Tài liệu Báo cáo "Luật quy hoạch đô thị - Cơ sở pháp lý giải quyết các vấn đề xã hội của quá trình đô thị hoá qua thực trạng khu vực đồng bằng sông Cửu Long " pot

nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số
8
/2009


65






ThS. Trơng Vĩnh Xuân *
1. S cn thit ban hnh lut quy
hoch ụ th vi thc trng ti vựng ng
bng sụng Cu Long
Trong thi gian qua, vi chớnh sỏch i
mi, hi nhp, cựng vi s phỏt trin nhanh
v cỏc mt kinh t-xó hi, h thng cỏc ụ
th nc ta phỏt trin nhanh chúng c v s
lng, cht lng v quy mụ. Tớnh n nay,
c nc cú trờn 743 ụ th cỏc loi, trong ú
cú 2 ụ th c bit, 3 ụ th loi I, 14 ụ th
loi II, 36 ụ th loi III, 41 ụ th loi IV v
647 ụ th loi V. T l ụ th hoỏ t gn
30%. Ngoi ra c nc hin ang cú trờn 160
khu cụng nghip tp trung, 10 ụ th mi, 28
khu kinh t ca khu v khu kinh t c thự,

gúp phn m rng mng li ụ th quc
gia, to tin cho s phỏt trin ụ th cỏc
vựng ven bin v biờn gii.
(1)
Ch riờng
ng bng sụng Cu Long (BSCL) vi
din tớch t nhiờn 39.734 km,
(2)
dõn s trờn
17 triu ngi trong ú sng khu vc ụ
th c chng 3,3 triu (tng ng 19%
tng dõn s ton vựng).
(2)

m bo xõy dng v phỏt trin Nh
nc phỏp quyn xó hi ch ngha Vit
Nam, phỏp lut iu chnh cỏc hot ng
liờn quan n qun lớ v quy hoch ụ th ó
c ban hnh. Hin nay vic quy hoch
kin trỳc ụ th v cỏc hot ng xó hi khỏc
cú liờn quan n ụ th nh mụi trng, dõn
c, chớnh sỏch s dng t c quy nh
ri rỏc trong cỏc vn bn phỏp lut khỏc
nhau nh: Lut xõy dng

nm 2003 (mc 3
Chng II), Lut bo v mụi trng nm
2005 (Chng V), Lut t ai

nm 2003

(Chng II, Chng III v mt s iu lut
cú liờn quan), B lut hỡnh s nm 1999
(Chng XVII) v cỏc vn bn hng dn
thi hnh nh Ngh nh ca Chớnh ph s
29/2007/N-CP ngy 27/02/2007 v qun lớ
kin trỳc ụ th; Ngh nh ca Chớnh ph s
72/2001/N-CP ngy 05/10/2001 v vic
phõn loi ụ th v cp qun lớ ụ th; Ngh
nh ca Chớnh ph s 08/2005/N-CP ngy
24/1/2005 v quy hoch xõy dng; Ngh
nh ca Chớnh ph s 88/2007/N-CP ngy
28/5/2007 v thoỏt nc ụ th v khu cụng
nghip; Ngh nh ca Chớnh ph s
140/2006/N-CP ngy 22/11/2006 quy nh
vic bo v mụi trng trong cỏc khõu lp,
thm nh, phờ duyt v t chc thc hin
cỏc chin lc, quy hoch, k hoch, chng
trỡnh v d ỏn phỏt trin; Ngh nh ca
Chớnh ph s 90/2006/N-CP ngy
6/9/2006 quy nh chi tit v hng dn thi
hnh Lut nh ; Ngh nh ca Chớnh ph
s 88/1994/CP ngy 17/8/1994 v qun lớ v

* Hc vin chớnh tr - hnh chớnh khu vc IV


nghiªn cøu - trao ®æi

66

t¹p chÝ luËt häc sè
8
/2009


sử dụng đất đô thị; Nghị định của Chính phủ
số 126/2004/NĐ-CP ngày 26/5/2004 về xử phạt
vi phạm hành chính trong hoạt động xây
dựng, quản lí công trình hạ tầng đô thị và
quản lí sử dụng nhà… và một số lĩnh vực
liên quan đến các ngành khác như giao
thông, điện lực, bưu chính viễn thông, cấp
thoát nước…
Tuy nhiên, những quy định pháp luật
điều chỉnh trong lĩnh vực quy hoạch và quản
lí phát triển đô thị chưa đầy đủ, tản mạn,
thiếu đồng bộ, hiệu lực pháp lí chưa cao,
nhiều quy định còn bất cập, chưa đảm bảo
tính thực tế và đáp ứng yêu cầu quản lí đô thị
trong giai đoạn mới. Các quy định này còn
nặng tính nguyên tắc, chung chung, hình
thức, chưa đi sâu vào chi tiết; đặc biệt,
những tác động xã hội của đô thị trong quá
trình phát triển chưa được quan tâm đúng
mức và chưa làm rõ được trách nhiệm của cơ
quan, cá nhân trong việc quy hoạch và phát
triển đô thị nhất là những vấn đề về môi
trường, dân số, việc làm…
(3)

ĐBSCL là vựa lúa lớn nhất nước nhưng
việc quản lí và quy hoạch sử dụng đất nông
nghiệp phục vụ nhu cầu phát triển đô thị
chưa được hiệu quả, gây lãng phí lớn. Đất
nông nghiệp được quy hoạch phục vụ cho
mục đích phát triển kinh tế, phát triển đô thị
là nhu cầu khách quan nhưng tính khả thi
của những quy hoạch chưa xứng tầm với đòi
hỏi đó. Cùng với các khu công nghiệp,
những dự án đô thị đang hình thành với tốc
độ chóng mặt làm ảnh hưởng đến hiệu quả
sử dụng đất nông nghiệp của ĐBSCL. Nếu
những dự án này đưa vào sử dụng nhanh
chóng, phục vụ lợi ích thiết thực của nhân
dân thì không luận bàn. Tuy nhiên, phần
nhiều các quy hoạch đang “treo” mà nông
dân thiếu đất nông nghiệp phục vụ sản
xuất.
(4)
Người nông dân một đời gắn bó với
đất nông nghiệp, chỉ vì quy hoạch mà trở
nên trắng tay. Nông dân thất nghiệp ngay
trên mảnh đất nông nghiệp của mình. Người
có thẩm quyền đã phê duyệt những quy
hoạch đó vẫn “bình chân như vại”, trách
nhiệm không được xác định minh bạch. Một
số quy hoạch đã khả thi nhưng hiệu quả cũng
còn nhiều điều cần phải bàn. Nhiều khu đô
thị mới đã hình thành với hệ thống hạ tầng
đồng bộ, hiện đại, góp phần giải quyết

những bức xúc của đô thị hiện nay, nhất là
nhà ở và các dịch vụ đô thị… Nhưng thực tế
phát triển đô thị vẫn còn nhiều bất cập, ảnh
hưởng xấu đến sự phát triển các đô thị nói
riêng, kinh tế-xã hội nói chung. Cùng với
việc lãng phí trong quản lí, sử dụng đất đai
đô thị, tình trạng ô nhiễm môi trường đô thị
cũng chậm được cải thiện.
(5)
Các vấn đề về
nhà ở, hiệu quả sử dụng tiền đền bù do thu
hồi đất chưa cao, việc làm cho người bị thu
hồi đất phục vụ quy hoạch đô thị chưa được
quan tâm…;
(6)
giao thông đô thị đang gây
nhiều bức xúc;
(7)
kiến trúc đô thị còn chắp
vá, thiếu bản sắc
Quá trình đô thị hoá đang diễn ra ngày
càng mạnh mẽ, không chỉ riêng khu vực
ĐBSCL mà trên cả nước. Do vậy, việc pháp
điển hoá những quy định liên quan đến quản
lí, quy hoạch đô thị
(8)
là phù hợp điều kiện
thực tế và nhu cầu pháp lí hiện nay, tạo giềng
mối pháp lí trong việc quản lí và phát triển quy
hoạch đô thị trong thời kì hội nhập, góp phần

phát triển kinh tế bền vững.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số
8
/2009


67

2. Mt s ni dung ch yu ca D
tho Lut quy hoch ụ th
Lut quy hoch ụ th ó c d tho,
tho lun ti kỡ hp th 4 Quc hi khoỏ XII.
D tho Lut quy hoch ụ th gm 7
chng vi 81 iu, nu c thụng qua
(9)
s
tr thnh cụng c hu hiu cỏc c quan
nh nc cú thm quyn nõng cao hiu lc,
hiu qu qun lớ hot ng quy hoch ụ th
hin nay, ng thi hỡnh thnh hnh lang
phỏp lớ cỏc ch th khỏc tham gia vo quy
hoch ụ th c thun li, m bo phỏt
trin ụ th bn vng.
Vi mc tiờu ú, D tho Lut quy hoch
ụ th ó quỏn trit nhng nguyờn tc sau:
Mt l Lut quy hoch ụ th th ch hoỏ
ng li, ch trng, chớnh sỏch ca ng,

lut phỏp ca Nh nc v qun lớ v phỏt
trin ụ th. Quỏn trit Ngh quyt i hi
i biu ton quc ln th IX ca ng:
Phỏt trin mng li ụ th phõn b hp lớ
trờn cỏc vựng. Hin i hoỏ dn cỏc thnh
ph ln, thỳc y quỏ trỡnh ụ th hoỏ nụng
thụn. Khụng tp trung quỏ nhiu c s cụng
nghip v dõn c vo cỏc ụ th ln Tng
cng cụng tỏc quy hoch v qun lớ ụ th,
nõng cao thm m kin trỳc Xõy dng ng
b v tng bc hin i hoỏ h thng kt
cu h tng giao thụng, in lc, thụng tin,
thu li, cp thoỏt nc .
Hai l Lut quy hoch ụ th iu chnh
cỏc vn liờn quan n nhng hot ng
lp, thm nh v phờ duyt quy hoch ụ
th; t chc thc hin quy hoch v qun lớ
phỏt trin ụ th; quyn v ngha v ca t
chc, cỏ nhõn liờn quan ti cỏc hot ng
quy hoch ụ th.
Ba l Lut quy hoch ụ th k tha v
phỏt huy nhng u im, khc phc nhng
tn ti v l bc phỏp in hoỏ h thng
phỏp lut v quy hoch xõy dng phỏt trin
ụ th hin hnh; ng thi b sung cỏc
quy nh iu chnh kp thi cỏc mi
quan h mi phỏt sinh, ỏp ng yờu cu
qun lớ nh nc hin ti v xu th phỏt
trin trong tng lai.
Bn l Lut quy hoch ụ th nõng cao

hiu lc qun lớ nh nc, quy nh rừ trỏch
nhim ca c quan qun lớ nh nc v quy
hoch ụ th, ca t chc v cỏ nhõn tham
gia cỏc hot ng quy hoch ụ th; phõn
nh qun lớ nh nc v qun lớ ca nh u
t; gúp phn thỳc y ci cỏch hnh chớnh
trong qun lớ quy hoch ụ th phự hp vi
tin trỡnh ci cỏch hnh chớnh ca Nh nc
v hi nhp kinh t quc t.
(10)

Theo nhng nguyờn tc trờn, D tho
Lut quy hoch ụ th ó tng bc c th
hoỏ trong ni dung ca cỏc iu lut, va
m bo tớnh k tha nhng cng xõy dng
nhng ni dung mi cho phự hp vi s phỏt
trin ca ụ th trong giai on hin nay v
tng lai. Nhỡn bao quỏt, chc chn sau khi
c thụng qua, nhng quy nh trong D
lut s mang n nhiu thun li trong quỏ
trỡnh qun lớ, quy hoch ụ th.
Trc õy nhng quy nh ca phỏp lut
liờn quan n lnh vc ny c quy nh ri
rỏc trong nhiu loi vn bn phỏp lớ khỏc
nhau, d dn n chng chộo, trựng lp.
Hot ng quy hoch v qun lớ quy hoch
ụ th s c quy nh tp trung trong vn
bn quy phm phỏp lut cú giỏ tr phỏp lớ cao
(lut) nhm m bo tớnh kh thi cao nht.

nghiên cứu - trao đổi

68

tạp chí luật học số
8
/2009


Ngoi ra, D lut xỏc nh c th c
quan cú trỏch nhim trong vic qun lớ, lp
v phờ duyt quy hoch ụ th. C quan ú
s chu trỏch nhim chớnh trong lp v phờ
duyt quy hoch ụ th, chu trỏch nhim
phi hp vi cỏc c quan cú liờn quan trong
vic gii quyt nhng tỏc ng xó hi liờn
quan n s phỏt trin ca ụ th nh nh
hng gii quyt vic lm, di dõn c hc tp
trung thnh th, bo v mụi trng C
quan ú tr thnh u mi trong vic xem
xột, phờ duyt quy hoch ụ th.
D tho cũn quy nh trỡnh t c th v
vic lp, thm nh v phờ duyt quy hoch
ụ th, to tớnh ng b v m ra hng phỏt
trin ụ th trong tng lai. Xõy dng mụ
hỡnh kin trỳc s trng l tham mu chớnh
v chuyờn mụn cho u ban nhõn dõn cp cú
thm quyn nh hng quy hoch ụ th ti
cỏc thnh ph trc thuc trung ng v mt

s thnh ph cú tớnh cht c thự khỏc. Quy
trỡnh s to thnh c ch ng b trong vic
xõy dng, duyt quy hoch ụ th.
3. Mt s gúp ý cho D tho Lut quy
hoch ụ th
D lut sp ban hnh ó th hin khỏ y
v trớ, vai trũ i vi vic gii quyt cỏc
tỏc ng xó hi n ụ th nhng cha quan
tõm ỳng mc. Do ú, D lut thc s
quan tõm n nhng tỏc ng xó hi ca ụ
th, theo chỳng tụi, D lut cn phi búc tỏch
mt s ni dung nh:
D lut phi lm rừ trỏch nhim ca c
quan, cỏ nhõn cú thm quyn trong vic
thm nh, duyt nhim v v ỏn quy
hoch ụ th. Nu quy nh ca phỏp lut
khụng xỏc nh trỏch nhim cỏ nhõn v c
ch c th xem xột trỏch nhim s dn n
h qu nghiờm trng, tiờu tn rt nhiu ti
lc, vt lc nhm chnh trang nhng quy
hoch khụng m bo tớnh khoa hc.
Cỏc c quan cú liờn quan phi hp vi
c quan cú thm quyn trong phờ duyt
nhim v v ỏn quy hoch phi cú trỏch
nhim phi hp nh hng gii quyt cỏc
tỏc ng xó hi. H phi thc hin quyn v
trỏch nhim phỏp lut quy nh vỡ li ớch
chung ca cng ng. Phi xõy dng c ch,
phi lm rừ nu h khụng phi hp thỡ ngi
ng u c quan ú phi chu nhng hu

qu phỏp lớ bt li nh th no. Ngc li,
cng phi nờu rừ trỏch nhim ca c quan
ch trỡ trong phờ duyt quy hoch ụ th. H
phi cú nhim v v trỏch nhim xem xột
cỏc ý kin phi hp khỏch quan, khụng c
chiu l, qua loa cho th tc. Bi vỡ gii
quyt tt mt xó hi chớnh l s thnh cụng
ca quy hoch ụ th.
Lut quy hoch ụ th khụng ch quan
tõm n m quan kin trỳc m cn quan tõm
ton din n ụ th núi chung nh: cỏc yu
t liờn quan n s dng t, yu t v mụi
trng, kh nng cha ng dõn s tng c
hc khi ụ th phỏt trin, vic lm v cỏc
hot ng vn hoỏ ca th dõn cng phi
quan tõm
Lp quy hoch chnh trang ụ th c
hoc kin thit ụ th mi nu ch quan tõm
n m quan kin trỳc ụ th thỡ cha m
cũn phi quan tõm n cỏc tiờu chun khỏc
cú liờn quan. M quan kin trỳc ụ th rt
cn thit nhng cỏc nhõn t xó hi li gi
vai trũ quyt nh tng lai phỏt trin bn
vng ca ụ th.


nghiên cứu - trao đổi
tạp chí luật học số
8
/2009

69

ng thi, cỏc ngnh lut cú liờn quan
n quy hoch ụ th nh mụi trng, qun
lớ s dng t, qun lớ v nh hng s
dng ngun lao ng, xõy dng phi xõy
dng h thng ch tiờu, tiờu chun cú tớnh
(Xem tip trang 57)

(1).Xem: T trỡnh ca Chớnh ph s 138/TTr-CP ngy
26/9/2008 v d ỏn lut quy hoch ụ th.
(2).Ngun: />ews&catid=77&p=&id=25280
(3). Mc 3 iu 42, Mc 2 Chng II Lut t ai
nm 2003; Mc 1 iu 13, Mc 3 Chng II Lut
xõy dng nm 2004; Chng VI Lut bo v mụi
trng nm 2005; Quy chun k thut quc gia v quy
hoch xõy dng ban hnh kốm theo Quyt nh ca
B xõy dng s 04/2008/Q-BXD ngy 3/4/2008.
(4). Thnh ph Cn Th l in hỡnh ca phong tro
ụ th hoỏ gõy lóng phớ t nụng nghip rt ln. T
khi tr thnh thnh ph trc thuc trung ng, lónh
o thnh ph Cn Th ó phờ duyt hng lot d ỏn
khu ụ th nhng ni trc õy l vựng chuyờn canh
sn xut lỳa. Ch riờng khu ụ th Nam sụng Cn Th,
ó cú 2000 ha t nụng nghip b quy hoch v hn
1000 ha ó c giao t cho cỏc ch u t. Giao t
trn lan ó gõy xỏo trn rt ln n i sng ca nụng
dõn. Ngi dõn xụ b rung vn bỏn t. Mt s

doanh nghip ng kớ xớ ch nhng khụng trin
khai d ỏn lm cho din tớch b thu hi b hoang
nhiu nm. Ngun:
preview.asp?id=BT1170849067
Thnh ph C Mau cú 17 khu dõn c, khu tỏi nh
c v cỏc khu ụ th mi ó v ang c quy hoch
trờn tng din tớch khong 979 ha. Ngun: http://www.
sggp.org.vn/phongsudieutra/2008/5/152985/
Ti An Giang, n nm 2006, trờn a bn tnh
bao gm thnh ph Long Xuyờn v cỏc huyn th ó
cú 3.450 ha t ụ th hoỏ, dõn s chim hn 610.000
ngi. Hin nay phn ln cỏc d ỏn khu ụ th An
Giang cỏc nh u t vn chm tin do khú khn
t ti chớnh th trng bt ng sn.
Huyn Bỡnh Minh, tnh Vnh Long cú t trong
vựng ụ th hoỏ l 112 ha, n nm 2010 ụ th hoỏ

lờn 410 ha, n nm 2020 l 680 ha.Tuy nhiờn, gn
10 nm Bỡnh Minh hụ ho ụ th hoỏ, vic kờu gi
u t din ra chm chp, tt c cỏc khu quy hoch ụ
th hoỏ vn nm im. Ngun: tnamnet.
vn/xahoi/2008/05/784089/
(5). Ton vựng BSCL cú 3,3 triu dõn sng cỏc ụ
th ó thi ra mụi trng 102 triu một khi nc
thi/nm, cht thi rn trờn 600.000 tn/nm (u
cha qua x lớ). Cng vi khúi bi, ting n t nhng
c s cụng nghip gúp phn lm cho tỡnh trng ụ
nhim mụi trng ti cỏc ụ th thờm nghiờm trng.
S liu quan trc mụi trng nc trờn sụng rch gn
cỏc ụ th vựng BSCL nh An Giang, Vnh Long, Cn

Th, Long An, Hu Giang, C Mau cho thy hm
lng cỏc cht BOD, SS, N-NH3, amoniac, coliforms
u cao hn tiờu chun cho phộp. Nhng cỏc a phng
cha cú phng ỏn bo v mụi trng tng xng.
Ngun: />/165067/
(6). 70% tin n bự s dng khụng hiu qu, riờng ti
Long An, ch 29% h dõn dựng tin c n bự vo
mc tiờu sn xut. 20% h dõn c kho sỏt cú cuc
sng khú khn hn trc khi b gii to, 2,15% h xõy
nh trờn nn tỏi nh c, s cũn li bỏn, mua nn khỏc
hoc tr. i sng ngi dõn ti ch sau khi phỏt
trin cỏc khu ụ th cha c quan tõm, t nn xó hi
xut hin nhiu, tỡnh hỡnh an ninh cng tr nờn phc
tp, gii quyt vic lm cho i ng nụng dõn khụng cú
vic lm cha thc s hiu qu mc dự theo Quyt
nh ca Th tng Chớnh ph s 81/2005/Q-TTg cú
h tr nhng cha phự hp. Ngun: 247.
com/70_su_dung_tien_den_bu_dat_khong_hieu_qua-
16-12498.html,
view.aspx?news_id=235846
(7). Theo s liu thng kờ, ti cỏc ụ th ln, cỏc ch
tiờu v h tng giao thụng cng rt thp, ch ỏp ng
c khong 35 - 40% so vi nhu cu cn thit. Ngun:
/>Cai-gia-cua-su-voi-va/2008/11/259528.vip
(8). ó cú D tho Lut quy hoch ụ th v ang ly ý
kin úng gúp.
(9). S c thụng qua ti kỡ hp th 5 Quc hi khoỏ XII.
(10).Xem: T trỡnh ca Chớnh ph s 138/TTr-CP ngy
26/9/2008 v d ỏn Lut quy hoch ụ th.