SKKN xây DỰNG PHƯƠNG PHÁP CHẾ BIẾN một số sản PHẨM gắn LIỀN với THỰC TIỂN CUỘC SỐNG tại địa PHƯƠNG NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG dạy học PHẦN II tạo lập DOANH NGHIỆP
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.85 MB, 82 trang )
SỞ GD&ĐT NGHỆ AN
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP CHẾ BIẾN MỘT SỐ SẢN PHẨM GẮN
LIỀN VỚI THỰC TIỂN CUỘC SỐNG TẠI ĐỊA PHƯƠNG NHẰM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC PHẦN II “TẠO LẬP DOANH
NGHIỆP” CÔNG NGHỆ 10.
THUỘC LĨNH VỰC: CƠNG NGHỆ
Tác giả: Nguyễn Thị Thu Hồ – Trường THPT Diễn Châu 4
Tổ: Khoa học tự nhiên
Bộ môn: Công nghệ 1
Số điện thoại: 0978050921
Nghệ An, tháng 04 năm 2022
MỤC LỤC
MỤC LỤC…………………………………………………………………
ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.……………………………………….
iv
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ…………………………………………………..
1
1. Lý do chọn đề tài…………………………………………….………...
1
2. Mục đích nghiên cứu ………………………………………………….
2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu……………………….….……….
3
4. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………..
3
5. Thời gian nghiên cứu và thực nghiệm …………………………………
6. Những đóng góp của đề tài…………………………………………….
4
4
7. Cấu trúc đề tài …………………………………………………………
PHẦN II. NỘI DUNG…………………………………………………….
4
5
CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI……….
5
1.1. Sơ lược lịch sử nghiên sứu vấn đề……………………………………
5
1.2. Cơ sở lý luân của đề tài……………………………………………….
6
1.2.1. Đặc điểm của phương pháp DH theo dự án ……………..……….
6
1.2.2. Ưu điểm và hạn chế của DH theo dự án ………………………….
7
1.2.3. Một số phương pháp DH và kĩ thuật sử dụng trong DH theo dự án.
1.2.4. Nội dung đánh giá ………………………………………………….
1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài……………………………………………..
8
9
9
1.4. Kết luận chương 1……………………………………………………
13
CHƯƠNG II. NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ HỌC VÀ VẬN DỤNG
KIẾN THỨC VÀO THỰC TIỄN QUA DẠY HỌC THỰC HÀNH CHỦ
ĐỀ CHẾ BIẾN LƯƠNG THỰC, THỰC PHẨM- LÀM XI RÔ TỪ QUẢ,
SỮA CHUA, SỮA ĐẬU NÀNH... ÁP DỤNG VÀO DẠY HỌC PHẦN
II: TẠO LẬP DOANH NGHIỆP …………………………………………
13
2.1. Thực trạng dạy học môn Công nghệ trong trường phổ thông Diển Châu
4 hiện nay. ……………………………………………………………….
13
2.2. Phân tích nội dung Chủ đề Bảo quản chế biến sản phẩm trồng trọt và
doanh nghiệp và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp ….……
14
2.3. Tiến trình dạy học theo dự án ……………..…………………………
15
2.4. Vận dụng thiết kế HĐDHDA để phát triển năng lực vận dụng kiến
thức vào thực tiễn cho học sinh trong dạy học chương 3 liên kết với chương
4 và chương 5 phần tào tập doanh nghiệp, công nghệ 10. …………………
16
CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM……………………………….
27
3.1. Mục tiêu thực nghiệm sư phạm……………………………………….
27
3.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm……………………………………..
27
3.3. Đối tượng thực nghiệm sư phạm…………………………………….
27
3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm………………………………………
28
3.4.1. Phân tích định lượng………………………………………………
28
3.4.2. Phân tích định tính………………………………………….……..
31
3.5. Kết luận chương 3…………………………………………………….
34
PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ……………..………………….
36
1. Kết luận…………..…………………………………………………….
36
2. Kiến nghị……………………………………………………………….
36
TÀI LIỆU THAM KHẢO………….……………………………………
38
PHỤ LỤC ………………………………………………………………..
39
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DHDA
Dạy học dự án
KD
Kinh doanh
HĐGD
Hoạt động giáo dục
GV
Giáo viên
PPDH
Phương pháp dạy học
NL
Năng lực
VDKT
Vận dụng kiến thức
MĐ
Mức độ
SL
Số lượng
TL
Tỷ lệ %
HS
Học sinh
ĐC
Đối chứng
TN
Thực nghiệm
THPT
Trung học phổ thông
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ảnh hưởng sâu rộng vào mọi mặt đời sống,
xã hội, giáo dục cũng không ngoại lệ. Vì thế địi hỏi giáo viên phải thay đổi phương
pháp, học sinh phải thay đổi cách học. Do vậy, vai trò của giáo viên phải chuyển đổi
từ “dạy cái gì”, “điều gì” sang dạy cho học sinh “phải làm gì” và “làm như thếnào”.
Việc tách rời giữa các mơn học trong chương trình đào tạo THPT là một rào
cản lớn tạo ra khoảng cách không nhỏ giữa học và hành. Chính sự tách rời này làm
cho học sinh thiếu đi tính ứng dụng vào thực tiễn. Vì thế đa số học sinh nhớ rõ lí
thuyết nhưng khơng giải quyết được vấn đề thực tiễn dù là vấn đề đơn giản. Nói cách
khác, học sinh của chúng ta cịn thiếu nhiều kĩ năng trong việc giải quyết các tình
huống thực tiễn.
Xuất phát từ việc dạy học: Trong thực tiễn giảng dạy cơng nghệ THPT nói
chung và cơng nghệ 10 nói riêng, tơi thấy kiến thức cơng nghệ có rất nhiều ứng dụng
trong thực tiễn. Tuy nhiên, do tâm lí của học sinh coi môn công nghệ là môn phụ
nên không tập trung học, khơng hứng thú để tìm hiểu kiến thức mơn học.
Qua tìm hiểu các tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau (trên internet, qua sách
báo, qua tham vấn các trường bạn v.v...) cho thấy khơng có tài liệu nào nghiên cứu,
bàn sâu về vấn đề này để giảng dạy trong trường trung học phổ thông.
Phần lớn học sinh trường THPT Diễn Châu 4 là con em các gia đình có kinh
doanh ở quy mơ nhỏ (kinh tế hộ gia đình) như: sản xuất nơng, lâm nghiệp (trồng trọt,
chăn nuôi); đánh bắt, chế biến hải sản; kinh doanh thương mại, dịch vụ v.v.. mang tính
tự phát, hầu hết các gia đình khơng được tiếp cận với các kiến thức cơ bản về kinh tế
mà chủ yếu là làm theo kinh nghiệm lâu năm hoặc mò mẫm hay chạy theo phong trào.
Chính vì vậy, việc chuyển tải kiến thức kinh doanh thông qua kênh giáo dục phổ thông
là việc làm hữu ích, đồng thời giúp định hướng, phân luồng một bộ phận học sinh đi
theo con đường kinh doanh lập nghiệp thay vì theo đuổi mục tiêu theo con đường khoa
cử dẫn đến tình trạng “thừa thầy – thiếu thợ”, thất nghiệp tràn lan đáng báo động trong
thời gian qua, gây tổn hại về kinh tế đối với nhiều gia đình, mà lẽ ra với số kinh phí đã
bỏ ra, các gia đình có thể đầu tư để phát triển kinh doanh tạo nguồn thu nhập cao và
giải quyết ngay cơng việc cho con em mình tốt hơn.
Nội dung chương bảo quản, chế biến nông, lâm, ngư nghiệp và chương tạo
lập doanh nghiệp rất hay, thiết thực và ứng dụng thực tiễn. Tuy nhiên, các quy trình
bảo quản, chế biến nơng, lâm, thủy sản khá nhiều, khó nhớ và nhiều quy trình khơng
được ứng dụng trong cuộc sống; kiến thức chương tạo lập doanh nghiệp khó để hiểu
và vận dụng vào cuộc sống thường ngày... Dẫn đến, HS thường không thích thú với
bài học. Nội dung các bài thực hành trong hai chương này chưa thực sự hay, hiệu
quả và bắt nhịp với cuộc sống hiện tại. Do đó, các tiết học Cơng nghệ xảy ra tình
trạng như tơi đã nêu ở trên.
-1-
Chính vì vậy, nội dung chương bảo quản, chế biến nông, lâm, ngư nghiệp và
chương tạo lập doanh nghiệp được thiết kế bài tập vận dụng thành dự án, nhằm bước
đầu định hướng cho HS trở thành nhà chế biến tài năng, trở thành một nhà kinh
doanh. Giúp phát triển kiến thức và các kỹ năng liên quan thông qua những nhiệm
vụ mang tính mở, khuyến khích học sinh tìm tịi, hiện thực hố những kiến thức đã
học trong q trình thực hiện và tạo ra những sản phẩm của chính mình. Dạy học
theo dự án được xây dựng dựa trên những câu hỏi định hướng quan trọng, lồng ghép
các chuẩn nội dung và tư duy bậc cao trong những bối cảnh thực tế. Dự án thiết kế
chứa đựng nhiều kỹ thuật dạy học khác nhau, nên có thể lơi cuốn được mọi đối tượng
học sinh không phụ thuộc vào cách học của các em, học sinh sẽ được hỗ trợ thêm
của giáo viên để giải quyết vấn đề, hiểu sâu nội dung hơn. Các phương tiện kỹ thuật
cũng được sử dụng để hỗ trợ việc học. Trong quá trình thực hiện dự án có thể vận
dụng nhiều cách đánh giá khác nhau để giúp học sinh tạo ra những sản phẩm có chất
lượng.
Với phương châm vừa đạt mục tiêu giáo dục theo định hướng phát triển năng
lực học sinh, vừa vận dụng thực tế đời sống xã hội vào giảng dạy, tơi đã nghiên cứu,
rút kinh nghiệm hồn thành đề tài “Xây dựng phương pháp chế biến một số sản
phẩm gắn liền với thực tiển cuộc sống tại địa phương nhằm nâng cao chất lượng
dạy - học phần 2 “Tạo lập doanh nghiệp”, môn Công nghệ 10”.
Đề tài được thực hiện trong năm học 2021- 2022 tại trường Trung học phổ
thơng Diễn Châu 4.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Thiết kế được các dự án dạy học phù hợp, xây dựng được quy trình sử dụng
hiệu quả để rèn luyện kỹ năng tự học cho học sinh trong dạy học công nghệ 10 THPT
qua đó bồi dưỡng và phát triển năng lực tự học cho học sinh.
- Với việc tổ chức dạy học dự án theo định hướng thực hành kết hợp lý thuyết
ra thực tiễn còn tạo điều kiện cho học sinh được tham gia đánh giá chính bản thân
có định hướng cho tương lai.
- Bên cạnh những hiểu biết về các lĩnh vực khoa học cơng nghệ, kĩ thuật,
tốn học, học sinh sẽ được phát triển tư duy phê phán, kĩ năng hợp tác để thành công.
- Đề tài này nhằm mục đích xây dựng các phương pháp chế biến một số sản
phẩm gắn liền với thực tiễn đời sống xã hội tại địa phương, qua đó tạo điều kiện để
học sinh tăng nội dung thực hành vận dụng kiến thức lý thuyết vào giải quyết các
tình huống thực tế, có thể đề xuất các phương án kinh doanh, lập kế hoạch kinh
doanh phù hợp với điều kiện thực tế của gia đình, nhất là các hộ gia đình ở vùng
nơng thơn có trình độ dân trí cịn hạn chế, không được tiếp cận với các kiến thức cơ
bản về kinh tế. Đồng thời bồi dưỡng nâng cao kỹ năng đánh giá, phân tích, tổng hợp,
lập kế hoạch cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của
trường THPT Diễn Châu 4.
-2-
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Năng lực tự học đối với học sinh THPT.
- Quy trình thiết kế chủ đề dạy học dự án về chế biến một số sản phẩm từ thực tiển
tại địa phương để lập kế hoạch kinh doanh trong phần 2 “Tạo lập doanh nghiệp" gắn
liền với thực tiễn cuộc sống, làm nền tảng để học sinh hiểu rõ hơn và hoàn thiện nội
dung kiến thức lý thuyết. Qua tổng kết nghiên cứu sẽ hoàn thiện nội dung giảng dạy
về tạo lập doanh nghiệp phù hợp với điều kiện của trường THPT Diễn Châu 4 và
của địa phương để triển khai trong các năm học tiếp theo.
- Quy trình sử dụng các chủ đề để bồi dưỡng năng lực tự học gắn với thực tiển địa
phương.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Q trình dạy học cơng nghệ 10 ở các trường THPT thuộc địa bàn nghiên cứu.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trong đề tài này tôi đã sử dụng phối hợp các phương pháp nghiên cứu thường
quy gồm:
4.1. Nghiên cứu lý thuyết
Nghiên cứu các cơng trình khoa học, các bài báo, các ấn phẩm liên quan đến
dạy học chủ đề dự án; liên quan đến năng lực tự học của học sinh THPT.
Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết: Từ các nội dung mục tiêu,
yêu cầu của chương trình môn học đã đề ra kết hợp với thực tiễn môn học để lập
luận cá nhân, trao đổi thảo luận với đồng nghiệp xây dựng hoàn thiện cơ sở lý thuyết.
Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung chương trình và kiến thức chủ
đề: chế biến lương thực thực phẩm ( chương 3) và dạy học phần 2 tạo lập doanh
nghiệp( chương 4 và chương 5) – môn Công nghệ 10 THPT
4.2. Phương pháp điều tra
Lập phiếu điều tra về thực trạng sử dụng các phương pháp, kỹ thuật dạy học
Công nghệ 10 nhằm bồi dưỡng và phát triển năng lực tự học của HS cấp THPT thông
qua dạy học môn công nghệ 10.
Lập phiếu điều tra kết quả thực nghiệm sư phạm sau khi dạy học theo chủ đề
dạy học giữa nhóm thực nghiệm và đối chứng về năng lực tự học của HS.
4.3. Phương pháp chuyên gia
Trao đổi trực tiếp, xin ý kiến chuyên gia phương pháp dạy học, giáo dục và
các giáo viên dạy học bộ môn Công nghệ ở một số trường trung học phổ thông về
các vấn đề liên qua đến đề tài.
-3-
4.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Xây dựng các tiêu chí đánh giá năng lực tự học của HS cấp THPT.
Sau khi vận dụng kiến thưc xây dựng nội dung và phương pháp, kỹ thuật tổ
chức dạy học các chủ đề ở chương 3 để tổ chức dạy học chủ đề ở chương 4 và 5 –
môn công nghệ 10 THPT, chúng tôi tiến hành dạy thực nghiệm ở các trường THPT
thuộc địa bàn tỉnh Nghệ An để kiểm tra tính khách quan, tính thực tiễn của đề tài.
Kết quả thực nghiệm được đánh giá qua kết quả phiếu điều tra.
4.5. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học
Thu thập và thống kê số liệu từ kết quả của tất cả các lần tiến hành thực nghiệm
sau đó xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS.
5. THỜI GIAN NGHIÊN CỨU VÀ THỰC NGHIỆM:
Đề tài được nghiên cứu từ năm học 2020 - 2021 và tiến hành thực nghiệm sư
phạm rộng rãi tại các trường từ năm học 2021 – 2022.
Q trình hồn thiện xử lý số liệu và hoàn thành đề tài vào năm học 2021 - 2022.
6. NHỮNG ĐĨNG GĨP CỦA ĐỀ TÀI
Góp phần hệ thống hóa cơ sở lí luận về rèn luyện kỹ năng tự học và dạy học
chủ đề ứng dựng vào thực tiễn.
Xây dựng được chủ đề dạy học dự án học tập phần kiến thức thực hành thông
qua nội dung chươngIII: Bảo quản và chế biến nông lâm thuỷ sản - Công nghệ 10
nhằm Tổ chức, hướng dẫn cho học sinh tìm tịi mở rộng để nâng cao năng lực tự học
và vận dụng kiến thức vào thực tiễn hàng ngày qua dạy học chủ đề dự án chương 4
và 5 ( phần II. Tạo lập doanh nghiệp.
Đề xuất quy trình bồi dưỡng năng lực tự học cho HS cấp THPT theo hình thức
dạy học chủ đề liên kết giữa các chủ đề giữa các phần một cách phù hợp.
7. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI
Kết cấu đề tài bao gồm: Mở đầu, nội dung, kết luận, kiến nghị, tài liệu tham
khảo và phụ lục, SKKN gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài
Chương 2: Thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm để phát triển năng lực
vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho học sinh trong dạy học ứng dụng chủ đề
chương III: Bảo quản và chế biến nông lâm thuỷ sản vào phần II. Tạo lập doanh
nghiệp, môn công nghệ 10.
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm.
-4-
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu.
Nội dung, chương trình mơn cơng nghệ 10 đã đặt ra một số yêu cầu, mục tiêu
như: “Chú ý tới các vấn đề của địa phương, gắn việc học tập của địa phương với
thực tiễn cuộc sống ở cộng đồng dân cư”; “Tăng thời lượng dành cho các hoạt động
thực hành, hoạt động tích cực của học sinh”. Trong nội dung phần 2 “Tạo lập doanh
nghiệp” đã đặt ra mục tiêu: “Học sinh phải biết cách lập kế hoạch kinh doanh, xác
định được kế hoạch kinh doanh giả định và có ý thức vận dụng kiến thức, kỹ năng
đã học vào thực tiễn”.
Hoạt động trải nghiệm thực hành sáng tạo được hầu hết các nước phát triển
quan tâm, nhất là các nước tiếp cận chương trình giáo dục phổ thông theo hướng
phát triển năng lực; chú ý giáo dục nhân văn, giáo dục sáng tạo, giáo dục phẩm chất
và kĩ năng sống.
Theo bách khoa toàn thư mở Wikipedia: Trải nghiệm là kiến thức hay sự thành
thạo một sự kiện hoặc một chủ đề bằng cách tham gia hay chiếm lĩnh nó. Trong triết
học, thuật ngữ “kiến thức qua thực nghiệm” chính là kiến thức có được dựa trên trải
nghiệm. Một người trải nghiệm nhiều ở một lĩnh vực cụ thể nào đó có thể được coi
như chuyên gia của lĩnh vực đó.
Theo nghiên cứu của Đại học California Davis (University of California
Davis), hoạt động học tập trải nghiệm gồm năm pha: khám phá, chia sẻ, xử lý, tổng
hợp và áp dụng. Điều này đòi hỏi học sinh thực hiện một hoạt động hoặc nhiệm vụ,
chia sẻ kết quả và quan sát, thảo luận sau đó phản ánh về q trình, kết nối nó với
các ví dụ thế giới thực và áp dụng nó vào tình huống khác.
Trong chương trình giáo dục phổ thơng mới, HĐGD (theo nghĩa rộng) bao
gồm hoạt động dạy học và hoạt động trải nghiệm sáng tạo thực tiễn.
Như vậy: Phương pháp DH theo dự án là một hình thức DH, trong đó người
học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực
hành, nhằm tạo ra các sản phẩm và giới thiệu chúng. Nhiệm vụ của phương pháp
này địi hỏi người học cần có tính tự lực cao trong tồn bộ q trình học tập. Làm
việc nhóm là hình thức làm việc cơ bản của phương pháp DH theo dự án Nội dung
giáo dục của HĐTH thiết thực và gần gũi với cuộc sống thực tế, đáp ứng được nhu
cầu hoạt động của học sinh, giúp các em vận dụng những hiểu biết của mình vào
trong thực tiễn cuộc sống một cách dễ dàng, thuận lợi, sáng tạo.
Từ các vấn đề nêu trên đây cho thấy nội dung lập kế hoạch kinh doanh là cần
thiết, quan trọng mà giáo viên môn công nghệ phải chú ý để tìm tịi các giải pháp
nhằm giảng dạy để học sinh đạt được các yêu cầu, mục tiêu mà nội dung chương
trình đề ra.
-5-
Xét về khía cạnh thực tiễn đời sống, phần đơng các gia đình học sinh là kinh
doanh hộ gia đình ở nhiều lĩnh vực khác nhau, đem lại nguồn thu lớn và góp phần
ổn định an sinh xã hội, tuy nhiên do khơng có những thơng tin, kiến thức cần thiết
về kinh doanh, trong đó có kiến thức về lập kế hoạch kinh doanh dẫn đến gặp rất
nhiều khó khăn và rủi ro gây thiệt hại lớn. Kinh doanh hộ gia đình (hộ cá thể) có quy
mơ kinh doanh nhỏ, đơn giản, không phức tạp như kinh doanh của doanh nghiệp, vì
vậy kế hoạch kinh doanh hộ gia đình cũng đơn giản hơn, phù hợp với khái niệm
được đề xuất trên đây. Vì vậy, việc cung cấp kiến thức kinh doanh, trong đó có kiến
thức về lập kế hoạch kinh doanh ở mức hợp lý qua kênh giáo dục sẽ góp phần ổn
định, nâng cao chất lượng hiệu quả kinh doanh của các mơ hình kinh doanh hộ gia
đình hiện nay.
1.2. Cơ sở lí luận của đề tài
1.2.1. Đặc điểm của phương pháp DH theo dự án
1.2.1.1. Định hướng thực tiễn
Chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống thực tiễn của xã hội, thực
tiễn nghề nghiệp cũng như thực tiễn đời sống. Các dự án học tập góp phần gắn liền
nhà trường với thực tiễn đời sống xã hội và có thể mang lại những tác động xã hội
tích cực.
1.2.1.2. Có ý nghĩa thực tiễn đời sống xã hội
Các dự án học tập góp phần gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn
đời sống, xã hội. Trong những trường hợp lý tưởng, việc thực hiện các dự án có thể
mang lại những tác động xã hội tích cực.
Ví dụ: Khi học về một số cách chế biến các sản phẩm trồng trọt tại địa phương
... GV có thể cho HS có thể tự chế biến được một số sản phẩm đồ ăn vặt như : sữa
chua, sữa đậu nành, bánh…... Đồng thời, trong quá trình này, HS cũng có thể thấy
được thực tiễn vận dụng vào kinh doanh cho bản thân sau này.
1.2.1.3. Định hướng hứng thú người học
Trong DH theo dự án, người học tham gia tích cực và tự lực vào các giai đoạn
của q trình DH, từ việc xác định mục đích, lập kế hoạch thực hiện, kiểm tra, điều
chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Ở đây, GV chủ yếu đóng vai trị tư
vấn, hướng dẫn và giúp đỡ người học.
1.2.1.4. Tính phức hợp
Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực hoặc môn học khác
nhau nhằm giải quyết một vấn đề mang tính phức hợp.
1.2.1.5. Định hướng hành động
Trong q trình thực hiện dự án có sự kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và
vận dụng lý thuyết vào hoạt động thực tiễn, thực hành. Thơng qua đó, người học có
-6-
thể tự kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lý thuyết cũng như rèn luyện kĩ năng
hành động, kinh nghiệm thực tiễn.
1.2.1.6. Tính tự lực cao của người học
Trong dạy học theo dự án, người học đóng vai trị chủ đạo, họ tự lên kế hoạch
cho mình, tự sáng tạo. GV chỉ đóng vai trị người hướng dẫn và đóng vai trị người
chỉ đường giúp đỡ.
1.2.1.7. Cộng tác làm việc
Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm. Trong đó có sự cộng
tác, làm việc và sự phân cơng cơng việc giữa các thành viên trong nhóm. DH theo
dự án địi hỏi rèn luyện tính sẵn sàng và kĩ năng cộng tác làm việc giữa các thành
viên tham gia, giữa HS và GV cũng như các lực lượng xã hội khác tham gia trong
dự án. Đặc điểm này cịn được gọi là học tập mang tính xã hội.
1.2.1.8. Định hướng sản phẩm
Trong quá trình thực hiện dự án, các sản phẩm sẽ được tạo ra. Sản phẩm của
dự án không giới hạn trong những thu hoạch lý thuyết mà trong đa số trường hợp
các dự án học tập tạo ra những sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn, thực hành.
Những sản phẩm này có thể sử dụng, công bố giới thiệu rộng rãi.
Như vậy, trong phương pháp dạy học theo dự án, GV là người hướng dẫn HS
tìm ra tri thức và tạo cơ hội cho HS tham gia tích cực vào hoạt động nghiên cứu,
sáng tạo. Vì vậy, trong đề tài này tơi sẽ tổ chức DH theo dự án ở một số bài thuộc
phần 1 Nông, Lâm, Ngư nghiệp, môn Công nghệ 10 dựa vào các đặc điểm để phù
hợp với môn học, lứa tuổi của HS THPT cũng như điều kiện học tập của nhà trường.
Định hướng hứng thú người học từ đó sẽ kích thích sự tìm hiểu của HS; định hướng
hành động để giúp HS tìm ra tri thức của mình; tính tự lực cao của người học. Chính
điều này giúp HS hình thành nhiều kĩ năng tìm kiếm thơng tin, kĩ năng tự học, tự
nghiên cứu, khả năng tư duy, sáng tạo, tự đọc tài liệu, phân tích tổng hợp tài liệu,...
cộng tác làm việc để cho ra đời sản phẩm dự án – một sự sáng tạo của cả tập thể.
1.2.2. Ưu điểm và hạn chế của DH theo dự án
DH theo dự án có những ưu và nhược điểm như sau :
1.2.2.1. Ưu điểm
- Gắn lí thuyết với TH, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội.
- Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học.
- Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm.
- Phát triển khả năng sáng tạo.
- Rèn luyện năng lực giả quyết những vấn đề phức tạp.
- Rèn luyện kĩ năng khai thác thông tin một cách hiệu quả.
-7-
- Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc.
- Phát triển năng lực đánh giá.
- Tập trung vào một câu hỏi lớn hoặc một vấn đề quan trọng; có thể bao gồm
nhiều quan điểm liên quan đến nhiều bộ môn khác nhau.
- Tạo cơ hội để HS đưa ra nhiều sáng kiến và thực hiện nhiều hoạt động.
1.2.2.2. Nhược điểm
- Không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức mang tính hệ thống cũng như
rèn luyện hệ thống kĩ năng cơ bản.
- Đòi hỏi nhiều thời gian.
- Đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.
1.2.3. Một số phương pháp DH và kĩ thuật sử dụng trong DH theo dự án.
1.2.3.1. Phương pháp thuyết trình
Đây là phương pháp được sử dụng ở hầu hết các bài học, tuy nhiên khơng nên
chỉ thuyết trình đơn giản một chiều từ GV đến HS mà nên kết hợp vấn đáp, sử dụng
các trang thiết bị hỗ trợ… nhằm giảm đi những hạn chế của phương pháp này.
1.2.3.2. Phương pháp đàm thoại
Phương pháp đàm thoại giúp HS mạnh dạn phát biểu ý kiến, luyện tập khả
năng đối đáp, diễn đạt ý tưởng, tập cho HS quan sát, suy nghĩ, phán đoán được nhanh
chóng. Vì vậy, trong DH theo dự án sử dụng phương pháp đàm thoại sẽ phát huy
được tính tích cực trong học tập của HS.
1.2.3.3. Phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp giao cho nhóm nhỏ HS có trách
nhiệm cùng hồn tất nội dung học tập. Phương pháp này giúp HS rèn luyện khả năng
giao tiếp, hợp tác, khả năng quản lí và lãnh đạo nhóm.
1.2.3.4. Kĩ thuật động não (Cơng não)
Để thực hiện kĩ thuật công não, GV cần dẫn nhập và xác định rõ vấn đề, HS
đưa ra những ý kiến của mình về chủ đề GV đã đề cập. Khi HS đưa ra ý kiến để trả
lời cho vấn đề GV đã nêu, GV thu thập các ý kiến, không đánh giá hoặc nhận xét
nhằm huy động được nhiều ý kiến nối tiếp nhau. Sau quá trình thu thập ý kiến, GV
phân tích, đánh giá về nội dung các ý kiến và đưa ra kết luận.
1.2.3.5. Sơ đồ tư duy (Lược đồ tư duy)
Để thực hiện được sơ đồ tư duy thì trước tiên cần viết tên chủ đề ở trung tâm
sau đó từ chủ đề trung tâm vẽ các nhánh chính. Trên mỗi nhánh chính viết một khái
niệm phản ánh một nội dung lớn của chủ đề được viết bằng CHỮ IN HOA. Nhánh
và chữ viết trên đó được vẽ và viết cùng một màu. Khi đó, nhánh chính được nối với
chủ đề trung tâm và chỉ sử dụng các thuật ngữ quan trọng để viết trên các nhánh. Từ
-8-
mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết tiếp nội dung thuộc nhánh chính đó.
Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ in thường và tiếp tục như vậy ở các tầng
phụ tiếp theo.
1.2.4. Nội dung đánh giá
Đánh giá hoạt động hoạt động DHDA đòi hỏi đánh giá các thành phần: năng
lực, kiến thức, kĩ năng. Các thành phần này có mối quan hệ với nhau, phụ thuộc vào
nhau, nên rất khó đánh giá một cách riêng rẽ. Mặc khác, HS thường có xu hướng
đánh giá kết quả của mình cao hơn với kết quả của các nhóm khác nên bên cạnh
bảng kiểm đánh giá (sử dụng cho đánh giá GV và HS), cần sử dụng phiếu quan sát
(sử dụng cho đánh giá của GV).
Bảng 1.1. Bộ công cụ đánh giá hoạt động DHDA
Bộ công cụ
Chức năng
Bảng kiểm
quan sát
Ghi chép lại mọi yếu tố liên quan đến HĐ học tập của HS trong quá
trình tham gia hoạt động DHDA, nhằm mơ tả, phân tích, nhận định
và đánh giá về sự tương tác HS-HS, HS-GV.
Quan sát được thực hiện thông qua bảng kiểm/phiếu quan sát và được
sử dụng trong các tình huống học tập liên quan đến HS như: làm việc
nhóm, điều tra phỏng vấn, trình bày vấn đề,...
Sổ theo dõi
Là một hình thức của hồ sơ học tập. Nó là bằng chứng cho kết quả
HĐ của từng cá nhân trong nhóm. Sổ theo dõi được sử dụng trong tất
cả các giai đoạn của hoạt động DHDA.
Bảng kiểm
đánh giá
Là một công cụ căn cứ liệt kê danh sách các tiêu chí đánh giá một sản
phẩm của hoạt động DHDA .
Phiếu đánh giá Là bộ công cụ liệt kê các tiêu chí để HS đánh giá qua q trình tham
(Đánh giá đồng gia hoạt động DHDA của các thành viên trong nhóm và kết quả HĐ
đẳng)
của nhóm bạn.
1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài
Để tìm hiểu thực trạng dạy học về việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực
để phát triển năng lực cho HS THPT cũng như thực trạng thiết kế và tổ chức dạy học
HĐTNTH trong dạy học bộ cơng nghệ 10 nói chung và trong dạy học chủ đề: chế
biến sản phẩm trồng trọt và doanh nghiệp và lựa chon lĩnh vực kinh doanh, cơng
nghệ 10 nói riêng, tơi đã tiến hành sử dụng phiếu điều tra, thăm dò ý kiến kết hợp
với quan sát, trao đổi, phỏng vấn và nghiên cứu sản phẩm giáo dục của 16 giáo viên
trực tiếp giảng dạy môn Công nghệ 10 của các trường THPT và 160 HS trên địa
bàn tỉnh Nghệ An trong năm học 2021 – 2022.
Các vấn đề khảo sát chúng tôi quan tâm đến những thực trạng sau:
-9-
1.3.1. Điều tra về việc sử dụng phương pháp dạy học tích cực để phát triển năng lực
cho HS THPT trong dạy học mơn cơng nghệ 10 hiện nay
Để tìm hiểu việc sử dụng phương pháp dạy học cực nhằm phát triển năng lực
cho HS THPT hiện nay, Chúng tôi tiến hành thiết kế phiếu điều tra thực trạng (phụ lục
1) sau đó gửi đến 16 GV bộ mơn Cơng nghệ tại 10 trường THPT trên địa bàn huyện
Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Kết quả thăm dò thu được :
Bảng 1.2. Kết quả điều tra về phương pháp giảng dạy của giáo viên
Mức độ sử dụng
TT
Phương pháp
Thường
xun
Khơng
thường
xun
Khơng
dụng
SL
TL%
SL
TL%
SL
TL%
sử
1
Thuyết trình.
02
12,5
11
68,75
3
18,75
2
Vấn đáp - tái hiện, thông báo.
2
12,5
12
75
2
12,5
3
Dạy học giải quyết vấn đề.
10
62,5
6
37,5
0
0
4
Dạy học theo nhóm
8
50,0
6
37,5
2
12,5
5
Dạy học có sử dụng thí nghiệm.
15
93,75
1
6,25
0
0
6
Dạy học sử dụng bài tập tình huống
2
12,5
12
75
2
12,5
7
Dạy học theo hợp đồng
0
0
3
18,75
13
81,25
8
Phương pháp đóng vai
10
62,5
5
32,25
1
6,25
9
Dạy học theo góc
0
0
8
50,0
8
50.0
10
Dạy học bằng sơ đồ hóa
5
31,25
5
31,25
6
37,5
11
Dạy học bằng tổ chức hoạt động 1
DHDA
6,25
8
50,0
7
33,75
Qua bảng 1.2 cho ta thấy, các GV môn công nghệ 10 vẫn sử dụng phương
pháp dạy học truyền thống là chủ yếu, cụ thể phương pháp truyền thống có mức sử
dụng thường xuyên là 31,25 %, mức độ thỉnh thoảng sử dụng chỉ chiếm 62,03%.
Các phương pháp phát huy tính tích cực của HS cũng đã được GV quan tâm, song tỉ
lệ sử dụng thường xuyên đang còn hạn chế, chẳng hạn như dạy học hợp đồng và dạy
học bằng dự án mức độ sử dụng thường xuyên chỉ chiếm 0% và 8,72%. Đặc biệt đối
với dạy học bằng tổ chức các hoạt động trải nghiêm thì hầu như chưa được GV sử
dụng thường xuyên chỉ có 8,72%.
1.3.2. Điều tra thực trạng việc tổ chức các HĐDHDA để phát triển năng lực VDKT
vào thực tiễn cho HS THPT thông qua dạy học môn Cơng nghệ THPT hiện nay.
Để tìm hiểu thực trạng việc tổ chức các HĐDHDA nhằm phát triển năng lực
VDKT vào thực tiễn cho HS THPT. Chúng tôi tiến hành thiết kế phiếu điều tra thực
- 10 -
trạng sau đó gửi đến 16 GV bộ mơn cơng nghệ 10 và tại 10 trường THPT trên địa bàn
huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Kết quả thăm dò thu được như sau:
Bảng 1.3. Kết quả điều tra thực trạng việc tổ chức các hoạt động DHDA
để phát triển năng lực VDKT vào thực tiễn cho HS
Câu hỏi
Các phương án Kết quả
trả lời
SL
%
1. Theo thầy (cô) việc phát triển NL Rất cần thiết
cho HS trong dạy học Cơng nghệ có
Cần thiết
cần thiết không?
Không cần thiết
12
75
4
25
0
0
2.Theo thầy( cô) tổ chức các hoạt động Rất cần thiết
DHDA có vai trị như thế nào trong
Cần thiết
việc phát triển NL cho học sinh ?
Không cần thiết
11
68,75
5
31,25
0
0
3. Thầy (cơ) có thường xun tổ chức Thường xuyên
HĐDHDA để phát triển năng lực
Thỉnh thoảng
VDKT vào thực tiễn cho HS không?
Chưa bao giờ
0
0
4
25
12
75
Số liệu bảng 1.3 cho ta thấy, đa số giáo viên đánh giá cao vai trò và sự cần
thiết phát triển năng lực VDKT vào thực tiễn cho HS (75%) thơng qua q trình dạy
học. Đa số các thầy cô đều cho rằng việc tổ chức hoạt động DHDA để phát triển
năng lực cho HS là rất cần thiết (68,75%). Tuy nhiên, việc tổ chức dạy học để phát
triển năng lực cho HS chưa được thực hiện thường xuyên, đặc biệt việc tổ chức hoạt
động DHDA để phát triển NL vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho HS thì chưa có
GV nào áp dụng thường xuyên (0%).
Để việc tổ chức hoạt động DHDA được diễn ra thường xuyên, hiệu quả cần
thay đổi nhận thức của lãnh đạo nhà trường, GV về vai trò của hoạt động DHDA.
Đồng thời, các GV phổ thông cần được trang bị kiến thức, kỹ năng nhất định trong
quá trình thiết kế các HĐTN và phương pháp tổ chức các HĐDHDA.
1.3.3. Điều tra thực trạng về mức độ hứng thú học tập môn Công nghệ 10 của HS
trong trường THPT hiện nay.
Để tìm hiểu thực trạng về mức độ hứng thú học tập của HS trong các trường THPT
hiện nay, Chúng tôi tiến hành thiết kế phiếu điều tra thực trạng sau đó gửi đến 160 HS
tại 4 trường THPT trên địa bàn huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An. Kết quả thăm dò thu
được như sau:
Bảng 1.4. Kết quả điều tra thực trạng về mức độ hứng thú học tập môn Công
nghệ 10 của HS.
- 11 -
Câu hỏi
Kết quả
Câu trả lời
SL
%
Rất u thích
15
9,37
1. Các em có u thích mơn Cơng u thích
nghệ 10 khơng?
Bình thường
23
14,38
75
46,88
47
29,37
94
58,75
54
33,75
12
7,5
19
28,79
12
18,18
26
39,39
Hoạt động khác
9
13,64
Rất hứng thú
37
56,06
4. Mức độ hứng thú của các bạn khi Hứng thú
tham gia hoạt động trên là?
Bình thường
15
22,73
12
18,18
2
3,03
10
15,15
40
60,61
16
24,24
Khơng u thích
2. Trong q trình dạy học bộ mơn Chưa bao giờ
Cơng nghệ 10, thầy, (cơ) có thường Thỉnh thoảng
xun tổ chức cho các em tham gia
Thường xuyên
HĐTN hay không?
Dã ngoại, thăm quan
3. Trong q trình dạy học bộ mơn
Cơng nghệ 10, thầy, (cô) đã tổ chức Câu lạc bộ
HĐDHDA bằng hình thức nào?
Ngoại khóa
Khơng hứng thú
5. Theo em, khi tham gia vào các Khơng hiệu quả
HĐDHDA có mang lại hiệu quả
Hiệu quả
trong học tập học tập môn Công
Rất hiệu quả
nghệ 10 khơng?
Kết quả điều tra thực trạng về tính hứng thú học tập môn Công nghệ 10 của
HS cho thấy: Có đến 46,88% HS bình thường với mơn Cơng nghệ 10, chỉ có 9,37%
Hs là rất u thích bộ mơn này.Tuy nhiên khi được học tập mơn Sinh dưới hình thức
tổ chức các hoạt động DHDA thì đa HS rất hứng thú tham gia (56,06%) và có
60,61% HS cho rằng việc tham gia hoạt động TNTH sẽ mang lại hiệu quả tích cực
chủ động sáng tạo trong học tập bộ mơn, các em cảm thấy có cơ hội để cùng nhau
chia sẻ, cùng nhau làm việc và cùng nhau lĩnh hội kiến thức khoa học một cách hiệu
quả.
Như vậy, Công nghệ 10 là môn học thuộc về khoa học ứng dụng, nội dung
môn học cần biên soạn gắn liền với thực tế, trong mỗi bài học cần có hình ảnh minh
họa làm tăng khả năng trực quan sinh động đồng thời giúp HS củng cố kiến thức lí
thuyết, rèn luyện thêm các thao tác TH. Bên cạnh đó phải có một số tiết để HS tham
quan thực tế, củng cố kiến thức đã học trong nhà trường. Tuy nhiên, đa phần kiến
thức cung cấp cho HS trong chương trình Cơng nghệ 10 là kiến thức quy trình như
quy trình sản xuất phân bón, nhân giống cây trồng, quy trình bảo quản hạt giống,
lương thực, thực phẩm…Đây là những kiến thức trừu tượng, rất khó tiếp thu.
- 12 -
1.4. Kết luận chương 1
Qua nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn dạy học môn Công nghệ ở trường
THPT chúng tơi nhận thấy:
- Đa số GV đã tích cực vận dụng các PPDH tích cực vào dạy học
- Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.
- Cơ sở lí luận của năng lực VDKT vào thực tiễn.
- Cơ sở lí luận của hoạt động trải nghiệm thực hành.
- Điều tra thực trạng tình hình tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực hành ở
trường phổ thông: tôi đã tiến hành khảo sát giáo viên và học sinh bằng phiếu khảo sát
chúng tôi nhận thấy rõ vấn đề bức thiết hiện nay trong dạy học là cần phải có giải pháp
đổi mới hình thức tổ chức dạy học nhằm đáp ứng xu thế phát triển cơng nghệ 4.0, nhu
cầu địi hỏi của xã hội hiện nay.
Tất cả những vấn đề nêu trên là cơ sở khoa học vững chắc cho chúng tôi xây
dựng Phần II: Tạo lập doanh nghiệp - Thiết kế và tổ chức hoạt động DHDA để triển
năng lực VDKT vào thực tiễn cho HS trong dạy học chủ đề: chế biến sản phẩm
trồng trọt và doanh nghiệp và lựa chon lĩnh vực kinh doanh, Công nghệ 10.
Xuất phát từ vấn đề lý luận và thực tiễn nêu trên, thông qua đề tài này tôi
muốn đề xuất phương án xây dựng chủ đề dạy học chương Nông lâm, thủy sản đại
cương và bảo quản chế biến nông lâm thủy sản – công nghệ 10 THPT theo hướng
xây dựng các chủ đề theo các bước phát triển kiến thức cơ bản đến các hình thức
thực nghiệm và ứng dụng các hình thức thực tế từ nơng nghiệp vào cuộc sống thực
tiển trong dạy học Phần II: Tạo lập doanh nghiệp. Qua đó tổ chức dạy học theo các
chủ đề một cách có hiệu quả hơn, có nhiều thời gian hơn cho việc rèn luyện các kĩ
năng tự học, góp phần vào việc bồi dưỡng năng lực tự học cho HS THPT thơng qua
dạy học các chủ đề nói chung.
CHƯƠNG II: NÂNG CAO NĂNG LỰC TỰ HỌC VÀ VẬN DỤNG KIẾN
THỨC VÀO THỰC TIỄN QUA DẠY HỌC THỰC HÀNH CHỦ
ĐỀ CHẾ BIẾN LƯƠNG THỰC, THỰC PHẨM- LÀM XI RÔ TỪ
QUẢ, SỮA CHUA, SỮA ĐẬU NÀNH... ÁP DỤNG VÀO DẠY
HỌC PHẦN II: TẠO LẬP DOANH NGHIỆP
2.1. Thực trạng dạy học môn Công nghệ trong trường phổ thông Diển Châu 4
hiện nay.
- Xuất phát từ việc dạy học: Trong thực tiễn giảng dạy cơng nghệ THPT nói
chung và cơng nghệ 10 nói riêng, tơi thấy kiến thức cơng nghệ có rất nhiều ứng dụng
trong thực tiễn. Tuy nhiên, do tâm lí của học sinh coi môn công nghệ là môn phụ
nên không tập trung học, khơng hứng thú để tìm hiểu kiến thức môn học.
- 13 -
- Việc tách rời giữa các môn học trong chương trình đào tạo THPT là một
rào cản lớn tạo ra khoảng cách khơng nhỏ giữa học và hành. Chính sự tách rời này
làm cho học sinh thiếu đi tính ứng dụng vào thực tiễn. Vì thế đa số học sinh nhớ rõ
lí thuyết nhưng khơng giải quyết được vấn đề thực tiễn dù là vấn đề đơn giản. Nói
cách khác, học sinh của chúng ta còn thiếu nhiều kĩ năng trong việc giải quyết các
tình huống thực tiễn.
- Mơn Cơng nghệ là một trong những bộ môn khoa học cơ bản lí do lựa chọn
mơn Cơng nghệ của học sinh là chủ yếu học để đủ điều kiện lên lớp .....
- Học sinh không được trải nghiệm thực tế, nên việc đưa kiến thức khoa học
trở nên nặng nề.
- Việc tổ chức dạy học theo hướng giáo dục liên kết giữa các nội dung ở các
trường THPT nói chung cịn hạn chế, các trường chủ yếu còn giao nhiệm vụ cho tổ
nhóm tạo ra 1 sản phẩm thực tế chứ chưa mang tính tự giác.
Chính vì vậy đầu năm học 2021-2022 tôi đã tiến hành khảo sát 160 em học
sinh khối 10 (gồm 4 lớp 10A2, 10A3, 10A4, 10A9) về sự hứng thú, cách thức học và
nội dung phương pháp học môn Công nghệ.
PHIẾU KHẢO SÁT 1 VÀ PHIẾU KHẢO SÁT 2 (PHẦN PHỤ LỤC 2)
Khảo sát cho thấy số lượng học sinh u thích và thích mơn Cơng nghệ rất
thấp chỉ chiếm 6% và 17%; các em thích học vì mơn Cơng nghệ là do giáo viên dạy
chủ , do là môn không thi đại học và kiến thức gắn với thực tiễn. Các em cũng rất
chú trọng các nội dung dạy học gắn với các kì thi chiếm 45%. Rõ ràng qua phân tích
thì các em vẫn yếu học theo lối truyền thống nặng về thi cử đối phó, do vậy mà các
em ít có yếu tố đam mê nghiên cứu và thực sự yêu thích là rất ít, kĩ năng thực hành
rất hạn chế và là nguyên nhân năng lực làm việc hạn chế sau khi ra trường, đặc biệt
là trong thời đại 4.0 với kỉ nguyên của thế giới phẳng thì khả năng đáp ứng đầu ra
sau khi ra trường lại càng rất khó khăn.
Vậy đó là lí do tơi muốn đưa phương pháp dạy học trải nghiệm thực nghiêm
liên kết kiến thức giữa các phần vào để giảng dạy kết hợp phương pháp mới theo
công nghệ 4.0 để bắt nhiệp với thời đại.
2.2. Phân tích nội dung Chủ đề Bảo quản chế biến sản phẩm trồng trọt và
doanh nghiệp và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp.
Cấu trúc của 3 chương gồm 9 bài từ bài:
- Bài 45: Thực hành : Chế biến xi rô từ quả.
- Bài 47: Thực hành : Làm sữa chua hoặc sữa đậu nành( đậu tương) bằng
phương pháp đơn giản.
- Bài 49: Bài mở đầu
- Bài 50: Doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- 14 -
- Bài 51: Lựa chọn lĩnh vực kinh doanh
- Bài 52: Thực hành: lựa chọn cơ hội kinh doanh.
- Bài 53: Xác định kế hoạch kinh doanh
- Bài 54: Thành lập doanh nghiệp
- Bài 55: Quản lí doanh nghiệp
- Bài 56: Thực hành xây dựng kế hoạch kinh doanh
Từ những nội dung trên chủ đề “Bảo quản chế biến sản phẩm trồng trọt” được
xây dựng nhằm kết nối các kiến thức về bảo quản chế biến ở các bài 45- 47 với nhau
cho hợp logic. Đồng thời tạo điều kiện cho HS được hoạt động nhiều hơn, tự học
nhiều hơn và vận dụng được kiến thức đã học nhiều hơn; GV có quỹ thời gian nhiều
hơn để vận dụng các kỹ thuật, phương pháp dạy học tích cực trong quá trình dạy
học.
Từ những nội dung trên chủ đề “Doanh nghiệp và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh
của doanh nghiệp” được xây dựng nhằm kết nối các kiến thức cơ bản, ban đầu về
lựa chọn lĩnh vực kinh doanh và tìm kiếm cơ hội kinh doanh phù hợp để đạt hiệu
quả cao ở các bài 49- 50-51-52- 53 – 54- 55 -56 với nhau cho hợp logic. Đồng thời
tạo điều kiện cho HS được hoạt động nhiều hơn, tự học nhiều hơn và vận dụng được
kiến thức đã học nhiều hơn cũng như có nhiều kinh nghiệm về kinh doanh và có thể
áp dụng trong thực tế ở gia đình; GV có quỹ thời gian nhiều hơn để vận dụng các kỹ
thuật, phương pháp dạy học tích cực trong q trình dạy học.
Giữa các bài có nội dung logic với nhau, giới thiệu về cấu trúc, hình thái, cách xâm
nhập, nhân lên, tác hại và lợi ích của virut. Đây là những kiến thức ứng dụng, rất cần
thiết đối với đời sống thực tiễn.
Nội dung chủ đề “Bảo quản chế biến sản phẩm trồng trọt” và “Doanh nghiệp
và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp” công nghệ 10 là một nội dung
quan trọng mà qua đó GV có thể lồng ghép giảng dạy cho HS các kiến thức thực tế
liên quan đến vấn đề kinh doanh trong thực tế tại gia đình và địa phương.
Ở độ tuổi này, các em cũng đã có ý thức đến vấn đề kinh tế trong gia đình, bắt
đầu hình thành ý thức về lo cuộc sống trong gia đình. Tuy nhiên một số bộ phận
trong giới trẻ hiện nay có đạo đức, lối sống không lành mạnh dẫn đến sa ngã vào các
tệ nạn xã hội, ứng dụng thực tiễn trong cuộc sống hiện nay là chưa có. Đa số các em
đã có ý thức tìm hiểu về vấn đề kinh tế và chi tiêu trong gia đình, nhưng để tất cả
các em đều được trang bị kiến thức giúp các có thể tự bản thân vận động, kiếm thêm
thu nhập khi có thời gian, kết hợp giữa việc học văn hoá phù hợp với vận dụng cơng
nghệ 4.0 để phát triển tồn diện với tồn xã hội.
2.3. Tiến trình DH theo dự án
Trong phạm vi nghiên cứu đề tài, để tổ chức DH theo dự án ở một số bài
thuộc phần 1 N - L – NN ( chương III: Bảo quản, chế biến nông, lâm, thuỷ sản ) liên
- 15 -
kết dạy vào phần 2. Tạo lập doanh nghiệp - môn Công nghệ 10 tại trường THPT
Diễn Châu 4 - huyện Diễn Châu - tỉnh Nghệ An. tôi đề xuất quy trình DH theo dự
án thành 5 giai đoạn:
Sơ đồ tiến trình dạy học theo dự án
2.4 Vận dụng thiết kế HĐDHDA để phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào
thực tiễn cho học sinh trong dạy học chương 3 liên kết với chương 4 và chương
5 phần tào tập doanh nghiệp, công nghệ 10.
Dự án là một trải nghiệm tuyệt vời cho học sinh trung học phổ thông. Tham
gia dự án, các em được tự tay nghiên cứu các quy trình chế biến hiệu quả, lên ý
tưởng kinh doanh, truyền thông quảng cáo và triển khai dự án khởi nghiệp giả lập.
Từ đó phát triển năng lực cá nhân, năng lực xã hội và kỹ năng thế kỷ 21.
Xuất phát từ thực trạng dạy – học như đã nêu trên, kết hợp với thực tế giảng dạy ở
trường THPT Diễn Châu 4, từ đó tơi đề xuất các giải pháp sau:
+ Xây dựng dự án dạy học tình huống đơn giản (phù hợp với điều kiện hộ gia
đình) về lập kế hoạch kinh doanh gắn liền với thực tiễn đời sống tại địa phương (Sản
xuất nông, lâm nghiệp; Đánh bắt, chế biến hải sản; Thương mại, dịch vụ v.v…) để
học sinh nghiên cứu giải quyết.
Để tiến hành thiết kế một số giáo án tổ chức DH theo dự án môn Công nghệ 10 tại
trường THPT Diễn Châu 4 – Diễn Châu – Nghệ An tôi tiến hành đề xuất phương
án tổ chức DH theo dự án phần II Tạo lập doanh nghiệp - môn Công nghệ 10 tại
trường THPT Diễn Châu 4 – Diễn Châu – Nghệ An như sau :
CHUYÊN ĐỀ: TẠO LẬP DOANH NGHIỆP
I. LÝ DO CHỌN CHỦ ĐỀ:
- 16 -
Trong chương trình Cơng nghệ 10, các bài 49-56 có những nội dung liên quan về
vấn đề kinh doanh trong tạo lập doanh nghiệp, cụ thể:
- Bài 49: Bài mở đầu
- Bài 50: Doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Bài 51: Lựa chọn lĩnh vực kinh doanh
- Bài 52: Thực hành: lựa chọn cơ hội kinh doanh.
- Bài 53: Xác định kế hoạch kinh doanh
- Bài 54: Thành lập doanh nghiệp
- Bài 55: Quản lí doanh nghiệp
- Bài 56: Thực hành xây dựng kế hoạch kinh doanh
Từ những nội dung trên chuyên đề “Tạo lập doanh nghiệp” được xây dựng nhằm
kết nối các kiến thức về chế biến các sản phẩm nông, lâm nghiệp tại địa phương(
chương 3 bài 45, 47.) và nội dung chương 4 – 5 với nhau cho hợp logic. Đồng thời
tạo điều kiện cho HS được hoạt động nhiều hơn, tự học nhiều hơn và vận dụng được
kiến thức đã học nhiều hơn; GV có quỹ thời gian nhiều hơn để vận dụng các kỹ
thuật, phương pháp dạy học tích cực trong quá trình dạy học.
II. Nội dung chuyên đề
Căn cứ vào nội dung chương trình và SGK Cơng nghệ 10, chun đề này được
cấu trúc lại nội dung với các nội dung chính:
1. Nội dung 1: Doanh nghiệp và lựa chọn lĩnh vực kinh doanh
2. Nội dung 2: Tổ chức và quản lý doanh nghiệp
III. MỤC TIÊU CỦA CHỦ ĐỀ
1. Kiến thức
- Bằng việc thực hiện chuyên đề này học sinh sẽ:
- Biết cách lựa chọn và xác định được cơ hội kinh doanh phù hợp.
- Phân tích được những thuận lợi, khó khăn, rủi ro trong kinh doanh và bước đầu có
những biện pháp khắc phục khó khăn đó.
- Phân tích được những yếu tố để quyết định lĩnh vực kinh doanh.
- Thực hiện được các bước để lựa chọn lĩnh vực kinh doanh.
- Xây dựng được kế hoạch kinh doanh.
- Thành lập được và quản lý được doanh nghiệp.
2. Kĩ năng: Bằng việc thực hiện chuyên đề này học sinh sẽ phát triển được rất nhiều
kĩ năng như:
- Kĩ năng tổ chức hoạt động nhóm, kĩ năng làm việc có kế hoạch.
- 17 -
- Kĩ năng tự nghiên cứu, tự tìm hiểu kiến thức trong sách giáo khoa, trên báo, tạp chí
và trên mạng Internet về lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp.
- Kĩ năng tìm hiểu thực tế, kĩ năng tham khảo ý kiến của giáo viên, gia đình và các
nhà chuyên môn về cách tổ chức hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
- Kĩ năng sử dụng máy tính và phần mềm Microsoft word, Powerpoint và các phần
mềm trình chiếu khác gồm: Trình bày văn bản, chèn hình ảnh, âm thanh, bảng biểu,
sơ đồ…
- Kĩ năng thuyết trình.
- Kĩ năng giải quyết vấn đề nảy sinh trong khi thực hiện chuyên đề.
3. Phẩm chất
- Phẩm chất: Giúp Học sinh rèn luyện bản thân phát triển các phẩm chất tốt đẹp:
yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm
- Thái độ nghiêm túc trong cơng việc, trong hoạt động nhóm.
- Thái độ trân trọng những giá trị vật chất, tinh thần của cuộc sống
- Thái độ say mê tìm tịi và biết cách sử dụng các nguồn tài liệu để áp dụng vào hoạt
động kinh doanh của doanh nghiệp.
4. Định hướng các năng lực được hình thành:
Bằng việc thực hiện chuyên đề này học sinh sẽ phát triển được rất nhiều năng lực
như:
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực sáng tạo
- Năng lực giao tiếp, ngơn ngữ
- Năng lực hợp tác
- Năng lực tính tốn
- Năng lực hình thành ý tưởng và thiết kế cơng nghệ
- Năng lực tiêu dùng và kinh doanh
IV. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Giáo viên
Bảng hướng dẫn
Hướng dẫn thực hiện dự án
Tuần 1: Thấu hiểu vấn đề
Tuần 2: Kế hoạch truyền thông
- 18 -
Tuần 3: Am hiểu thị trường
Tuần 4: Nghiên cứu quy trình
Tuần 5: Người chế biến tài năng
Tuần 6: Doanh nhân nhí
Tuần 7: Vật phẩm ấn tượng
Tuần 8: Xây dựng nội dung
Tuần 9: Trải nghiệm sản phẩm
Tuần10: Lan tỏa và tổng kết dự án
YÊU CẦU VỀ SẢN PHẨM
Sản phẩm gồm một bài thuyết trình bao gồm những nội dung sau:
Phần I: Giới thiệu
1.1 Tên hoạt động kinh doanh: Nêu rõ lĩnh vực hoạt động kinh doanh, ví dụ: bn
bán tạp hóa, hoa tươi, dịch vụ ăn uống, shop thời trang, cà phê, trà sữa, quán kem,
kinh doanh xe máy, dịch vụ cầm đồ, khách sạn, sân bóng nhân tạo, khu phức hợp
nghỉ dưỡng, hàng handmade…
1.2 Khẩu hiệu của doanh nghiệp (slogan)? ví dụ: Ngọt ngào như vịng tay âu yếm
- kẹo sữa béo Anpelipe, Nokia: connectting people, Viettel: hãy nói theo cách
của bạn, Life is good – LG, Biti's - nâng niu bàn chân Việt, The Power of Dream
(Sức mạnh của giấc mơ)- Honda, Luôn luôn lắng nghe, luôn luôn thấu hiểu –
Prudential? ... tùy ý tưởng của từng nhóm.
1.3 Địa điểm kinh doanh: Nêu rõ tên đường, Quận ( Huyện ), Tỉnh ( Thành phố),
Ví dụ: 123, đường Khơng Tên, khu phố Nhị Đồng, thị xã Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
Phần II: Nêu được những thuận lợi và khó khăn của công việc kinh doanh
2.1 Thuận lợi: Nêu rõ được những điều kiện thuận lợi của công việc kinh doanh:
Địa điểm kinh doanh có thuận lợi cho khách hàng tiếp cận hay khơng? Trang trí có
bắt mắt, thu hút khơng? Mặt hàng kinh doanh phù hợp với nhu cầu của đối tượng
nào, nhân viên phục phụ, chế độ khuyến mãi ra sao?....
2.2 Khó khăn: Nêu rõ được những khó khăn của công việc kinh doanh: Về vốn? Về
kinh nghiệm quản lí, kinh nghiệm kinh doanh? Cạnh tranh? Rủi ro? Và các biện
pháp khắc phục những khó khăn đó? Và các biện pháp hạn chế rủi ro?...
Phần III: Nêu và phân tích rõ được các yếu tố đã dựa vào khi lựa chọn lĩnh vực
kinh doanh
3.1 Môi trường kinh doanh:
+ Nhu cầu thị trường và mức độ thỏa mãn nhu cầu của thị trường: lĩnh vực kinh
doanh đó có phù hợp với nhu cầu của khách hàng hay không?
- 19 -
+ Chính sách, pháp luật về lĩnh vực kinh doanh: lĩnh vực kinh doanh đó có được
pháp luật cho phép hay không?
3.2 Đội ngũ lao động: Ai sẽ phụ trách những cơng việc gì, cần mấy người cho mỗi
cơng việc: quản lý, bảo vệ, giữ xe, thu ngân, phục vụ…? Nêu được yêu cầu của từng
vị trí làm việc và đưa ra mức lương.
3.3 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp
Ví dụ: giám đốc, các phịng, nhân viên ( tham khảo SKG trang 175)
3.4 Phân tích về điều kiện cơ sở vật chất: Mặt bằng, bàn ghế, trang thiết bị…? cần
mua bao nhiêu? Đơn giá cho mỗi loại?
3.5 Phân tích tài chính:
+ Vốn đầu tư kinh doanh và khả năng huy động vốn?
+ Doanh thu trong ngày hoặc trong tháng?
+ Kinh phí kinh doanh trong một tháng? ( các khoản chi phí kinh doanh: mua
nguyên liệu, vật liệu, điện, nước, tiền thuê mặt bằng, lương nhân viên, lương quản
lý, quảng cáo tiếp thị, ABC…?)
+ Lợi nhuận trong tháng? (tính bằng tổng doanh thu trừ đi chi phí kinh doanh)
+ Thời gian hoàn vốn đầu tư?( lấy số vốn đầu tư trừ đi lợi nhuận trong 1 tháng)
3.6 Lợi tức
Mỗi thành viên tham gia góp vốn được hưởng lợi tức bao nhiêu phần trăm của lợi
nhuận?
3.7 Mục tiêu và chiến lược kinh doanh?
Phương hướng phát triển tiếp theo của doanh nghiệp, tham gia vào thị trường chứng
khoán, mở thêm chi nhánh hay đầu tư thêm vào những lĩnh vực kinh doanh khác?
3.8 Nội quy của doanh nghiệp?
Xây dựng nội quy hoạt động của doanh nghiệp trong đó quy định về giờ giấc và thái
độ làm việc của tất cả thành viên trong công ty, mức độ thưởng phạt nếu thực hiện
tốt hoặc vi phạm nội quy ra sao?
Phần IV: Ý kiến của nhóm sau khi lập bản dự án kinh doanh này
- Nêu kinh nghiệm, trải nghiệm của nhóm trong q trình lập bản dự án? Nhóm đã
gặp thuận lợi và khó khăn gì? Có bất đồng gì đã xảy ra? Cách giải quyết bất đồng
như thế nào? Ai giải quyết? Có những tình huống nào đáng nhớ khi nhóm thực hiện
bài làm?
- Học tập được điều gì sau khi hoàn thành bản dự án?
- Nêu rõ nguồn tài liệu tham khảo?
2. Chuẩn bị của học sinh :
- 20 -
- Sách giáo khoa Công nghệ 10
- Thực hiện dự án theo kế hoạch kinh doanh của nhóm
- Bảng phụ, SGK, vở ghi chép.
V. THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Chuẩn bị của GV và HS
2.1. Chuẩn bị của GV:
- Bài thiết kế chủ đề và các phiếu học tập....
- Tranh ảnh, vi deo minh họa cho quá trình sản xuát giống cây trồng và công tác
khảo nghiệm giống cây trồng
- Đọc thêm tài liệu tham khảo liên quan đến công tác sản xuất giống cây trồng.
-Phiếu hướng dẫn thực hiện.
2.2. Chuẩn bị của HS:
- Tài liệu học tập (SGK)
- Tham gia sưu tầm một số tranh ảnh, các quy trình sản xuất.
2. Tiến trình
Chuyên đề này được thực hiện qua 3 giai đoạn.
- Giai đoạn 1: Khởi động và giới thiệu về nội dung của bài dự án kinh doanh
- Giai đoạn 2: Xây dựng kế hoạch kinh doanh
- Giai đoạn 3: Trình bày dự án kinh doanh
a. Giai đoạn 1: Khởi động và giới thiệu về nội dung của bài dự án kinh doanh
Thời gian
Giai đoạn này được thực hiện trong thời gian 4 tiết học trên lớp.
Nội dung
- Giáo viên giải thích về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động kinh doanh trong
nền kinh tế quốc dân.
- Có thể cho học sinh chơi những trị chơi: Bán táo to, bán nón, đầu tư mạo hiểm,
trị chơi về tính sáng tạo (bản quyền của ILO và thầy Dương)
- Giáo viên chia lớp thành 4 nhóm tương ứng với 4 tổ trong lớp và lần lượt phát, giải
thích các tài liệu hướng dẫn và trả lời thắc mắc của học sinh.
b. Giai đoạn 2: Xây dựng kế hoạch kinh doanh
Thời gian
Giai đoạn này được thực hiện trong thời gian 9 tiết học trên lớp.
- 21 -
