Tài liệu Báo cáo " Những yếu tố xã hội tác động tới việc thực hiện luật bình đẳng giới " pdf

nghiên cứu - trao đổi
40 Tạp chí luật học số 3/2008




Ths. Bùi Thị Mừng *
gy nay, gii v bỡnh ng gii ó tr
thnh vn mang tớnh thi i. Hu
ht cỏc quc gia trờn th gii u quan tõm
n vn bỡnh ng gii bi vỡ bỡnh ng
gii chớnh l tiờu chớ ỏnh giỏ tin b xó
hi. m bo bỡnh ng gii l mt trong
nhng mc tiờu c bn ca vic m bo
cụng bng xó hi.
Vit Nam, bỡnh ng gii luụn th
hin s quan tõm nht quỏn ca ng v
Nh nc ta. Nguyờn tc nam n bỡnh ng
ó tr thnh nguyờn tc hin nh xuyờn sut
cỏc hin phỏp ca Nh nc ta, ngay t bn
Hin phỏp u tiờn, Hin phỏp nm 1946. T
ú, nhiu cp khỏc nhau, vn bỡnh
ng gii ó c c th hoỏ trong cỏc vn
bn phỏp lut, lm c s chỳng ta thc
hin v bo m vn bỡnh ng gii trong
thc t. Tuy nhiờn, thc tin ỏp dng cỏc quy
nh phỏp lut v m bo bỡnh ng gii
cng ch ra nhng im bt cp, hn ch ti
vic a cỏc quy nh ny vo cuc sng bi

vỡ cỏc quy nh v bỡnh ng gii cũn nm
tn mn trong nhiu vn bn phỏp lut cha
mang tớnh h thng. Chớnh vỡ l ú, cn phi
cú vn bn quy phm phỏp lut riờng iu
chnh vn ny, to ra s thng nht ng
b thc hin tt vn bỡnh ng gii.
Xut phỏt t nhng lớ do trờn, Lut bỡnh
ng gii ó c Quc hi khoỏ XI kỡ hp
th 10 thụng qua ngy 29/11/2006. Lut ny
gm cú 74 iu, 6 chng, quy nh v bỡnh
ng gii trong mi lnh vc. õy l c s
phỏp lớ quan trng chỳng ta thc hin vic
m bo vn bỡnh ng gii. Lut bỡnh
ng gii c ban hnh khụng ch th hin
s quan tõm ca ng v Nh nc ta ti
vic m bo vn bỡnh ng gii m cũn
to ra hnh lang phỏp lớ gúp phn a cỏc quy
nh ca phỏp lut v bỡnh ng gii vo cuc
sng. Tuy nhiờn, cỏc quy phm phỏp lut
v bỡnh ng gii thnh hin thc trong i
sng xó hi l vn khụng n gin. Thc
tin m bo vn bỡnh ng gii cho thy
bờn cnh nhng tỏc ng tớch cc Lut ny
mang tớnh thc thi cng cũn khụng ớt nhng
lc cn tỏc ng tiờu cc ti vic m
bo vn bỡnh ng gii m phỏp lut ghi
nhn. Trong phm vi bi vit ny, chỳng tụi
bn v nhng yu t xó hi tỏc ng ti vic
thc hin Lut bỡnh ng gii. T ú,
xut mt s gii phỏp phỏt huy nhng tỏc

ng tớch cc v hn ch nhng tỏc ng
tiờu cc nhm thc hin tt vic a Lut
bỡnh ng gii vo thc tin cuc sng.
Th nht, bn v nhng tỏc ng tớch
cc ti vic thc hin Lut bỡnh ng gii.
Nh chỳng tụi ó khng nh trờn, vn
bỡnh ng gii luụn dnh c s quan tõm
ca ng v Nh nc. Chớnh vỡ vy, trong
quỏ trỡnh thc hin Lut bỡnh ng gii
chỳng ta luụn cú ý kin ch o ca ng,
N

* Ging viờn Khoa lut dõn s
Trng i hc Lut H Ni


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 41

ca cỏc cp on th, to nờn ting núi thng
nht trong vic thc hin bỡnh ng gii.
iu ny cú ý ngha vụ cựng quan trng
trong vic ch o thc hin v a Lut vo
thc tin cuc sng.
Th hai, cú th núi, Vit Nam vn
bỡnh ng gii c quan tõm khỏ sm.
Ngay t thi phong kin, mc dự xut phỏt
v nh hng ca t tng nho giỏo trng
nam, khinh n nhng phỏp lut phong kin
cng ó cú nhng quy nh ht sc tin b,

m bo quyn ca ngi ph n. iu ny
tỏc ng khụng nh ti tõm lớ ngi Vit
trong vic hỡnh thnh ý thc v bỡnh ng
nam n, to ra nhng thun li cho vic bo
m quyn bỡnh ng nam n.
Th ba, mc dự mi cú Lut bỡnh ng
gii nhng t tng v m bo bỡnh ng
gii ó sm c hỡnh thnh. T bn hin
phỏp u tiờn - Hin phỏp nm 1946 vi vic
ghi nhn bỡnh ng nam n, cho n nay,
chỳng ta ó cú hn 60 nm thc hin vic
bo m vn bỡnh ng gii v bo m
bỡnh ng gii ó tr nờn quen thuc khụng
cũn l vn mi m. õy cng l mt
thun li khụng nh cho vic a Lut bỡnh
ng gii vo thc tin cuc sng.
Bờn cnh nhng thun li ny, vic thc
hin Lut bỡnh ng gii cng gp nhng khú
khn, nh kin gii l nhn thc, thỏi
v ỏnh giỏ thiờn lch, tiờu cc v c im,
v trớ, vai trũ v nng lc ca nam hoc
n.
(1)
Cỏc biu hin nh kin gii ó tỏc
ng sõu sc n mi lnh vc ca i sng
xó hi. Vỡ th, nh kin gii ó tr thnh vn
ni cm to ra nhng lc cn a Lut
bỡnh ng gii vo thc tin cuc sng.
Vit Nam, cỏc nh kin gii c
hỡnh thnh v phỏt trin xut phỏt t t tng

trng nam khinh n. T ú, cỏi nhỡn thiờn
lch, bt bỡnh ng v gii nam v gii n
c nh hỡnh v n sõu vo ý thc ca mi
ngi dõn. c bit, nh kin gii ó to ra
cỏi nhỡn bt bỡnh ng gia nam v n, nh
hng trc tip n vic m bo trờn thc t
quyn bỡnh ng nam n m phỏp lut ghi
nhn. Vớ d: Di thi phong kin, cỏc cụng
vic xó hi ch yu l do ngi nam gii m
nhim, ngi ph n ch l ngi quỏn xuyn
cụng vic gia ỡnh, bp nỳc. Vỡ th, quan
nim thiờn lch v gii n c hỡnh thnh v
nh hng n tn bõy gi. Cho nờn nh
kin gii tr thnh yu t khụng nh hn ch
vic nhn thc y v khỏch quan v nng
lc ca ph n. Biu hin nh kin gii th
hin rng khp mi cp khỏc nhau to ra
quan nim nhỡn nhn thiờn lch v nng lc
ca ph n v nam gii. Chng hn, rt nhiu
nh kin gii ch ra rng ph n l ngi hp
hũi, ớch k, lm vic kộm hiu qu so vi nam
gii hoc ph n u úc khụng nhanh nhy
bng nam gii, khụng hng hỏi trong cụng
vic, thiu kh nng quyt oỏn. Vỡ l ú,
nhng nh kin v nng lc ca ph n cú
th tr thnh nhng tr ngi i vi ph n
trong vic tip cn cỏc c hi o to, hoc
khi tỡm vic lm, hay tham gia qun lớ v c
hi phỏt trin chuyờn mụn.
(2)

Bờn cnh ú,
do cú nhng khỏc bit v gii tớnh, ngi ph
n cũn phi thc hin chc nng lm m.
Chớnh vỡ l ú nam gii thng quan nim
rng, thiờn chc ca ph n l gia ỡnh v con
cỏi cho nờn mi vic trong gia ỡnh phi l
vic ca ngi ph n, n ụng ch lm vic
ln ch khụng chia s cụng vic hng ngy
vi ph n. Trong khi ú, khi ỏnh giỏ cụng


nghiªn cøu - trao ®æi
42 T¹p chÝ luËt häc sè 3/2008

sức thì người ta vẫn đánh giá trong cái nhìn
thiên lệch. Ví dụ: Nếu người phụ nữ chỉ làm
việc nhà, chăm sóc con cái còn người chồng
lo kinh tế gia đình thì người chồng mới là
quan trọng. Vấn đề này là sự thể hiện rất tế
nhị từ biểu hiện định kiến về năng lực của
người phụ nữ, vì người phụ nữ không giỏi
kiếm tiền thì phải gánh lấy trách nhiệm chăm
lo tất cả mọi việc trong gia đình song những
việc làm này không tạo ra thu nhập cho nên
việc mà người phụ nữ làm “không quan
trọng”. Tuy nhiên, trên thực tế có thể thấy
rằng việc gánh vác các công việc gia đình,
chăm lo con cái của người phụ nữ có ý nghĩa
vô cùng quan trọng đối với gia đình, thành
công của người đàn ông ở trường hợp này đã

hàm chứa công sức của người vợ. Bởi vậy,
cần phải có một cái nhìn mới xoá bỏ “định
kiến giới” trong phân công công việc gia
đình, phụ nữ và nam giới cùng chia sẻ các
công việc gia đình cũng như phải đánh giá
một cách công bằng mọi công việc mà nam
hay nữ thực hiện vì gia đình, cho gia đình.
Ở phạm vi rộng hơn, người phụ nữ cũng
bị chính những định kiến về năng lực hạn
chế đến việc sắp xếp và phân công công
việc. Chẳng hạn định kiến cho rằng đối với
công việc phụ nữ không thể quyết đoán bằng
nam giới cho nên “phụ nữ chỉ nên tham gia
lãnh đạo ở cấp nhất định nào đó”. Trên thực
tế, không phải như vậy, người phụ nữ vẫn có
thể làm được nhiều việc đòi hỏi tính quyết
đoán cao, có khả năng phân tích sâu sắc và
nhạy bén các tình huống cần giải quyết. Vì
thế, muốn xoá bỏ định kiến về sự phân công
công việc, trước hết phải có một cái nhìn
mới hơn về năng lực của phụ nữ.
Từ những phân tích trên, chúng tôi cho
rằng Luật bình đẳng giới chỉ đi vào cuộc sống
khi chúng ta xoá bỏ được các định kiến giới
tạo ra cái nhìn mới về giới và bình đẳng giới.
Như chúng ta đã biết, định kiến giới
được hình thành từ lâu và nó đã ăn sâu trong
quan niệm của mọi người. Vì lẽ đó, xoá bỏ
định kiến giới phải là việc làm thường
xuyên, bền bỉ, rộng khắp. Để làm tốt việc

xoá bỏ định kiến giới, phải tập trung vào một
số hướng sau:
Một là, coi trọng giáo dục bình đẳng giới
trong gia đình. Gia đình là trường học đầu
tiên của đứa trẻ. Mọi cử chỉ, hành vi của
người lớn đều được các em tiếp nhận một
cách tự nhiên. Chính vì vậy, mọi ứng xử thể
hiện sự bất bình đẳng giới từ người lớn cũng
sẽ được hình thành ở trẻ và tác động sâu sắc
đến cuộc sống sau này của chúng. Vì thế,
muốn xoá bỏ định kiến giới trước hết phải
coi trọng giáo dục bình đẳng giới trong gia
đình. Giáo dục bình đẳng giới trong gia đình
phải đảm bảo được vị thế bình đẳng giữa vợ
và chồng và không phân biệt đối xử con trai
và con gái. Giáo dục bình đẳng giới trong gia
đình phải đảm bảo sự chia sẻ các công việc
gia đình giữa vợ, chồng và sự nhìn nhận,
đánh giá khách quan, tạo cơ hội phát triển
một cách bình đẳng giữa vợ và chồng, giữa
con trai và con gái. Làm được điều này chính
là đã tạo ra những nét vẽ đẹp trong nhân cách
của con trẻ về giới và bình đẳng giới, tạo tiền
đề tốt cho việc xóa bỏ định kiến giới.
Hai là, đề cao vai trò giáo dục bình đẳng
giới trong nhà trường, đúng như TS. Trần
Thị Vân Anh đã viết: “Giáo dục bình đẳng
nam nữ từ trong nhà trường là công việc có
tác động sâu sắc và lâu dài tới suy nghĩ và
nhận thức của thế hệ trẻ”.

(3)
Chính vì vậy,


nghiên cứu - trao đổi
Tạp chí luật học số 3/2008 43

cn phi nhn thc c tm quan trng ca
vic giỏo dc bỡnh ng gii trong nh
trng. Theo chỳng tụi, giỏo dc gii v bỡnh
ng gii trong nh trng phi l vic lm
thng xuyờn, liờn tc nhiu cp khỏc
nhau. Cho n nay, dng nh vic giỏo dc
bỡnh ng gii mi ch c thc hin cỏc
cp ph thụng, bc i hc, giỏo dc bỡnh
ng gii cha phi l mụn hc bt buc ca
hu ht cỏc trng i hc tr mt s trng
cú chuyờn ngnh liờn quan n gii. Chớnh
vỡ vy, cn phi a gii vo cỏc trng hc
v lng ghộp gii mt cỏch cú hiu qu trong
ni dung bi hc. Cú nh vy, vic xoỏ b
nh kin gii mi tr nờn hiu qu.
Ba l, giỏo dc bỡnh ng gii phi c
bit chỳ trng ti yu t con ngi. Chỳng ta
bit rng nh kin gii l ro cn m
bo trờn thc t vn bỡnh ng nam n. Vỡ
vy, cn phi xoỏ b nh kin gii nhng
chỳng ta phi xỏc nh rng nh kin gii
luụn gn cht vi con ngi hay núi khỏc i
chỳng ta núi v nh kin gii l chỳng ta

mun núi n con ngi mang nng nh
kin gii. nh kin gii hỡnh thnh mi
la tui v c nam v n. Cho nờn, mun
xoỏ b nh kin gii cng cn phi quan
tõm n i tng mang nh kin gii cú
nhng phng phỏp giỏo dc phự hp, cng
nh to ra nhng im nhn vic giỏo dc
vn bỡnh ng gii cú hiu qu cao. Vỡ
th, vic giỏo dc bỡnh ng gii, xoỏ b
nh kin gii mt cỏch hiu qu cn phi
c bit quan tõm n i tng l nam gii
mi la tui v nhng nh qun lớ. Nhn
thc v bỡnh ng gii ca h gii s úng
vai trũ quan trng trong vic m bo bỡnh
ng gii trờn thc t.
Bn l, tng cng vic huy ng nhiu
ngun lc cho vic giỏo dc bỡnh ng gii.
Mun giỏo dc bỡnh ng gii khụng ch
cn n kinh phớ cho hot ng ny m cũn
cn n cỏc kờnh qua ú gi i cỏc
thụng ip v bỡnh ng gii. Chớnh vỡ vy,
bờn cnh vn kinh phớ thỡ cỏc phng tin
truyn thụng i chỳng l mt ngun lc
quan trng thc hin vic giỏo dc bỡnh
ng gii. Chớnh vỡ l ú, ngoi nhng
chng trỡnh, chuyờn mc dnh riờng cho
giỏo dc bỡnh ng gii, cỏc phng tin
truyn thụng cũn phi thn trng khi truyn
ti cỏc thụng tin mang nh kin gii. Chớnh
vỡ vy, cỏc c quan bỏo i phi xỏc nh

rng h cú nhim v tuyờn truyn v bỡnh
ng nam n nờn ht sc thn trng v ni
dung cỏc chng trỡnh, chuyờn mc phi
c thm nh v ni dung bỡnh ng gii
trc khi a n vi cụng chỳng.
Nm l, thc hin tt vic tuyờn truyn
sõu rng Lut bỡnh ng gii.
Lut bỡnh ng gii ó c ban hnh,
cựng vi vic kiờn trỡ, bn b thc hin xoỏ
b nh kin gii thỡ phi thc hin tt
vic tuyờn truyn, ph bin Lut v bỡnh
ng gii mi ngi u hiu c bỡnh
ng nam n khụng cũn l chuyn trong nh
m ó l vn xó hi nghiờm tỳc. Vi phm
cỏc quyt nh v bo m bỡnh ng nam
n chớnh l vi phm phỏp lut. õy chớnh l
nhng tin quan trng bin cỏc quy
nh ca Lut bỡnh ng gii thnh thc tin
cuc sng./.

(1), (3). Xem: TS. Trn Th Võn Anh, nh kin gii
v cỏc hỡnh thc khc phc, Tp chớ khoa hc v
ph n, s 5/2000.
(2).Xem: Lut bỡnh ng gii.