Bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh thông qua công tác đoàn và phong trào thanh niên ở trường THPT phạm hồng thái

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
----------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh thơng qua cơng tác
Đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái

Lĩnh vực: Cơng đồn
Nhóm tác giả: Phan Thị Minh Hiền - Nguyễn Công Đức
Năm thực hiện: 2022
Số điện thoại: 0919 567 166 – 0983 077 667

Nghệ An, tháng 4 năm 2022
1


MỤC LỤC

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………

4

1. Lí do chọn đề tài……………………………………………………………

5

2. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………...

5

3. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………...

5

4. Phạm vi nghiên cứu ………………………………………………………..

5

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ………………………………………………………

5

6. Phương pháp nghiên cứu …………………………………………………..

5

7. Giả thiết khoa học …………………………………………………………. 5
8. Dự báo đóng góp của đề tài ………………………………………………… 6
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ……………………………………….. 7
1.

Một số vấn đề lí luận và thực tiễn về bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho

học sinh, công tác đồn và phơng trào thanh niên ở trường THPT …………........ 7
1.1.

Cơ sở lí luận ……………………………………………………………... 7

1.1.1. Một số khái niệm ………………………………………………………………… 7
1.1.2. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho
học sinh ở trường THPT ………………………………………………………………. 7

1.1.3. Một số vấn đề về công tác Đoàn và phong trào thanh niên ở trường THPT…….. 9
1.2.

Thực trạng của vấn đề bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của học

sinh thông qua công tác Đoàn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm
Hồng Thái ……………………………………………………………………… 12
2.

Tổ chức các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên nhằm bồi dưỡng, phát huy

năng lực tự chủ, tự học cho học sinh ở trường THPT Phạm Hồng Thái ……………… 15
2.1.

Tổ chức các hoạt động giáo dục, chính trị tư tưởng …………………..... 15

2.1.1. Tổ chức diễn đàn ( Phụ lực 3 - H3.1) ………………………………………… 16
2.1.2. Tổ chức tham quan ( Phụ lục 3 - H3.2) ………………………………………. 17
2.1.3. Tổ chức hoạt động đọc sách, trò chuyện với nhân chứng lịch sử ( Phụ lục 3 H3.3) …………………………………………………………………………………….. 17
2.2. Tổ chức phong trào “xung kích - đồng hành” …………………………… 18
2


2.2.1. Thành lập các đội xung kích, tuyên truyền ……………………………….. 18
2.2.2 Thành lập các Câu lạc bộ ( Phụ lục 3 – H3.4) ……………………………. 18
2.2.3 Tổ chức các cuộc thi, hội thi ( Phụ lục 3) ………………………………….. 19
2.2.4. Tổ chức hoạt động cơng ích, từ thiện (Phụ lục 3 – H3.6) ………………. 20
2.3. Thực hiện cơng tác xây dựng Đồn – Đoàn tham gia xây dựng Đảng …….. 20
3. Kết quả thực hiện ……………………………………………………..……. 21
PHẦN III. KẾT LUẬN ……………………………………………………… 23

1. Ý nghĩa của đề tài ………………………………………………………… 23
2. 2. Một số kiến nghị đề xuất ……………………………………………….. 23
PHỤ LỤC ……………………………………………………………………… 25
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………………... 34

3


PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Tồn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ đã mang
đến cho nhân loại nguồn tri thức khổng lồ, sự kết nối rộng lớn và một thế giới ln
thay đổi. Để thích ứng với sự thay đổi ấy, con người hướng đến xây dựng “xã hội
học tập” và phát triển nền “giáo dục suốt đời”. Học tập suốt đời giúp người học
luôn cập nhật những kiến thức và hiểu biết mới có ý nghĩa về mặt xã hội, chính trị,
văn hóa; góp phần tích cực xây dựng một xã hội bền vững.Trong đó, tự học là cốt
lõi để giải quyết vấn đề học tập suốt đời.
Trong quá trình đổi mới phương pháp giáo dục, vấn đề giáo dục học sinh tự
học cũng được đề cập nhiều lần.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ II Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa
VIII) nêu rõ: “ Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục - đào tạo, khắc phục lối
truyền thụ một chiều, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. Từng bước áp
dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học,
đảm bảo điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh…, phát triển
phong trào tự học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân, nhất là
trong thanh niên”.
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp
hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản và tồn diện giáo dục và đào tạo cũng
nhấn mạnh: “ Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện
đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kĩ năng của

người học….Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực…”
Trong những năm gần đây, việc bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học
sinh ở trường THPT được quan tâm đáng kể. Việc thực hiện chương trình giáo dục
theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh hướng đến Chương trình
Phổ thơng 2018 đã thúc đẩy giáo viên các bộ môn luôn trăn trở với yêu cầu cần
nâng cao hơn nữa năng lực tự chủ, tự học cho học sinh.
Đặc biệt, trong bối cảnh dịch Covid -19 đang diễn biến phức tạp, các nhà
trường phải linh hoạt thích ứng với tình hình, diễn biến của dịch bệnh. Việc kết
hợp hình thức dạy học trực tiếp và dạy học trực tuyến được các nhà trường sử
dụng thường xuyên nên vai trò của năng lực tự chủ, tự học của học sinh càng trở
nên quan trọng hơn.
Tuy vấn đề bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của học sinh được
chú trọng ở nhiều môn học, qua quá trình đổi mới phương pháp dạy học của đội
ngũ giáo viên nhưng vai trị to lớn của cơng tác Đoàn và phong trào thanh niên ở
vấn đề này chưa được đánh giá đúng mức.
4


Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động đồn và phong trào thanh niên nhằm bồi
dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của học sinh là một yếu tố quan trọng góp
phần giáo dục tồn diện học sinh THPT.
Xuất phát từ thực trạng này, chúng tôi lựa chọn đề tài “ Bồi dưỡng, phát huy
năng lực tự chủ, tự học cho học sinh thơng qua cơng tác đồn và phong trào thanh
niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái”
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng được hệ thống các phương pháp, mơ hình để bồi dưỡng, phát huy
năng lực tự chủ, tự học cho học sinh thông qua việc tổ chức các hoạt động đoàn và
phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái.
3. Đối tượng nghiên cứu

Công tác Đoàn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái
4. Phạm vi nghiên cứu
Bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh thông qua cơng
tác Đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đánh giá được vai trị của cơng tác Đồn và phong trào thanh niên trong
việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh ở trường THPT
Phạm Hồng Thái.
Đưa ra một số hình thức triển khai, tổ chức cơng tác đoàn và phong trào
thanh niên nhằm bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh ở
trường THPT Phạm Hồng Thái.
6. Phương pháp nghiên cứu
Quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi đã dựa trên cơ sở những quan điểm cơ
bản của phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác - Lênin;
quán triệt những tư tưởng cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối
của Đảng về giáo dục. Đề tài còn được thực hiện dựa trên các phương pháp thống
kê, phân tích, so sánh, tổng hợp, phương pháp liên ngành… để đảm bảo tính hiệu
quả của vấn đề mà đề tài đặt ra.- Phương pháp thực nghiệm
7. Giả thiết khoa học
Hiện nay, việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh
được chú trọng ở nhiều mơn học nhưng vai trị to lớn của cơng tác Đồn và phong
trào thanh niên ở vấn đề này chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều nhà trường
chưa đánh giá đúng vai trị của cơng tác đồn và phong trào thanh niên đối với việc
bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh, tổ chức các hoạt động đồn chưa
có chiều sâu, hình thức cịn nghèo nàn, nhàm chán. Vì vây, việc đa dạng hóa hình
5


thức tổ chức đối với cơng tác đồn và phong trào thanh niên hướng đến phát triển
phẩm chất, năng lực của học sinh, đặc biệt là năng lực tự chủ, tự học sẽ góp phần

nâng cao hiệu quả cơng tác giáo dục tồn diện học sinh
8. Dự báo đóng góp của đề tài
Đề tài đưa ra một số hình thức, biện pháp tổ chức các hoạt động đoàn và
phong trào thanh niên nhằm bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của học
sinh ở trường THPT Phạm Hồng Thái. Qua đó, góp phần to lớn vào việc phát triển
phẩm chất, năng lực học sinh, tạo điều kiện tiếp cận Chương trình phổ thơng 2018.
Đề tài có thể áp dụng cho việc phát triển cơng tác Đồn và phong trào thanh niên ở
các trường THPT có đặc điểm tương đồng với trường THPT Phạm Hồng Thái.

6


PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Một số vấn đề lí luận và thực tiễn về bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho
học sinh, cơng tác đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT
1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Một số khái niệm
* Năng lực: là thuộc tính cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và
q trình học tập, rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức,
kĩ năng và các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí, …thực hiện
thành cơng một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều
kiện cụ thể.
* Năng lực tự chủ: là khả năng tự đưa ra các quyết định sáng suốt, xuất phát từ
chính bản thân mình mà khơng chịu sự tác động, ép buộc bởi bất cứ ai.
* Năng lực tự học: là khả năng tự suy nghĩ, hoạt động dựa trên sự phối hợp giữa
kiến thức, kĩ năng và thái độ của người học để thực hiện có hiệu quả các hoạt động
học tập.
* Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh: là tổ chức chính trị - xã hội của
thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng
lập, lãnh đạo và rèn luyện. Đoàn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì

mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
* Công tác đồn và phong trào thanh niên: là những cơng việc, phong trào, hoạt
động mà tổ chức Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đảm nhận, tổ chức thực hiện.
1.1.2. Tầm quan trọng của việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự
học cho học sinh ở trường THPT
Trong thời đại khoa học kĩ thuật phát triển nhanh chóng như hiện nay, đứng
trước cuộc cách mạng công nghệ 4.0, nhà trường dù tốt đến mấy cũng không thể
đáp ứng hết nhu cầu học tập của người học cũng như địi hỏi ngày càng cao của đời
sống xã hội. Vì vậy, bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh khi còn đang
ngồi trên ghế nhà trường phổ thơng là một cơng việc có vị trí rất quan trọng. Chỉ
có tự học, tự bồi dưỡng và rèn luyện bằng nhiều con đường, nhiều cách thức khác
nhau học sinh mới có thể bù đắp được những thiếu khuyết về tri thức, kĩ năng để
có được sự tự tin trong cuộc sống và cơng việc.
Trong q trình tự học, HS cần vận dụng các năng lực trí tuệ để giải quyết
vấn đề. Điều này đòi hỏi HS phải là chủ thể của q trình nhận thức, biết cách tự
tìm tịi, đào sâu suy nghĩ, phê phán,... để hiểu kiến thức sâu sắc hơn. Vì thế, tự học
giúp học sinh có thể nâng cao kiến thức và hiệu quả học tập.
7


Trong hoạt động tự học, kiến thức mà người học chiếm lĩnh được thông qua
các hoạt động tư duy của bản thân. Người có khả năng tự học có thể thu thập và xử
lí thơng tin, biết vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn và tự kiểm tra, đánh giá
hoạt động học tập của mình. Do đó, tự học giúp người học có khả năng tự giải
quyết các vấn đề học tập, biết vận dụng vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.
Tự học cũng góp phần hình thành các kĩ năng, phương pháp học tập khoa học.
Khi tự học, các thao tác tư duy lặp đi lặp lại nhiều lần, góp phần hình thành cho người
học các kĩ năng, phương pháp học tập cho người học. Do vậy, tự học là cốt lõi của
cách học, như Bác Hồ đã từng nói: “về cách học phải lấy tự học làm cốt”.

Khi tự học, người học phải sử dụng các thao tác tư duy như so sánh, phân
tích, tổng hợp, quy nạp, khái quát, trừu tượng hóa,... để giải quyết nhiệm vụ đặt ra,
do đó tư duy cũng được rèn luyện thường xuyên. Trong quá trình học tập, với cùng
một lượng kiến thức nhưng các nhiệm vụ đặt ra ngày càng cao, điều này giúp
người học rèn luyện được các kĩ năng và năng lực giải quyết vấn đề, từ đó tư duy
của người học cũng dần được phát triển.
Trong thời đại bùng nổ thông tin như hiện nay, các nguồn thông tin được
cung cấp đa dạng dưới nhiều phương thức và hình thức khác nhau. Do vậy, nếu
người học có kĩ năng tự học tốt sẽ vận dụng được nguồn thông tin phong phú, đa
dạng trong việc thu nhận kiến thức cho mình. Ngày nay, tự học có vai trị quan
trọng, là điều kiện quyết định thành cơng và có ý nghĩa đối với sự phát triển tồn
diện của con người.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của năng lực tự chủ, tự học, Chương trình giáo
dục phổ thơng - Chương trình tổng thể (ban hành kèm theo Thơng tư số
32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo),
Bộ GD-ĐT đã đặt ra yêu cầu cần đạt về năng lực tự chủ, tự học, tự hoàn thiện đối
với học sinh Trung học phổ thông như sau:
* Về năng tự tự chủ, học sinh THPT cần:
- Luôn chủ động, tích cực thực hiện những cơng việc của bản thân trong học
tập và trong cuộc sống, biết vươn lên để có lối sống tự lực.
- Biết tự khẳng định và bảo vệ quyền, nhu cầu chính đáng của bản thân.
- Đánh giá được những ưu điểm và hạn chế về tình cảm, cảm xúc của bản
thân; tự tin, lạc quan.
- Biết tự điều chỉnh tình cảm, thái độ, hành vi của bản thân; ln bình tĩnh và
có cách cư xử đúng.
- Sẵn sàng đón nhận và quyết tâm vượt qua thử thách trong học tập và đời sống.
- Biết tránh các tệ nạn xã hội.

8

- Điều chỉnh được hiểu biết, kĩ năng, kinh nghiệm của cá nhân cần cho hoạt
động mới, môi trường sống mới.
- Thay đổi được cách tư duy, cách biểu hiện thái độ, cảm xúc của bản thân
để đáp ứng với u cầu mới, hồn cảnh mới, thích ứng với cuộc sống.
- Nhận thức được cá tính và giá trị sống của bản thân.
- Năm được những thơng tin chính về thị trường lao động, về yêu càu và
triển vọng của các ngành nghề.
- Xác định được hướng phát triển phù hợp sau THPT, lập được kế hoạch, lựa
chọn học các môn học phù hợp với định hướng nghề nghiệp của bản thân.
* Về năng lực tự học, học sinh THPT cần:
- Xác định được nhiệm vụ học tập dựa trên kết quả đã đạt được; biết đặt mục
tiêu học tập chi tiết, cụ thể, khắc phục những hạn chế.
- Đánh giá và điều chỉnh được kế hoạch học tập; hình thành cách học riêng
của bản thân; tìm kiếm và lựa chọn được nguồn tài liệu phù hợp với mục đích,
nhiệm vụ học tập khác nhau; ghi chép thông tin bằng các hình thức phù hợp,
thuận lợi cho việc ghi nhớ; sử dụng, bổ sung khi cần thiết.
- Tự nhận ra và điều chỉnh được những sai sót, hạn chế của bản thân trong
quá trình học tập; biết rút kinh nghiệm để có thể vận dụng vào các tình huống
khác nhau, biết tự điều chỉnh lại cách học.
- Biết thường xuyên tu dưỡng theo mục tiêu phấn đấu của cá nhân.
- Biết rèn luyện, khắc phục những hạn chế của bản thân.
Trên cơ sở những yêu cầu trên ta thấy năng lực tự chủ, tự học là những
năng lực chung cốt lõi có vai trị quan trọng trong việc hình thành nhân cách,
phẩm chất và khả năng của người lao động mới. Việc bồi dưỡng năng lực tự chủ,
tự học cho học sinh trở thành một trong những vấn đề quyết định đối với sự
thành cơng của chương trình dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Đây cũng là nhiệm vụ quan trọng trong quá trình đổi mới phương pháp và hình
thức tổ chức dạy học của giáo viên, các mơn học, các hoạt động giáo dục trong
và ngồi nhà trường.

1.1.3. Một số vấn đề về cơng tác Đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT.
* Tầm quan trọng của cơng tác Đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên Việt
Nam, là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, và là trường học xã hội
chủ nghĩa của thanh niên. Đồn tạo mơi trường đưa thanh niên vào các hoạt động
rèn luyện và phát triển phẩm chất, năng lực của người lao động mới phù hợp với
yêu cầu của xã hội.
9


Ở THPT, cấp học có lực lượng thanh niên đơng đảo nhất đang tham gia hoạt
động giáo dục định hướng nghề nghiệp, Đồn TNCS Hồ Chính Minh có nhiệm vụ
giáo dục chính trị, tư tưởng cho đồn viên thanh niên, thực hiện công tác hỗ trợ
học tập và nghiên cứu khoa học. Bên cạnh đó, Đồn cịn thường xun tổ chức các
hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao để nâng cao đời sống sức khỏe,tinh thần cho
đoàn viên thanh niên, tích cực triển khai các hoạt động xã hội - tình nguyện phục
vụ cộng đồng. vì thế, cơng tác Đồn và phong trào thanh niên trong trường học có
vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống,
trang bị kỹ năng cho thanh niên. Nhận thức được điều này, thời gian qua, cơng tác
đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT đã được ngành Giáo dục - Đào tạo
và các cấp bộ Đoàn đặc biệt quan tâm. Hoạt động đoàn trong trường học đạt được
những kết quả đáng kích lệ.
Có thể thấy, thơng qua các phong trào do tổ chức Đồn phát động, như: học
sinh 3 tốt, sinh viên 5 tốt đã xuất hiện ngày càng nhiều những tấm gương học sinh,
sinh viên học tập, rèn luyện tốt, truyền được cảm hứng cho bạn bè đồng trang lứa
trong môi trường học đường. Những phong trào nhằm huy động sự sáng tạo, tinh
thần khởi nghiệp của tuổi trẻ đã và đang thu hút đơng đảo đồn viên, thanh niên
tham gia.
*Một số hình thức tổ chức hoạt động Đoàn và phong trào thanh niên
+ Đọc sách, báo:

Đây là hình thức có hiệu quả nhằm cung cấp thêm kiến thức cho học sinh
trong hoạt động giáo dục. Nó góp phần rèn luyện cho học sinh về mặt tư tưởng,
phẩm chất đạo đức, kĩ năng, thói quen hứng thú và phương pháp làm việc với sách.
Đó là hình thức đơn giản, dễ làm song lại có hiệu quả cao về mặt giáo dưỡng, giáo
dục và phát triển. Hình thức này có ý nghĩa to lớn trong việc bồi dưỡng, phát huy
năng lực tự chủ, tự học cho học sinh.
+ Gặp gỡ những chiến sỹ cách mạng, những người có thành tích cao trong
cơng tác, sản xuất, chiến đấu, kể chuyện lịch sử, nói chuyện chuyên đề.
Đây là hình thức hoạt động hấp dẫn và có tác dụng trong việc giáo dục tư
tưởng, tình cảm đạo đức cho học sinh. Bởi vì, tiếp xúc trực tiếp với những con
người thật - nhân chứng lịch sử - có sức thuyết phục mạnh với học sinh hơn bất cứ
các phương tiện dạy học nào khác. Kể chuyện lịch sử là việc phổ biến kiến thức
lịch sử một cách khoa học, chứ không phải những chuyện hư cấu. Do đó, nội dung
câu chuyện kể phải có chủ đề - một sự kiện, một nhân vật - dựa vào một tài liệu
chính xác, do chính người tham gia, chứng kiến sự kiện thuật lại.
+ Diễn đàn, trao đổi, thảo luận:
Đây là loại hình sinh hoạt rộng rãi cả về đối tượng và chủ đề, là nơi để người
tham gia công khai bày tỏ ý kiến, quan điểm, tình cảm của mình về một vấn đề nào
đó. Hình thức hoạt động này nhằm giúp học sinh bày tỏ ý kiến của mình để củng
10


cố kiến thức đã học, lòng tin sau khi đọc một quyển sách, nghe kể chuyện, nói
chuyện hoặc suy nghĩ về một vấn đề nào đó.
+ Câu lạc bộ:
Đây là hình thức hoạt động của một nhóm học sinh cùng sở thích, nhu cầu,
năng khiếu…dưới định hướng của giáo viên và tổ chức đồn trong nhà trường
nhằm tạo mơi trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh với nhau và
giữa học sinh với các thầy cô giáo và những người trưởng thành khác. Hình thức
hoạt động này giúp học sinh có mơi trường để rèn lun, phát huy tốt năng khiếu,

sở trường của bản thân. Thông qua các câu lạc bộ, học sinh biết sống tự chủ, nhận
thức được cá tính và giá trị sống của bản thân, từ đó, có thể định hướng nghề
nghiệp tốt hơn.
+ Hội thi:
Hội thi là một hình thức hoạt động có tính chất tổng hợp, thu hút tất cả học
sinh trong lớp, trường tham dự. Lực lượng tham gia hoạt động này thường có hai
nhóm, một số ít học sinh tham gia biểu diễn và đông đảo học sinh khác là khán giả.
Đối với cả hai nhóm, các cuộc thi này có tác dụng củng cố, làm sâu sắc, phong phú
thêm nhiều tri thức khoa học và nghệ thuật, gợi dậy những xúc cảm làm cơ sở để
giáo dục tình cảm bồi dưỡng óc thẩm mĩ, gây hứng thú học tập ở học sinh.
+ Tham quan dã ngoại:
Tham quan dã ngoại có một vị trí quan trọng trong giáo dục ở trường phổ
thông. Hoạt động tham quan dã ngoại giúp học sinh học hỏi và phát triển các kỹ
năng đã được học trong đời sống thực tế. Vì thế, hoạt động tham quan dã ngoại có
tác dụng khơi dậy, tạo sự hào hứng đối với các hoạt động giáo dục, đưa lại ấn
tượng mạnh mẽ, nâng cao hứng thú học tập và rèn luyện khả năng quan sát, phân
tích của học sinh. Từ đó, củng cố niềm tin, lí tưởng và tình cảm đạo đức, định
hướng hành động cho các em.
+ Trị chơi:
Đây là một hình thức hoạt động gọn nhẹ, dễ tổ chức, mà hấp dẫn học sinh.
Trị chơi khơng chỉ là một hoạt động giải trí, mà địi hỏi người tham dự phải phát
huy năng lực tư duy, trí thông minh để giải quyết các vấn đề đặt ra. Để đạt được
kết quả cao, người chơi cần chủ động, tích cực tự học, tự bồi dưỡng, kiến thức, rèn
luyện các kĩ năng. Do đó, trị chơi góp phần phát huy tính sáng tạo, hấp dẫn và gây
hứng thú cho học sinh, giúp học sinh dễ tiếp thu kiến thức, rèn luyện tác phong
nhanh nhẹn.
Một số trò chơi được sử dụng nhiều trong các trường phổ thơng hiện nay
như: trị chơi học tập, trị chơi vận động, trị chơi mơ phỏng game truyền hình…Có
thể thấy tổ chức trị chơi là hoạt động quen thuộc, dễ thực hiện trong các hoạt động

11


mà tổ chức Đoàn thường xuyên sử dụng ở trong các nhà trường phổ thơng. Hình
thức tổ chức này được số đơng học sinh u thích và có ý nghĩa giáo dục tích cực.
+ Cơng tác cơng ích xã hội.
Hoạt động này khơng chỉ có tác dụng củng cố, hiểu sâu sắc hơn kiến thức,
mà còn là biện pháp gắn nhà trường với xã hội, rèn luyện năng lực hành động cho
học sinh. Hình thức hoạt động của cơng tác này rất phong phú.
1.2 Thực trạng của vấn đề bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của
học sinh thơng qua cơng tác Đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT
Phạm Hồng Thái
Theo Chương trình giáo dục phổ thơng - Chương trình tổng thể (ban hành
kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26/12/2018 của Bộ trưởng Bộ
Giáo dục và Đào tạo): “mục tiêu của chương trình giáo dục trung học phổ thông là
giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người
lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt
đời, khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và
hồn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống
lao động, khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh tồn cầu hóa và
cách mạng công nghiệp mới” .
Để chuẩn bị thực hiện Chương trình Phổ thơng 2018 ở cấp THPT, các nhà
trường cần bồi dưỡng, phát huy tốt các phẩm chất, năng lực chung và năng lực đặc
thù cho học sinh khi đang ngồi trên ghế nhà trường. Trong số các năng lực chung
mà nhà trường cần hình thành, bồi dưỡng và phát triển cho học sinh, năng lực tự
chủ, tự học được coi là một trong những năng lực quan trọng, đặt nền móng cho
việc hình thành phẩm chất, năng lực học sinh.
Trong những năm qua, công tác bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học
cho học sinh luôn được coi là nhiệm vụ quan trọng của nhà trường. Đây cũng là
trách nhiệm của tất cả giáo viên và các tổ chức đồn thể chính trị-xã hội trong nhà

trường. Bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh không chỉ được
thực hiện ở các môn học mà cịn ở các hoạt động giáo dục khác. Có thể nhận thấy,
khác với cách thức của các môn học, cơng tác đồn và phong trào thanh niên tạo
điều kiện để học sinh bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học một cách tự
nhiên nhất, sáng tạo nhất. Bởi, cơng tác đồn và phong trào thanh niên được thực
hiện dưới hình thức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm nên thực sự đưa học sinh
đến với cuộc sống sinh động, cho các em được trải nghiệm, được khám phá và thể
hiện bản lĩnh cá nhân. Cơng tác đồn và phong trào thanh niên, vì thế mà hấp dẫn,
thu hút và có tính dẫn đường đối với thế hệ trẻ.
Ở trường THPT Phạm Hồng Thái, việc bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho
học sinh gắn liền với hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, được thực hiện khá
hiệu quả ở các mơn học. Cơng tác đồn và phong trào thanh niên trong nhà trường
12


được quan tâm. Hoạt động của tổ chức Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ngày
càng phong phú và đa dạng. Tuy nhiên, do lực lượng giáo viên trẻ trong tuổi đồn
ngày càng ít, kinh phí hoạt động hạn hẹp, thêm vào đó, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh
hưởng khơng nhỏ đến hoạt động của tổ chức Đoàn trong nhà trường. Mặt khác, một
bộ phận giáo viên, cán bộ đoàn chưa nhận thức được vai trị của hoạt động đồn và
phong trào thanh niên đối với việc phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Do đó,
cơng tác đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái chưa thực
sự phát huy hết tiềm năng của học sinh nhà trường, hình thức và phương pháp chưa đa
dạng và phong phú. Đồn đã xây dựng được mơi trường để bồi dưỡng, phát triển năng
lực tự chủ, tự học cho học sinh nhưng hiệu quả chưa cao.
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã tiến hành điều tra một số giáo viên
và học sinh về vấn đề này. Cụ thể:
a. Đối với giáo viên:
Chúng tôi tiến hành điều tra bằng 2 câu hỏi:
Câu 1: Thầy (cô) đánh giá như thế nào về việc bồi dưỡng, phát huy năng lực

tự chủ, tự học cho học sinh ở trường THPT?
Câu 2: Công tác đoàn và phong trào thanh niên ở trường THPT Phạm Hồng
Thái trong những năm qua đã có đóng góp như thế nào đối với việc bồi dưỡng,
phát huy năng lực tự học tự chủ của học sinh?
Sau khi tổng hợp, chúng tôi thu được kết quả như sau:
Bảng điều tra giáo viên
Tổng số giáo viên
điều tra

Kết quả điều tra
Câu hỏi 1

Câu hỏi 2

Rất cần
thiết

Cần
thiết

Khơng Rất tốt
cần thiết

25

20

5

0

Tỉ lệ

80%

20%

0%

Tốt

Bình
thường

3

7

15

12%

28%

60%

Qua kết quả khảo sát có thể thấy việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ,
tự học của học sinh THPT đã được phần lớn giáo viên quan tâm. Giáo viên đã nhận
thức rõ vai trò của năng lực tự chủ, tự học của học sinh quá trình dạy học phát triển
phẩm chất, năng lực học sinh. Tuy nhiên, đa số giáo viên cho rằng việc bồi dưỡng,

13


phát huy năng lực tự chủ, tự học của học sinh được thực hiện trong các môn học
mà chưa nhận thức được vai trò to lớn của các hoạt động đoàn và phong trào thanh
niên đối với vấn đề này. Do đó, đội ngũ giáo viên chưa có sự phối hợp chặt chẽ với
tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong nhà trường để tăng cường
hơn nữa công tác bồi dưỡng năng lực tự học, tự chủ cho học sinh, góp phần làm
cho cơng tác Đồn và phong trào thanh niên đạt hiệu quả cao hơn.
b. Đối với học sinh:
Chúng tôi tiến hành khảo sát và thu được kết quả như sau:
Câu 1: Anh (chị) có quan điểm như thế nào đối với việc tự học của học sinh THPT?
Nội dung khảo sát

Số
lượng

Tỉ lệ
%

Nội dung khảo sát

Số
Tỉ lệ
lượng

1. Mục đích học tốt là để

250

3. Thời gian tự học
mỗi ngày khoảng

- Có kiến thức, kĩ năng

100

40.0 - 2 giờ

72

28.8

- Làm vui lòng cha mẹ

33

13.2 - 4 giờ

131

52.4

- Bạn bè nể phục

21

8.4

- 6 giờ

40

16.0

- Để có tương lai tốt

93

37.2

- 8 giờ

5

6.2

- Ý kiến khác

3

1.2

- Không

2

0.8

102

40.8

2. Thời gian ở nhà chủ
yếu để

4. Tác động của việc
tự học đối với kết quả
học tập chiếm

- Tự học

138

55.2 - Khoảng 50%

- Vừa giúp đỡ gia đình vừa
tự học

93

37.2 - Nhiều hơn so với kết 50
quả học tập ở trường

- Đi làm thêm

17

6.8

- Khoảng 40%

62

248

- Ý kiến khác

2

0.8

- Không đáng kể

36

14.4

20.0

14


Câu hỏi 2: Anh (chị) đánh giá như thế nào về năng lực tự chủ của bản thân?
Tổng số học sinh điều tra

Kết quả điều tra
Rất tốt

Khá tốt

Tạm được

Không ổn

250

12

40

153

45

Tỉ lệ

4.8%

16%

61.2%

17.8%

Câu 3: Anh (chị) đánh giá như thế nào về cơng tác đồn và phong trào thanh
niên ở trường THPT Phạm Hồng Thái?
Qua kết quả khảo sát cho thấy một bộ phận khá lớn học sinh trường THPT
Phạm Hồng Thái chưa nhận thức rõ ý nghĩa của tự học và chưa giành thời gian phù
hợp cho hoạt động này. Kết quả khảo sát còn cho thấy học sinh đang gặp khó khăn

trong việc phát huy năng lực tự chủ, tự học. Các em chưa tự tin khi đánh giá năng
lực tự chủ của bản thân, thiếu hoặc khơng có phương pháp tự học đúng đắn và phù
hợp. Về công tác đoàn và phong trào thanh niên trong nhà trường, tuy đã từng
bước đổi mới về phương pháp và hình thức tổ chức nhưng vẫn chưa bắt kịp với
những biến đổi của cuộc sống xã hội và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ. Như
vây, việc rèn luyện cho học sinh năng lực tự chủ, tự học là nhiệm vụ hết sức cấp
thiết và cần thực hiện bằng nhiều phương pháp, hình thức khác nhau. Trong đó, đa
dạng hóa các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên là một trong những cách
thức góp phần giải quyết nhiệm vụ này.
2. Tổ chức các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên nhằm bồi dưỡng, phát
huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh ở trường THPT Phạm Hồng Thái.
2.1 Tổ chức các hoạt động giáo dục chính trị, tư tưởng
Giáo dục thanh niên là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trong đó đồn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Đồn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh được
Đảng tin cậy giao nhiệm vụ là "trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên", thực
hiện công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh
thiếu nhi. Bởi vậy, Cơng tác giáo dục chính trị tư tưởng cho đồn viên, thanh niên
là nhiệm vụ chính trị quan trọng của tổ chức Đồn. Ở các trường THPT, nhiệm vụ
này càng có vai trị đặc biệt vì ở đây tập trung lực lượng đơng đảo đoàn viên thanh
niên - những chủ nhân tương lai của đất nước, lực lượng xung kích trong cơng
15


cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Để công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho
đồn viên, thanh niên đạt hiệu quả cần đa dạng hóa hình thức tổ chức các hoạt
động đoàn và phong trào thanh niên. Cơng tác đồn và phong trào thanh niên
tường học phải đổi mới nội dung, đa dạng hóa hình thức sinh hoạt, tích cực hóa
hoạt động của lực lượng đồn viên thanh niên, định hướng các em bằng những
phong trào, những hoạt động thiết thực, gần gũi mang lại giá trị thực tiễn. Trong
những hoạt động, phong trào ấy, thanh niên được tự chủ, sáng tạo thể biện hiểu

biết, tài năng, lý tưởng của mình.
Thực tế là trong những năm qua, cơng tác đồn và phong trào thanh niên
trường THPT Phạm Hồng Thái đã từng bước được đổi mới về nội dung và phương
thức tổ chức thực hiện. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cũng được thực hiện
bằng hiều hình thức đa dạng, hấp dẫn có tác dụng phát huy tính tích cực, tự giác
trong tự bồi dưỡng, tự giáo dục rèn luyện của thanh niên. Các phong trào hành
động cách mạng do Đồn phát động đã tạo mơi trường thực tiễn sinh động để
thanh niên rèn luyện và cống hiến.
2.1.1 Tổ chức diễn đàn (Phụ lục 3 - H3.1)
Diễn đàn “Tự hào Đồn TNCS Hồ Chí Minh - Khát vọng tuổi trẻ”
- Mục đích:
+ Giáo dục cho học sinh nhận thức sâu sắc về quá trình ra đời, phát triển và
truyền thống vẻ vang của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, tạo động lực mạnh mẽ để
phát triển cơng tác Đoàn và phong trào thanh niên.
+ Thúc đẩy quá trình tự học, tự vươn lên để thực hiện khát vọng tuổi trẻ.
- Chuẩn bị:
+ Đoàn trường xây dựng kế hoạch tổ chức diễn đàn, báo cáo với Ban Giám hiệu
và triển khai tới các chi đoàn.
+ Chỉ đạo các chi đoàn sinh hoạt với chủ đề của diễn đàn, xây dựng tham luận,
nạp tham luận về Ban Chấp hành Đồn trường.
+ Lựa chọn 5 tham luận có chất lượng tốt nhất, có tính gợi mở, tranh luận luận
cao để trình bày tại diễn đàn.
+ Chuẩn bị một số tiết mục văn nghệ, đoạn phim tư liệu gắn với chủ đề của diễn
đàn.
- Cách thức tiến hành:
Diễn đàn “Tự hào Đồn TNCS Hồ Chí Minh - Khát vọng tuổi trẻ” được tiến
hành với 2 phần, giữa các phần có xen các tiết mục văn nghệ.


Phần 1: Tự hào truyền thống vẻ vang của Đồn TNCS Hồ Chí Minh

+ Ban tổ chức chiếu phim tư liệu về Đồn TNCS Hồ Chí Minh.
+ Tổ chức cho học sinh tìm hiểu về quá trình ra đời, phát triển và truyền thống
của Đồn qua các câu hỏi giao lưu với toàn thể học sinh tham gia.
16




Phần 2: Khát vọng tuổi trẻ

+ Đại diện các chi đồn (có tham luận được Ban Chấp hành lựa chọn) trình bày
tham luận.
+ Thảo luận, đối thoại, trao đổi giữa các đại diện các chi đồn có tham luận và
học sinh tham gia diễn đàn.
2.1.2 Tổ chức tham quan (Phụ lục 3- H 3.2)
Vào dịp tháng 3- Tháng Thanh niên, Ban Chấp hành Đồn trường phối hợp
với nhà trường, Nhóm Lịch sử và giáo viên chủ nhiệm tổ chức cho HS cuộc hành
trình “Về nguồn”. Học sinh được tham quan các di tích lịch sử của địa phương
như: Nhà thờ họ Phạm, Xứ ủy Trung Kì, Nghĩa trang Thái Lão, Đền vua Lê…
Trước khi tham quan, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh tìm hiểu về di
tích, u cầu mỗi lớp xây dựng một bài giới thiệu về di tích. Tại di tích, một đại
diện của lớp sẽ đóng vai người hướng dẫn, giới thiệu với GV và các bạn lớp mình
về sự ra đời, những điểm nổi bật và ý nghĩa của di tích. Sau khi kết thúc buổi tham
quan, yêu cầu HS viết bài thu hoạch, rút ra được suy nghĩ của bản thân sau khi
tham quan các di tích đó.
2.1.3 Tổ chức hoạt động đọc sách, trò chuyện với nhân chứng lịch sử (Phụ lục 3- H3.3)
a. Tổ chức hoạt động đọc sách.
- Mục đích:
+ Rèn luyện thói quen đọc sách, phương pháp làm việc với sách, bồi dưỡng

năng lực tự chủ, tự học cho học sinh.
+ Giúp học sinh tiếp cận với nhiều giá trị văn hóa nhân loại một cách chủ động.
- Cách thức tiến hành:
+ Đoàn trường phát động phong trào xây dựng tủ sách ở các chi đoàn ( Tủ
sách được xây dựng từ nhiều nguồn như: Đoàn trường cấp phát, chi đồn mua,
qun góp từ học sinh, tài trợ từ phụ huynh và các mạnh thường quân)
+ Tổ chức hoạt động đọc sách mỗi tuần 1 lần trong giờ sinh hoạt đoàn.
+ Tổ chức các hoạt động chào mừng “ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam”
(Thi đại sứ văn hóa đọc; trưng bày, giới thiệu tủ sách chi đoàn)
b. Tổ chức gặp mặt, giao lưu, trò chuyện với nhân chứng lịch sử
- Mục đích:
+ Giáo dục truyền thống, lí tưởng cách mạng, đạo đức văn hóa cho học sinh.
+ Bồi dưỡng tinh thần yêu nước, niềm tự hào dân tộc, nâng cao bản lĩnh
chính trị và năng lực tự chủ.
- Cách thức tiến hành:
+ Đoàn trường xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động gặp mặt, giao lưu, trò
chuyện với nhân chứng lịch sử trình Ban Giám hiệu phê duyệt và triển khai đến
các chi đoàn.

17


+ Giao nhiệm vụ cho Ban Chấp hành tổ chức buổi gặp mặt, giao lưu với chương
trình cụ thể ( Mời nhân chứng lịch sử, thời gian tổ chức, chương trình hoạt động,…)
+ Tại buổi gặp mặt, nhân chứng lịch sử kể những câu chuyện lịch sử mà họ
là những người trong cuộc- người chứng kiến, có thể cho học sinh xem những hiện
vật lịch sử.
+ Học sinh nghe kể chuyện lịch sử, trao đổi, trò chuyện với nhân chứng lịch
sử. Khuyến khích các em tích cực bày tỏ những thắc mắc, những điều chưa hiểu để
trao đổi với khách mời.

+ Sau buổi gặp gỡ, giao lưu với nhân chứng lịch sử, học sinh làm bài thu hoạch.
2.2. Tổ chức phong trào “xung kích - đồng hành”
2.2.1 Thành lập các đội xung kích, tuyên truyền
- Mục đích:
+ Tạo điều kiện để học sinh trực tiếp tham gia vào hoạt động thực tế, đảm
bảo duy trì an ninh, an tồn trật tự trong trường học.
+ Phát huy năng lực chủ động, sáng tạo của học sinh trong giải quyết các
vấn đề thực tiễn.
- Cách thức tổ chức hoạt động:
+ Đoàn trường chọn thành viên và ban hành quyết định thành lập Đội an
ninh xung kích (với các tiêu chí: Đạo đức tư cách tốt, nghiêm túc, nhiệt tình, trách
nhiệm, có bản lĩnh, có sức khỏe tốt, có kĩ năng thực hành…)
+ Đội ANXK phân công thành viên phụ trách các khối lớp, phân công lịch
trực, thực hiện công tác kiểm tra, giám sát nề nếp học sinh trong và ngoài nhà
trường, báo cáo kết quả cho BTV Đoàn trường hàng ngày.
2.2.2. Thành lập các Câu lạc bộ (Phụ lục 3-H3.4)
(CLB khoa học, CLB phòng - chống ma túy, CLB âm nhạc, CLB bóng chuyền, CLB bóng đá…)
- Mục đích:
+ Tạo nên môi trường để học sinh trao đổi, sinh hoạt nhằm phát triển năng
lực tự chủ, kỹ năng tự học, kỹ năng làm việc nhóm.
+ Mở rộng, nâng cao hiểu biết về các lĩnh vực, rèn luyện lối sống trong sáng,
lành mạnh, phát huy tinh thần đoàn kết, hợp tác giữa các thành viên.
- Cách thức tiến hành:
+ Thời lượng sinh hoạt: 1 tháng / 1 lần.
+ Thành viên: Các bạn học sinh ở các khối lớp có cùng sở thích, năng khiếu.
+ Hình thức sinh hoạt: Sinh hoạt tập thể, giao lưu, trao đổi qua tài khoản
Zalo, facebook.
18

+ Nội dung sinh hoạt: các chủ đề được các thành viên quan tâm, lựa chọn.
Ngoài ra, các thành viên của câu lạc bộ còn là lực lượng nòng cốt trong các
hoạt động tuyên truyền, tiến hành các hoạt động cơng ích, hoạt động từ thiện.
2.2.3 Tổ chức các cuộc thi, hội thi (Phụ lục 3)
a. Cuộc thi thiết kế video và poster với chủ đề “Viết về thầy cô”(Phụ lục 3- H3.5)
- Mục đích:
+ Giúp học sinh có cơ hội thể hiện tình cảm, sự tri ân với thầy cô, bồi dưỡng
truyền thống tôn sư trọng đạo.
+ Tạo điều kiện cho học sinh phát huy năng lực tự chủ, tự học, khả năng ứng dụng
công nghệ thông tin trong quá trình học tập.
- Các bước tiến hành:
+ Ban Chấp hành Đoàn trường họp, thống nhất xây dựng kế hoạch, triển khai tới
các chi đoàn học sinh.
+ Học sinh các lớp chọn đề tài, trình GVCN duyệt, đăng kí với Ban Chấp hành
Đoàn trường.
+ Học sinh tiến hành thảo luận nội dung, phương pháp chuyển tải nội dung đề tài
đã chọn.
+ Sau khi thảo luận xong, HS trình nội dung để GVCN duyệt và hướng dẫn thêm.
+ HS tiến hành làm video và thiết kế poster.
Quá trình này cần đảm bảo các yêu cầu sau:
• Nội dung của video cần đảm bảo được: Giới thiệu chung về nhà trường, về
thầy cơ, thể hiện được tình cảm biết ơn, trân trọng thầy cơ.
• Về hình thức: Video có thể là sự trình chiếu hình ảnh hoặc quay phim trực
tiếp, có thể lồng tiếng thuyết minh hoặc dùng chữ để thuyết minh.
+ Sau khi tiến hành làm xong, các chi đoàn nộp sản phẩm về Đoàn trường đúng
thời gian quy định.
+ Ban Chấp hành đăng tải video và poster dự thi của các chi đoàn lên trang
fanpage, facebook của Đoàn.
+ Ban Chấp hành tổ chức chấm sản phẩm dự thi. Kết quả chấm được tính kết hợp
với hai hình thức: số lượt like, share và điểm chấm từ ban giám khảo.

+ Tổ chức trao giải cho các tác phẩm xuất sắc. Những sản phẩm này được lưu trữ
và sử dụng trong quá trình sinh hoạt tập thể của học sinh nhà trường.
b.
-

Hội thi Sáng tạo khoa học kĩ thuật
Mục đích:
19


+ Tạo điều kiện cho học sinh tìm tịi, khám phá, nghiên cứu khoa học.
+ Phát triển kỹ năng thiết kế, kỹ năng thực hành.
+ Giáo dục cho học sinh tình yêu đối với khoa học, nâng cao tinh thần trách
nhiệm trong việc xây dựng, phát triển quê hương, đất nước
-

Tiến trình thực hiện:

+ Đồn trường xây dựng kế hoạch, báo cáo Ban Giám hiệu và triển khai tới
các lớp.
+ HS các lớp chọn đề tài, tiến hành thảo luận nội dung, phương pháp, cách
thức thực hiện dự án.
+ Đoàn trường cho HS đăng kí theo lớp (Mỗi lớp ít nhất 1 dự án).
+ HS tiến hành nghiên cứu, thực hiện dự án.
+ Đoàn trường tổ chức cuộc thi Sáng tạo KHKT cấp trường: Mỗi dự án KHKT
tham gia dự thi cần chuẩn bị báo cáo khoa học, mơ hình, poster giới thiệu dự án.
+ Ban giám khảo đánh giá dự án thơng qua phần báo cáo của thí sinh, phân
tích dữ liệu ở poster, mơ hình dự án và hỏi đáp với thí sinh.
+ Ban tổ chức cơng bố kết quả, Đoàn trường tiến hành khen thưởng cho các dự
án đạt giải, tiếp tục đồng hành với dự án được chọn dự thi Sáng tạo KHKT cấp Tỉnh.

2.2.4 Tổ chức hoạt động cơng ích, từ thiện ( Phụ lục 3 – H3.6)
- Mục đích:
Thơng qua các hoạt động cơng ích, từ thiện để phát huy tinh thần chủ động,
tích cực, sáng tạo của học sinh đối với các hoạt động vì cộng đồng.
- Các hình thức tiến hành:
+ Tổ chức phân cơng học sinh chăm sóc các di tích lịch sử ở địa phương
+ Tổ chức lao động công ích, tham gia các hoạt động thiện nguyện: hiến
máu nhân đạo, qun góp, ủng hộ quỹ phịng chống dịch Covid, tổ chức chương
trình "tết vì người nghèo", “ mùa đơng ấm”, “tiếp sức đến trường”...
2.3 Thực hiện công tác xây dựng Đoàn - Đoàn tham gia xây dựng Đảng
(Phụ lục 3 – H3.7)
Xây dựng Đoàn vững mạnh là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng
Đảng, là “xây dựng Đảng trước một bước”. Nhận thức rõ được vị trí, vai trị của
mình, trong những năm qua, Đồn trường THPT Phạm Hồng Thái luôn đẩy mạnh
công tác giáo dục rèn luyện, bồi dưỡng tạo nguồn phát triển đảng viên trong đoàn
viên, đảm bảo sự kế thừa và phát triển liên tục của Đảng.
Ngay từ khi học sinh mới nhập học vào lớp 10, Đồn trường đã tìm hiểu,
nắm thơng tin những học sinh có thành tích cao trong học tập, trong hoạt động
phong trào, có năng khiếu ở cấp THCS để định hướng đối với công tác xây dựng
20


đội ngũ cán bộ đoàn, cán bộ lớp. Đoàn trường phối hợp chặt chẽ với giáo viên chủ
nhiệm để giao nhiệm vụ cho đội ngũ cán bộ lớp, cán bộ đồn, Qua đó, rèn luyện,
bồi bưỡng năng lực tự chủ, sáng tạo trong công việc. Các em cũng tự học được
nhiều kĩ năng trong cơng tác quản lí, tu dưỡng về đạo đức, tự hoàn thiện bản thân.
Bằng cách làm này Đoàn trường đã đào tạo được một lực lượng đồn viên tích cực,
tiên tiến, nguồn phát triển đảng viên to lớn.
3. Kết quả thực hiện
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự

học cho học sinh cũng như vai trị của cơng tác đoàn và phong trào thanh niên
trong trường THPT, trong những năm học qua, Đoàn trường THPT Phạm Hồng
Thái đã tổ chức một số hoạt động, thực hiện các phong trào lớn với nhiều hình thức
nhằm góp phần bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học cho học sinh, tạo cho
các em môi trường để học tập tốt hơn, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của
nhà trường. Từ những hoạt động, phong trào cụ thể ấy, cơng tác đồn đã khơi dậy
ở học sinh niềm tin, nhiệt huyết và khát vọng cống hiến, giúp các em nhận ra giá
trị, điểm mạnh của bản thân, từ đó, phát huy năng lực tự chủ trong nhận thức và
hành động của các em. Cơng tác đồn cũng thơi thúc học sinh, đặc biệt là đội ngũ
cán bộ lớp - cán bộ đồn, khơng ngừng tự học, tự bồi dưỡng để thực hiện tốt các
nhiệm vụ mà Đồn giao phó.
Trong những năm qua, đặc biệt là 2 năm dịch bệnh Covid hoành hành, các
hoạt động giáo dục gặp rất nhiều khó khăn, nhiều hoạt động phải thực hiện bằng
hình thức trực tuyến. Trong bối cảnh ấy, học sinh phải có năng lực tự chủ và tự học
thì mới đạt kết quả cao. Vai trị hình thành, bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự
học cho học của các bộ mơn và các hoạt động đồn được minh chứng bằng những
kết quả đáng khích lệ. Cụ thể:
Bảng thống kê kết quả xếp loại hạnh kiểm học sinh toàn trường
Tốt
T
T

Năm học

Khá

Trung bình

Yếu

Sĩ số
SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

1

2016-2017

772

615

79.66%

127

16.45%

27

3.50%

3

0.39%

2

2017-2018

740

659

89.05%

72

9.73%

5

0.68%

4

0.54%

3

2018-2019

734

620

84.47%

67

9.13%

47

6.40%

0

0.00%

4

2019-2020

714

630

88.24%

76

10.64%

6

0.84%

2

0.28%

5

2020-2021

737

668

90.64%

55

7.46%

2

0.27%

12

1.63%

Bảng thống kê kết quả xếp loại học lực học sinh toàn trường
21


T
T

Năm học

Giỏi

Sĩ số

Khá

Trung bình

Yếu

Kém

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

SL

TL

1 2016-2017

772

217

28.11%

429

55.57%

125

16.19%

1

0.13
%

0.0%

0.0%

2 2017-2018

740

241

32.57%

441

59.59%

58

7.84%

0

0.0%

0.0%

0.0%

3 2018-2019

734

211

28.75%

418

56.95%

104

14.17%

0

0.0%

0.0%

0.0%

4 2019-2020

714

167

23.39%

395

55.32%

152

21.29%

0

0.0%

0.0%

0.0%

5 2020-2021

737

125

16.96%

467

63.36%

145

19.67%

0

0.0%

0.0%

0.0%

Dựa vào kết quả trên ta thấy, trong 5 năm qua, chất lượng giáo dục tồn diện
của nhà trường khơng ngừng được nâng lên, tỉ lệ học sinh đạt hạnh kiểm tốt và học
lực đạt loại khá, giỏi chiếm tỉ lệ cao. Tỉ lệ học sinh khối 12 tốt nghiệp THPT tăng
qua từng năm học: 2017-2018: đạt 98,2%,; 2018-2019: đạt 99%; 2019-2020: đạt
100%, 2020-2021: đạt 100%. Có được kết quả này nhờ vào quá trình đổi mới
phương pháp dạy học, giáo dục và phương pháp quản lí của giáo viên, sự nỗ lực của
học sinh và sự đồng hành của phụ huynh. Trong đó, việc rèn luyện cho học sinh
năng lực tự chủ, tự học để giải quyết nhiệm vụ học tập hiệu quả là yếu tố quan trọng.
Cơng tác đồn và phong trào thanh niên cũng góp một phần vào hoạt động này.
Đặc biệt, dưới sự định hướng, bồi dưỡng của Đoàn, nhiều học sinh đã phấn
đấu trở thành đảng viên khi đang học tập tại trường THPT. Trường THPT Phạm

Hồng Thái ln là đơn vị có số lượng học sinh được kết nạp đảng nhiều nhất huyện
Hưng Ngun.
Tóm lại, cơng tác đồn và phong trào thanh niên có vai trị nhất định trong
quá trình bồi dưỡng năng lực tự chủ, tự học cho học sinh ở trường THPT, góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện với mục tiêu “hình thành một lớp thanh
niên ưu tú trên mọi lĩnh vực, kế tục trung thành và xuất sắc sự nghiệp cách mạng
của Đảng, của dân tộc”.

22


PHẦN III. KẾT LUẬN
1. Ý nghĩa của đề tài
Đề tài được nghiên cứu từ thực tiễn và kinh nghiệm quản lí, giảng dạy của
bản thân, bước đầu thực hiện ở trường THPT Phạm Hồng Thái đã mang lại những
hiệu quả đáng kể. Việc tổ chức các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên bằng
nhiều hình thức phong phú, đa dạng, trong đó chú trọng phát huy năng lực tự chủ,
tự học của học sinh thực sự hấp dẫn các em. Học sinh tích cực, chủ động tham gia
các hoạt động đoàn và phong trào thanh niên. Với phong trào đoàn, các em phát
huy tối đa khả năng, hiểu biết và sự sáng tạo của bản thân. Ở đây, các em có thể
bày tỏ quan điểm, góc nhìn độc đáo của mình; thể hiện sự nhạy bén trong giải
quyết vấn đề; thỏa sức trổ tài với công nghệ số, ... Do đó, việc bồi dưỡng, phát huy
năng lực tự chủ, tự học cho học sinh diễn ra một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và hấp
dẫn.Có thể nhận thấy, hoạt động Đoàn giúp các em học sinh rèn được nhiều kĩ
năng cũng như phát triển được nhiều phẩm chất tốt đẹp, sống có lí tưởng. Như vậy,
cơng tác đồn và phong trào thanh niên ở trường THPT góp phần phát triển phẩm
chất, năng lực học sinh, nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện của nhà trường.
Vấn đề bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của học sinh thơng qua
cơng tác đồn và phong trào thanh niên mà đề tài đưa ra đã nhấn mạnh được vai trò
của tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh ở trường THPT đối với việc chuẩn bị sẵn

sàng cùng nhà trường thực hiện Chương trình Phổ thơng 2018.
2. Một số kiến nghị, đề xuất
Để cơng tác đồn và phong trào thanh niên có sức thu hút và đạt hiệu quả
cao hơn nữa, góp phần vào việc bồi dưỡng, phát huy năng lực tự chủ, tự học của
học sinh ở trường THPT, chúng tôi xin đưa ra một số đề xuất như sau:
Thứ nhất, cần nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của cơng tác đồn và
phong trào thanh niên ở trường THPT cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, đặc biệt là đội
ngũ giáo viên chủ nhiệm, từ đó, phát huy tinh thần phối hợp giữa Đoàn với giáo
viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục, rèn luyện học sinh.
Thứ hai, trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển nhanh, thế giới có
nhiều biến đổi, để cơng tác đồn và phong trào thanh niên đạt hiệu quả cần có đội
ngũ cán bộ đoàn nhạy bén, sáng tạo và tài năng. Do đó, cần làm tốt cơng tác quy
hoạch cán bộ, tăng cường tập huấn, bồi dưỡng cho đoàn viên thanh niên về công
nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số trong cơng tác đồn.
Thứ ba, cơng tác đồn và phong trào thanh niên có nhiều hoạt động mang
tính chất bề nổi, cần huy động nhiều nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực về tài chính.
Vì vậy, các cấp quản lí cần động viên, hỗ trợ cho tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí
Minh của nhà trường về kinh phí để tổ chức hoạt động hiệu quả hơn. Bên cạnh đó,
đội ngũ cán bộ đồn cần năng động, linh hoạt tìm nguồn kinh phí, tăng cường vận
động tài trợ để phục vụ cho hoạt động đoàn.
23


Trên đây là một số ý kiến của chúng tôi về việc bồi dưỡng, phát huy năng
lực tự chủ, tự học cho học sinh thơng qua cơng tác đồn và phong trào thanh niên ở
trường THPT Phạm Hồng Thái. Phần trình bày của chúng tơi chắc chắn cịn hạn
chế. Vì vậy, chúng tơi rất mong nhận được sự góp ý của q thầy, cơ đồng nghiệpnhững người có kinh nghiệm, để đề tài của chúng tơi được hồn thiện hơn. Chúng
tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp đã cho chúng tơi những đóng góp bổ
ích trong q trình nghiên cứu đề tài.

24


PHỤ LỤC 1
Phiếu chấm Cuộc thi “Viết lời tri ân thầy cô”
Điểm
Lớp

TT

Chất lượng
clip (độ nét)
(10đ)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

17
18
TT

Kỹ
thuật
dựng
clip
(20đ)

Nội dung
và ý tưởng
clip

Tác động truyền
thông

thời
lượng
quy định

(50đ)

(15đ)

(5đ)

Tổng
điểm

10A1
10A2
10A3
10A4
10A5
10A6
11A1
11A2
11A3
11A4
11A5
11A6
12A1
12A2
12A3
12C1
12C2
12C3

Tiêu chí đánh giá

Điểm

1

Chất lượng clip (độ nét)

10 điểm

2

Kỹ thuật dựng clip (kỹ xảo, âm thanh)
Nội dung và ý tưởng clip:
- Nội dung rõ ràng phù hợp với chủ đề
- Nội dung của lời tri ân có ý nghĩa sâu sắc
- Sáng tạo, đặc sắc, có tính đột phá

20 điểm

3

Ghi
chú

50điểm

Tác động truyền thơng:
- Có sức hấp dẫn, thu hút người xem
4
5

- Truyền được cảm hứng cho người xem.
Clip đúng thời lượng quy định (3-5 phút)

15 điểm
5 điểm

25