khảo sát đặc điểm nông học và năng suất của 7 giống lúa thuần trong vụ đông xuân 2008 – 2009 tại xã đại hải, huyện kế sách tỉnh sóc trăng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
* * * * *  * * * * *









KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP





KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM NÔNG HỌC VÀ NĂNG SUẤT CỦA 7
GIỐNG LÚA THUẦN TRONG VỤ ĐÔNG XUÂN 2008 – 2009
TẠI XÃ ĐẠI HẢI, HUYỆN KẾ SÁCH
TỈNH SÓC TRĂNG

Họ và tên sinh viên: VŨ THỊ THU THUỶ
Ngành: NÔNG HỌC
Niên Khoá: 2004 - 2009











Tháng 5/2009

KHẢO SÁT ĐẶC ĐIỂM NÔNG HỌC VÀ NĂNG SUẤT CỦA 7
GIỐNG LÚA THUÂN TRONG VỤ ĐÔNG XUÂN 2008 – 2009
TẠI XÃ ĐẠI HẢI, HUYỆN KẾ SÁCH
TỈNH SÓC TRĂNG




Tác giả



VŨ THỊ THU THUỶ

(Khóa luận được đệ trình để đáp ứng yêu cầu cấp bằng Kỹ sư ngành Nông học)





Giáo viên hướng dẫn
ThS. Nguyễn Châu Niên








Tháng 5 năm 2009

ii

LỜI CẢM ƠN


Chân thành biết ơn

Thầy Nguyễn Châu Niên Trường Đại Học Nông Lâm Thành Phố Hồ Chí Minh đã

tận tình hướng dẫn trong quá trình thực tập để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.
Ban Giám Hiệu Trường Đại Học Nông Lâm, Ban chủ nhiệm khoa Nông Học
cùng toàn thể quý thầy cô trong khoa Nông Học đã tận tình giảng dạy và truyền đạt
cho tôi những kiến thức trong suốt thời gian học tập tại trường.
Lời cảm ơn chân thành xin được gởi
đến Trung tâm giống cây trồng Long Phú,
Trung tâm khí tượng thủy văn tỉnh Sóc Trăng, đã giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện
khóa luận này.
Toàn thể gia đình và các bạn cùng lớp đã động viên giúp đỡ tôi trong suốt thời
gian tôi học tập tại trường và thời gian thực hiện khóa luận tốt nghiệp.

Sinh viên
Vũ Thị Thu Thủy










iii


TÓM TẮT

Đề tài nghiên cứu “Khảo sát đặc điểm nông học và năng suất của 7 giống lúa thuần
trong vụ Đông Xuân 2008 – 2009 tại xã Đại Hải, huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng”, thời gian

thực hiện từ tháng 1 đến tháng 4/2009, Thí nghiệm bố trí theo kiểu khối đầy đủ ngẫu
nhiên một yếu tố với ba lần lặp lại và 7 nghiệm thức là 7 giống lúa.
Kết quả thu được: Qua quá trình thí nghiệm chúng tôi được k
ết luận như sau: Các
giống có chiều cao trung bình từ 103 đến 117, có bộ lá thẳng đứng, dạng hình đẹp, OM 5629,
OM 4944, OM 2717, OM 5976 cứng cây, ít đổ ngã, trong khi 3 giống MTL 588, MTL 575,
OM 5976 có tính đổ ngã ở cấp 3. Độ hở cổ bông tốt không bị nghẹn đòng, chiều dài bông khá
và có độ đóng hạt tốt, tất cả các giống có khả năng đẻ nhánh khá.
Thời gian sinh trưởng các giống trung bình, thích hợp cho sản xuất thâm canh.
Riêng các giống có thời gian sinh trưởng ngắn ngày (95 ngày) là giống MTL 588, MTL
575, OM 5976, thích h
ợp trong việc tăng vụ. Các giống còn lại có thời gian sinh trưởng
100 đến 103 ngày.
Hầu hết các giống kháng bệnh đạo ôn, nhưng lại nhiễm bệnh đốm nâu từ cấp 3 đến
cấp 5, trong đó có 2 giống nhiễm đốm nâu cấp 5 là MTL 588, MTL 575. Đối với rầy nâu các
giống đều có tính chống chịu khá nên đều kháng với rầy nâu cấp 1. Còn đối với dòi đục ngọn
các giống có tính chống chịu ở cấp 3 nên h
ơi kháng, riêng giống OM 5629 bị nhiễm ở cấp 5.
Các giống thí nghiệm có hạt dài, màu hạt trong suốt, không bạc bụng đáp ứng yêu
cầu xuất khẩu.
Ba giống có năng suất cao và có triển vọng gồm OM 4944 (6,97 tấn/ha), OM 5976
(6,45 tấn/ha), OM 5629 (6,20 tấn/ha) có thể đưa vào sản xuất đại trà tại địa phương.







iv

MỤC LỤC




LỜI CẢM ƠN ii
TÓM TẮT iii
DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT vi
DANH SÁCH CÁC BẢNG vii
DANH SÁCH CÁC HÌNH viii
Chương 1 GIỚI THIỆU 1
1.1 Đặt vấn đề 1
1.2 Mục tiêu và yêu cầu 2
1.2.1 Mục tiêu 2
1.2.2 Yêu cầu 2
Chương 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1 Nguồn gốc và sơ lược lịch sử phát triển cây lúa 3
2.2 Phân loại 4
2.3 Tình hình nghiên cứu và sản xuất lúa trên thế giới 4
2.3.1 Tình hình nghiên cứu 4
2.3.2 Tình hình sản xu
ất 7
2.4 Tình hình nghiên cứu và sản xuất lúa trong nước và tại địa phương 8
2.4.1 Tình hình nghiên cứu 8
2.4.2 Tình hình sản xuất 9
2.4.3 Tình hình sản suất tại địa phương 11
Chương 3

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 13
3.1 Thời gian, địa điểm và điều kiện thời tiết khu vực thí nghiệm 13
3.1.1 Thời gian và địa điểm 13
3.1.2 Điều kiện thời tiết khu vực thí nghiệm 13
3.2 Vật liệu thí nghiệm 13
3.3 Phương pháp nghiên cứu 14
3.3.1 Bố trí thí nghiệm 14
3.3.2 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi 15

v
3.4 Quy trình kỹ thuật 18
3.4.1 Phương thức canh tác 18
3.4.2 Phân bón 19
3.5 Phương pháp xử lý số liệu 19
Chương 4
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 20
4.1 Đặc trưng và hình thái của các giống lúa thí nghiệm 20
4.1.1 Thân lúa 20
4.1.2 Lá đòng 21
4.1.3 Bông lúa 21
4.2 Các chỉ tiêu nông học 21
4.2.1 Các thời kỳ sinh trưởng và phát dục 22
4.2.2 Động thái tăng trưởng chiều cao và tốc độ tăng trưởng chiều cao 22
4.2.3 Động thái đẻ nhánh và tốc độ đẻ nhánh 25
4.3 Tính chống chịu sâu bệnh của các giống lúa thí nghiệm 29
4.4 Năng suất và các yếu tố cấu thành năng su
ất 30
4.4.1 Số bông/m
2
30

4.4.2 Tổng số hạt trên bông 31
4.4.3 Số hạt chắc/bông 31
4.4.4 Trọng lượng 1000 hạt 31
4.4.5 Tỷ lệ lép (%) 32
4.4.6 Năng suất lý thuyết 32
4.4.7 Năng suất thực tế 32
4.4.8 Hình dạng hạt gạo của các giống thí nghiệm 33
Chương 5 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 35
5.1 Kết luận 35
5.2 Đề nghị 35
TÀI LIỆU THAM KHẢO 37
PHỤ LỤC 38

vi



DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT

CCC : Chiều cao cây
CH : Chịu hạn
ĐC : Đối chứng
HK : Hơi kháng
HN : Hơi nhiễm
IRRI : Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế (International Rice Research Institute)
KRN : Kháng rầy nâu
KSB : Kháng sâu bệnh
LC : Lúa cạn
MTL : Miền Tây Lúa
NSC : Ngày sau cấy

NSLT : Năng suất lý thuyết
NSTT : Năng suất thực tế
OM : Ô Môn
OMCS : Ô Môn cực sớm
PGMS : Bất dục đực nhạy cảm với thời gian chiếu sáng (Photoperiod sensitive genic male sterile)
ST1 : Sóc Trăng 1
TGMS
: Bất dục đực do nhạy cảm với nhiệt độ (Thermo genic male sterile)
TGST : Thời gian sinh trưởng
TNĐB : Tài nguyên đột biến


vii


DANH SÁCH CÁC BẢNG




Bảng 2.1. Tình hình sản xuất lúa năm 2008 tại huyện Kế Sách 11

Bảng 3.1. Điều kiện thời tiết trong thời gian thí nghiệm 13
Bảng 3.2. Đặc tính của 7 giống lúa tham gia thí nghiệm 14
Bảng 4.1. Đặc trưng về hình thái của các giống lúa tham gia thí nghiệm 20
Bảng 4.2. Thời kỳ sinh trưởng và phát dục của của các giống lúa 22
Bảng 4.3. Động thái tăng trưởng chiều cao cây (cm) 23
Bảng 4.4. Tốc độ tăng trưởng chiều cao (cm/cây/ngày) 24
Bảng 4.5. Động thái đẻ nhánh của các giống (Nhánh/bụi) 26
Bảng 4.6. Tốc độ đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm 27

Bảng 4.7. Khả năng đẻ nhánh và tỷ lệ nhánh hữu hiệu 28
Bảng 4.8. Tính chống chịu sâu bệnh của các giống lúa thí nghiệm 29
Bảng 4.9. Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất 30
Bảng 4.10. Hình dạng hạt gạo của các giống lúa 33





viii


DANH SÁCH CÁC HÌNH





Biểu đồ 4.1. Động thái tăng trưởng chiều cao cây (cm) 24
Biểu đồ 4.2. Tốc độ tăng trưởng chiều cao 25
Biểu đồ 4.3. Động thái đẻ nhánh của các giống 27
Biểu đồ 4.4. Tốc độ đẻ nhánh của các giống lúa thí nghiệm 28
Biểu đồ 4.5. Năng suất lý thuyết và thực tế của các giống thí nghiệm 33
Hình 1. Giống MTL 588 38
Hình 2. Giống MTL 575 39
Hình 3. Giống OM 6064 40
Hình 4. Giống OM 5976 40
Hình 5. Giống OM 5629 41
Hình 6. Giống OM 4944 43
Hình 7. Giống OM 2717 44

1




Chương 1

GIỚI THIỆU

1.1 Đặt vấn đề
Cây lúa (oryza sativa) là cây lương thực quan trọng, cung cấp nguồn thực phẩm
chính cho khoảng 65% dân số thế giới. Trong đó, hơn 90% sản lượng lúa được tiêu thụ
tại Châu Á. Trong những thập niên cuối thế kỷ XX, sự gia tăng đáng kể về sản lượng
lúa đã được ghi nhận tại nhiều nước đang phát triển. Cuộc cách mạng xanh trong nông
nghiệp năm 1960 đã m
ở ra sự phát triển lớn mạnh của khoa học chọn giống và sự ứng
dụng các thành tựu khoa học kĩ thuật vào sản xuất nông nghiệp góp phần làm tăng
năng suất giống cây trồng.
Ở nước ta nghề trồng lúa nước đã có từ rất lâu và năng suất lúa ngày càng tăng
một phần là do sự góp phần quan trọng của công tác chọn giống lúa, bằng phương
pháp cổ truyền, chọ
n lọc theo kiểu phả hệ, lai hữu tính, ứng dụng công nghệ sinh học
như tạo biến dị, nuôi cấy mô, biến đổi gen. Nhờ chính sách đổi mới và khoa học kỹ

thuật trong công tác lai tạo, chọn lọc giống lúa ở các viện, trường, trung tâm và cá
nhân trong cả nước, qua nhiều năm đã tạo ra rất nhiều giống lúa có năng suất cao, ngắn
ngày thích hợp với điều kiện khí hậu, đất
đai ở từng địa phương.
Ngày nay, khi nước ta chuyển sang giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá cùng
với sự đô thị hoá, thì diện tích lúa bị giảm xuống. Do đó đòi hỏi phải thâm canh tăng
vụ, giống lúa ngắn ngày, tăng năng suất, kháng nhiều sâu bệnh hại, phẩm chất tốt,
thích nghi với điều kiện sinh thái khác nhau, để đáp ứng nhu cầu gạo có chất lượng tố
t
phục vụ cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Đồng Bằng Sông Cửu Long là vựa lúa gạo của cả nước, lượng gạo xuất khẩu hàng
năm của nước ta được sản xuất tại đây. Sóc Trăng là 1 trong 6 tỉnh sản xuất lúa trọng điểm
của vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long có sản lượng lúa trên 1,5 triệu tấn. Trung tâm giống

2
thuộc huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng là nơi khảo nghiệm, nhân giống và cung ứng các
giống thuần cho 12 xã và 1 huyện, hàng năm rất nhiều giống lúa được các viện trường tạo
ra được đưa về khảo nghiệm tại trung tâm giống của huyện.
Đối với người nông dân, việc chọn giống để sản xuất phụ thuộc nhiều vào việc
khuyến cáo của cán bộ địa phương. Vì vậ
y việc xác định các giống thích hợp với địa
phương rất quan trọng nhằm khuyến cáo cho nông dân sử dụng đúng giống, đúng vụ, áp
dụng đúng biện pháp kỹ thuật. Đề tài: “Khảo sát đặc điểm nông học và năng suất của 7
giống lúa thuần trong vụ Đông Xuân 2008 – 2009 tại xã Đại Hải, huỵên Kế Sách, tỉnh Sóc
Trăng” được thực hiện nhằm xác định các giống lúa thu
ần tốt, năng suất cao, phù hợp điều
kiện canh tác của địa phương để bổ sung vào cơ cấu giống của xã, huyện.
1.2 Mục tiêu và yêu cầu
1.2.1 Mục tiêu
Tìm ra những giống lúa thuần tốt nhất, năng suất cao, thời gian sinh trưởng

ngắn, phẩm chất tốt thích hợp với điều kiện sinh thái ở địa phương. Nhằm khuyến cáo
các giống mới cho sản xuấ
t lúa, thay thế giống cũ bị nhiễm bệnh làm tăng hiệu quả
kinh tế, tăng năng suất cho người dân trồng lúa.
1.2.2 Yêu cầu
Theo dõi đặc trưng về hình thái, các chỉ tiêu nông học, năng suất các giống lúa
và đánh giá khả năng bị sâu bệnh hại, đánh giá phẩm chất, ưu khuyết điểm của từng
giống nhằm xác định giống thích nghi với địa phương, có triển vọ
ng cho năng suất cao,
phẩm chất tốt để đưa vào sản xuất.






3


Chương 2

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1 Nguồn gốc và sơ lược lịch sử phát triển cây lúa
Cây lúa có nguồn gốc lịch sử rất lâu đời (cách đây khoảng 8000 năm) trải dài từ
phía Nam Trung Quốc đến Đông Bắc Ấn Độ.
Hiện nay, đa số các tài liệu nghiên cứu về lúa của thế giới đều thống nhất là
nguồn của cây lúa trồng hiện nay là ở Đông Nam Á, cơ sở của ý kiến này là:
- Diệ
n tích lúa trồng của thế giới chủ yếu tập trung ở Đông Nam Á.

- Khí hậu Đông Nam Á nóng ẩm, mưa nhiều, ánh sáng mạnh thích hợp cho cây
lúa sinh trưởng phát triển.
- Có nhiều giống lúa dại là tổ tiên của giống lúa trồng hiện nay đang có mặt ở
nước Đông Nam Á.
- Các tài liệu lịch sử, di tích khảo cổ học đều có nói về nghề trồng lúa đã xuất hiện
ở các nước Đông Nam Á như
ở Trung Quốc, (cây lúa được canh tác từ 2800 năm trước
công nguyên), ở Ấn Độ nghề trồng lúa có từ 1000 năm trước công nguyên và sau đó lan
sang Ai Cập, Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ.
- Về phương diện thực vật học, lúa được trồng hiện nay là do lúa dại qua quá
trình chọn lọc tự nhiên, chọn lọc nhân tạo mà hình thành. Lúa dại hiện nay còn giữ một
số đặc tính sinh trưởng tự nhiên trong các vùng đầm lầy, có thân mọc xoè, phân hoá
phát dục hoa không hoàn toàn, kết hạt ít và d
ễ bị rụng hạt, hạt nhỏ, có râu, bông xoè.
Cây lúa đã được thuần hoá từ các loài hoang dại, bán hoang dại, dị hợp tử và từ
những dòng biến dị. Quá trình thần hoá cũng là quá trình của sự lai tạp tự nhiên, đột
biến gen do môi trường và sự chọn lọc của con người qua hàng nghìn năm.Theo tài
liệu của Trần Văn Đạt (2002) cho biết: Tổ tiên lúa trồng ở Châu Á (Oryza sativa) đã
xuất hiện thời k
ỳ đồ đá mới, cách đây 10-15 nghìn năm từ vùng núi phía Nam của dãy
Hyrmalaya (Ấn Độ) và miền Nam Đông Nam Á.

4
2.2 Phân loại
Lúa thuộc họ Gramineae, chi Oryza, loài Oryza sativa. Có hơn 28 loài hoang
dại đã được định danh, có số nhiễm sắc thể 2n = 2x = 24. Năm 1963, các nhà di truyền
học đã công nhận còn 20 loài, trong có loài Oryza sativa là lúa trồng Châu Á và Oryza
glaberrima là lúa trồng Châu Phi, còn lại là lúa hoang dại, phổ biến nhất là loài Oryza
sativa còn Oryza glaberrima chỉ chiếm diện tích nhỏ ở Tây Phi.
2.3 Tình hình nghiên cứu và sản xuất lúa trên thế giới

2.3.1 Tình hình nghiên cứu
Trên thế giới, lúa là cây lương thực được tr
ồng phân bố rộng khắp từ 30˚ Nam
vĩ tuyến đến 40˚ Bắc vĩ tuyến. Ở phía Bắc Trung Quốc lúa được trồng ở vĩ độ 53˚ Bắc,
Ở Châu Úc ở vĩ độ 35˚ Nam. Diện tích trồng lúa trên thế giới tuy lớn nhưng phấn bố
không đều, khoảng 91% diện tích được trồng chủ yếu ở Châu Á, còn khoảng 9% là
được phấn bố ở các Châu như
Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Đại Dương. Do các
Châu nay trồng chủ yếu là lúa mì.
Một đặc tính quan trọng nhất được các nhà khoa học trên thế giới quan tâm, cải
tiến tiềm năng về năng suất. Vì thế, viện lúa gạo quốc tế IRRI đã lai tạo và phát triển
thành công một số giống lúa chín sớm có năng suất cao, kháng với nhiều loại sâu bệnh
và cải tiến phẩm chất hạt để đáp ứng yêu cầ
u thương phẩm cho nhiều quốc gia. Những
cố gắng của các nhà khoa học trên thế giới cũng đã làm ra những giống lúa có thời
gian sinh trưởng ngắn, giúp nông dân có điều kiện thâm canh tăng vụ trong năm.
Chương trình cải tiến giống lúa của thế giới cho vùng thâm canh có nước tưới gồm 3
giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Phát triển những giống thấp cây, phản ứng tốt với đạm, có thân
c
ứng đẻ nhánh cao, lá xanh đậm như giống IR 8 có thời gian sinh trưởng 130 ngày, sản
lượng chất khô cao, chỉ số thu hoạch cao (0.5 trong khi đó giống cũ là 0.30 – 0,35), có
khả năng tăng năng suất 8 – 9 tấn/ha dưới điều kiện thâm canh.
- Giai đoạn 2: Kết hợp nhiều gen kháng với nhiều loại sâu bệnh vào trong vật liệu
có dạng cây cải tiến như giống IR 26, IR 42 có năng suất cao và ổn định vào thập niên 70.
- Giai
đoạn 3: Kết hợp những giống chín sớm với dạng cây thấp và kháng với
nhiều loại sâu bệnh vào trong giống có dạng cây cải tiến như IR 36 và IR 50, nhưng

5

giống có thời gian sinh trưởng ngắn, có chỉ số thu hoạch cao, nhờ vậy chúng có năng
suất cao.
Hiện có hai yêu cầu chính đối với các nhà lai tạo giống lúa cho vùng thâm canh:
- Vượt quá ngưỡng năng suất mà IR 8 đã đạt được.
- Kết hợp nhiều gen khác nhau, kháng được nhiều sâu bệnh chính, để đảm bảo
sự ổn định về năng suất.
Những phương tiện đã giúp IRRI thành công trong những năm gần đây
đưa ra
nhiều giống tốt là: chọn lọc gia phả (lai đơn, lai ba, lai kép), chọn lọc trồng dồn với sự
hỗ trợ của kỹ thuật RGA (Rapid Generation Advance), khảo nghiệm trên diện rộng
(quy mô quốc tế). Bên cạnh đó là tạo nền móng cho cơ sở nghiên cứu lúa ưu thế lai,
nghiên cứu dạng hình cây lúa mới (super rice) và lúa chuyển nạp gen (transgenic rice).
IRRI đặc biệt nhấn mạnh những giống lúa có thể kháng được nhiều
đối tượng sâu bệnh
hại cùng một lúc. Một trong những giống lúa thành công theo hướng đó IR 36, IR 64,
IR 72. Bên cạnh đó IRRI cũng thực hiện những công nghệ mới để tạo giống như sử
dụng kỹ thuật nuôi cấy mô, cứu phôi và dung nạp tế bào trần và không ngừng hoàn
thiện kỹ thuật lai tạo cổ truyền. Nuôi cấy túi phấn có hiệu quả thấp đối với tổ hợp
Indica/Indica. IRRI đã kh
ắc phục nhược điểm này bằng cách áp dụng xử lý phóng xạ
gamma trên giống Basmati 370, để tăng hiệu quả tái sinh cây trên con lai đơn bội kép.
Phương pháp đột biến cũng được nhiều nhà khoa học trên thế giới ứng dụng và
đã tạo nhiều giống lúa đột biến có giá trị, gây ra đột biến về năng suất, chín sớm, phẩm
chất, kiểu hình.
Ngoài việc tạo giống lúa bằng các phương pháp hiệ
n đại như trên, các nhà khoa
học trên thế giới còn cải tiến giống lúa bằng phương pháp lai xa giữa các dòng trong
nhóm Indica và Japonica của Oryza sativa L. Chúng có khác nhau về hình thái và
thành phần hóa học. Lai tạo giữa các giống trong hai nhóm cho ra cây F1 có tỉ lệ chắc
cao, khả năng thụ phấn tốt và tỉ lệ đậu khá. Một vài giống lai Indica và Japonica có khả

năng thích nghi rộng và kháng bệnh đạo ôn đã được giới thiệu cho nông dân trồng.
Kết quả thí nghiệm cho thấy hai loạ
i hình Indica nhìn chung có trung bình gen
trội cao hơn loại Japonica. Thí nghiệm trên 1.270 dòng của cả nước Châu Á và loại lúa
hoang thông thường, tác giả đã kết luận: có thể dùng isozym để phân biệt giữa hai loại
dạng hình.

6
Đầu thế kỷ XX, một số trại giống lúa đã được thành lập ở Ấn Độ, Trung Quốc,
Nhật Bản, công tác chọn dòng thuần chiếm ưu thế cho đến năm 1950.
Trong suốt thập niên 50 – 60, các nhà khoa học Trung Quốc đã cố gắng tăng
năng suất lúa, đã cải tiến dạng hình và khai thác hiện tượng tính trội trong lúa ưu thế
lai F1. Lúa lai F1 có năng suất 8 – 9 tấn/ha trên diện rộng. Khai thác ưu th
ế lai giữa
Indica và Japonica sẽ đạt được mục đích kết hợp mật độ khí khổng trong Indica với
dạng hình cứng cây, khối lượng lá và hàm lượng diệp lục trên đơn vị diện tích lá tăng
khả năng đồng hóa đạm trong dạng hình Japonica. Kết hợp được những đặc tính này là
ưu thế cho cây trồng tăng hiệu suất quang hợp của lá và tăng năng suất sinh vật học.
Hơn 30 nă
m nghiên cứu lai tạo giữa hai loại hình Indica và Japonica. Trường Đại học
Triết Giang Trung Quốc đã thu kết quả trong việc tạo giống lúa đạt năng suất cao hơn
10 tấn/ha. Indica và Japonica đã được phân biệt dựa vào gen tùy đặc tính của mỗi loại.
Các giống lúa mới có đặc tính hình thái, sinh lý như: lá thẳng đứng, thân thấp,
phản ứng với phân đạm cao, không đổ ngã, số hạt chắc trên đơn vị diện tích cao, hiệu
su
ất quang hợp cao, chỉ số lá thích hợp nhất, chỉ số thu hoạch cao, thời gian sinh trưởng
thích hợp cho các vùng khác nhau. Những tính trạng quyết định đến năng suất cao như:
kháng đổ ngã, chín sớm, chống chịu sâu bệnh. Tạo khả năng chống đổ ngã do lai với
dạng hình thấp cây, điều khiển bởi gen nửa lùn sdl. Đặc tính nửa lùn cho giống mới có
năng suất cao hơn 15 – 25%. Hàng loạt quan điểm đượ

c xem xét như: giảm chiều cao
cây, sử dụng giống thấp cây, giống chín sớm sẽ có lợi trong việc phòng chống sâu bệnh
và bố trí tăng vụ.
Năm 1956, phóng thích giống Tai Chung Native 1, là giống lúa lùn đầu tiên nêu
ra quan điểm mới về lúa năng suất cao, đặc tính của lúa lùn ấy không ảnh hưởng đến đặc
tính bông và hạt lúa, giống TN1 kế thừa từ nguồn gen của giống Dee-geo-Woo-gen.
Về thành tựu của cuộc cách mạng xanh thì
Ấn Độ là nước thực hiện thành công
nhất. Từ một nạn đói kinh niên, sản lượng lương thực không vượt quá 20 triệu
tấn/năm, thành một nước không những đủ cung cấp lương thực cho toàn dân mà còn
xuất khẩu với sản lượng lương thực 60 tấn/năm.
Trong thời đại cách mạng xanh trong công nghiệp, các nước trồng lúa trên thế
giới rất quan tâm đến việc chọn lọc, lai tạo, b
ồi dưỡng những giống lúa có tìm năng
cho năng suất cao, ngắn ngày, thân thấp, có bộ lá đứng, chịu phèn, chống đổ ngã. Ở

7
Philippin có giống BPI–76, IR 5, IR 8, R 6, Taya (Ấn Độ), H 5, H 6 (SriLanka),Trung
Quốc có các giống Quảng Trường Lùn, Giang Nam Lùn, Trân Trâu Lùn, thân thấp,
năng suất cao được trồng phổ biến.
Viện lúa CRRI của Ấn Độ được thành lập 1940, IRRI của quốc tế thành lập
1960 đã có những đóng góp cho cuộc cách mạng xanh với giống lùn IR 8 giống cho
năng suất cao, chống chịu phèn, bông to, hạt nặng.
Năm 1970, việc phát triển giống lúa lai F1 là một dấu ấn trong lịch sử c
ủa khoa
học chọn giống bởi việc sử dụng rộng rãi PGMS, TGMS trong sản xuất hạt giống lai
và năng suất cao thuyết phục của giống lai F1. Trung Quốc là nước đi đầu trong sản
xuất lúa lai F1, Trung Quốc đã đưa diện tích, năng suất lúa lai tăng nhanh, với diện tích
1994 là 60.000 ha đến năm 1995 là 75.000 ha và năm 1996 lên 200.000 ha, riêng về
năng suất của một số giống đã từ 10 - 14 tấn/ha. Ở

Texas (Mỹ) người ta đã công bố tìm
được giống lúa lai có năng suất 13,8 tấn/ha. Còn ở Ai Cập hai tổ hợp lúa lai SK2034H
và SK2046H có năng suất bình quân đạt 10,6 tấn/ha và 11,5 tấn/ha, cao nhất 14,3
tấn/ha. Để đạt được mục tiêu khai thác năng suất cao hơn ngưỡng tối đa, hiện nay nhà
chọn giống lúa đã tập trung giải quyết theo hai hướng sau:
+ Một là giải quyết dạng hình lúa
+ Hai là khai thác tính chất ưu thế con lai F1. Xu hướng này rất thành công tạ
i
Trung Quốc (Bùi Chí Bửu và Nguyễn Thị Lang, 1995).
2.3.2 Tình hình sản xuất
Tình hình xuất khẩu gạo của các nước (1989 - 1994) có thể xếp theo thứ tự: Thái
Lan, Mỹ, Việt Nam, Pakixtan, Trung Quốc, Ấn Độ. Đến 1995 - 1996 Ấn Độ lên ngôi và
trật tự mới là Thái Lan, Việt Nam, Ấn Độ, Mỹ, Pakixtan. Tuy nhiên, FAO dự báo xuất
khẩu gạo Việt Nam năm 2003 sẽ đạt từ 4 - 4,5 triệu tấn so với 3,3 triệu năm 2002. Tính
đến cuối tháng 7 năm 2003 xu
ất khẩu gạo Việt Nam đã tăng 50% so với cùng kỳ năm
trước. Thái Lan năm 2003 xuất 7,5 triệu tấn, tăng 20% so với năm 2002. Ấn Độ năm
2003 xuất khẩu gạo giảm xuống từ 4 triệu tấn xuống còn 3,8 triệu tấn (Báo “sản xuất và
thị trường” số ra ngày 31/10-6/11 năm 2003). Đến năm 2004 sản lượng gạo việt nam
xuất khẩu 4,2 triệu tấn. Năm 2005 xuấ
t khẩu được 4,9 triệu tấn vươn lên đứng hàng thứ
nhất của thế giới, năm 2006 xuất khẩu 5,0 triệu tấn, tính đến tháng 6 năm 2007 sản

8
lượng xuất khẩu gạo của nước ta đạt được 4,5 triệu tấn. (Tạp chí Nông Nghiệp và Phát
Triển Nông Thôn tháng 10/2007).
2.4 Tình hình nghiên cứu và sản xuất lúa trong nước và tại địa phương
2.4.1 Tình hình nghiên cứu
Lúa là cây lương thực quan trọng trên thế giới, đặc biệt là ở các nước Đông
Nam Á, lúa là cây lương thực đứng hàng đầu do có giá trị dinh dưỡng cung cấp năng

lượng cho con người sống và hoạt động. Vì vậy chọn giống lúa cho năng xuất cao và
phẩm chất tốt là điều rất cần thiết.
Công tác chọn tạo giống lúa ở nước ta đã tiến hành từ những năm 1950 nhưng
do điều kiện chiến tranh hai miền Nam Bắc nên việc chọn giống ở hai miền cũng khác
nhau. Ở Miền Bắc đã tạo ra những giống lúa mới bằng con đường lai tạo và nhập nội
còn ở miền Nam ch
ủ yếu bằng con đường nhập nội. Giống lúa lai đầu tiên ra đời là lúa
chiêm 314 do Tiến sĩ Lương Đình Của đưa vào sản xuất năm 1968.
Sau năm 1975 viện lúa Đồng Bằng Sông Cửu Long (ĐBSCL) được thành lập đã
kết hợp với viện nghiên cứu quốc tế IRRI, viện khoa học nông nghiệp Miền Nam
(VKHNNMN) và trường đại học Cần Thơ (ĐHCT) đã tạo ra hàng loạt giống cao sả
n
mới ngắn ngày, năng suất cao, chống chịu tốt như: OM 576, OM 269, OM 1633, OM
850, MTL 119, TNĐB 100, IR 56297, IR 62032, IR 61.
Năm 1978 khi dịch rầy nâu xuất hiện, các giống lúa như: IR 8, TN 23-2, IR 26,
IR 28, nhiễm nặng đã gây thiệt hại lớn, cùng lúc đó cơ quan nghiên cứu đã kịp đưa ra
giống kháng như: NN3A (IR 36), NN4A (IR 48), đến nay đã có nhiều giống đưa ra sản
xuất như: NN6A, NN7A, NN9A, IR6, OM 997-6 (VLĐBSCL).
Trong những năm 1986 – 1990, Viện cây lương thực thực phẩm đ
ã lần lượt cho
ra 6 giống lúa mới đưa vào sản xuất trong nước, 3 giống chịu ngập úng U 17, U 14, C
10 năng suất đạt từ 45 – 55 tạ/ha, 3 giống chịu hạn CH 2, CH 3, CH 13, năng suất đạt
35 – 45 tạ/ha. Cùng thời gian này, Viện khoa học kỹ thuật nông nghiệp Việt Nam đã
đưa ra giống chịu hạn X11.
Từ năm 1996 trường đại học Cần Thơ đã đưa ra nhiều giống lúa có triển vọng
đáp ứng cho sản xuất ở ĐBSCL, các giống ngắn ngày như: MTL 141, MTL 143, MTL
156, MTL 157 và giống trúng mùa như MTL 136 (Võ Tùng Xuân) và đại học Cần Thơ

9
còn chọn lọc tạo ra những giống có chất lượng tốt, chống chịu sâu bệnh khá, gạo có

mùi thơm nhẹ như: MTL 241, MTL 250, MTL 233.
Viện lúa ĐBSCL trong hai năm 1997 – 1998 đã tiến hành khảo nghiệm một số
giống lúa có năng suất cao, ổn định, tính thích nghi rộng như: OMCS 94, OMCS 95,
OMCS 96, IR 42, IR 64, và giống lúa nếp OM 85. Những giống có triển vọng đưa vào
sản xuất như: OM 1490, OM 1308, OM 1314 (Trần Minh Tuấn và ctv, 1998).
Với việc áp dụng phươ
ng pháp đột biến phóng xạ và chọn tạo giống lúa,
VKHNNMN đã phóng thích ra một số giống như: VNĐ95-19, VNĐ95-20, VNĐ 65,
VNĐ 250, VNĐ 98–1, những giống nay góp phần thúc đẩy sản lượng lúa cả nước qua
việc thâm canh, tăng vụ, mở rộng diện tích trên toàn quốc một cách rõ rệt.
2.4.2 Tình hình sản xuất
Như vậy, việc chọn tạo và phổ biến các giống lúa mới cho các vùng thâm canh
đã làm gia tăng đáng kể
năng suất, sản lượng lúa trong những năm gần đây, nhiều
giống đã đạt 4 - 5 tấn/ha/vụ hoặc có thể cao hơn có thể đạt 10 tấn/ha/vụ. Điển hình vào
năm 1997, sản lượng lúa đạt 27,5 triệu tấn và xuất khẩu trên 3,7 triệu tấn gạo, đứng thứ
3 trên thế giới, sau Thái Lan và Mỹ. Năm 1999, sản lượng lúa đạt 31,4 triệu tấn, xuất
khẩu 4,5 triệu t
ấn gạo, đứng thứ 2 trên thế giới chỉ sau Thái Lan. Đến năm 2000, sản
lượng lúa cả năm vẫn đạt 32,7 triệu tấn, tăng 1,31 triệu tấn so với năm 1999. Ngoài ra,
việc đưa giống lúa mới vào sản xuất thì việc đưa lúa lai vào sản xuất ở nước ta cũng
góp phần làm tăng năng suất từ 20 – 25 % (Lê Minh Triết, 2001). Để tiếp thu nhanh
công nghệ lai, mở rộng sản xuất lúa lai thươ
ng phẩm ở Việt Nam, cuối năm 1992
trường Đại Học Nông nghiệp I đã tham gia chương trình nghiên cứu và sản suất lúa lai
của Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn, đã đưa ra 4 tổ hợp lai khảo nghiệm
cấp quốc gia là TH 1, TH 2, TH 3, VL 20. Các tổ hợp này có thời gian sinh trưởng
ngắn, chống chịu sâu bệnh khá, chống đổ ngã tốt, có năng suất khá, chất lượng tốt, hạt
dài, hạt gạo trong tỷ lệ g
ạo nguyên cao, cơm ngon (Nguyễn Thị Trâm, 2001, Báo Nông

Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn, số 9/2001). Với diện tích lúa lai năm 1991 là 100
ha, năm 2001 là 480.000 ha, năng suất bình quân từ khoảng 6 – 6,5 tấn/ha, riêng năm
2001 năng suất đạt 6,2 tấn/ha, sản lượng đạt 600.000 tấn (Bùi Bá Bổng, 2000, Báo
Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn, số 2/2002).

10
Sự gia tăng về diện tích, năng suất và sản lượng lúa gạo tại Việt Nam trong thời
gian qua luôn gắn liền với việc thâm canh và cải tạo đồng ruộng, không ngừng đưa ra
những thành tựu khoa học vào trong thực tiễn sản suất, đặc biệt là ứng dụng công nghệ
sinh học mới kết hợp với các phương pháp chọn giống truyền thống đã đáp ứng được
vi
ệc cải tiến giống cây trồng và tăng sản lượng lương thực – thực phẩm cho nhân dân,
cũng như việc đưa các giống lúa mới có triển vọng vào cơ cấu giống là yêu cầu cấp thiết
hiện nay.
Cùng với xu thế chung trên cả nước, Đồng Bằng Sông Cửu Long là một trong
những vựa lúa lớn, nằm ở hạ lưu sông Mekong, phía Bắc tiếp giáp Campuchia, phía
Đông và Nam giáp với biển Đông, phía Tây giáp vớ
i vịnh Thái Lan, phía Đông Bắc
giáp với Thành Phố Hồ Chí Minh và tỉnh Tây Ninh.
Diện tích tự nhiên của Đồng Bằng Sông Cửu Long là 3,79 triệu ha, chiếm 12%
diện tích của cả nước. Trong đó đất sản xuất nông nghiệp là 2,6 triệu ha, đất lâm
nghiệp 235.000 ha, đất khác 277.000 ha, đất chưa sử dụng 927.000 ha, đất hoang
544.000 ha, đất bồi ven sông, ven biển, đầm lầy 160.000 ha. Dân số Đồng Bằng Sông
Cửu Long là 16,365 triệu người (theo thống kê năm 2000) chiếm 22% dân s
ố cả nước,
mật độ dân số là 412 người/km
2
.
Đồng Bằng Sông Cửu Long có các loại đất sau đây:
- Đất phù sa: 1.180.000 ha, chiếm 30,1% diện tích toàn vùng

- Đất phèn: 1.600.000 ha, chiếm 40,7% diện tích toàn vùng, trong đó có
khoảng 1.050.000 ha là đất phèn mặn và đất phèn trung tính
- Đất nhiễm mặn: 744.000 ha, chiếm 18,9% diện tích toàn vùng
- Đất xám: 134.000 ha, chiếm 3,4%, gồm có đất xám phù sa cổ và đất xám
đọng mùn gley
- Than bùn phèn: 24.027 ha, chiếm 0,6%
- Đất đỏ vàng: 2.420 ha
- Đất khác: 190.257 ha
Trong đó, tổng diện tích gieo trồng lúa có đến 3.815.888 ha với sản lượng thóc
thu được hàng năm vào khoảng trên 17,5 triệu tấn, năng suất bình quân hàng năm
khoảng 4,58 tấn/ha, góp phần rất đáng kể vào chương trình An ninh lương thực quốc

11
gia và đã cùng với cả nước đưa Việt Nam đứng vào vị trí thứ hai của các nước xuất
khẩu gạo trên thế giới.
Trong nhưng năm qua, viện đã hoàn thiện và chuyển giao nhiều công nghệ vào
sản xuất nông nghiệp trong vùng, trong đó chú ý nhất là các giống lúa mới có năng
suất cao, phẩm chất tốt đáp ứng yêu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Hiện tại
trên 70% diện tích trồng lúa ở Đ
BSCL đang sử dụng các giống lúa do Viện lúa Đồng
Bằng Sông Cửu Long lai tạo và chuyển giao. Hàng năm bình quân có 1-2 giống lúa
của viện được công nhận chính thức và 4-6 giống lúa được công nhận tạm thời.
Hiện nay có 63 giống lúa đang được sử dụng trong sản xuất ở ĐBSCL bao gồm
cả giống lúa mùa địa phương, trong đó phổ biến nhất là các giống OM 1490, OMCS
2000, VNĐ 95 – 20, OM 576, Jasmine 85, OM 2517, IR 50404.
- Các quy trình thâm canh tổng hợp lúa tăng nă
ng suất tăng chất lượng và hiệu
quả kinh tế đã được chuyển giao cho nông dân trên nhiều vùng sinh thái khác nhau.
- Kết quả ứng dụng công nghệ hạt giống: 20% diện tích gieo trồng đã sử dụng hạt
giống lúa xác nhận, và 34% diện tích quy hoạch (1 triệu ha lúa xuất khẩu) sử dụng xác nhận.

- Chuyển giao các tiến bộ về cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp và công nghệ sau
thu hoạch (máy sấy lúa, máy đánh bùn, máy tuố
t lúa) .
2.4.3 Tình hình sản suất tại địa phương
Bảng 2.1. Tình hình sản xuất lúa năm 2008 tại huyện Kế Sách
Mùa vụ Diện tích gieo trồng (ha) Sản lượng (tấn) Năng suất (tạ/ha)
Vụ đông xuân 12,571 69,084 57,00
Vụ thu đông muộn 829 4,313 52,03
Vụ hè thu 25,576 146,396 57,24
Nguồn: Phòng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn huyện Kế Sách
Kế Sách nằm ở hạ lưu sông Hậu, cách tỉnh Sóc Trăng 20km về phía Bắc. Nhìn
tổng quát lãnh thổ Huyện Kế Sách có hình tam giác với đỉnh ở phía Bắc giáp với tỉnh
Hậu Giang, cạnh đáy nằm ở phía Nam giáp với huyện Long Phú và huyện Mỹ Tú
thuộc tỉnh Sóc Trăng, cạnh phía Đông giáp Sông Hậu, cạnh Tây giáp Huyện Châu
Thành và Huyện Phụng Hiệp tỉnh Hậu Giang.

12
Toàn huyện có tổng diện tích tự nhiên là 34.287 ha, trong đó diện tích đất nông
nghiệp là 26.411 ha (trong đó diện cây hàng năm là 14.252 ha, diện tích cây lâu năm là
10.757ha). Vụ Đông Xuân và vụ Hè Thu 2008 ở huyện Kế Sách có diện tích lúa canh
tác như sau:
- Vụ Đông Xuân diện tích đất gieo trồng 12.571 ha, năng suất 57,00 tạ/ha, sản
lượng 69.084 tấn.
- Vụ Hè Thu diện tích đất gieo trồng 25.576 ha, năng suất 57,24 tạ/ha, sản lượng
139.056 tấn.
- Riêng vụ Thu Đông diện tích đất gieo tr
ồng 829 ha, năng suất 52,03 tạ/ha, sản
lượng 4.313 tấn.
Trong những năm gần đây, nông dân rất quan tâm đưa những giống lúa có năng
suất cao, kháng sâu bệnh vào sản xuất (ví dụ: IR 50404, OM 5930, OM 4900)

nhưng trồng trong một vài năm thì chất lượng năng suất cũng giảm, sâu bệnh hại cũng
tấn công xâm nhiễm, đạt hiệu quả không cao.
Từ những thực trạng trên, việc tuyển chọn các giống lúa mớ
i có năng suất cao,
chất lượng tốt, thích nghi với điều kiện canh tác ở địa phương là rất cần thiết nhằm
thay thế giống lúa cũ không còn phù hợp nữa.












13


Chương 3

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1 Thời gian, địa điểm và điều kiện thời tiết khu vực thí nghiệm
3.1.1 Thời gian và địa điểm
Thí nghiệm được tiến hành từ ngày 1/1/2009 đến ngày 13/4/2009 tại ấp Ba
Rinh, xã Đại Hải thuộc huyện Kế Sách, tỉnh Sóc Trăng trong vụ Đông Xuân năm 2008.
3.1.2

Điều kiện thời tiết khu vực thí nghiệm
Trong thời gian làm thí nghiệm vào mùa nắng nên từ lúc gieo đến lúc thu hoạch
hoàn toàn là khô ráo. Qua bảng 3.1 nhận thấy nhiệt độ trung bình từ 24,3 đến 27,9
0
C, độ ẩm
trung bình cao từ 80 – 83%, lượng mưa thấp hoặc không có mưa biến động từ 1,2 – 24,2
mm/tháng , số giờ nắng cao từ 179 – 276 giờ nên rất thuận lợi cho cây lúa quang hợp tốt,
phát triển mạnh, ít sâu bệnh hại, rất thuận lợi cho thu hoạch.
Bảng 3.1. Điều kiện thời tiết trong thời gian thí nghiệm
Tháng Nhiệt độ
(
0
C)
Độ ẩm TB
(%)
Lượng mưa
(mm/tháng)
Giờ nắng
(giờ)
Thấp nhất Cao nhất Trung bình
1 18,7 31,3 24,3 83 1,2 179
2 20,4 32,5 25,9 83 24,2 198
3 23,6 36,1 27,9 80 7,4 276
Nguồn: Trung Tâm Khí Tượng Thủy Văn tỉnh Sóc Trăng
3.2 Vật liệu thí nghiệm
Vật liệu tham gia thí nghiệm bộ giống lúa thuần ngắn ngày A
1
do Trung tâm
giống cây trồng Long Phú cung cấp. Tất cả có nguồn gốc từ Viện lúa Đồng Bằng Sông
Cửu Long.

14
Bảng 3.2. Đặc tính của 7 giống lúa tham gia thí nghiệm
Tên giống TGST
(ngày)
Tính
kháng
r
ầy nâu
Năng suất
(tấn/ha)
Dạng hình
Chiều cao cây
(cm)
Dạng hình
MTL 588 95 – 100 HN 5,0 – 7,0 100 – 110 Khá
MTL 575 95 –100 HN 5,0 – 7,0 110 – 115 Khá
OM 6064 100 – 105 HN 5,0 – 7,0 110 – 120 Khá
OM 5976 95 – 100 HN 5,0 – 7,0 100 – 105 Đẹp
OM 5629 100 – 105 HN 5,0 – 7,0 110 – 120 Đẹp
OM 4944 100 – 105 HN 6,0 – 8,0 110 – 115 Đẹp
OM 2717 (ĐC) 100 – 105 HN 4,5 – 6,8 110 – 115 Đẹp
3.3 Phương pháp nghiên cứu
3.3.1 Bố trí thí nghiệm
Thí nghiệm bố trí theo kiểu khối đầy đủ ngẫu nhiên một yếu tố với ba lần lặp lại
và 7 nghiệm thức là 7 giống lúa.
Sơ đồ bố trí thí nghiệm:

B


T D

N
Chiều biến thiên


RUỘNG BẢO VỆ
1 2 5
4 6 2
7(ĐC) 4 6
5 7( ĐC) 1
6 3 3
3 5 7(ĐC)
2 1 4
LLL 1 LLL 2 LLL 3
RUỘNG BẢO VỆ


15
- Số ô: 21ô
- Diện tích ô: 4x5=20 m²
- Khoảng cách giữa 2 ô: 0,4m
- Khoảng cách giữa 2 khối: 0,5m
- Chiều rộng bảo vệ: 0,5m

-Ngày cấy: ngày 20 tháng 1 năm 2009
-Ngày thu hoạch: ngày 5 tháng 4 đến ngày 13 tháng 4 năm 2009
3.3.2 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi
3.3.2.1 Các đặc trưng về hình thái
Thu thập chỉ tiêu 7 ngày/lần dựa theo tiêu chuẩn IRRI, các chỉ tiêu được theo
dõi trên 10 bụi, đếm theo 5 điểm chéo góc, ba lần lặp lại và lấy trung bình.
Thân lúa:
a) Chiều cao cây trong giai đoạn sinh trưởng dinh dưỡng, đo từ mặt
đất đến chóp lá
cao nhất.
- Chiều cao cây cuối cùng đo từ mặt đất đến đỉnh cao nhất của cây lúa trước khi
thu hoạch 3 ngày.
b) Góc thân được ghi nhận từ lúc đẻ nhánh tối đa đến làm đòng :
Cấp 1: Góc giữa nhánh và thân chính 0 – 15
0
(thẳng)
Cấp 3 : Góc giữa nhánh và thân chính 15 - 30
0
(hơi thẳng)
Cấp 5 : Góc giữa nhánh và thân chính 30 – 45
0
(xòe)
Cấp 7 : Góc giữa nhánh và thân chính 45 – 60
0
(rất xòe)
Cấp 9 : Góc giữa nhánh và thân chính 60 – 90
0
(bẹt)
c) Tính đổ ngã: được tính từ lúc hạt chắc và chín, phân thành 4 cấp dựa vào góc
giữa thân với mặt đất

Cấp 1: thân thẳng đứng
Cấp 3 : 50% hơi nghiêng
Cấp 5 : 50 – 70% nghiêng
Cấp 7 : > 70% ngã

16
Lá đòng:
Kích thước lá đòng: đo chiều dài, chiều rộng của 10 lá đòng trên 10 bụi theo dõi
ở mỗi ô, lấy trung bình.
Góc lá đòng lúc chín sữa
Cấp 1: thẳng (góc giữa lá đòng và bông 0 – 15
0
)
Cấp 3: hơi xòe (góc giữa lá đòng và bông 15 – 30
0
)
Cấp 5: xòe (góc giữa lá đòng và bông 30

– 60
0
)
Cấp 7: rất xòe (góc giữa lá đòng và bông 60

– 90
0
)
Bông lúa:
a) Chiều dài bông: đo từ cổ bông đến chóp bông của 10 bông lúa trên 10 bụi theo
dõi của 1 ô trước khi thu hoạch 3 ngày
b) Độ hở cổ bông ghi nhận lúc lúa chín sữa được phân thành 3 cấp

Cấp 1: khoe bông (cổ bông trổ thoát hoàn toàn khỏi gối lá đòng)
Cấp 2: bông trung bình (cổ bông tiếp giáp lá đòng)
Cấp 3: dấu bông (cổ bông không thoát khỏi gối lá đòng)
Hạt lúa:
- Tổng số hạt trên 1 bông, chọn 10 bông trên 10 bụi theo dõi của 1 ô
- Mật độ đóng hạt (hạ
t/cm): là tỷ số giữa tổng số hạt/bông và chiều dài bông
- Hình dạng hạt: đo chiều dài, chiều rộng hạt, tính chỉ số dài/rộng
3.3.2.2 Các chỉ tiêu nông học
Thời gian sinh trưởng và thời gian phát dục:
- Ngày bén rễ hồi xanh
- Ngày bắt đầu đẻ nhánh
- Ngày đẻ nhánh tối đa
- Ngày làm đòng được tính từ khi bắt đầu làm đòng
- Ngày trổ: 5% - 85%
- Ngày chín: trên 85% số bông chín vàng
Động thái tăng trưởng chiều cao:
- Giai đoạn sinh tr
ưởng: đo từ mặt đất đến chóp lá cao nhất
- Giai đoạn sinh thực: đo từ mặt đất đến chóp bông