CNXHKH Phân tích sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN THƯƠNG MẠI VÀ KINH TẾ QUỐC TẾ

----------------

BÀI TẬP LỚN

ĐỀ TÀI: Phân tích sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân. Giai cấp công nhân ngày nay có cịn sứ mệnh
lịch sử đó hay không?

Giảng viên

: TS. Nguyễn Thị Lê Thư

Tác giả

: Đỗ Nguyễn Minh Thư

Mã sinh viên

: 11203827

HÀ NỘI – T3/2022


MỤC LỤC


MỞ ĐẦU
Chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời với mục đích để nghiên cứu, làm sáng tỏ

sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, luận chứng những điều kiện, những con
đường để giai cấp cơng nhân hồn thành sứ mệnh lịch sử đó của mình. Hơn nữa,
chủ nghĩa xã hội khoa học còn chỉ ra những luận cứ chính trị- xã hội rõ ràng, trực
tiếp nhất để chứng minh, khẳng định sự thay thế tất yếu của chủ nghĩa tư bản bằng
chủ nghĩa xã hội. Trong công cuộc chuyển biến hình thái xã hội mang tính lịch sử
đó, giai cấp cơng nhân chính là người nắm vai trị chủ chốt. Sứ mệnh lịch sử vĩ đại
của giai cấp công nhân được chủ nghĩa xã hội khoa học khẳng định: họ chính là
giai cấp duy nhất có khả năng lãnh đạo các tầng lớp nhân dân lao động bị áp bức,
bóc lột trong cuộc đấu tranh từng bước xố bỏ chủ nghĩa tư bản và xây dựng thành
công chủ nghĩa xã hội
Trước sự khủng hoảng và sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và Đông
Âu từ đầu những năm 90 của thế kỉ trước, nhiều người đã bộc lộ dao động và hoài
nghi về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Các thế lực chống cộng có cơ hội
mới để phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giái cấp cơng nhân, vai trị lãnh đạo của
Đảng Cộng sản và chủ nghĩa xã hội. Đến tận những năm gần đây, các thế lực
chống đối trong và ngồi nước vẫn khơng ngừng xun tạc, đưa ra những luận điệu
thiếu căn cứ, nhằm đánh lừa dư luận, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với
Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn mới hiện nay, cơng
cuộc cơng nghiệp hố, hiện đại hố đang diễn ra trên tồn thế giới, đang ở trong
thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới.
Xã hội lồi người cịn đang có nhiều biến động, tiêu cực… thì vấn đề làm sáng tỏ
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được đặt ra trở nên bức thiết hơn bao giờ
hết, cả trên hai phương diện lý luận và thực tiễn.
Chính vì thế em đã chọn nghiên cứu đề tài “Phân tích sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân. Giai cấp công nhân ngày nay có cịn sứ mệnh lịch sử đó
hay khơng?” Bài nghiên cứu có sự tham khảo từ nhiều tài liệu khác nhau, do có sự
hạn chế về mặt hiểu biết nên sẽ khơng tránh khỏi những sai sót. Em rất mong sẽ
nhận được lời góp ý của cơ để bài làm hoàn thiện hơn. Em xin chân thành cảm ơn!

NỘI DUNG
I. Khái niệm và đặc điểm cơ bản của giai cấp công nhân
1.1. Khái niệm của giai cấp công nhân
Để hiểu rõ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân, trước hết cần làm rõ khái
niệm giai cấp cơng nhân. Chính C. Mác và Ph. Ăngghen đã chỉ rõ: “Vấn đề là ở
chỗ giai cấp vô sản thực ra là gì, và phù hợp với sự tồn tại ấy của bản thân nó, giai
cấp vơ sản buộc phải làm gì về mặt lịch sử”
C.Mác và Ph. Ăngghen đã dùng nhiều thuật ngữ khác nhau: giai cấp vô sản,
giai cấp xã hội hoàn toàn chỉ dựa vào việc bán sức lao động của mình, lao động
làm thuê ở thế kỷ XIX, giai cấp vô sản hiện đại, giai cấp công nhân hiện đại, giai
cấp công nhân đại công nghiệp... như những cụm từ đồng nghĩa để biểu thị một
khái niệm giai cấp công nhân - con đẻ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa,
giai cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất hiện
đại.
Dù khái niệm giai cấp cơng nhân có nhiều tên gọi khác nhau như thế nào đi
nữa thì theo C. Mác và Ph. Ăngghen vẫn chỉ mang hai thuộc tính cơ bản:
Về phương diện kinh tế - xã hội:
Đó là sản phẩm và là chủ thể của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp
công nhân là những người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp vận hành các cơng cụ
sản xuất có tính chất cơng nghiệp ngày càng hiện đại và có tính xã hội hố cao. Họ
lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại với những đặc điểm
nổi bật: sản xuất bằng máy móc, lao động có tính chất xã hội hố, năng suất lao
động cao và tạo ra những tiền đề của cải vật chất cho xã hội mới. Khi nói về tiêu
chí này, C. Mác và Ph. Ăng-ghen ln ln nhấn mạnh đến người công nhân công
nghiệp trong công xưởng, coi là bộ phận tiêu biểu cho giai cấp công nhân hiện đại:
“Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của đại cơng
nghiệp, cịn giai cấp vô sản lại là sản phẩm của nền đại công nghiệp”; “công nhân
cũng là một phát minh của thời đại mới, giống như máy móc vậy… Cơng nhân
Anh là đứa con đầu lịng của nền cơng nghiệp hiện đại”.
Về phương diện chính trị - xã hội:

C. Mác và Ph. Ăng-ghen chỉ rõ, đó là giai cấp của những người lao động
khơng có sở hữu tư liệu sản xuất chủ yếu của xã hội. Họ phải bán sức lao động của
mình để kiếm sống. Chính điều này khiến cho công nhân trở thành giai cấp đối


kháng của giai cấp tư sản. Mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hoá ngày càng rộng lớn với
quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư
liệu sản xuất. Mâu thuẫn cơ bản này thể hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn về lợi ích
của giai cấp cơng nhân và giai cấp tư sản. “Giai cấp tư sản, tức là tư bản, mà lớn
lên thì giai cấp vơ sản, giai cấp cơng nhân hiện đại – tức là giai cấp chỉ có thể sống
với điều kiện là kiếm được việc làm, và chỉ kiếm được việc làm, nếu lao động của
họ làm tăng thêm tư bản – cũng phát triển theo. Những công nhân ấy buộc phải tự
bán mình để kiếm ăn từng bữa một, là một hàng hố, tức là một món hàng có thể
đem bán như bất cứ món hàng nào khác; vì thế họ phải chịu hết mọi sự may rủi của
cạnh tranh, mọi sự lên xuống của thị trường”. Vì đặc trưng thứ hai này nói lên một
trong những đặc trưng cơ bản của giai cấp công nhân dưới chế độ tư bản chủ nghĩa
nên C. Mác và Ph. Ăng-ghen cịn gọi giai cấp cơng nhân là giai cấp vơ sản.
Căn cứ vào hai đặc trưng cơ bản nói trên, chúng ta có thể định nghĩa: Giai
cấp cơng nhân là một loại giai cấp hình thành và phát triển cùng với q trình
phát triển của nền cơng nghiệp ngày càng gắn hiện đại vào với lực lượng sản xuất
có tính chất xã hội ngày càng cao; là lực lượng sản xuất cơ bản tiên tiến, trực tiếp
hoặc tham gia vào quá trình sản xuất, chủ yếu là sản xuất ra của cải vật chất và
cải tạo các quan hệ xã hội; là lực lượng lãnh đạo và tổ chức tiến trình lịch sử từ
chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp cơng
nhân là những người khơng có hoặc về cơ bản khơng có tư liệu sản xuất, phải làm
th cho giai cấp tư sản và bị tư sản bóc lột giá trị thặng dư; ở các nước xã hội
chủ nghĩa, họ là những người đã cùng nhân dân lao động làm chủ những tư liệu
sản xuất chủ yếu và cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của tồn xã hội
trong đó có lợi ích chính đáng của bản thân họ.

1.2. Đặc điểm cơ bản của giai cấp công nhân
Nghiên cứu giai cấp công nhân từ phương diện kinh tế - xã hội và chính trị xã hội trong chủ nghĩa tư bản, C. Mác và Ph. Ăng-ghen đã không những đưa lại
quan niệm khoa học về giai cấp cơng nhân mà cịn làm sáng tỏ những đặc điểm
quan trọng của nó với tư cách là một giai cấp cách mạng có sứ mệnh lịch sử thế
giới. Có thể khái quát những đặc điểm chủ yếu của giai cấp công nhân bao gồm:
Đặc điểm nổi bật của giai cấp công nhân là lao động bằng phương thức công
nghiệp với đặc trưng công cụ lao động là máy móc, tạo ra năng suất lao động cao,
q trình lao động mang tính chất xã hội hố cao.


Giai cấp công nhân là sản phẩm của bản thân nền đại cơng nghiệp, là chủ thể
của q trình sản xuất vật chất hiện đại. Do đó, giai cấp cơng nhân là đại diện cho
lực lượng sản xuất tiên tiến, quyết định sự tồn tại và phát triển của xã hội hiện đại.
Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã rèn luyện
cho giai cấp cơng nhân những phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao động,
tinh thần hợp tác và tâm lý lao động cơng nghiệp. Đó là một giai cấp cách mạng có
tinh thần cách mạng triệt đề.
Những đặc điểm ấy chính là những phẩm chất cần thiết để giai cấp cơng
nhân có vai trị lãnh đạo cách mạng.

II. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân là tồn bộ những nhiệm vụ cơ bản,
tất yếu của giai cấp công nhân mà địa vị kinh tế xã hội của nó trong chủ nghĩa tư
bản đã địi hỏi, tạo điều kiện cho nó cần phải và có thể thực hiện nhằm thủ tiêu chủ
nghĩa tư bản, xây dựng và xác lập xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa.
2.1. Nội dung kinh tế
Giai cấp công nhân dù ở chế độ chính trị nào cũng là chủ thể của quá trình
sản xuất vật chất bằng phương thức sản xuất xã hội hoá cao để sản xuất ra ngày
càng nhiều của cải cho xã hội, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con người;
thơng qua đó, tạo tiền đề vật chất, kỹ thuật cho sự ra đời của hình thái kinh tế - xã

hội cộng sản chủ nghĩa. Ở các nước xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân thông qua
q trình cơng nghiệp hóa và thực hiện “một kiểu tổ chức xã hội mới về lao động”
để tăng năng suất lao động và thực hiện các nguyên tắc sở hữu, quản lý và phân
phối phù hợp với nhu cầu phát triển sản xuất và tiến bộ, công bằng xã hội. Nội
dung kinh tế là yếu tố cơ bản và quan trọng nhất khẳng định sự cần thiết của sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đối với quá trình phát triển của văn minh nhân
loại. Thực hiện đầy đủ và thành công nội dung kinh tế này cũng là điều kiện vật
chất để chủ nghĩa xã hội chiến thắng chủ nghĩa tư bản.
2.2. Nội dung chính trị - xã hội
Giai cấp công nhân cùng với nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản tiến hành cách mạng chính trị lật đổ chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựng
chế độ xã hội chủ nghĩa và nhà nước của giai cấp công nhân. Nhà nước pháp quyền
của giai cấp công nhân và nhân dân lao động được xác lập và trở thành cơng cụ có
hiệu lực để lãnh đạo chính trị, quản lý kinh tế và xã hội. Trên cơ sở đó để cải tạo
quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất mới mang tính xã
hội hóa phù hợp với nhu cầu phát triển của lực lượng sản xuất và tiến bộ xã hội.


Nội dung chính trị xã hội cịn bao hàm việc giai cấp công nhân giải quyết
đúng đắn các vấn đề chính trị xã hội đặt ra trong tiến trình cách mạng xã hội chủ
nghĩa như: liên minh giữa giai cấp công nhân với các giai cấp và tầng lớp xã hội
khác, vấn đề đoàn kết dân tộc, xây dựng xã hội mới, con người mới xã hội chủ
nghĩa... Thông qua đó, khẳng định vai trị lãnh đạo của Đảng Cộng sản, sự quản lý
của nhà nước xã hội chủ nghĩa và tính tự giác của quân chúng nhân dân trong quá
trình xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thực tiễn đã chứng minh rằng, nếu không giải
quyết các vấn đề này thì quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng
nhân có thể gặp khó khăn, thậm chí bị đổ vỡ và phải làm lại từ đầu. Tuy nhiên, đây
là một q trình khó khăn, lâu dài và phức tạp, do đó cần phải từng bước thực hiện
trong q trình cách mạng chính trị của giai cấp cơng nhân.
2.3. Nội dung văn hóa tư tưởng

Giai cấp cơng nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản tiến hành cuộc
cách mạng văn hóa để xác lập hệ giá trị, lối sống mới trên lập trường của giai cấp
công nhân nhằm thay cho hệ giá trị, lối sống của giai cấp tư sản và “của những hệ
tư tưởng cổ truyền”, từ đó tạo điều kiện cho con người phát triển tự do và tồn diện
trong một xã hội cơng bằng, dân chủ, văn minh. Trong xã hội ấy, sự tự do của mỗi
người là điều kiện phát triển tự do cho tất cả mọi người.
Ở các nước tiền tư bản chủ nghĩa, tuỳ điều kiện lịch sử cụ thể, giai cấp công
nhân phải tham gia hoặc lãnh đạo cuộc cách mạng dân chủ tư sản hay cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân và cuối cùng đều phải tiến hành cách mạng xã hội chủ
nghĩa, để cải tạo xã hội cũ, xây dựng thành công xã hội xã hội chủ nghĩa và cộng
sản chủ nghĩa.
Trong giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân lãnh đạo
nhân dân lao động xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên đất nước mình và
làm hết mình vì phong trào cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao
động trên thế giới. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp cơng nhân chỉ được hồn thành
khi chủ nghĩa cộng sản được thiết lập trên phạm vi toàn thế giới.

III. Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân trong thời đại ngày nay
So với giai cấp công nhân truyền thống ở thế kỷ XIX thì giai cấp cơng nhân
hiện nay vừa có những điểm tương đồng, vừa có những điểm khác biệt, có những
biến đổi mới trong điều kiện lịch sử mới. Làm rõ những điểm tương đồng và khác
biệt đó theo quan điểm lịch sử - cụ thể của chủ nghĩa Mác - Lênin để một mặt
khẳng định những giá trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, mặt khác để bổ sung, phát


triển nhận thức mới về việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện
nay.
3.1. Những điểm tương đối ổn định so với thế kỷ XIX
Giai cấp công nhân hiện nay vẫn đang là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã

hội hiện đại. Họ là chủ thể của q trình sản xuất cơng nghiệp hiện đại mang tính
xã hội hóa ngày càng cao. Ở các nước phát triển, sự phát triển của giai cấp công
nhân tỷ lệ thuận với sự phát triển kinh tế. Lực lượng lao động bằng phương thức
công nghiệp chiếm tỷ lệ cao ở mức tuyệt đối ở những nước có trình độ phát triển
cao về kinh tế, đó là những nước cơng nghiệp phát triển (như các nước thuộc nhóm
G7). Cũng vì thế, đa số các nước đang phát triển hiện nay đều thực hiện chiến lược
cơng nghiệp hóa nhằm đẩy mạnh tốc độ, chất lượng và quy mô phát triển. Công
nghiệp hóa vẫn là cơ sở khách quan để giai cấp công nhân hiện đại phát triển mạnh
mẽ cả về số lượng và chất lượng.
Cũng giống như thế kỷ XIX, ở các nước tư bản chủ nghĩa hiện nay, công
nhân vẫn bị giai cấp tư sản và chủ nghĩa tư bản bóc lột giá trị thặng dư. Quan hệ
sản xuất tự bản chủ nghĩa với chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa sản sinh ra
tình trạng bóc lột này vẫn tồn tại. Thực tế đó cho thấy, xung đột về lợi ích cơ bản
giữa giai cấp tư sản và giai cấp công nhân (giữa tư bản và lao động) vẫn tồn tại,
vẫn là nguyên nhân cơ bản, sâu xa của đấu tranh giai cấp trong xã hội hiện đại
ngày nay.
Phong trào cộng sản và công nhân ở nhiều nước vẫn luôn là lực lượng đi đầu
trong các cuộc đấu tranh vì hịa bình, hợp tác và phát triển, vì dân sinh, dân chủ,
tiến bộ xã hội và chủ nghĩa xã hội.
Từ những điểm tương đồng đó của cơng nhân hiện đại so với cơng nhân thế
kỷ XIX, có thể khẳng định: Lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
trong chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn mang giá trị khoa học và cách mạng, vẫn có ý
nghĩa thực tiễn to lớn, chỉ đạo cuộc đấu tranh cách mạng hiện nay của giai cấp
công nhân, phong trào công nhân và quần chúng lao động, chống chủ nghĩa tư
bản và lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa trong sự phát triển của thế giới ngày
nay.
3.2. Những biến đổi và khác biệt của giai cấp công nhân hiện đại
Xu hướng “trí tuệ hóa” tăng nhanh:
Gắn liền với cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, với sự phát triển
kinh tế tri thức, công nhân hiện đại có xu hướng trí tuệ hóa. Tri thức hóa và trí thức

hóa cơng nhân là hai mặt của cùng một q trình, của xu hướng trí tuệ hóa đối với
cơng nhân và giai cấp cơng hân. Trên thực tế đã có thêm nhiều khái niệm mới để
chỉ công nhân theo xu hướng này, đó là “cơng nhân tri thức”, “cơng nhân trí thức”,
“cơng nhân áo trắng", lao động trình độ cao. Nền sản xuất và dịch vụ hiện đại đòi
hỏi người lao động phải có hiểu biết sâu rộng tri thức và kỹ năng nghề nghiệp.
Ngày nay, công nhân được đào tạo chuẩn mực và thường xuyên được đào
tạo lại, đáp ứng sự thay đổi nhanh chóng của cơng nghệ trong nền sản xuất. Hao
phí lao động hiện đại chủ yếu là hao phí về trí lực chứ khơng cịn thuần túy là hao
phí sức lực cơ bắp. Cùng với nhu cầu về vật chất, nhu cầu về tinh thần và văn hóa
tinh thần của cơng nhân ngày càng tăng, phong phú, đa dạng hơn và đòi hỏi chất
lượng hưởng thụ tinh thần cao hơn.
Xu hướng “trung lưu hóa" gia tăng
Trong bối cảnh tồn cầu hóa, chủ nghĩa tư bản đã có một số điều chỉnh nhất
định về phương thức quản lý, các biện pháp điều hòa mẫu thuẫn xã hội. Một bộ
phận công nhân đã tham gia vào sở hữu một lượng tư liệu sản xuất của xã hội
thông qua chế độ cổ phần hóa. Về mặt hình thức họ khơng cịn là “vơ sản” nữa và
có thể được “trung lưu hóa” về mức sống, nhưng về thực chất ở các nước tư bản,
do không chiếm được tỷ lệ sở hữu cao nên quá trình sản xuất và phân chia lợi
nhuận vẫn bị phụ thuộc vào những cổ đông lớn. Việc làm và lao động vẫn là nhân
tố quyết định mức thu nhập, đời sống của công nhân hiện đại. Quyền định đoạt quá
trình sản xuất, quyền quyết định cơ chế phân phối lợi nhuận vẫn thuộc về giai cá tư
sản.
Cần hiểu rằng, khi sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất vẫn
tồn tại thì những thành quả của khoa học và cơng nghệ, trình độ kinh tế tri thức và
những điều chỉnh về thể chế quản lý kinh tế và xã hội... trước tiên vẫn là cơng cụ
để bóc lột giá trị thặng dư. Giai cấp cơng nhân vẫn bị bóc lột nặng nề bởi các chủ
thể mới trong tồn cầu hóa như các tập đoàn xuyên quốc gia, nhà nước của các
nước tư bản phát triển...

Là giai cấp giữ vai trò lãnh đạo
Đảng Cộng sản – đội tiên phong của giai cấp công nhân, giữ vai trị cầm
quyền trong q trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số quốc gia xã hội chủ
nghĩa. Từ khi nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên ra đời - Nhà nước XôViết, giai
cấp công nhân và đội tiền phong cải mình đã trở thành giai cấp lãnh đạo giành
chính quyền và xây dựng nhà nước xã hội chủ nghĩa ở các quốc gia đi lên chủ


nghĩa xã hội: ở Liên Xô và Đông Âu trước đây và ở các nước xã hội chủ nghĩa
hiện nay (Việt Nam, Trung Quốc...)
Trong bối cảnh mới của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và Cách mạng cơng
nghiệp lần thứ tư, công nhân hiện đại cũng tăng nhanh về số lượng, thay đổi về cơ
cấu trong nền sản xuất hiện đại. Cơ cấu xã hội, cơ cấu nghề nghiệp, cơ cấu thu
nhập giữa các bộ phận công nhân rất khác nhau trên phạm vi toàn cầu cũng như
mỗi quốc gia.
3.3. Giai cấp công nhân vẫn tiếp tục thực hiện sứ mệnh lịch sử.
3.3.1. Nội dung kinh tế
Thông qua vai trị của giai cấp cơng nhân trong q trình sản xuất với công
nghệ hiện đại, năng suất, chất lượng cao, đảm bảo cho phát triển bền vững, sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đối với sự phát triển xã hội ngày càng thể hiện
rõ, bởi sự phát triển sản xuất của chủ nghĩa tư bản trong thế giới ngày nay với sự
tham gia trực tiếp của giai cấp công nhân và các lực lượng lao động - dịch vụ trình
độ cao lại chính là nhân tố kinh tế - xã hội thúc đẩy sự chín muồi các tiền đề của
chủ nghĩa xã hội trong lòng chủ nghĩa tư bản. Đó lại là điều kiện để phát huy vai
trị chủ thể của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh vì dân sinh, dân chủ, tiến
bộ xã hội và chủ nghĩa xã hội.
Mặt khác, mâu thuẫn lợi ích cơ bản giữa giai cấp công nhân với giai cấp tư
sản cũng ngày càng sâu sắc ở từng quốc gia và trên phạm vi tồn cầu. Tồn cầu hóa
hiện nay vẫn mang đậm tính chất tư bản chủ nghĩa với những bất cơng và bất bình
đẳng xã hội lại thúc đẩy cuộc đấu tranh chống chế độ bóc lột giá trị thặng dư trên

phạm vi thế giới, phấn đấu cho việc xác lập một trật tự xã hội mới công bằng và
bình đẳng, đó là từng bước thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong
kinh tế - xã hội.
3.3.2. Nội dung chính trị - xã hội
Ở các nước tư bản chủ nghĩa, mục tiêu đấu tranh trực tiếp của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động là chống bất cơng và bất bình đẳng xã hội; mục tiêu lâu
dài là giành chính quyền về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động, được nêu
rõ trong Cương lĩnh chính trị của các Đảng Cộng sản trong các nước tư bản chủ
nghĩa. Đối với các nước xã hội chủ nghĩa, nơi các Đảng Cộng sản đã trở thành
đảng cầm quyền, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là lãnh đạo thành công sự
nghiệp đổi mới, giải quyết thành công các nhiệm vụ trong thời kỳ quá độ lên chủ
nghĩa xã hội, đặc biệt là xây dựng Đảng cầm quyền trong sạch, vững mạnh, thực


hiện thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, đưa đất nước phát triển
nhanh và bền vững.
3.3.3. Nội dung văn hóa, tư tưởng
Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong điều kiện thế giới
ngày nay trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng trước hết là cuộc đấu tranh ý thức hệ, đó
là cuộc đấu tranh giữa chủ nghĩa xã hội với chủ nghĩa tư bản. Cuộc đấu tranh này
đang diễn ra phức tạp và quyết liệt, nhất là trong nền kinh tế thị trường phát triển
với những tác động mặt trái của nó. Mặt khác, khi hệ thống xã hội chủ nghĩa thế
giới tan rã, phong trào cách mạng thế giới đang phải vượt qua những thối trào tạm
thời thì niềm tin vào lý tưởng xã hội chủ nghĩa cũng đứng trước những thử thách
càng làm cho cuộc đấu tranh tư tưởng lý luận giữa chủ nghĩa tư bản với chủ nghĩa
xã hội trở nên phức tạp và gay gắt hơn. Song các giá trị đặc trưng cho bản chất,
khoa học và cách mạng của giai cấp công nhân, của chủ nghĩa xã hội; vẫn mang ý
nghĩa chỉ đạo, định hướng trong cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động chống chủ nghĩa tư bản và lựa chọn con đường xã hội chủ nghĩa của
sự phát triển xã hội.

Các giá trị như lao động, sáng tạo, công bằng, dân chủ, bình đẳng, tự do vẫn
là những giá trị được nhân loại thừa nhận và phấn đấu thực hiện. Trên thực tế, các
giá trị mà nhân loại hướng tới đều tương đồng với các giá trị lý tưởng, mục tiêu
của giai cấp công nhân. Không chỉ ở các nước xã hội chủ nghĩa mà ở nhiều nước tư
bản chủ nghĩa cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động vì
những giá trị cao cả đó đã đạt được nhiều tiến bộ xã hội quan trọng.
Đấu tranh để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản, giáo dục nhận
thức và củng cố niềm tin khoa học đối với lý tưởng, mục tiêu của chủ nghĩa xã hội
cho giai cấp công nhân và nhân dân lao động, giáo dục và thực hiện chủ nghĩa
quốc tế chân chính của giai cấp công nhân trên cơ sở phát huy chủ nghĩa yêu nước
và tinh thần dân tộc chính là nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện
nay về văn hóa, tư tưởng

IV. Nhận thức về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân hiện nay
Thứ nhất, về chất lượng của giai cấp công nhân, sự tác động của cuộc cách
mạng 4.0 càng làm cho trình độ học vấn, chun mơn kỹ thuật của cơng nhân được
nâng cao. Một điều hiển nhiên là, để làm chủ những công cụ hiện đại mà cách
mạng 4.0 mang lại thì địi hỏi cơng nhân phải khơng ngừng học tập, nâng cao trình
độ về mọi mặt để đáp ứng được đòi hỏi của dây chuyền sản xuất hiện đại. Ở một
khía cạnh khác, khoa học cơng nghệ ngày càng phát triển, trình độ phát triển của


giáo dục đào tạo cũng ngày càng cao, giúp GCCN hiện đại có đủ tri thức, năng lực
sáng tạo và khả năng làm chủ công nghệ cao để tự giải phóng mình và tiến hành
cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới – xã hội XHCN.
Thứ hai, về số lượng của giai cấp công nhân, cuộc cách mạng 4.0 đe dọa lao
động kỹ năng thấp do bị thay thế bằng robot tự động và trí tuệ nhân tạo, nên thực
sự trong một dây chuyền sản xuất, một nhà máy xí nghiệp cụ thể, số lượng cơng
nhân có giảm. Nhưng nhìn tổng thể sẽ làm cho số lượng cơng nhân tăng lên một
cách tuyệt đối vì tạo ra nhiều việc làm hơn là những việc làm mất đi do có cuộc

cách mạng này. Một trong những nguyên nhân của sự gia tăng này trước hết là do
tốc độ thay đổi công nghệ nhanh. Do vậy, nhân lực cho nghiên cứu và phát triển và
các dịch vụ liên quan sẽ gia tăng. Mặt khác, trong thời gian tới làn sóng cơng nghệ
mới ra đời sẽ tạo ra những làn sóng kinh doanh mới và việc làm mới. Cuộc cách
mạng 4.0 cũng làm cho khả năng khởi nghiệp của các nhóm nhỏ với các sản phẩm
và dịch vụ mới ra đời. Và hệ quả tất yếu sẽ làm cho GCCN không ngừng tăng lên.
Thứ ba, cách mạng 4.0 không làm thay đổi địa vị kinh tế - xã hội của
GCCN. Trong nền công nghiệp 4.0 hiện đại, tài năng, tri thức, những ý tưởng liên
quan đến công nghệ và đổi mới sáng tạo sẽ là yếu tố quan trọng của sản xuất, hơn
là yếu tố vốn. Một bộ phận công nhân sẽ được trả lương cao nhờ có tài năng, tri
thức, kỹ năng cao. Và do đó có cuộc sống trung lưu; có tư liệu sản xuất phụ; một
số ít khác có cổ phần cổ phiếu trong các nhà máy xí nghiệp… Tuy nhiên, mọi tư
liệu sản xuất chủ yếu vẫn nằm trong tay giai cấp tư sản. Những người hưởng lợi
lớn nhất của cuộc cách mạng 4.0 vẫn là các nhà tư bản. Nếu như trước kia người
công nhân chỉ bán sức lao động cơ bắp là chủ yếu, thì ngày nay họ cịn bán ln cả
sức lao động trí óc và cả chất xám cho nhà tư bản. Họ vẫn là giai cấp làm thuê, bị
giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư dưới nhiều hình thức tinh vi hơn.
Thứ tư, cách mạng 4.0 sẽ đem lại lợi ích kinh tế nhiều nhất cho những người
phát minh, nhà đầu tư chứ không phải là người lao động thơng thường. Bên cạnh
đó, khi máy móc tự động hóa dần thay thế con người trong lao động sản xuất,
người lao động sẽ bị mất việc làm, giảm thu nhập. Từ đó dẫn đến những bất bình
đẳng, làm cho những mâu thuẫn trong phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ngày
càng trở nên sâu sắc. Qua đó, càng thúc đẩy nhanh quá trình thực hiện sứ mệnh
lịch sử của GCCN.


KẾT LUẬN
Như vậy, dù giai cấp công nhân hiện đại có những biến đổi khác, nhưng vẫn
là giai cấp thực hiện sứ mệnh lịch sử. Xét về nội dung kinh tế thì giai cấp cơng
nhân hiện đại vẫn là người sản xuất ra của cải vật chất chủ yếu cho xã hội và là

người phải được hưởng thụ xứng đáng các thành quả phát triển. Ở khía cạnh tư
tưởng, chính trị thì chỉ có giai cấp cơng nhân mới tập hợp được các giai tầng lao
động khác do Đảng Cộng sản lãnh đạo để xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa, của dân, do dân, vì dân. Do địa vị chính trị, xã hội của mình, chỉ có giai
cấp công nhân mới giải quyết được các vấn đề chính trị - xã hội trong q trình xây
dựng xã hội mới. Về góc độ văn hóa - tư tưởng, chỉ có giai cấp cơng nhân mới là
lực lượng xác lập được các hệ giá trị mới như lao động, cơng bằng, dân chủ, bình
đẳng, tự do... để thay thế cho hệ giá trị tư sản cũ. Từ những phân tích trên cho thấy,
dù trong nền cơng nghiệp 4.0 hiện đại được tự động hóa thì địa vị kinh tế - xã hội
của GCCN vẫn không hề thay đổi. Do đó, sứ mệnh lịch sử của GCCN khơng thể
chuyển vào tay một giai cấp hay tầng lớp xã hội nào khác. Khơng những vậy, cách
mạng 4.0 cịn tạo ra những điều kiện, tiền đề vật chất để GCCN, thông qua đội tiền
phong của mình là Đảng Cộng sản, thúc đẩy nhanh q trình thực hiện sứ mệnh
lịch sử xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa
cộng sản trên phạm vi toàn thế giới. Thực tế cho thấy, sự phát triển hiện nay của
lực lượng sản xuất dựa trên nền tảng tiến bộ khoa học công nghệ đang đưa nhân
loại tới những mô hình phát triển rất mới như cơng nghiệp 4.0, xã hội siêu thông
minh 5.0 là phù hợp với học thuyết về sự thay thế, phát triển các hình thái kinh tế xã hội của Marxist.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo trình chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho bậc
đại học hệ khơng chun lý luận chính trị), Nxb Chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội,
2021.
2. PGS. TS. Nguyễn An Ninh, Những nhận thứ mới về giai cấp cơng nhân hiện
nay, Tạp chí cộng sản, 2020, truy cập ngày 07/03/2022, từ
/>3. ThS. Chu Minh Quốc, Khẳng định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân thời
đại 4.0, Báo Quân khu 7 Online, 2021, truy cập ngày 07/03/2022, từ
/>