(SKKN 2022) Sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sôi nhằm nâng cao chất lượng dạyvà học Bài 38 Sự chuyển thể của các chất Vật lý 10 cơ bản

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lí do chọn đề tài
Trong chương trình giáo dục phổ thông mới, giáo dục vật lý được phân bố
ở cả ba cấp học với các mức độ khác nhau, thông qua các môn học: Tự nhiên và
Xã hội (lớp 1, lớp 2 và lớp 3); Khoa học (lớp 4 và lớp 5); Khoa học tự nhiên
(Trung học cơ sở); Vật lý (trung học phổ thơng). Chương trình mơn Vật lý mới
giúp học sinh có được những kiến thức phổ thơng cốt lõi về: các mơ hình hệ vật
lý; chất, năng lượng và sóng; lực và trường; vận dụng được một số kỹ năng tiến
trình khoa học; bước đầu sử dụng được tốn học, tin học làm ngơn ngữ, công cụ
giải quyết vấn đề; vận dụng được một số tri thức vào thực tiễn, ứng xử được với
thiên nhiên phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững xã hội và bảo vệ môi trường;
nhận biết đúng được một số năng lực, sở trường của bản thân và lựa chọn được
một số ngành nghề liên quan đến lĩnh vực mà môn học đề cập.
Ở cấp THPT, trên cơ sở nội dung nền tảng đã trang bị cho học sinh ở giai
đoạn giáo dục cơ bản, chương trình mơn Vật lý lựa chọn phát triển những vấn đề
cốt lõi thiết thực nhất, đồng thời chú trọng đến những vấn đề mang tính ứng dụng
cao là cơ sở của nhiều ngành kỹ thuật, khoa học và cơng nghệ. Chương trình coi
trọng việc rèn luyện cho học sinh kỹ năng vận dụng tri thức vật lý vào việc tìm
hiểu và giải quyết ở mức độ nhất định một số vấn đề của thực tiễn, đáp ứng đòi
hỏi của cuộc sống; vừa bảo đảm phát triển năng lực trên nền tảng những năng
lực chung và năng lực tìm hiểu thế giới tự nhiên đã hình thành ở giai đoạn giáo
dục cơ bản.
Xác định rõ vị trí, vai trị của nhiệm vụ đó, trong những năm qua Cấp Uỷ,
Ban Giám hiệu Trường THPT Thường Xuân 2 luôn quan tâm chỉ đạo và tổ chức
triển khai thực hiện tốt công tác dạy và học môn Vật lý cho giáo viên, học sinh.
Đặc biệt chỉ đạo, xây dựng kế hoạch hướng dẫn giáo viên chọn các hình thức tổ
chức Dạy - Học tích cực; Các giáo viên cũng thường xuyên được tập huấn về đổi
mới phương pháp dạy học, từ đó đã mạnh dạn thay đổi cách soạn giáo án, phương
pháp và hình thức tổ chức dạy học phù hợp với trình độ nhận thức lứa tuổi cũng
như nội dung và kiến thức môn học. Việc đổi mới phương pháp Dạy - Học là một
vấn đề đang được tồn xã hội nói chung và đặc biệt là ngành giáo dục nói riêng

rất quan tâm, nhằm tạo sự chuyển biến lớn trong quá trình Dạy - Học, điều đó
càng địi hỏi người Giáo viên phải tích cực tìm tịi, học hỏi và khơng ngừng sáng
tạo để đạt được mục tiêu giáo dục đề ra.
Cùng với các nội dung giáo dục cốt lõi có thời lượng 70 tiết/ năm học, học
sinh cịn có điều kiện được thực hiện các thí nghiệm thực hành dưới sự định
hướng của giáo viên, học sinh sử dụng thiết bị và tiến hành thí nghiệm nhằm làm
sáng tỏ, khẳng định những vấn đề lý thuyết mà giáo viên đã trình bày, qua đó
củng cố, đào sâu những tri thức mà họ đã lĩnh hội được hoặc vận dụng lý luận để
nghiên cứu vấn đề do thực tiễn đề ra.
Nhờ sự chỉ đạo kịp thời, thường xuyên từ phía nhà trường, sự nổ lực của
đội ngũ thầy cô bộ môn; Môn học đã từng bước đi vào nề nếp có chất lượng,
nhận thức của học sinh về kiến thức môn học được nâng lên đáng kể; Tuy nhiên
kết quả đạt được chưa tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ của môn học, trong các
1

1


tiết học lý thuyết cịn tính hình thức, khơ khan, gị bó, kỹ năng liên hệ thực thế
cịn nhiều thiếu sót, hạn chế so với mục đích và u cầu.
Tại nhà trường, cơ sở thực hiện các thí nghiệm thực hành ngày càng
được cải tiến; Nhà trường có phịng thí nghiệm thực hành riêng cho bộ mơn,
trong đó có nhiều bộ thí nghiệm đa dạng, có cả những bộ thí nghiệm được trang
bị theo kế hoạch hay bộ thí nghiệm do giáo viên cùng học sinh tự thiết kế. Chính
nhờ thí nghiệm và thơng qua thí nghiệm mà ở đó học sinh tự tay tiến hành
các thí nghiệm, các em sẽ thực hiện các thao tác thí nghiệm một cách thuần thục,
khơi dậy ở các em sự say sưa, tò mị để khám phá ra những điều mới, những
điều bí ẩn từ thí nghiệm và cao hơn là hình thành nên những ý tưởng cho
những thí nghiệm mới. Đó cũng chính là những tác động cơ bản, giúp cho q
trình hoạt động nhận thức của học sinh được tích cực hơn. Trước thực trạng đó

trong q trình giảng dạy tơi đã mạnh dạn nghiên cứu và vận dụng một số biện
pháp cho thầy và trò nhằm nâng cao chất lượng giờ học. Bước đầu tôi lựa chọn
một bài học và mơ hình thí nghiệm thầy trị nhà trường tự thiết kế phù hợp với
nội dung bài học: “Bài 38: Sự chuyển thể của các chất” – Vật lý 10 cơ bản và
“Bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi”. Kết quả sau khi vận dụng cho thấy chất
lượng dạy và học được nâng lên toàn diện cụ thể, học sinh hăng say tham gia, giờ
học sôi nổi, tinh thần thái độ học tập nghiêm túc tự giác cao, em nào cũng cảm
thấy thích thú hăng say. Đặc biệt qua thống kê so sánh kết quả học tập nội dung
bài học “Bài 38: Sự chuyển thể của các chất” – Vật lý 10 cơ bản, tỷ lệ loại khá,
giỏi được nâng lên cách biệt, loại trung bình, yếu giảm xuống một cách rõ rệt. Giờ
dạy của giáo viên trở nên phong phú, sinh động và nhẹ nhàng. Thiết nghĩ đây là
môn học được nhiều học sinh u thích và có hứng thú khi học, bản thân tôi cũng
luôn trăn trở muốn bằng cách nào đó giúp cho tất cả các em đều được tham gia
học tâp sơi nổi nhiệt tình, tạo cho các em biết hồ mình trong tập thể, một tâm thế
sẵn sàng, mạnh dạn tự tin, ham học và đây cũng là một điều kiện thuận lợi giúp
cho các em hình thành sở thích, khả năng và định hướng lựa chọn nghề nghiệp
sau này.
Từ những yêu cầu, nhiệm vụ mới đặt ra của môn học cũng như hiệu quả
của việc áp dụng một số biện pháp cụ thể vào trong q trình giảng dạy, học tập.
Tơi đề xuất sáng kiến kinh nghiệm với đề tài:
“Sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sôi nhằm nâng cao chất lượng dạy
và học Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý 10 cơ bản ở trường THPT
Thường Xuân 2”

2

2


1.2. Mục đích nghiên cứu

Trong những năm qua, cách dạy học mơn vật lý của giáo viên đã có nhiều
thay đổi. Đa số giáo viên chú trọng đầu tư trong việc biên soạn giáo án, thực
luyện giáo án… theo đúng nội dung chuẩn kiến thức, kỹ năng của bài học, tiết
học. Tuy nhiên biện pháp để phát huy cao tính tự giác, tích cực, chủ động tìm
hiểu kiến thức, liên hệ thực tế.
Học sinh chưa chủ động tìm tịi, học hỏi, liên hệ kiến thức được truyền
thụ với thực tế. Các em đang còn phụ thuộc nhiều vào sách vở, các em chưa có
nhiều cơ hội để kiểm chứng tính đúng đắn của kiến thức mà mình tiếp nhận
được trong thực tế.
Sáng kiến kinh nghiệm là ghi nhận, đúc kết những kinh nghiệm trong
việc nghiên cứu đưa ra các biện pháp vào trong quá trình giảng dạy của bản thân
và đồng nghiêp, áp dụng vào trong quá trình học tập, lĩnh hội tri thức, kỹ năng
của học sinh. Sáng kiến “Sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi nâng cao
chất lượng dạy và học Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý 10 cơ bản”
giúp học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo, vận dụng kiến thức vào thực
tiễn và tạo điều kiện cho học sinh được đo nhiệt độ sôi thực tế của nước, sự
phụ thuộc của nhiệt độ sôi vào áp suất chất khí trên bề mặt chất lỏng.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Nhiệt độ sôi của nước ở điều kiện thông thường và ở các điều kiện áp
suất chất khí ở trên bề mặt chất lỏng khác nhau. Nhiệt độ sôi xác định và không
đổi của chất lỏng ở một áp suất không đổi.
- Hoạt động dạy học “Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý 10 cơ
bản.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Trong q trình nghiên cứu tơi sử dụng các phương pháp sau:
* Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu.
* Phương pháp quan sát sư phạm.
* Phương pháp thuyết trình.
* Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
* Phương pháp toán học thống kê.

3

3


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Mơn Vật lí thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên. Mơn Vật lí mơ tả các hiện
tượng tự nhiên và đặc tính của vật chất; nội dung mơn Vật lí bao gồm từ cấu tạo
hạt cơ bản tới cấu trúc vũ trụ. Vật lí học là cơ sở của nhiều ngành kĩ thuật và
công nghệ quan trong. Vì vậy những hiểu biết về Vật lí và phương pháp nhận
thức vật lí có giá trị to lớn đối với con người.
Chương trình mơn Vật lí coi trọng những yêu cầu đối với việc rèn luyện
và phát triển năng lực cho học sinh. Mơn Vật lí góp phần phát triển tất cả các
năng lực chung, phẩm chất chủ yếu đã đề ra trong chương trình tổng thể, đặc
biệt là năng lực giải quyết vấn đề, sánh tạo và năng lực tính tốn. [1]
Các kiến thức được lựa chọn để đưa vào chương trình chủ yếu là những
kiến thức cần thiết cho việc nhận thức đúng các hiện tượng tự nhiên, cho cuộc
sống hằng ngày và cho việc lao động trong nhiều ngành kĩ thuật. Chương trình
cũng đề cập đến nhiều dụng cụ và thiết bị kĩ thuật hiện đang được sử dụng phổ
biến trong cuộc sống và sản xuất. Chương trình coi trọng kiến thức về các
phương pháp nhận thức đặc thù của vật lí học như phương pháp thực nghiệm,
phương pháp mơ hình, phương pháp tương tự.
Khi dạy học Vật lý việc tổ chức cho học sinh thực hành thí nghiệm giúp
học sinh nắm vững tri thức, biến tri thức thành niềm tin, hình thành những kỹ
năng, kỹ xảo làm công tác thực nghiệm khoa học, kỹ năng, kỹ xảo thực hiện
những hành động trí tuệ- lao động, kích thích hứng thú học tập bộ mơn và bồi
dưỡng những phẩm chất cần thiết của người lao động mới như óc quan sát, tính
chính xác, tính cẩn thận, tính cần cù, tiết kiệm, tổ chức lao động có khoa học.

Bài “Sự chuyển thể của các chất” phần III – Sự sôi là hiện tượng gần gủi
với học sinh. Có hai chú ý quan trọng mà học sinh cần hiểu rõ là: Dưới mỗi áp
suất chuẩn, mỗi chất lỏng sôi ở nhiệt độ xác định và không đổi; Nhiệt độ sôi của
chất lỏng phụ thuộc vào áp suất chất khí ở phía trên bề mặt chất lỏng. Khi học
sinh thực hiện thí nghiệm với bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi sẽ giúp học sinh
khẳng định tính đúng đắn của vấn đề trên, từ đó có thể lợi dụng kiến thức vận
dụng sáng tạo vào trong thực tiễn.
Chính vì vậy, việc áp dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sôi để dạy học
Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý 10 cơ bản là việc làm cần thiết để
nâng cao chất lượng dạy và học.

Tài liệu tham khảo
- [1] . (n.d.).

4

4


2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Trong chương trình Vật lý 10 THPT, kiến thức “Bài 38: Sự chuyển thể của
các chất” có nhiều ứng dụng trong thực tiễn, gắn liền cuộc sống hàng ngày của
học sinh. Trong quá trình giảng dạy trên lớp các em chỉ được truyền thụ kiến thức
thơng qua lí thuyết, được giới thiệu khái niệm và các tính chất của kiến thức vật lí
nhưng chưa có góc nhìn thực tiễn.
Hiện tại, tất cả học sinh được hỏi “nước sôi ở bao nhiêu 0C?” thì câu trả
lời hầu hết chúng ta nhận được là 100 0C. Tuy nhiên câu trả lời đầy đủ nhất là
Nước tinh khiết ở điều kiện áp suất tiêu chuẩn sơi ở 100 0C. Để tìm hiểu sự sôi
của chất lỏng chúng ta hay đặt vấn đề “nếu khi nấu nước ở nhà, khi nước sôi
các em tiếp tục đun thì nhiệt độ của nước có tiếp tục tăng hay khơng?” và thảo

luận về “vì sao luộc trứng trên đỉnh núi cao thì trứng khơng chín”, “sự khác
biệt của nồi áp suất với nồi thông thường”. Đây đều là những trường hợp gần
gủi với học sinh, và theo suy nghĩ thông thường của các em dễ nhầm, và khó
khăn trong việc chấp nhận kiến thức được cung cấp.
Trong thời gian vừa qua, tôi cùng học sinh đã thiết kế bộ thí nghiệm “Cơ
đặc nước ép hoa quả bằng phương pháp chưng cất tầng sôi” tham dự cuộc thi
Nghiên cứu khoa học cấp tỉnh và đã đạt giải. Bộ thí nghiệm có khả năng đo
được nhiệt độ của nước sôi của nước, thay đổi áp suất chất khí có trên bề mặt
chất lỏng và khá dễ sử dụng. Được sự cho phép và tạo điều kiện của Ban giám
hiệu nhà trường tôi đã được vận dụng bộ thí nghiệm vào trong giảng dạy tại nhà
trường.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết
vấn đề
2.3.1. Giải pháp thực hiện
Xuất phát từ mục tiêu giúp học sinh có hoạt động thực hành thí nghiệm,
tạo điều kiện cho học sinh bộc lộ năng lực, sở trường, hứng thú của mình đối với
bài học và thực hiện đầy đủ mục tiêu dạy học tôi đưa ra giải pháp như sau:
a. Đối với học sinh
Nhận thức đầy đủ về mục đích, nội dung, ý nghĩa và yêu cầu của bài học.
Có ý thức cao trong học tập, và quá trình thực hành.
Trong quá trình thực hành từng học sinh phải tích cực, tự giác, chủ động,
quan sát và thu thập các kết quả thu được. Dựa vào kết quả thí nghiệm trả lời các
câu hỏi đã được giáo viên định hướng trước, các em có thể chuẩn bị thêm các câu
hỏi mở rộng như: ứng dụng của việc đun sôi chất lỏng ở nhiệt độ cao hoặc thấp…
Học sinh chuẩn bị giấy bút để ghi chép.
b. Đối với giáo viên
Nghiên cứu kỹ, chính xác và đầy đủ các mục tiêu dạy học “Bài: Sự
chuyển thể của các chất”
Lắp đặt bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi, kiểm tra tính an tồn của thí
nghiệm và tiến hành thí nghiệm thử.

5

5


Giáo viên định hướng học sinh thực hành thông qua các câu hỏi. Qua đó
vừa giúp học sinh hiểu rõ hơn nội dung học tập vừa thấy được ý nghĩa của việc
học tập mơn học.
Để đảm bảo tính khả thi và không ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch giáo dục
của nhà trường, giáo viên sắp xếp giờ thực hành, học tập vào cuối giờ buổi
chiều. Thời gian thực hành cũng hạn chế trong khoảng 1 giờ, tránh mất cả buổi
học của học sinh.
2.3.2 Một số biện pháp sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi nhằm
nâng cao chất lượng dạy và học Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý
10 cơ bản.
Biện pháp 1: Lập quy trình giảng dạy
Bước 1: Lựa chọn phương tiện dạy học là bộ thí nghiệm Chưng cất tầng
sơi giúp học sinh nghiên cứu Sự sôi của chất lỏng.
Bước 2: Khảo sát điều kiện thực hành thí nghiệm; chất lượng của lớp thực
nghiệm và lớp đối chứng.
Bước 3: Lập kế hoạch giáo dục.
Bước 4: Thực hiện hoạt động giáo dục.
Biện pháp 2: Thực hiện kế hoạch giáo dục theo ba giai đoạn:
Giai đoạn 1: Học tập tại lớp (1 tiết)
Giáo viên thực hiện giảng dạy, thực hiện đầy đủ mục tiêu “Bài học: Sự
chuyển thể của các chất”. Thực hiện nghiên cứu lí thuyết và thực nghiệm trong
sách giáo khoa. Hướng cho học sinh khái niệm và đặc điểm sự sôi của chất lỏng.
Giai đoạn 2: Thực hành thí nghiệm (1 giờ - Cuối buổi chiều)
a. Chuẩn bị bộ thí nghiệm: Bộ thí nghiệm chưng cất tầng sơi được cấu

tạo như sau:
Hệ thống gia nhiệt (1):
- Bộ phận cung cấp nhiệt (Có rơ le nhiệt).
- Bình chứa nước có gắn nhiệt kế và máy đo áp suất.
Hệ thống ngưng tụ (2):
- Dàn bay hơi.
- Dàn ngưng tụ gồm các tấm ngưng tụ và bộ phận làm lạnh bằng khí ga
(Được lấy từ dàn làm lạnh của tủ lạnh đã qua sử dụng).
- Quạt gió tản nhiệt.
Bình chứa (3):
- Chứa nước làm ngưng tụ
Máy hút chân khơng (4):
- Máy hút chất khí bay hơi trong hệ thống, tạo áp suất thấp của chất khí
trên bề mặt nước bị đun sơi.
Hệ thống cấp điện áp hiệu dụng 220V (5)

6

6


(2)

(3)

(4)

(1)

(5)

Sơ đồ khối cấu tạo máy chưng cất
b. Tiến hành thí nghiệm

Học sinh tiến hành thí nghiệm, lần lượt thu thập số liệu để trả lời các câu hỏi
sau:
- Nhiệt độ sôi của nước ở điều kiện thường là bao nhiêu?
- Nếu tiếp tục đun sơi nước thì nhiệt độ của nước có thay đổi hay khơng?
- Sử dụng máy hút chân khơng để giảm áp suất khí trên bề mặt nước, đo
nhiệt độ sôi của nước ở các áp suất này tăng hay giảm và có giá trị là bao nhiêu?
- Tắt máy bơm, tiếp tục đun sôi trong nồi áp suất quan sát nhiệt độ sôi của
nước và áp suất trong nồi lúc này đưa ra nhận xét?
- Xử dụng máy bơm ở chế độ thấp để duy trì áp suất cao trong bình chứa,
so sánh nhiệt độ sôi của nước lúc này với các trường hợp trước?
Giai đoạn 3: Báo cáo kết quả thu được

7

7


Học sinh tìm tịi, thảo luận, chia sẽ, trình bày kết quả ứng với các nhiệm
vụ tìm tịi mở rộng sau buổi thực hành. Thảo luận nhóm, thống nhất nội dung
báo cáo.

Phiếu học tập cá nhân của học sinh
Biện pháp 3: Giáo viên chủ động trong cả ba giai đoạn trong cơng tác
định hướng giúp học sinh tìm tịi kiến thức. Đảm bảo hiệu quả của buổi thực
hành mà vẫn an toàn.
8

8


Biện pháp 4: Trước buổi thực hành, giáo viên nêu rõ nội dung và phương
án thí nghiệm. Trong qua trình học sinh làm thí nghiệm, giáo viên giám sát q
trình tìm hiểu của học sinh, học sinh nào thực hiện không đúng với quy định
phải nhắc nhở ngay lập tức, tránh tình trạng học sinh thực hiện nhiệm vụ đơn lẻ.
Biện pháp 5: Kết thúc buổi thực hành phải tổ chức kiểm tra, nhận xét,
đánh giá kịp thời, chỉ ra được những sai sót, ưu điểm, nhược điểm của học sinh
và giao nhiệm vụ để học sinh chuẩn bị cho bài thảo luận sắp tới.
Biện pháp 6: Đưa ra các câu hỏi kiểm tra đánh giá cho từng học sinh ở
cuối buổi thảo luận. Từ kết quả bài kiểm tra, đánh giá, so sánh kết quả học tập
để tìm ra ưu điểm, nhược điểm của phương pháp giáo dục đã áp dụng.

9

9


2.4. Hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường
Để xác định tích khả quan của đề tài, tơi đã mạnh dạn xin phép ban giám
hiệu được tiến hành áp dụng đề tài trong giảng dạy 2 lớp học khối 10 có mức độ
nhận thức ngang nhau.
Bảng 1: Kết quả học tập mơn vật lí của 2 lớp 10C3, 10C4 trong học kỳ I
trước khi áp dụng đề tài như sau:
Kết quả học tập mơn vật lí học kỳ I
Sĩ
Loại giỏi

Loại khá
Loại TB
Loại yếu
Loại kém
Lớp
số
S %
SL %
S %
SL %
SL
%
L
L
33,3
10C3 45
1 2,2% 15
20 44,4% 9
20,1% /
/
%
35,6
10C4 45
1 2,2% 16
18 40,0% 10 22,2% /
/
%
- Hai lớp 10C3, 10C4 là các lớp thực nghiệm (TN): sử dụng mơ hình sản
xuất gạch khơng nung tại địa phương nhằm nâng cao chất lượng dạy và học
“Bài 38: Sự chuyển thể của các chất”.

- Hai lớp 10C5, 10C6 là các lớp đối chứng (ĐC): Trong quá trình giảng
dạy “Bài 38: Sự chuyển thể của các chất” vẫn sử dụng theo phương pháp truyền
thống.
1. Đánh giá định tính
Qua theo dõi, quan sát giờ học ở các lớp thực nghiệm và đối chiếu được
tiến hành theo tiến trình dạy học đã thiết kế, tôi rút ra một số nhận xét sau:
- Đối với các lớp đối chứng: giáo viên chủ yếu là truyền giảng, học sinh tập
trung lắng nghe và ghi chép. Học sinh có trả lời các câu hỏi giáo viên đặt ra nhưng
chưa thể hiện rõ sự tự giác học tập, ít liên hệ vào thực tế. Tuy nhiên, giáo viên cũng
hoàn thành mục tiêu của bài học và học sinh thu nhận kiến thức chỉ ở mức độ nhận
biết, ghi nhớ máy móc, năng lực vận dụng kiến thức còn hạn chế.
- Đối với lớp thực nghiệm: giáo viên vận dụng dạy học sử dụng “Bộ thí
nghiệm Chưng cất tầng sơi” kích thích được hứng thú học tập, hình thành và phát
triển được nhiều năng lực ở học sinh đặc biệt là năng lực thực nghiệm, năng lực
hoạt động nhóm.
2 Đánh giá định lượng
Để đánh giá kết quả, tôi đã tiến hành cho học sinh các lớp thực nghiệm và
đối chứng làm cùng 2 bài kiểm tra với thời gian 15 phút và 45 phút. Thời điểm
kiểm tra là lúc kết thúc các tiết dạy để có thể kiểm tra được kết quả học tập trên
lớp cũng như ở nhà của học sinh.
LỚP
10C3 (Thực nghiệm)
10C4 (Đối chứng)

10

SỐ
HS
45
45

SỐ
BÀI
KT
90
90

SỐ HỌC SINH ĐẠT ĐIỂM Xi
0
0
0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0
0

0
1

1
2

4
8

8
16

12
17

17
17

25
18

17
10

10

10

6
1


Dựa vào bảng số liệu thống kê, ta có nhận xét sau: Điểm trung bình bài
kiểm tra nhóm thực nghiệm cao hơn nhóm đối chứng. Số học sinh đạt từ điểm 7
trở lên của nhóm thực nghiệm cao hơn nhóm đối chứng. Qua đó, chúng tơi đã có
cơ sở để khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học của đề tài.

11

11


Như vậy có thể thấy rằng: sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sôi nhằm
nâng cao chất lượng dạy và học Bài 38: Sự chuyển thể của các chất – Vật lý 10
cơ bản ở trường THPT Thường Xuân 2 đã thực sự đem lại hiệu quả cao. Góp
phần nâng cao chất lượng dạy và học của bộ môn Vật lý ở trường THPT Thường
Xn 2. Từ đó tơi đưa ra một số kết luận và kiến nghị như sau:
3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.1.1 Khẳng định điểm mới và sáng tạo trong kết quả nghiên cứu :
* Sơ lược những điểm mới cơ bản nhất trong kết quả nghiên cứu:
Bổ sung thêm một số biện pháp và bài tập mới vào trong giáo án của tiết
học.
Việc khai thác bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi dạy “Bài: Sự chuyển thể
của các chất” nói riêng giúp học sinh phát huy tính tự giác, tích cực,chủ động
sáng tạo trong học tập. Học sinh khẳng định tính đúng đắn của kiến thức.
* Khẳng định tính sáng tạo và khoa học vào thực tiễn của vấn đề:
Lâu nay, vấn đề về sự sôi của các dung dịch là hiện tượng khá gần gủi với

học sinh, tuy nhiên do nhận thức hạn chế nên vẫn có những khúc mắc của học
sinh đối với các kiến thức mình được học, những câu hỏi chưa được kiểm
chứng. Đề tài giúp học sinh được tự mình khẳng định lại kiến thức, hiểu sâu hơn
kiến thức về sự sơi của chất lỏng.
Trong q trình sử dụng bộ thí nghiệm Chưng cất tầng sơi, học sinh có thể đề
xuất ra những ý tưởng mới là ứng dụng sự sôi của chất lỏng như: Cô đặc nước ép
hoa quả ở nhiệt độ thấp, tăng nhiệt độ sôi của nước để tăng hiệu quả tiệt trùng…
3.1.2 Những bài học kinh nghiệm
Nói đến phương pháp dạy học là nói đến cách dạy của giáo viên và cách học
của học sinh. Giáo viên không chỉ chú ý đến phương pháp truyền đạt mà còn
phải tạo dựng cho học sinh phương pháp tiếp nhận, để cuối cùng kiến thức, kỹ
năng đến với học sinh một cách dễ dàng, nhanh và sâu sắc hơn.
Như định hướng đổi mới phương pháp dạy học: Phương pháp giáo dục phổ
thơng phải phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học, từng nội dung mới mang lại hiệu quả.
Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
thực tiễn hoạt động vận động, tác động đến tinh thần, ý thức, tính tổ chức kỹ luật
trong học tập mơn Vật lý.
3.1.3 Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
Muốn học sinh học tốt, người thầy cần có những phương pháp dạy học thích
hợp, kích thích tính tự giác, tích tực, độc lập, chủ động và sáng tạo của HS.
Người thầy như một thầy thuốc giỏi, một vị tướng tài, phải biết tùy cơ ứng biến
để giúp các em tự giác áp dụng kiến thức đã tiếp thu vào thực tiễn; không chỉ
đơn thuần là truyền đạt kiến thức, kỹ năng thơng thường theo chuẩn kiến thức
chương trình, mà người thầy cịn phải hướng học sinh phát triển tính độc lập tư
duy, kiên trì, chịu khó tìm tịi khắc phục khó khăn…Mà cụ thể ở đây giúp các
em hiểu biết một các sâu sắc vai trò của kiến thức đã học trong thực tiễn.
3.1.4 Khả năng ứng dụng và triển khai
12

12


Bộ thí nghiệm ban đầu được tạo ra để phục vụ cho đề tài nghiên cứu khoa
học. Các bộ phận cấu tạo nên thí nghiệm chủ yếu được lấy từ linh kiện của các
thiết bị đã qua sử dụng nên giá thành thấp. Các lắp ghép và tiến hành đo đạc đơn
giản, có độ chính xác cao.
Việc thực hiện đề tài yêu cầu giáo viên trước khi triển khai quy trình giảng dạy
phải đầu tư thời gian, cơng sức để tìm hiểu định hướng nội dung thí nghiệm phù hợp
với nội dung bài học. Trong quá trình triển khai cần giám sát việc hoạt động của học
sinh chặt chẽ.
3.2. Kiến nghị
Việc thực hiện kế hoạch dạy học mất nhiều thời gian nên cần được nhà
trường tạo điều kiện sắp xếp kế hoạch giảng dạy phù hợp.
Bộ thí nghiệm cần phải được kiểm tra định kỳ, bảo quản tránh hư hỏng.
Để có được độ chính xác của kết quả thu thập được cần lưu ý cách lắp đặt và độ
chính xác của máy đo áp suất và nhiệt kế.
Trên đây là những kinh nghiệm của tôi được đúc kết trong quá trình giảng
dạy. Kết quả cho thấy học sinh đã có những chuyển biến mạnh mẽ, tự giác, tích
cực, sáng tạo, biết cách cộng tác tư duy để đạt kết quả một cách nhanh nhất.
Bên cạnh đó khuyến khích được giáo viên trong quá trình giảng dạy.
Tuy nhiên trong phạm vi khiêm tốn của đề tài, cũng như thời gian và khả
năng bản thân có hạn, nhiều nội dung cịn mang tính chủ quan nên khơng thể
tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp chân thành của
các cấp lãnh đạo, bạn bè đồng nghiệp để đề tài của tơi ngày càng được hồn
thiện hơn. Mục đích cuối cùng của tôi là nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả chất
lượng dạy và học “Bài: Sự chuyển thể của các chất” nói riêng và mơn học Vật lý
nói chung, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mà môn học đặt ra, xứng đáng với sự
quan tâm của các cấp, các ngành cũng như tồn xã hội đối với mơn học.
XÁC NHẬN CỦA THỦ

Thanh Hóa, ngày 15 tháng 5 năm 2022
TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
(Ký và ghi rõ họ tên)

Nguyễn Thành Hải

13

13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Vật lý 10 cơ bản, Nhà xuất bản giáo dục, 2007
[2]. Tham khảo một số tài liệu trên mạng Internet:
- Nguồn:
- Nguồn:
- Nguồn: />- Nguồn: />
14

14