Mng
or
1
M U
m sinh vt, vt cht sc cu to t i phân t sinh hc,
ng nht là
quan trng trong s và truyt thông tin di truyn cho th h a,
các thông tin này s c biu hi thông qua s to thành các phân t
protein. ng hp protein luôn xut hin
nhiu bin gc ca s ting ca sinh gii.
Vì vy vic tìm hiu, phân tích các phân t DNA, RNA là rt cn thit. Khi hiu rõ
cm ci phân t này, chúng ta có th kt hp vi s phát trin
các k thut, các công ngh hi tin hành lai to, chn ging mi, sn xut
các hp cht th cp dùng trong y hc, sn xut các ch
Có rt nhiu k thuc ng dng trong công ngh sinh hc nghiên cu
vt cht sn di là mt k thut rt hu ích s dng nhm phân tích,
nh và tinh sn DNA bng cách da vào s dch chuyn ca chúng
ng.
Mng
or
2
NI DUNG
I. NGUYÊN TC CHUNG
n di là hing dch chuyn ca các phân t ng
cng, hay nói cách khác là k thut phân chia các phân t DNA, RNA,
protein dm vn tích thc ca chúng.
Khi các phân t t trong m ng, chúng s dch
chuyn v các cc (+) hoc (-n tích cn tích
thc hoc c âm, còn các nucleic acid có mi nh
khung phosphate ca mình và vì th ch dch chuyn c
polyacrylamide gel. Tuy nhiên
-20 kb.
N DI AGAROSE GEL
Agarose có khng phân t xp x 120.000 Da, là mt trong hai thành
phn chính ca agar chim khong 70%, phn kia là agaropectin chim khong 30%.
Agarose là mt polymer mch thng không b sulphate hóa cha hai gc xen k
nhau là D-galactose và 3,6-anhydro-L-galactose.
o
C
ge-45
o
Mng
or
3
1. Nguyên tc
. T dch chuyn ca các phân t trong gel ph
thu c, cu hình phân t, n gel, l n di
i nh và
tinh sn DNA
:
(EtBr)
n d.
2. Các yu t ng
2.1.
Các phân t c càng ln (khng phân t ln) thì t
dch chuyn càng chm.
10
.
Mng
or
4
2.
2.2.
.
1.
(%) trong gel
(kb)
0,3
60-5
0,6
20-1
0,7
10-0,8
0,9
7-0,5
1,2
6-0,4
1,5
4-0,2
2,0
3-0,1
0,5%
0,9%
1,2%
1,4%
0,7%
5
4
3
2
Log
10
của các cặp nucleotide
đệm: 0,5 x TBE – 0,5 μg/mL EtBr
điện di: 1 V/cm trong 16 giờ
1 2 3 4 5 6
Mng
or
5
3. n di các mu DNA ging nhau các n agarose khác nhau. A: 1%, B: 1,5%
và C: 2%.
Theo hình trên, s
2.3.
, ng
.
DNA ca các plasmid mch vòng dch chuya plasmid
cùng long mch thng.
Hình 4. Kt qu n di vi plasmid mch vòng bên trái và plasmid cùng loi
mch thng bên phi.
1 2 1 2 1 2
A
B
C
DNA mạch vòng
DNA mạch thẳng
Dạng vòng đứt
Dạng vòng đóng
Mng
or
6
2.4.
. Trong agarose gel,
ng t 4
o
C
n 30
o
C. ,
.
n di
3.1. Thit b n di
p:
Mng
or
7
3.2.
pH
Mt s n di DNA thích hp là Tris-acetate-EDTA (TAE), Tris-
borate-EDTA (TBE) và Tris-phosphate-EDTA (TPE) 50
pH 7,5-7,8.
,
.
.
Cán DNA s dch chuyn vi các t m trên.
m giúp thit lp mt giá tr pH, cung c h tr dn.
1 lít)
Tris-acetate-
EDTA(TAE)
40 mM Tris
20 mM acetic acid
1 mM EDTA
(50)
242 g Tris base
57,1 mL glacial acetic acid
100 mL EDTA 0,5 M (pH 8,0)
Tris-borate-
EDTA (TBE)
89 mM Tris
89 mM boric acid
2 mM EDTA
(10)
108 g Tris base
55 g boric acid
40 mL EDTA 0,5 M (pH 8,0)
Tris-phosphate-
EDTA (TPE)
80 mM Tris- phosphate
2 mM EDTA
(10)
108 g Tris base
15,5 mL H
3
PO
4
85%
40 mL EDTA
3.3.
3.3.1. Chuẩn bị agarose gel
,
-II-
(low-endo-
osmotic).
,
. Tuy nhiên, type-II-
i
sulphate polysaccharides (SP),
,
. ,
.
Mng
or
8
Cách tiến hành: Cho 1% type-II-
100
0,5
trong ni kh
.
100 mL.
60
o
.
5
. Sau 30-40 , k
,
.
3.3.2. Đt mu DNA vo giếng
.
:
DNA (1 g/1 µL ) : 1 L
(10 loading dye):1 L
c 2 : 9 L
Tng s : 11 L
11
.
0,5
gel,
. ng dùng micropipette loi 20-200 L
n th cn di,
n DNA lng dch chuyn nh. DNA dch
.
.
3.3.3. Nhuô
̣
m DNA bằng EtBr
. Sau k
0,5 g/mL,
30-45 ,
trên m
(
10 /).
,
15-20 . EtBr
5 mg/
4
o
.
. Tuy nhiên,
(affinity)
Mng
or
9
. Sau khi nhum, EtBr s xen vào gia các base ca
nucleic acid và cho phép phát hin d dàng chúng trong gel.
(0,5 g/mL)
phn ng nhum
xy ra trong sun di.
(15%),
. Tuy nhiên,
.
2
(0,5 g/mL)/45 .
Hình 6 minh hn di agarose gel
3.3.4. Quan sa
́
t va
̀
chu
̣
p a
̉
nh
( = 302
nm).
hình nh DNA (Gel
Documentation System).
a. Khuôn đổ gel
Dung dịch agarose gel
Băng dính
Lược
Giếng
b. Gắn lược và đổ agarose gel
vào khuôn
c. Lấy lược ra khỏi khuôn gel
Micropipette
Nguồn điện di
Cable
Đệm điện di
Nắp
Buồng điện di
d. Nạp mẫu DNA vào giếng
e. Chạy điện di
Vị trí gắn lược
Mng
or
10
(a) (b)
i ánh sáng t ngoi (a) và hình n di DNA
trên agarose gel (b)
3.4. Mt s
a) Dùng agarose có nhi nóng chy thp
Mu agarose gel có nhi nóng chy thp chc ct
ra khi bm vi t l 1:1, b sung mun n 0,5 M,
c nóng chy 70
o
m. Dung dch gel có DNA
c chit bng phenol/chloroform và kt t c tách chit bng
p cho mc thao tác tip theo, do s hin
din ca các nhân t c ch trong agarose.
Agarose gel có nhit
nóng chy thp
Ct
n DNA quan
tâm
n DNA quan
tâm
m
vi t l 1:1
Chit bng
phenol/chloroform
và kt ta
B sung mun
n 0,5M
Dung dch gel có
DNA
70
o
C
Hình 8. tóm tt quá trình thu hi DNA quan tâm
bng cách dùng agarose có nhi nóng chy thp
Mng
or
11
b) Ly tâm
Mu agarose gel có chc cm
chi ch gel lên trên mt lp
bông tht trong mt ct lc nh loi 0,5 ml. Cc
cho vào mt tube vi ly tâm loc ly tâm t cao 10.000-15.000
rpm trong 10-15 phút. DNA s liên kt vi màng còn dung dm s p
bông thm ra vào ct và ra ct vài ln bng cách
ly tâm nhanh. Thay tube vi ly tâm mm hòa tan DNA vào c
dung ly (elution) DNA ra khi màng vào tube. Dung d c có th
c tinh sch thêm nu c nh m
ci thin hiu sut thu hi DNA.
n di vào by
* Cách 1: Mt cái rãnh nh c c c ca
y b n di
nhanh tr l chuyn DNA t gel vào trong dung dch glycerol (n di
agarose gel cha
Ct
n DNA quan
tâm
m chit,
làm nóng hòa tan
hoàn toàn
ly tâm 10.000-
15.000 rpm trong
10-15 phút.
tht trong
mt ct lc
cho vào tube ly tâm
ra ct vài ln
DNA liên kt vi
màng
dung ly DNA ra
khi màng
Hình 9. tóm tt quá trình thu hi DNA quan tâm
bng cách dùng ly tâm
Mng
or
12
có th c kim soát bng UV). Dung dch glycerol-c chit bng
pipette.
* Cách 2: n di, mt khe nh c c
t trong khe mt mu giy loi NA-45. in di
tr l dch chuyn vào trong mu giy. Mu gi
c rm bu giy ti 70
o
C.
c tách chit bng phenol và kt ta.
d) Dùng ht thy tinh
Mc hòa tan trong dung dch mui NaI n khong 4
t thc b sung vào dung d liên kt hiu qu vi
c phóng thích n a NaI. RNA, protein và các
tp cht khác không liên kt vi các ht thy tinh. Tip theo, tin hành ra và kt ta
tiu th, DNA tinh sc dung ly khi ht thm mui thp. Tuy
c dù nhanh và hiu qu i có phm vi tp.
Thu hn DNA nh (500-800 bp) là không hiu qu l n ln
Ct mt rãnh nh phía trc
Ly bng glycerol
in di nhanh tr l chuyn DNA
t gel vào trong dung dch glycerol
Chit dung dch glycerol-DNA
bng pipette
Ct mt rãnh nh c
t trong khe mt mu
giy loi NA-45
in di nhanh tr l
chuyn DNA t gel vào
mu giy
Ra mu giy và dung
m
Tách chit DNA bng
phenol
và kt ta
Hình 10. tóm tt quá trình thu hi DNA quan tâm bng cách dùng
n di vào by. (a): cách 1, (b): cách 2
(a)
(b)
Mng
or
13
(>15 kb) có th liên kt vi các ht thy tinh khác nhau và các si DNA có th b
phá v trong sut các chu k ra.
4. ng dng cn di agarose gel
c ca các phân t DNA sau khi thc hin phn ng ct
hn ch (ví d: lp b hn ch cc t
Phân tích các sn phm PCR (ví d: trong chn phân t hoc
in du di truy
Phân tách DNA h c ct hn ch c khi thm tích Southern,
hoc khi thm tích Northern.
m
* m cc rót d dàng, không gây bin tính
mu và bn vng v thu hi.
* m là agarose gel có th b nóng chm
có th b tiêu hao, và các dng khác nhau ca nucleic acid có th chy không nh.
N DI POLYACRYLAMIDE GEL
N, N, N
'
, N
'
-tetramethylathylene-
Hòa tan gel trong dung dch
mui NaI (4 M).
B sung ht thy tinh
vào dung dch
Ra và kt ta tiu th
Tách chit DNA bng phenol
và kt ta
Dung ly DNA ra khi ht thy
m mui thp
DNA liên kt vi ht thy
tinh
Hình 11 tóm tt quá trình thu hi DNA quan tâm bng cách dùng
ht thy tinh.
CH
2
= CH C NH
2
O
Mng
or
14
khi các acrylamide monom
Khi bisacrylamide (N, N
'
-methylene
phân tách các phân
Hình 13. Hình thành polyacrylamide gel
CONH
2
CONH
2
CONH
2
S
2
O
4
2-
SO
4
-
+ nCH
2
= CH nCH
2
CH CH
2
CH
TEMED
Mng
or
15
1. Nguyên tn di polyacrylamide gel
D protein,
, k c RNA và
DNA/RNA.
.
10-100
.
3,5%-
20% protein ho
. Nng
thp to ra các l c l có th phân tách các phân t
lLiên kt chéo ca các monomer và các tác nhân liên kt có th u ch
kim soát m xp ca khuôn gu này cho phép t phân
tách mt phc bit ca các phân t protein.
Hình 14. Polyacrylamide gel
n di acid nucleic
5-2.000 bp. N c s dng trong khong
3,5-20% .
:
-
.
-
.
Mng
or
16
n tính là loc s dng
nht.
n tích ca DNA.
2.
polyacrylamide gel
Hình 15. Cu trúc thit b n di polyacrylamide gel
Acrylamide (% w/v)
(nucleotide)
3,5
1.000-2.000
5,0
80-500
8,0
60-400
12,0
40-200
15,0
25-150
20,0
6-100
Mng
or
17
2.1 n di polyacrylamide gel không bin tính
2.1.1. Chuẩn bị polyacrylamide gel không biến tính
20 cm40 cm.
0,5 mm-2,0 mm.
,
. Tuy nhiên ,
(>1 g/)
.
2.1.2. Các bước tiến hành:
a) Chuẩn bị dung dịch: 30% acrylamide (-acrylamide), 1 TBE, 10%
ammonium persulphate.
b)
KOH/
.
.
c)
,
m.
3.
d)
35
100
gel,
. .
(%)
3,5%
5,0%
8,0%
12,0%
20,0%
30% acrylamide
(-acrylamide)
11,6
16,6
26,6
40,0
66,6
67,6
62,7
52,7
39,3
12,7
5 TBE
20,0
20,0
20,0
20,0
20,0
10% ammonium persulphate
0,7
0,7
0,7
0,7
0,7
Mng
or
18
, ().
p gel. ,
.
e)
60 ,
.
f) Sau khi
,
.
1 TBE,
1 TBE.
g)
6 gel-loading dye.
.
h)
.
1 V/8 V/cm.
. ,
. ,
.
Hình 16. c chun b n di
Mng
or
19
2.2. Phát hin DNA trong polyacrylamide gel
2.2.1. Nhuô
̣
m bằng ethidium bromide
(0,5 g/mL EtBr trong 1 TBE). Sau
30-45 ,
,
Kimwipe. y nylon (Saran wrap),
. Quan sát và chp
.
,
10 ng.
2.2.2. Nhuộm bằng thuốc nhuộm bạc:
Thuc nhum bc s dng hiu qu phát hin cho phép phát hin mt
ng protein dng vt trong polyacrylamide gel và mng nh nucleic acid
(pg), nhy gp 1.000-10.000 lm bng EtBr.
m b c s dng là: 1) Dùng các dung
dch diamine silver hay ammoniacal silver cho thm vào gel và pha loãng các dung
dch acid ca formaldehyde. 2) Thm dung dch silver nitrate vào gel trong môi
ng acid yu và dùng formaldehyde kh có chn lc các ion bc thành bc kim
lo u kin kim. Pm kém nh hích
hi vt màu ti
vi các gel mng.
Quá trình nhum bao gc sau:
- C nh nucleic acid trong acetic acid 7,5% ti thi n s
khuch tán ca các phân t nucleic c phân tách trong gel, loi b và
trung hòa các hóa cht không mong mum).
- Rc kh ion ti thi loi b acetic acid, các cht
bn dng vt và phn tha ca các thành phn gel hòa tan sau khi c nh.
- Nhum gel trong dung dch bc vi s có mt c ci
thi nh n. Thi gian nhum tng 20 phút. Tuy nhiên,
i vi loi gel có t polyester (8×10 cm) ch c có chng
hình nh cao mà không làm gi nhy.
- Ra gel sau khi nhum b loi b thuc nhum tha có th gây ra kt
ta màu nâu trong quá trình phát trin màu.
Mng
or
20
- Phát trin màu ca gel bng hn hp dung dch sodium carbonate (4g/L),
sodium thiosulfate (4 µM) và formaldehyde gim c hiu
mt cách hiu qu. Nhi ra thích hp t 8-10
o
C, thi gian ri tùy vào
thành phn ca dung dch phát trin màu trong khong t n vài phút.
- Dng phn ng phát tri c hình nh tng nhanh
càng tt bng cách dùng acetic acid lnh 7,5%.
2.2.3. Phóng xạ tự ghi:
DNA có th c phát hin bng v phóng x
32
P. C nh nucleic acid
trong acetic acid 7,5% n hành ra gel
.
. Tiánh du phóng x và sy gel
80
o
C u kin chân không t 1-2 gi. phim phóng x khong 24
. Quan
sát kt qu.
Hình 17. Phát hin DNA bng thuc nhum bc
Mng
or
21
Hình 18. Hình ánh du
32
P trên polyacrylamide gel phim X-quang.
2.3.
Maxam và Gilbert (1977). m c:
+
+
không bi
n tính.
(1977):
- gel.
.
- .
kh
,
.
-
-tube (eppendorf tube),
.
- 1-2 t
-tube.
-
37
o
.
(<500 bp)
3-4
,
12-16
- Ly tâm 12.000 vòng trong 1 4
o
C.
-
.
Mng
or
22
-
0,5
-
gel,
.
.
-
4
o
C, 30 ph.
12.000 vòng trong 10 4
o
C.
-
200
(pH 7,6) 25
3 M
sodium acetate .
-
70%
(pH 7,6)
10 L.
-
gel.
10 L TE (pH 7,6),
2 L
gel-loading dye. .
Hình 19. tóm tt pci tin t k thut ca Maxam và Gilbert (1977)
Chn di
polyacrylamide gel
nh v trí DNA
C ra khi gel,
chuyn vào eppendorf tube
B m chit
37ºC kèm lc nh
Ly tâm 12.000 vòng/phút
4ºC, ly th ni
Kt ta DNA bng ethanol
4ºC trong 30 phút
Ly tâm 12.000 vòng trong
10 phút 4º thu hi
DNA
Hòa tan tr li DNA trong
200 m TE (pH 7,6)
Mng
or
23
KT LUN
n di giúp nhn bit, phân tích và tinh sch DNA. Nh
i ta ng d phân tích gii trình t DNA, ng dng
trong các nghiên cu v DNA rt hiu qu.
Có nhiu lo c áp dng cho k thui loi phân
t khác nhau s phù hi vi lo khn di agarose gel là
i vi DNA còn polyacrylamide gel c c
nucleic acid và protein. Nói chung m u có nh c
m riêng, tùy vào tng h tin di theo cách nào là tt nht.