Quan hệ hợp tác giữa tỉnh Savannakhet (CHDCND Lào) và tỉnh Quảng Trị (CHXHCN Việt Nam) từ năm 1989 đến năm 2017.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________________

TRỊNH THỊ DUNG

QUAN HỆ HỢP TÁC
GIỮA TỈNH SAVANNAKHET (CHDCND LÀO)
VÀ TỈNH QUẢNG TRỊ (CHXHCN VIỆT NAM)
TỪ NĂM 1989 ĐẾN NĂM 2017

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

NGHỆ AN - 2022


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH
_______________________________________________

TRỊNH THỊ DUNG

QUAN HỆ HỢP TÁC
GIỮA TỈNH SAVANNAKHET (CHDCND LÀO)
VÀ TỈNH QUẢNG TRỊ (CHXHCN VIỆT NAM)
TỪ NĂM 1989 ĐẾN NĂM 2017

Chuyên ngành: Lịch sử thế giới
Mã số: 9229011

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ

Cán bộ hƣớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. PHẠM NGỌC TÂN
2. TS. HẮC XUÂN CẢNH

NGHỆ AN - 2022


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi.
Các số liệu sử dụng trong Luận án có nguồn gốc rõ ràng, đã công bố theo
đúng quy định. Các kết quả nghiên cứu trong Luận án do tơi tìm hiểu, phân
tích một cách trung thực, khách quan và phù hợp với thực tiễn. Việc tham
khảo các nguồn tài liệu đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham
khảo đúng quy định.
Nghiên cứu sinh

Trịnh Thị Dung


LỜI CẢM ƠN
Trong q trình thực hiện Luận án, tơi đã nhận được rất nhiều sự động
viên, giúp đỡ, tạo điều kiện của các nhà khoa học, các cán bộ, giáo viên,
chuyên viên... của Trường Đại học Vinh, tỉnh Quảng Trị và một số cơ quan
khác. Tôi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành về sự giúp đỡ đó.
Tơi xin dành sự kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc nhất đến PGS.TS.
Phạm Ngọc Tân và TS. Hắc Xuân Cảnh đã luôn hướng dẫn, giúp đỡ, động
viên tôi trong suốt q trình thực hiện Luận án.
Tơi xin chân thành cảm ơn các thầy cô khoa Lịch sử, Trường Sư phạm Trường Đại học Vinh đã nhiệt tình giúp đỡ, đóng góp ý kiến cho tơi trong q
trình thực hiện Luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Trị, Trung
tâm Lưu trữ Tỉnh ủy, Phòng Quản lý Biên giới - Sở Ngoại vụ tỉnh Quảng Trị,
các trung tâm thư viện... đã giúp đỡ tôi trong q trình thực hiện Luận án.
Tơi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã ln
động viên, khích lệ và tạo điều kiện giúp đỡ tơi trong suốt quá trình thực hiện
Luận án này.
Tác giả Luận án

Trịnh Thị Dung


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ v
DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ .................................................................... vi
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ...................... 7
1.1. Các cơng trình nghiên cứu về quan hệ giữa Lào và Việt Nam có
đề cập đến quan hệ Savannakhet - Quảng Trị ............................................. 7
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam ....................................... 7
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu ở Lào .............................................. 15
1.2. Các cơng trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến quan hệ giữa tỉnh
Savannakhet và tỉnh Quảng Trị ................................................................. 17
1.3. Nhận xét về tình hình nghiên cứu và những vấn đề luận án tập
trung giải quyết .......................................................................................... 20
1.3.1. Nhận xét về tình hình nghiên cứu .............................................. 20
1.3.2. Những vấn đề luận án tập trung giải quyết ................................ 21
Chƣơng 2. CƠ SỞ VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUAN HỆ

HỢP TÁC GIỮA TỈNH SAVANNAKHET VÀ TỈNH QUẢNG TRỊ
TỪ NĂM 1989 ĐẾN NĂM 2017 .................................................................. 23
2.1. Địa lý, dân cư và văn hóa ................................................................... 23
2.2. Quan hệ Lào - Việt Nam ................................................................... 29
2.3. Quan hệ Savannakhet - Quảng Trị trước năm 1989 ........................... 34
2.4. Tình hình kinh tế - xã hội của Savannakhet, Quảng Trị và nhu
cầu hợp tác hai tỉnh từ năm 1989 đến năm 2017 ....................................... 40
2.4.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Savannakhet .............. 40
2.4.2. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Trị .................. 43
2.4.3. Nhu cầu hợp tác giữa Savannakhet và Quảng Trị ..................... 46
2.5. Tình hình thế giới và khu vực Đông Nam Á ...................................... 48
2.5.1. Bối cảnh quốc tế và khu vực...................................................... 48
2.5.2. Nhân tố Trung Quốc và Thái Lan .............................................. 52
Tiểu kết chương 2 ...................................................................................... 54


Chƣơng 3. QUAN HỆ HỢP TÁC SAVANNAKHET - QUẢNG TRỊ
TRÊN CÁC LĨNH VỰC TỪ NĂM 1989 ĐẾN NĂM 2017 ....................... 56
3.1. Quan hệ chính trị - đối ngoại và an ninh quốc phịng ........................ 56
3.1.1. Chính trị - đối ngoại ................................................................... 56
3.1.2. An ninh quốc phòng................................................................... 62
3.2. Kinh tế ................................................................................................ 74
3.2.1. Nông, lâm nghiệp....................................................................... 74
3.2.2. Thương mại ................................................................................ 80
3.2.3. Đầu tư......................................................................................... 91
3.3. Văn hóa, giáo dục - đào tạo, y tế ........................................................ 95
3.3.1. Văn hóa ...................................................................................... 95
3.3.2. Giáo dục - đào tạo ...................................................................... 98
3.3.3. Y tế ........................................................................................... 103
3.4. Các lĩnh vực khác ............................................................................. 105

Tiểu kết chương 3 .................................................................................... 112
Chƣơng 4. NHẬN XÉT VỀ QUAN HỆ HỢP TÁC SAVANNAKHET
- QUẢNG TRỊ TỪ NĂM 1989 ĐẾN NĂM 2017 ...................................... 114
4.1. Thành tựu và hạn chế ....................................................................... 114
4.1.1. Thành tựu ................................................................................. 114
4.1.2. Hạn chế .................................................................................... 120
4.2. Tác động của quan hệ giữa tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị ........ 123
4.2.1. Đối với Savannakhet ................................................................ 123
4.2.2. Đối với Quảng Trị.................................................................... 127
4.2.3. Đối với quan hệ Lào - Việt Nam ............................................. 129
4.3. Đặc điểm của quan hệ hợp tác Savannakhet - Quảng Trị từ năm
1989 đến năm 2017 ................................................................................. 131
4.4. Bài học kinh nghiệm......................................................................... 137
KẾT LUẬN .................................................................................................. 142
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ CÓ
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN.................................................................... 146
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 147
PHỤ LỤC .................................................................................................... PL1


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Tiếng Anh
TT Viết tắt
Tiếng Anh đầy đủ
1 ASEAN Association of South East Asian
Nations
2 DMZ
Demilitarized Zone
3 EU
The European Union

4 EWEC East-West Economic Corridor
5 GDP
Gross Domestic Product
6 GMS
Greater Mekong Subregion
7 GRDP
Gross Regional Domestic Product
8 IMF
International Monetary Fund
9 USD
United States Dollar
10 WB
World Bank
11 WTO
World Trade Organization
Tiếng Việt
TT
Viết tắt
1 BCHTW
2 BĐBP
3 CĐSP
4 CHDCND
5 CHXHCN
6 CNXH
7 CTQG
8 DCCH
9 GD&ĐT
10 HĐND
11 HSS
12 LLVT

13 NDCM
14 Nxb
15 TNHH
16 THCS
17 TTLT
18 UBBG
19 UBND
20 XHCN
21 XNK
22 VNĐ

Nghĩa tiếng Việt
Hiệp hội các quốc gia Đông
Nam Á
Khu phi quân sự
Liên minh châu Âu
Hành lang Kinh tế Đông - Tây
Tổng sản ph m quốc nội
Tiểu vùng sông Mêkông mở rộng
Tổng sản ph m trên địa bàn
Quỹ tiền tệ quốc tế
Đô la Mỹ
Ngân hàng Thế giới
Tổ chức Thương mại Thế giới

Nghĩa tiếng Việt
Ban Chấp hành Trung ương
Bộ đội Biên phòng
Cao đẳng Sư phạm
Cộng hòa dân chủ nhân dân

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Chủ nghĩa xã hội
Chính trị quốc gia
Dân chủ cộng hòa
Giáo dục và Đào tạo
Hội đồng Nhân dân
Hồ sơ số
Lực lượng vũ trang
Nhân dân cách mạng
Nhà xuất bản
Trách nhiệm hữu hạn
Trung học cơ sở
Trung tâm Lưu trữ
Ủy ban biên giới
Ủy ban Nhân dân
Xã hội chủ nghĩa
Xuất nhập kh u
Việt Nam đồng


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng
Bảng 2.1: Kinh tế Quảng Trị giai đoạn 2000 - 2017 ...................................... 43
Bảng 3.1: Thống kê các mặt hàng XNK chính qua cửa kh u quốc tế Lao
Bảo (2010 - 2017) .......................................................................... 90
Bảng 3.2: Số lượng lưu học sinh Savannakhet và Salavan được đào tạo
tại Trường CĐSP Quảng Trị từ năm 2000 đến năm 2017........... 100
Bảng 3.3: Số lượng cán bộ Lào được đào tạo lý luận chính trị - hành
chính tại Trường Chính trị Lê Du n (2008 - 2017) ..................... 102
Bảng 3.4: Số lượng hài cốt liệt sỹ Việt Nam hy sinh tại Lào được Bộ chỉ

huy quân sự tỉnh Quảng Trị và tỉnh Savannakhet cất bốc qua
các năm ........................................................................................ 112
Biểu đồ
Biểu đồ 3.1. Số lượng người, phương tiện xuất, nhập cảnh qua Cửa kh u
quốc tế Lao Bảo (2007 - 2017) .................................................. 70
Biểu đồ 3.2. Kim ngạch XNK qua Cửa kh u quốc tế Lao Bảo (2007 - 2017) ... 88
Biểu đồ 3.3. Khối lượng XNK hàng hóa qua Cửa kh u quốc tế Lao Bảo
(2007 - 2017) .............................................................................. 89


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong quan hệ quốc tế, hiếm có một mối quan hệ nào tốt đẹp, thủy
chung, trong sáng như quan hệ Việt Nam - Lào. Nền tảng của mối quan hệ đó
dựa trên nhiều điểm tương đồng về lịch sử, văn hóa của hai quốc gia, được
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Cayxỏn Phômvihẳn cùng hai Đảng, hai
Nhà nước và nhân dân hai nước dày công xây dựng, vun đắp. Mối quan hệ
này trở thành “đặc biệt hiếm có” từ khi nhân dân hai nước dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Đông Dương (sau này là Đảng Cộng sản Việt Nam và
Đảng Nhân dân Cách mạng Lào) chiến đấu chống kẻ thù chung giành và bảo
vệ độc lập dân tộc.
Từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao (5/9/1962), nhất là sau khi
hoàn thành thống nhất đất nước, Việt Nam và Lào đều thực hiện đường lối đổi
mới đất nước và tiếp tục nâng mối quan hệ song phương lên tầm cao mới.
Quan hệ giữa hai nước tiếp tục phát triển mạnh mẽ và tồn diện. Tính tồn
diện, đặc biệt của mối quan hệ Việt Nam - Lào không chỉ biểu hiện ở sự hợp
tác ngày càng bền chặt trong quan hệ cấp nhà nước trên tất cả các lĩnh vực mà
cịn được cụ thể hóa ở cấp độ hợp tác giữa các địa phương của hai nước.
Những tỉnh có chung đường biên giới giữa hai nước đều đã thiết lập mối quan
hệ hợp tác song phương tốt đẹp và đạt được những kết quả quan trọng. Trong

đó, mối quan hệ hợp tác giữa tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị là một trong
những mối quan hệ khá tiêu biểu.
Savannakhet và Quảng Trị là hai tỉnh láng giềng cùng nằm trên Hành
lang kinh tế Đơng Tây, có mối quan hệ gắn bó mật thiết về lịch sử, địa lý và
văn hóa. Suốt tiến trình lịch sử hàng nghìn năm, dân cư sinh sống dọc theo
sườn Tây và Đông dãy Trường Sơn thuộc địa bàn hai tỉnh luôn chung lưng
đấu cật vượt qua khó khăn, thử thách để bảo vệ và xây dựng cuộc sống. Trong
hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, Savannakhet và


Quảng Trị đều là chiến trường ác liệt, nhân dân hai tỉnh đã đoàn kết, phối hợp
chiến đấu chống kẻ thù chung. Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ,
hai tỉnh tích cực giúp đỡ nhau khắc phục hậu quả chiến tranh, phát triển kinh
tế, văn hóa, xã hội và bảo đảm an ninh, quốc phòng. Trong thời kỳ đổi mới,
nhất là từ năm 1989, khi tỉnh Quảng Trị được tái lập, quan hệ giữa tỉnh
Savannakhet và tỉnh Quảng Trị tiếp tục được củng cố và tăng cường trên tất
cả các lĩnh vực.
Trong bối cảnh tồn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, Lào và Việt Nam thực
hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa dạng hóa, đa phương hóa, tăng cường
hội nhập khu vực và quốc tế, Savannakhet và Quảng Trị càng có điều kiện
thuận lợi để đ y mạnh quan hệ hợp tác trên các lĩnh vực. Theo đó, sự phát
triển của quan hệ Savannakhet và Quảng Trị cũng có những nét mới. Việc
làm rõ những cơ sở và nhân tố tác động, thực trạng mối quan hệ hợp tác toàn
diện giữa tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017,
qua đó, rút ra những thành tựu, hạn chế, tác động, đặc điểm và bài học kinh
nghiệm là việc làm cần thiết, có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, góp phần thúc
đ y mối quan hệ Savannakhet - Quảng Trị nói riêng và Lào - Việt Nam nói
chung trong các giai đoạn tiếp theo.
Về mặt khoa học: nghiên cứu quan hệ hợp tác giữa tỉnh Savannakhet và
tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017 sẽ cung cấp những luận chứng,

luận cứ khoa học góp phần làm sáng rõ, sâu sắc và sinh động thêm mối quan
hệ Lào - Việt Nam trong giai đoạn này, đồng thời góp phần luận giải những
vấn đề lý luận về quan hệ hợp tác cấp tỉnh giữa các quốc gia có chung đường
biên giới.
Về mặt thực tiễn: nghiên cứu quan hệ Savannakhet - Quảng Trị từ năm
1989 đến năm 2017 sẽ góp phần giúp lãnh đạo hai tỉnh nhìn nhận, đánh giá và
khắc phục những vấn đề cịn hạn chế trong quan hệ hợp tác, đồng thời tìm ra
giải pháp thúc đ y quan hệ ngày càng thực chất và hiệu quả hơn, góp phần


vào sự phát triển của hai tỉnh nói riêng và hai nước Lào - Việt Nam nói chung.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề: “Quan hệ giữa
tỉnh Savannakhet (CHDCND Lào) và tỉnh Quảng Trị (CHXHCN Việt
Nam) từ năm 1989 đến năm 2017” làm đề tài Luận án tiến sĩ Sử học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích
Phục dựng lại một cách tồn diện, có hệ thống tiến trình quan hệ hợp
tác giữa tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị trên tất cả các lĩnh vực từ năm
1989 đến năm 2017. Từ đó, phân tích, đánh giá về thành tựu, hạn chế, tác
động và rút ra các đặc điểm, bài học kinh nghiệm của quan hệ giữa tỉnh
Savannakhet và tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
2.2. Nhiệm vụ
- Làm rõ những cơ sở và nhân tố tác động đến mối quan hệ hợp tác
Savannakhet - Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
- Phân tích mối quan hệ hợp tác giữa hai tỉnh trên các lĩnh vực.
- Chỉ ra những thành tựu, hạn chế, tác động, đặc điểm và bài học kinh
nghiệm của mối quan hệ hợp tác giữa hai tỉnh.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là quan hệ hợp tác giữa tỉnh

Savannakhet (Lào) và tỉnh Quảng Trị (Việt Nam) từ năm 1989 đến năm 2017.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về thời gian: Luận án lấy mốc mở đầu là tháng 8/1989, thời điểm lần
đầu tiên đoàn đại biểu tỉnh Quảng Trị sang thăm và làm việc tại tỉnh
Savannakhet (từ 21 - 23/8/1989) từ sau khi tái lập tỉnh. Mốc kết thúc là tháng
10/2017, thời điểm hai tỉnh tổ chức Hội nghị thúc đ y hợp tác đầu tư và
thương mại Việt Nam - Lào qua Cửa kh u quốc tế Lao Bảo - Đensavẳn
(2/10/2017).


- Về không gian: Luận án tập trung nghiên cứu quan hệ hợp tác trên các
lĩnh vực diễn ra ở tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị trong bối cảnh quan hệ
hai nước Lào và Việt Nam từ năm 1989 đến năm 2017.
- Về nội dung: Luận án tập trung nghiên cứu mối quan hệ hợp tác trên
các lĩnh vực chính trị - đối ngoại và an ninh quốc phòng (đề tài chủ yếu tập
trung nghiên cứu vấn đề đảm bảo an ninh quốc gia và an ninh trật tự vùng
biên giới); kinh tế; văn hóa, giáo dục, y tế và một số lĩnh vực hợp tác khác
(giao thông vận tải, du lịch và công tác quy tập hài cốt liệt sỹ) giữa tỉnh
Savannakhet và tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
Ngồi phạm vi về mặt thời gian, khơng gian, nội dung kể trên, những
vấn đề khác không thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài.
4. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Nguồn tài liệu
Để thực hiện luận án này, chúng tôi đã tiếp cận các nguồn tài liệu khác
nhau, bao gồm:
- Tài liệu gốc:
+ Các Văn kiện của Đảng NDCM Lào và Đảng Cộng sản Việt Nam;
các bài viết, bài phát biểu của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ hai nước
và các hiệp định hợp tác giữa hai nước Lào và Việt Nam. Các văn kiện của
Đảng bộ, chính quyền tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến

năm 2017.
+ Các biên bản ghi nhớ, biên bản hội đàm, biên bản thỏa thuận hợp tác
giữa hai tỉnh từ năm 1989 đến năm 2017; các báo cáo sơ kết, tổng kết quá
trình hợp tác của các sở, ban, ngành và các địa phương ở hai tỉnh Savannakhet
và Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
- Tài liệu tham khảo:
Là các cơng trình nghiên cứu bao gồm sách, báo, tạp chí (đăng trên các
tạp chí chuyên ngành, các bài báo điện tử), các luận án, luận văn… về quan


hệ hợp tác giữa Lào, Việt Nam nói chung và giữa Savannakhet, Quảng Trị nói
riêng có liên quan đến đề tài.
Ngồi ra, để thực hiện đề tài, tác giả cịn sử dụng nguồn tài liệu khác
như: Bản đồ, sơ đồ, phim, ảnh và tài liệu điền dã của tác giả tại Quảng Trị và
Cửa kh u quốc tế Lao Bảo - Đensavẳn.
4.2. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.2.1. Phương pháp luận
Đề tài vận dụng và quán triệt chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; vận dụng đường lối,
chính sách đối ngoại của hai Đảng, hai Nhà nước Lào và Việt Nam về các vấn
đề quốc tế và khu vực cũng như chủ trương đối ngoại của tỉnh Savannakhet
và tỉnh Quảng Trị.
4.2.2. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện luận án, chúng tôi sử dụng chủ yếu phương pháp lịch sử
và phương pháp logic nhằm tái hiện lại quá trình vận động của quan hệ
Savannakhet - Quảng Trị và lý giải các vấn đề đặt ra.
Bên cạnh đó, chúng tơi cịn sử dụng các phương pháp khác như phân
tích, so sánh, đối chiếu, tổng hợp, thống kê, đánh giá, phỏng vấn, điền dã... để
tiếp cận, xử lí các nguồn tư liệu nhằm đánh giá sự kiện lịch sử một cách khách
quan, khoa học và giải quyết nhiệm vụ mà đề tài đặt ra.

5. Đóng góp của luận án
Giải quyết được các nhiệm vụ đặt ra, luận án có những đóng góp sau:
- Phục dựng lại một cách khách quan, khoa học và chân thực mối quan
hệ hợp tác Savannakhet - Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017 trên các lĩnh
vực: chính trị - đối ngoại, an ninh quốc phịng, kinh tế, văn hóa, giáo dục đào tạo, y tế và một số lĩnh vực hợp tác khác (giao thông vận tải, du lịch và
công tác quy tập hài cốt liệt sỹ).
- Trên cơ sở nghiên cứu quan hệ hợp tác Savannakhet - Quảng Trị từ
năm 1989 đến năm 2017, luận án phân tích những thành tựu, hạn chế, đánh


giá tác động của mối quan hệ đối với hai tỉnh và với quan hệ Lào - Việt Nam.
Từ đó, rút ra các đặc điểm và những bài học kinh nghiệm cho quan hệ hợp tác
hai tỉnh trong tương lai cũng như góp phần vào sự phát triển chung của quan
hệ đặc biệt Lào - Việt Nam.
- Luận án là tài liệu cần thiết để lãnh đạo tỉnh Savannakhet và tỉnh
Quảng Trị nghiên cứu nhằm đưa ra các giải pháp hợp tác hiệu quả trong thời
gian tới.
- Luận án cũng là nguồn tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, giảng
dạy, học tập về lịch sử quan hệ Savannakhet - Quảng Trị nói riêng và quan hệ
hai nước Lào - Việt Nam nói chung; góp phần giáo dục truyền thống về quan
hệ gắn bó hai nước và hai tỉnh cho thế hệ trẻ hiện nay.
6. Bố cục của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung
luận án được trình bày trong 4 chương:
Chương 1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu.
Chương 2. Cơ sở và nhân tố tác động đến quan hệ hợp tác giữa tỉnh
Savannakhet và tỉnh Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
Chương 3. Quan hệ hợp tác Savannakhet - Quảng Trị trên các lĩnh vực
từ năm 1989 đến năm 2017.
Chương 4. Nhận xét về quan hệ hợp tác Savannakhet - Quảng Trị từ

năm 1989 đến năm 2017.


Chƣơng 1
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
Trong lịch sử quan hệ giữa các nước trên thế giới, quan hệ Lào - Việt
Nam là mối quan hệ đặc biệt hiếm có. Góp phần làm nên mối quan hệ đó là
những cặp quan hệ giữa các tỉnh có chung đường biên giới của hai nước.
Trong số đó, quan hệ giữa Savannakhet và Quảng Trị có những nét riêng và
thu hút sự quan tâm nghiên cứu ở những góc độ khác nhau. Trong q trình
thực hiện đề tài này, chúng tơi đã tiếp cận được nhiều cơng trình nghiên cứu
có liên quan trực tiếp và gián tiếp đến quan hệ giữa Savannakhet và Quảng
Trị. Để thuận tiện cho việc phân tích, đánh giá cũng như kế thừa các tư liệu,
chúng tôi chia các cơng trình nghiên cứu thành hai mảng lớn: các cơng trình
nghiên cứu về quan hệ giữa Lào và Việt Nam có đề cập đến quan hệ
Savannakhet - Quảng Trị và các cơng trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến
quan hệ giữa Savannakhet và Quảng Trị.
1.1. Các cơng trình nghiên cứu về quan hệ giữa Lào và Việt Nam có
đề cập đến quan hệ Savannakhet - Quảng Trị
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu ở Việt Nam
Nhằm phát huy các giá trị truyền thống, đúc kết những vấn đề lý luận,
thực tiễn và rút ra bài học kinh nghiệm để tiếp tục vun đắp mối quan hệ hữu
nghị, hợp tác tồn diện giữa Việt Nam và Lào, Bộ Chính trị, Ban Bí thư
Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (khóa X) và Bộ Chính trị, Ban Bí thư
Trung ương Đảng NDCM Lào (khóa VIII) đã hợp tác biên soạn bộ cơng trình
“Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào; Lào - Việt Nam (1930 - 2007)”. Bộ
cơng trình gồm có 5 cuốn, gồm: Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào
- Việt Nam (1930 - 2007); Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt
Nam (1930 - 2007) - Văn kiện; Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào
- Việt Nam (1930 - 2007) - Biên niên sự kiện; Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt

Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930 - 2007) - Hồi ký; Lịch sử quan hệ đặc biệt


Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam (1930 - 2007) - Sách ảnh. Ngồi, ra, cịn có
bộ phim Bản anh hùng ca quan hệ Việt - Lào. Ðây là bộ cơng trình có quy mơ
lớn nhất từ trước tới nay được Nxb CTQG phát hành trong các năm 2011,
2012. Bộ cơng trình được nghiên cứu, biên soạn cơng phu đã tái hiện sinh
động lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam; làm sáng tỏ
quy luật tất yếu, khách quan để hai dân tộc đoàn kết, chống lại kẻ thù chung
trong chiến tranh giải phóng dân tộc cũng như trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Cơng trình đã phân tích, đánh giá đặc điểm của mối “quan hệ
đặc biệt” giữa hai nước và đúc kết những bài học kinh nghiệm, đồng thời gợi
mở những vấn đề vận dụng vào hiện tại và tương lai. Ngoài ra, bộ sách cũng
dành một dung lượng đáng kể viết về mối quan hệ của các địa phương nằm
trên tuyến biên giới Việt - Lào, trong đó có quan hệ giữa Savannakhet và
Quảng Trị. Kết quả của bộ cơng trình nghiên cứu trên cung cấp cho chúng tôi
những vấn đề về lý luận, quan điểm, phương pháp nghiên cứu, đồng thời cho
chúng tôi kế thừa tư liệu để phân tích, đánh giá về các cơ sở, nhân tố... khi
nghiên cứu về quan hệ Savannakhet - Quảng Trị.
Cơng trình Biên giới trên đất liền Việt Nam - Lào (Tài liệu tuyên
truyền) của Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Nxb
CTQG năm 2016, đã khái quát lịch sử hình thành, quá trình hoạch định, phân
giới, cắm mốc biên giới Việt Nam - Lào nhằm xây dựng đường biên giới Việt
Nam - Lào thành đường biên giới hữu nghị, hợp tác, phát triển toàn diện, bền
vững và lâu dài. Cơng trình cũng đã phản ánh cơng tác biên giới, cắm mốc ở
tỉnh Quảng Trị và tỉnh Savannakhet, nhất là công tác tăng dày, tôn tạo hệ
thống mốc quốc giới ở biên giới hai tỉnh. Cơng trình nghiên cứu này đã giúp
chúng tôi nguồn tư liệu để nghiên cứu về hợp tác an ninh quốc phòng
Savannakhet và Quảng Trị.
Năm 2017, Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ

đạo biên soạn cuốn Quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, 1930 - 2017, Nxb
CTQG - Sự thật. Cuốn sách khái quát cơ sở hình thành quan hệ đặc biệt Việt


Nam - Lào, tình đồn kết chiến đấu của hai dân tộc trong đấu tranh chống
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược cũng như sự hợp tác toàn diện giữa
Việt Nam và Lào từ năm 1975 đến năm 2017. Nội dung cuốn sách cũng đề
cập đến quan hệ láng giềng thân thiện, tốt đẹp của Savannakhet với Quảng
Trị, nhất là ở các địa phương dọc biên giới hai tỉnh. Đây là cơng trình có tính
chất khái qt, giúp chúng tơi có thêm nguồn tư liệu để nghiên cứu một cách
chuyên sâu về quan hệ giữa Savannakhet với Quảng Trị từ năm 1989 đến năm
2017, nhất là việc đối sánh giữa quan hệ Savannakhet - Quảng Trị với các cặp
quan hệ có chung đường biên giới giữa hai nước Lào, Việt Nam.
Năm 2007, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam phối hợp với Viện Khoa
học Xã hội Quốc gia Lào thực hiện cơng trình Tình đồn kết đặc biệt, liên
minh chiến đấu và sự hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào, Nxb Khoa học
Xã hội xuất bản. Cơng trình đã khái qt, nêu bật tình đồn kết, liên minh
chiến đấu và hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào, trong đó có đề cập đến
mối quan hệ giữa tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị. Kết quả của cơng trình
này là nguồn tư liệu quan trọng để chúng tơi phân tích, đánh giá những cơ sở,
nhân tố có tác động đến quan hệ Savannakhet - Quảng Trị từ năm 1989 đến
năm 2017.
Nhân dịp kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Lào
(1962 - 2002), Hội Hữu nghị Việt - Lào xuất bản Đặc san kỷ niệm 25 năm Hiệp
ước hữu nghị hợp tác và 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao của nước Cộng
hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Cộng hịa Dân chủ Nhân dân Lào (2002).
Cơng trình tập hợp bài viết của nhiều tác giả là cán bộ cấp cao của Đảng, Nhà
nước, quân đội Việt Nam, Lào, phản ánh sinh động tình đồn kết chiến đấu
cũng như những hy sinh, mất mát của nhân dân hai nước nói chung và tỉnh
Quảng Trị, Savannakhet nói riêng. Đây cũng là cơng trình cung cấp cho chúng

tơi một số tư liệu để thực hiện đề tài.
Cơng trình Tổng kết cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc
Mỹ xâm lược dưới sự lãnh đạo của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào (1945 1975) do Bộ Quốc phòng xuất bản năm 2002 đã làm rõ bối cảnh lịch sử,


nguyên nhân, tính chất và đặc điểm của cuộc chiến tranh nhân dân ở Lào; về
tình đồn kết chiến đấu của quân dân ba nước Đông Dương; rút ra bài học kinh
nghiệm về cuộc chiến tranh nhân dân ở Lào, trong đó có bài học nói về tình
đồn kết, liên minh chiến đấu giữa nhân dân Lào với nhân dân Việt Nam,
Campuchia nói chung và nhân dân các tỉnh dọc biên giới ba nước nói riêng,
trong đó có Savannakhet và Quảng Trị. Mặc dù đây là cơng trình chủ yếu nói
về cuộc kháng chiến của nhân dân Lào dưới sự lãnh đạo của Đảng NDCM Lào
trong 30 năm (1945 đến 1975), nhưng cũng đã đề cập đến sự phối hợp chiến
đấu giữa nhân dân Lào với nhân dân Việt Nam. Vì vậy, cơng trình này cho
phép chúng tơi đánh giá sâu hơn về cơ sở hợp tác, nhất là cơ sở lịch sử của
quan hệ Savannakhet - Quảng Trị giai đoạn 1989 - 2017.
Các cơng trình: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam (1954 - 1975), Tập II
Nxb CTQG, Hà Nội - 1995; Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 1975), Nxb CTQG - Sự thật, Hà Nội - 2013 đã tái hiện quá trình Đảng Cộng
sản Việt Nam lãnh đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, trong đó có đề cập đến
nội dung đồn kết, liên minh chiến đấu Việt - Lào; khẳng định tình đồn kết,
liên minh chiến đấu Việt - Lào là một tất yếu lịch sử, là một trong những nhân
tố quan trọng đưa đến thắng lợi của cách mạng mỗi nước.
Bên cạnh các bài viết, cơng trình nghiên cứu của các chun gia, các
nhà nghiên cứu, quan hệ Việt - Lào còn được các nhà lãnh đạo Việt Nam qua
các thời kỳ hết sức quan tâm và có nhiều bài viết có giá trị quan trọng, như
bài viết: Mãi mãi trân trọng mối quan hệ chí cốt có ý nghĩa chiến lược Việt Lào của Tổng Bí thư Đỗ Mười, đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 7, 1996.
Trong bài viết, tác giả đã phân tích ý nghĩa, tầm quan trọng của quan hệ đặc
biệt Việt - Lào trong sự nghiệp giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong sự nghiệp đổi mới, trong đó nhấn
mạnh đến mối quan hệ láng giềng thân thiện giữa các tỉnh dọc biên giới hai

nước; Bài viết: Việt Nam và Lào: chặng đường 30 năm phát triển hợp tác
kinh tế của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, đăng trên Đặc san báo Thế giới và


Việt Nam, năm 2007, đã điểm lại chặng đường 30 năm (1977 - 2007) hợp tác
phát triển kinh tế của hai nước Việt - Lào, đồng thời đưa ra một số biện pháp
để tăng cường hơn nữa hiệu quả hợp tác kinh tế giữa hai nước, đó cũng là
những biện pháp để Savannakhet và Quảng Trị đ y mạnh hợp tác kinh tế,
nhất là khu vực cửa kh u.
Bài viết: Vun đắp cho mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào mãi mãi
xanh tươi, nở hoa kết trái của ơng Phạm Gia Khiêm, Phó Thủ tướng Chính
phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam đăng trên tạp chí Thời đại của Liên
hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam, số 42, năm 2007, đã khẳng định tình
đồn kết, hữu nghị đặc biệt giữa hai Đảng, hai nhà nước và nhân dân hai nước
trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như trong sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Bài viết cũng đưa ra các nhóm giải pháp để tăng cường
hơn nữa mối quan hệ hữu nghị, hợp tác toàn diện lên tầm cao mới của hai
nước. Trong bài viết này, tác giả cũng khẳng định, mối quan hệ tốt đẹp, sự
hợp tác bền vững giữa các tỉnh dọc biên giới hai nước như Savannakhet Quảng Trị, góp phần quan trọng vun đắp cho mối quan hệ đặc biệt Việt Nam Lào mãi mãi xanh tươi.
Có thể nói, những bài viết nói trên của các nhà lãnh đạo Việt Nam đã
một lần nữa làm sáng tỏ và khẳng định thêm nhiều vấn đề về quan điểm, tính
chất, đặc điểm của quan hệ Việt - Lào. Đó là những cơ sở rất quan trọng để
chúng tôi kế thừa khi phân tích, đánh giá về quan hệ giữa Savannakhet và
Quảng Trị.
Về cơ sở của mối quan hệ hợp tác Việt - Lào cũng được đề cập đến trong
một số bài viết như: Cơ sở khách quan bền vững của mối quan hệ đặc biệt Việt
- Lào, đăng trên Tạp chí Cộng sản, số 5, 19981; Quan hệ đặc biệt và hợp tác
toàn diện Việt Nam - Lào là yêu cầu khách quan và là nhân tố đảm bảo thắng
lợi của cách mạng mỗi nước của tác giả Nguyễn Tiến Ngọc, đăng trong “Tình
đồn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu và sự hợp tác toàn diện giữa Việt Nam

1

Cơ sở của quan hệ Việt - Lào (1998), Tạp chí Cộng sản, số 5, tr.34 - 40.


và Lào”, Nxb Khoa học Xã hội, Hà Nội, 2007. Qua những bài viết trên, các tác
giả cũng khẳng định mối quan hệ đặc biệt giữa Việt Nam và Lào là cơ sở cho
mối quan hệ láng giềng thân thiện Savannakhet - Quảng Trị.
Mối quan hệ đặc biệt Việt - Lào trên tất cả các lĩnh vực, các địa phương
cũng được phân tích kỹ tại các Hội thảo khoa học: Hội thảo Quan hệ Việt Lào, Lào - Việt do Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội chủ trì năm 1991 và
1993; Hội thảo Tình đồn kết đặc biệt Việt - Lào do Viện Lịch sử Quân sự
Việt Nam tổ chức năm 1995; Hội thảo Khoa học Quốc gia 40 năm quan hệ
Việt Nam - Lào: Nhìn lại và triển vọng do Trung tâm Khoa học xã hội và
Nhân văn Quốc gia phối hợp với UBND tỉnh Nghệ An tổ chức năm 2002; Hội
thảo quốc tế: Tình đồn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu và sự hợp tác toàn
diện giữa Việt Nam và Lào do Viện Khoa học xã hội Việt Nam và Viện Khoa
học xã hội Quốc gia Lào tổ chức tại Viêng Chăn năm 2007; Hội thảo: 55 năm
quan hệ hữu nghị đặc biệt, hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào do Học viện
CTQG Hồ Chí Minh, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Học viện
Chính trị - Hành chính quốc gia Lào, Viện Khoa học xã hội Quốc gia Lào
phối hợp tổ chức tại thành phố Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận) năm 2017; Hội
thảo Kỷ niệm 40 năm ngày ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác Việt Nam - Lào
(18/7/1977 - 18/7/2017) do Trường Đại học Tây Bắc tổ chức năm 2017 đã đi
sâu phân tích mối quan hệ láng giềng thân thiện, liên minh chiến đấu và tình
đồn kết đặc biệt của hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước trong
cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
sau này. Hội thảo cũng đi sâu phân tích tác động của tình hình quốc tế và khu
vực Đơng Nam Á đến quan hệ Việt - Lào trên các lĩnh vực cũng như các địa
phương của hai nước. Qua đó, đưa ra nhiều giải pháp nhằm củng cố và tăng
cường hơn nữa mối quan hệ đặc biệt giữa hai nước, trong đó có Savannakhet

và Quảng Trị.
Mối quan hệ hợp tác Việt - Lào trên các lĩnh vực cũng trở thành vấn đề
nghiên cứu của một số luận án.


Luận án tiến sĩ lịch sử Quan hệ Việt - Lào trong giai đoạn 1954 - 1975
của tác giả Lê Đình Chỉnh, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, năm 2000, đã
làm rõ bối cảnh lịch sử, quá trình hình thành và phát triển quan hệ Việt Nam Lào trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa, đào tạo cán bộ... Luận
án đề cập đến mối quan hệ láng giềng thân thiện, tốt đẹp giữa các tỉnh dọc biên
giới là một trong những nguyên nhân thắng lợi của cách mạng hai nước, qua đó
rút ra một số kết luận về sự thành công của quan hệ Việt - Lào.
Luận án Quan hệ giữa các tỉnh Hủa Phăn, Xiêng Khoảng,
Bôlykhămxay, Khăm Muộn của Lào với Nghệ An, Hà Tĩnh của Việt Nam từ
năm 1976 đến năm 2007” của tác giả Bùi Văn Hào, Viện Sử học - Viện hàn
lâm Khoa học xã hội Việt Nam, năm 2011, đã làm rõ cơ sở hình thành, những
nhân tố tác động và thực tiễn mối quan hệ giữa các tỉnh Hủa Phăn, Xiêng
Khoảng, Bôlykhămxay, Khăm Muộn với Nghệ An, Hà Tĩnh trên các lĩnh vực
chính trị, quốc phịng - an ninh, kinh tế, văn hóa, giáo dục... Từ đó, luận án rút
ra nhận xét về thành tựu, hạn chế, đặc điểm và bài học kinh nghiệm của mối
quan hệ trên.
Luận án Quá trình bảo vệ, củng cố độc lập dân tộc của CHDCND Lào
trên lĩnh vực đối ngoại từ năm 1975 đến năm 2010 của tác giả Uông Minh
Long, Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2012 đã
phân tích các thành tựu trên lĩnh vực đối ngoại nhằm củng cố, bảo vệ độc lập
dân tộc của nước CHDCND Lào, qua đó rút ra các bài học kinh nghiệm để
giữ vững và phát huy hơn nữa độc lập dân tộc và lợi ích quốc gia.
Luận án Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh lãnh đạo phát triển quan hệ hữu nghị
hợp tác với tỉnh Bôlykhămxay và Khămmuộn (CHDCND Lào) từ năm 1991
đến năm 2010 của tác giả Nguyễn Trọng Tứ, Học viện CTQG Hồ Chí Minh,
năm 2014, đã tập trung nghiên cứu quá trình lãnh đạo xây dựng mối quan hệ

hữu nghị đặc biệt và hợp tác tồn diện với tỉnh Bơlykhămxay và Khămmuộn
của Đảng bộ tỉnh Hà Tĩnh từ năm 1991 đến năm 2010 trên các lĩnh vực chính
trị, kinh tế, văn hố, giáo dục đào tạo, y tế, khoa học công nghệ, an ninh quốc


phịng, cơng tác biên giới, hoạt động tình nghĩa, giao lưu hữu nghị nhân dân.
Kết quả nghiên cứu của luận án này là cơ sở để chúng tôi so sánh những nét
tương đồng và khác biệt giữa các cặp quan hệ dọc biên giới hai nước.
Luận án Sự phối hợp chiến đấu giữa lực lượng vũ trang (LLVT ) Quân
khu IV (Việt Nam) với quân dân Lào trên chiến trường Lào (1955 - 1975) [61]
của tác giả Đoàn Minh Điền, Trường Đại học Vinh, năm 2018, đã nghiên cứu
cơ sở hình thành và những nhân tố tác động đến sự phối hợp chiến đấu giữa
LLVT Quân khu IV với quân dân Lào trên chiến trường Lào; quá trình phối
hợp chiến đấu giữa LLVT Quân khu IV với quân dân Lào trên các lĩnh vực:
xây dựng, bảo vệ căn cứ địa và phát triển lực lượng cách mạng; mở đường
chiến lược chi viện chiến trường và tổ chức tác chiến trên chiến trường trong
những năm 1955 - 1975. Luận án đã nêu lên những thành tựu, hạn chế, một số
đặc điểm và kinh nghiệm trong quá trình phối hợp chiến đấu, từ đó củng cố và
phát triển mối quan hệ đặc biệt Việt - Lào trong giai đoạn hiện nay. Luận án
cũng đề cập đến mối quan hệ hợp tác, liên minh chiến đấu của quân và dân
hai nước trên đất Quảng Trị. Đây là nguồn tư liệu tham khảo để chúng tôi
nghiên cứu sâu về những cơ sở và nhân tố tác động đến quan hệ Savannakhet
- Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.
Luận án Quan hệ Lào - Việt Nam (1986 - 2016) của tác giả Nguyễn
Viết Xuân, Trường Đại học Khoa học - Đại học Huế, năm 2021, đã nghiên
cứu bối cảnh quốc tế, khu vực và tình hình mỗi nước tác động đến mối quan
hệ hai nước Lào - Việt Nam từ sau khi tiến hành công cuộc đổi mới đến năm
2016. Nội dung luận án phân tích mối quan hệ Lào - Việt Nam từ năm 1986
đến năm 2016 là sự tiếp nối mối quan hệ truyền thống gắn bó lâu đời của hai
dân tộc, hai quốc gia có chung đường biên giới. Luận án rút ra nhận xét về

thành tựu, hạn chế và bài học kinh nghiệm của mối quan hệ trên. Đây là
nguồn tư liệu tham khảo để chúng tôi nghiên cứu sâu hơn về những nhân tố
tác động đến quan hệ Savannakhet - Quảng Trị từ năm 1989 đến năm 2017.


Luận án Quan hệ hợp tác giữa tỉnh Hủa Phăn (Lào) và tỉnh Thanh Hóa
(Việt Nam) từ năm 1986 đến năm 2017 của tác giả Lưu Thị Kim và Luận án
Quan hệ hợp tác giữa tỉnh Khăm Muộn (Lào) và tỉnh Quảng Bình (Việt Nam)
từ năm 1989 đến năm 2017 của tác giả Lại Thị Hương, Trường Đại học Vinh,
năm 2021. Hai luận án trên đã tập trung nghiên cứu cơ sở và nhân tố tác động,
nội dung quan hệ hợp tác trên các lĩnh vực: chính trị đối ngoại; an ninh quốc
phịng và cơng tác biên giới; kinh tế; văn hóa, giáo dục - đào tạo và một số
lĩnh vực hợp tác khác giữa tỉnh Hủa Phăn với tỉnh Thanh Hóa từ năm 1986
đến năm 2017 và tỉnh Khăm Muộn với tỉnh Quảng Bình từ năm 1989 đến
năm 2017. Qua đó, các luận án rút ra những thành tựu, hạn chế, đặc trưng và
một số bài học kinh nghiệm của quan hệ hợp tác giữa các cặp tỉnh. Đây là
nguồn tư liệu tham khảo để chúng tôi nghiên cứu sâu và có cái nhìn tổng quan
hơn hơn về mối quan hệ hợp tác giữa các cặp tỉnh có chung đường biên giới
Lào - Việt Nam.
1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu ở Lào
Các nghị quyết, chỉ thị, thông tri, thông tư, điện văn,... của Đảng
NDCM Lào và các bài viết của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các tướng lĩnh của
Lào được tập hợp trong Lịch sử quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt
Nam 1930 - 2007, Bài viết của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Nxb CTQG, Hà
Nội, 2011. Qua đó, làm rõ các chủ trương, đường lối của Đảng NDCM Lào
với Đảng Cộng sản Việt Nam và khẳng định tình đồn kết, gắn bó giữa hai
Đảng, hai Nhà nước và nhân dân Lào - Việt Nam nói chung, tỉnh Savannakhet
và tỉnh Quảng Trị nói riêng.
Chủ tịch Cayxỏn Phơmvihẳn có các cơng trình: 25 năm chiến đấu và
thắng lợi của Đảng Nhân dân cách mạng Lào [35] và Về cuộc cách mạng dân

tộc dân chủ ở Lào [36]. Trong các cơng trình này, tác giả đã đề cập đến nhiều
vấn đề của quan hệ Lào - Việt, cũng như ở các địa phương dọc biên giới hai
nước, trong đó có Savannakhet và Quảng Trị trong chiến đấu bảo vệ độc lập
dân tộc cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.


Chủ tịch Khămtày Xiphănđon có bài viết: Tình đồn kết đặc biệt, sự
hợp tác toàn diện và liên minh chiến đấu Lào - Việt Nam trong thời kỳ cách
mạng mới [75]. Qua bài viết, tác giả đã khẳng định tình đoàn kết đặc biệt, sự
hợp tác toàn diện và liên minh chiến đấu Lào - Việt Nam là tài sản quý báu
của hai dân tộc và cũng là nhân tố quan trọng làm nên thắng lợi của hai nước
trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc cũng như trong công cuộc xây
dựng và bảo vệ đất nước.
Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược của
nhân dân Nam, Bắc Lào được phản ánh đầy đủ trong các cơng trình: Lịch sử
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược của lực lượng vũ
trang và nhân dân các tỉnh Hạ Lào (1945-1975) [29] (bản tiếng Việt) và Lịch
sử kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược của lực lượng
vũ trang và nhân dân các tỉnh Bắc Lào (1945 - 1975) [30] (bản tiếng Việt).
Các cơng trình trên đều cho thấy tình đồn kết, liên minh chiến đấu hai nước
cũng như các địa phương dọc biên giới Lào - Việt Nam trong cuộc kháng
chiến chống xâm lược và tay sai.
Tại Hội thảo quốc tế: Tình đồn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu và sự
hợp tác toàn diện giữa Việt Nam và Lào do Viện Khoa học xã hội Quốc gia
Lào và Viện Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức tại Viêng Chăn năm 2007 các
nhà nghiên cứu đã khẳng định tình đồn kết đặc biệt Lào - Việt Nam là tấm
gương trong sáng, thủy chung và là mẫu mực hiếm có trong lịch sử quan hệ
quốc tế. Trong đó có bài viết Tình đồn kết đặc biệt, liên minh chiến đấu Lào
- Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ của Thiếu tướng Xẻng Nuộn Xay
Nha Lạt - Ủy viên Trung ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, Tổng cục

Chính trị Bộ Quốc phịng Lào. Bài viết đã khẳng định truyền thống đoàn kết,
liên minh chiến đấu giữa hai nước Lào - Việt Nam trong cuộc kháng chiến
chống đế quốc Mỹ xâm lược thể hiện qua các chiến dịch lớn.
Cơng trình ປະຫວັຈສາຈປະຽທຈລາວ (Lịch sử nước Lào), Nxb Quốc gia
Lào, Viêng Chăn, năm 2010 đã tái hiện quá trình phát triển của nước Lào qua


các thời kỳ, trong đó đề cập đến mối quan hệ với Việt Nam và tình đồn kết
của hai nước trong các cuộc kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc.
Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam và Ban Tuyên
truyền Đảng NDCM Lào phối hợp biên soạn cơng trình: ຃ະນະ຿຃ສະນາສູນກາຄ
ພັກກຬມມູນິຈຫວຼຈນາມ,ປະຫວັຈສາຈສາງພ຺ວພັນ຾ບບພິຽສຈລາວຫວຼຈນາມ,

ວຼຈນາມ-ລາວ

1930-2007,

ຽຬກະສານ຿຃ສະນາ,

ສຳນັກພິ

ມ຅ຳໜ່າງການຽມືຬຄ຾ຫ່ຄຆາຈ, ອ່າ຿ນ້ງ (Lịch sử quan hệ hữu nghị Lào -

Việt Nam, Việt Nam - Lào 1930 - 2007). Nội dung cuốn sách đã phản ánh cơ
sở hình thành và phát triển của tình đồn kết Lào - Việt trong kháng chiến bảo
vệ độc lập dân tộc cũng như trong xây dựng đất nước sau này.
Cục Lịch sử Quân sự Lào (1998) có cơng trình: ປະຫວັຈສາຈກຬຄທັ
ບປະຆາຆ຺ນລາວ (1945 - 1995) (Lịch sử Quân đội Nhân dân Lào - 1945 -

1995). Đây là cơng trình phản ánh rất đầy đủ q trình hình thành và phát

triển của quân đội nhân dân Lào từ năm 1945 đến năm 1995. Trong cơng trình
này có đề cập đến sự phối hợp, giúp đỡ của LLVT Việt Nam đối với Lào nói
chung và LLVT Quảng Trị đối với Savannakhet nói riêng trong hai cuộc
kháng chiến bảo vệ độc lập dân tộc.
1.2. Các cơng trình nghiên cứu đề cập trực tiếp đến quan hệ giữa
tỉnh Savannakhet và tỉnh Quảng Trị
Cơng trình Lịch sử Đảng bộ Quảng Trị, Nxb CTQG Hà Nội, tập I
(1996), tập II (1999), tập III (2005) của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Quảng
Trị đã phản ánh đầy đủ quá trình hình thành, phát triển của Đảng bộ tỉnh và sự
lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ tỉnh Quảng
Trị từ năm 1975 đến năm 2000. Công trình cũng đề cập đến mối quan hệ của
Quảng Trị với tỉnh Savannakhet, sự hợp tác của hai tỉnh trên các lĩnh vực.
Cơng trình Lịch sử Đảng bộ huyện Hướng Hóa, Tập II (1975 - 2005),
Nxb CTQG, Hà Nội (2010) đã phản ánh quá trình lãnh đạo của Đảng bộ huyện
Hướng Hóa, Quảng Trị trong 30 năm (1975 - 2005) và đề cập đến mối quan