theo dây chuyền và tính chun mơn hoá cao độ đã
khách quan rèn luyện cho giai cấp cơng nhân có tính tổ chức kỷ luật cao trong
q trình lao động sản xuất. Đồng thời, bản thân cuộc đấu tranh một mất một cịn
của giai cấp cơng nhân chống lại giai cấp tư sản đã tôi luyện cho giai cấp cơng
nhân phải có ý thức tổ chức cao.
Thứ ba: Giai cấp cơng nhân có bản chất quốc tế. Bản chất quốc tế của giai
cấp công nhân thể hiện ở địa vị kinh tế – xã hội, ở nội dung sứ mệnh lịch sử của
họ giống nhau trên toàn thế giới. Bản chất quốc tế của giai cấp công nhân có
được cịn xuất phát từ ucầu khách quan của sản xuất cơng nghiệp hiện đại

ngày nay đã mang tính quốc tế hố và tồn cầu hố rộng rãi. Hơn nữa, vì mục
tiêu lợi nhuận, giai cấp tư sản ở các nước phải liên kết với nhau trên phạm vi
quốc tế. Do vậy, muốn chiến thắng giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản, giai cấp
công nhân ở các nước phải đoàn kết lại tạo thành phong trào đấu tranh mạnh mẽ
và trở thành lực lượng quốc tế hùng mạnh.
II.2. Những nhân tố chủ quan
Để thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, Đảng cộng sản là
nhân tố quyết định trước tiên. Đảng cộng sản là nhân tố chủ quan đóng vai trị
quyết định, trực tiếp với việc thắng lợi sứ mệnh lịch sử.
Chỉ khi nào giai cấp cơng nhân đạt tới trình độ tự giác bằng việc tiếp thu lí
luận khoa học và cách mạng của chủ nghĩa Mác-Lênin thì phong trào cách mạng
của nó mới thực sự là một phong trào chính trị. Sự trưởng thành của giai cấp
công nhân được đánh dấu bằng sự ra đời của Đảng Cộng sản.
Phải có chủ nghĩa Mác soi sáng, giai cấp công nhân mới đạt tới trình độ
nhận thức lí luận về vai trị lịch sử của mình. Sự thâm nhập của chủ nghĩa Mác
8


vịa phong trào cơng nhân dẫn đến sự hình thành chính đảng của giai cấp cơng
nhân. Chỉ khi nào giai cấp cơng nhân tự tổ chức ra chính Đảng của mình để lãnh
đạo thì cuộc đấu tranh mới có thể đảm bảo giành được thắng lợi trọn vẹn.
Đảng phải là tổ chức trung thành nhất, giác ngộ nhất sứ mệnh lịch sử của
giai cấp. Chỉ có Đảng cộng sản lãnh đạo, giai cấp công nhân mới chuyển từ đấu
trnh tự phát sang đấu tranh tự giác và thực sự cách mạng. Sự lãnh đạo của Đảng
là điều kiện đảm bảo cho giai cấp cơng nhân hồn thành sứ mệnh lịch sử.
Đảng là đại diện cho giai cấp, mục đích của Đảng là mục đích của giai cấp.
Lợi ích của Đảng thống nhất với lợi ích giai cấp:" Họ tuyệt nhiên khơng có một
lợi ích nào tách khỏi lợi ích của tồn thể giai cấp vơ sản." Khơng có Đảng cộng
sản – hạt nhân chính trị của phong trào cơng nhân, bản thân giai cấp công nhân
không thể trở thành lực lượng chính trị độc lập, cũng khơng thể trở thành giai

cấp lãnh đạo cách mạng.
Sự ra đời, phát triển của Đảng đều là kết quả tất yếu của sự kết hợp giữa lí
luận chính trị với phong trào thực tiễn. Lênin chỉ ra rằng, đảng là sự kết hợp
phong trào công nhân với chủ nghĩa xã hội khoa học. Tuy nhiên, ở nhiều nước
thuộc địa, nửa thuộc địa, chủ nghĩa Mác thường kết hợp với phong trào công
nhân và phong trào yêu nước thành lập nên đảng cộng sản.

9


KẾT LUẬN
Qua những nội dung đã trình bày ở trên, chúng ta khẳng định rằng giai cấp
công nhân là một giai cấp tiên tiến, có vai trị to lớn trong lịch sử, vai trị ấy được
thể hiện thơng qua sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân. Đó là một sứ mệnh
không bao giờ thay đổi.
Chủ nghĩa Mác-Lênin là vũ khí tư tưởng soi đường cho giai cấp cơng nhân,
Đảng cộng sản là tổ chức tiên phong, lãnh đạo giai cấp công nhân trên con
đường thực hiện sứ mệnh cao cả giải phóng xã hội, giải phóng con người.
Hiểu được rõ về giai cấp công nhân, về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân là một vấn đề hết sức quan trọng trong nhận thức, giúp ta không ngừng
nâng cao ý thức trách nhiệm về giai cấp, về nhận thức xã hội để nâng cao tri thức
của mình.
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một nội dung quan trọng đối với
giai cấp công nhân nên nó cần được xã hội, nhất là Đảng cộng sản chú trọng, tạo
tiều kiện hoàn thành tốt nhất. Trong thời đại ngày nay, khi chủ nghĩa xã hội
khơng cịn là một hệ thống trên thế giới nữa, khi các thế lực thù địch âm mưu
chống phá Đảng cộng sản, phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân,
Đảng cần tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền, học tập về vai trị, vị trí
của giai cấp cơng nhân, đẩy mạnh xây dựng một giai cấp công nhân vững mạnh
để thực hiện sứ mệnh lịch sử trong thời kì mới.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
 Giáo trình Chủ nghĩa xã hội khoa học;
 luatminhkhue.vn;
 />
10