Bài giảng quan hệ lao động

BỘ MÔN QUẢN TRỊ NHÂN LỰC DOANH NGHIỆP


GIỚI THIỆU HỌC PHẦN
(Cấu trúc 34.6.5)

1

Đối tƣợng nghiên cứu, mục tiêu học phần

2

Phƣơng pháp nghiên cứu

3

Tài liệu tham khảo

4

Nội dung học phần

5

Đánh giá


ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
Chủ thể

Quan hệ tƣơng tác

giữa các chủ thể

Cơ chế
tƣơng tác

QHLĐ

Hình thức
tƣơng tác

Ngun tắc:
Tơn trọng
Hợp tác
Thương lượng
Tự định đoạt


MỤC TIÊU CỦA HỌC PHẦN
Trang bị cho người học những kiến
thức nền tảng về QHLĐ
Rèn luyện kỹ năng cơ bản, chun sâu về
QHLĐ: Kỹ năng phân tích mơi trường
QHLĐ, kỹ năng đối thoại, kỹ năng
thương lượng, kỹ năng giải quyết TCLĐ
và các kỹ năng bổ trợ khác
Trau dồi năng lực tự chủ, trách nhiệm,
đạo đức nghề nghiệp, có thái độ đúng đắn
với tư cách là chủ thể QHLĐ

Mục tiêu
nghiên cứu


PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Phƣơng
• Phương pháp duy vật biện chứng
pháp chung

Phƣơng
pháp nghiên
cứu cụ thể

• Phương pháp nghiên cứu tình huống;
• Phương pháp làm việc nhóm;


TÀI LIỆU THAM KHẢO
TT

Tên tác giả

Năm
XB

Tên sách, giáo trình,
tên bài báo, văn bản

NXB, tên tạp chí/

nơi ban hành VB

Giáo trình chính
1
Nguyễn Thị Minh Nhàn 2014 Giáo trình Quan hệ lao động NXB Thống Kê, Hà Nội
Sách giáo trình, sách tham khảo
2
Quốc hội
2015 Bộ luật Lao động
Mark Bray, Peter
NXB North Ryde,
Employment relations: Theory
3
Waring, Rae Cooper, 2014
N.S.W. McGraw-Hill
and Practice
Johanna MacNeil
Education
Labor Law: A Basic Guide to the
4
David E.Strecker
2011
NXB CRC Press
National Labor Relations Act
Labor Relations: Development, NXB McGraw-Hill
5
John A. Fossum
2015
Structure, Process
Education

Các website, phần mềm,...
6.
7.


NỘI DUNG HỌC PHẦN
1

Khái luận về QHLĐ

2

Môi trƣờng QHLĐ

3
4

5
6

Các chủ thể trong QHLĐ
Cơ chế tƣơng tác trong QHLĐ
Báo cáo thực tế

Hình thức tƣơng tác trong QHLĐ


ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN
Chuyên cần: 10%
Thực hành (02 bài kiểm tra, thảo luận nhóm): 30%

Thi cuối học phần : 60%



NỘI DUNG CHƢƠNG
1.1
1.2
1.3

1.4

Khái niệm và vai trò của QHLĐ

Đặc trƣng và nguyên tắc của QHLĐ
Lịch sử phát triển QHLĐ

Một số lý thuyết QHLĐ


1.1. Khái niệm và vai trò của QHLĐ
1.1.1. Khái niệm
Quan hệ lao động là hệ thống tương tác
giữa các chủ thể (NLĐ hoặc tổ chức đại diện cho
NLĐ và NSDLĐ hoặc tổ chức đại diện cho NSDLĐ
và Nhà nước) nảy sinh từ quá trình thuê mướn
lao động để đạt được lợi ích cá nhân, lợi ích

tập thể và lợi ích xã hội dựa trên cơ sở
pháp luật.

1.1. Khái niệm và vai trò của QHLĐ


1.1. Khái niệm và vai trò của QHLĐ
1.1.2. Phân loại
Theo chủ thể QHLĐ

• QHLĐ các nhân
• QHLĐ tập thể

Theo số lƣợng chủ thể
tham gia

• QHLĐ hai bên
• QHLĐ ba bên

Theo trình tự QHLĐ

• QHLĐ trước khi thiết lập QHLĐ
• QHLĐ trong q trình diễn ra QHLĐ
• QHLĐ sau khi chấm dứt QHLĐ

Theo cấp QHLĐ

•
•
•
•

Theo biểu hiện của
QHLĐ

• QH học nghề
• QH việc làm
• QH tranh chấp

QHLĐ cấp doanh nghiệp
QHLĐ cấp ngành, địa phương
QHLĐ cấp quốc gia
QHLĐ cấp quốc tế


1.1. Khái niệm và vai trò của QHLĐ
1.1.3. Vai trò
Đối với
NLĐ

Kết
luận

Đối với
NSDLĐ

Đối với
xã hội

Hệ thống QHLĐ lành mạnh tạo ra mơi trường lao
động sản xuất có hiệu quả kinh tế, tạo sự tin
tưởng lẫn nhau trong doanh nghiệp, …

1.2. Đặc trƣng và nguyên tắc của QHLĐ

1.2.1. Đặc trưng của QHLĐ

QHLĐ vừa mang tính kinh tế vừa
mang tính XH

QHLĐ vừa mang tính mâu thuẫn
vừa mang tính thống nhất
QHLĐ vừa mang tính cá nhân
vừa mang tính tập thể
QHLĐ vừa bình đẳng, vừa khơng
bình đẳng tuyệt đối


1.2.2. Các nguyên tắc nền tảng của QHLĐ

Tôn
trọng

Hợp tác

Thƣơng
lƣợng

Tự định
đoạt

1.3. Lịch sử phát triển QHLĐ
1.3.1
1.3.2

Lịch sử phát triển QHLĐ trên thế giới
Lịch sử phát triển QHLĐ tại Việt Nam


1.3. Lịch sử phát triển QHLĐ
1.3.1. Lịch sử phát triển QHLĐ trên thế giới
Nửa cuối thế
kỷ 19 – đầu
thế kỷ 20

Cuối thế kỷ 18
về trƣớc

Cuối thế kỷ
18 – cuối thế
kỷ 19

Tóm lại

Năm 1919
đến nay

Sự phát triển trong QHLĐ diễn ra mạnh mẽ, từ chỗ không
đƣợc công nhận đã dần dần đƣợc công nhân; từ chỗ tụ phát
cho đến chỗ Nhà nƣớc tham gia điều chỉnh…

1.3. Lịch sử phát triển QHLĐ
1.3.2. Lịch sử phát triển QHLĐ ở Việt Nam
Từ 1954 –
1975

Trƣớc 1945

Từ 1945 –
1954

Từ 1986 –
1994
Từ 1975 –
1986


1.4. Một số lý thuyết Quan hệ lao động

1.4.1. Lý thuyết cổ điển của Dunlop
1.4.2. Lý thuyết lựa chọn chiến lƣợc của Kochan
1.4.3. Lý thuyết tác động tƣơng hỗ của Petit


GIỌT NƢỚC TRÀN LY

Một vụ phản ứng tập thể của lao động tại công ty giày của XYZ (Tp. Hồ Chí
Minh) đã xảy ra khi người quản lý căng tin của cơng ty đánh một lao động nữ, vì chị
này đã không đứng đúng vạch khi xếp hàng vào nhà ăn tập thể. Ngay lập tức phản ứng

tập thể xảy ra với sự tham gia của 4000 lao động. Sự kiện này được xem là “giọt nước
tràn ly” khi người lao động đã không thể tiếp tục chịu đựng…
Các công nhân cho biết, doanh nghiệp trả lương cho công nhân học việc và công
nhân làm việc lâu năm một mức lương như nhau theo đúng quy định mức lương tối
thiểu của Nhà nước, không nâng lương định kỳ. Điều rất lạ là nam cơng nhân của Cơng
ty đều có một kiểu “đầu đinh” giống nhau và hơi kỳ quặc bởi vì “mỗi tháng cơng ty bắt
chúng em cắt tóc 2 lần ngày giữa và cuối tháng, cán bộ công ty kiểm tra bằng cách nắm
tóc trên đỉnh đầu nếu nắm được nghĩa là tóc dài thì sẽ bị phạt 20.000 đồng/lần” – một
nam công nhân “tâm sự”. Các lao động nữ có thai là bị sa thải ngay. Cơng nhân làm việc
từ 2- 4năm nhưng khi nghỉ việc không được cơng ty trợ cấp thơi việc.
Bên cạnh đó cơng ty còn áp dụng nhiều lối xử phạt bằng tiền khác như: đánh mất
vé xe phạt 20.000 đồng; nghỉ không phép 1 ngày phạt 50.000 đồng, nghỉ 2 lần/ năm cuối
năm bị trừ tiền Tết; đi muộn vài phút sẽ bị phạt 30.000 đồng; thời gian đi vệ sinh tối đa
5 phút, quá 5 phút, bị phạt 20.000 đồng….
Hàng năm công ty tổ chức khám sức khỏe định kỳ, tập huấn an toàn vệ sinh lao
động nhưng… lại trừ tiền chi phí vào lương của cơng nhân.
Câu hỏi:
1.Phân tích tình hình thực hiện nguyên tắc QHLĐ tại DN XYZ?
2.Đánh giá tình hình QHLĐ của DN XYZ. Tình hình đó ảnh hưởng như thế nào đến
NLĐ, DN XYZ và XH?



NỘI DUNG CHƢƠNG

2.1

Khái niệm và đặc điểm của môi trƣờng QHLĐ

2.2

Môi trƣờng quốc tế của QHLĐ

2.3

Môi trƣờng quốc gia và địa phƣơng của QHLĐ

2.4

Môi trƣờng ngành của QHLĐ

2.5

Môi trƣờng doanh nghiệp của QHLĐ


2.1. Khái niệm và đặc điểm của môi trƣờng QHLĐ
2.1.1. Khái niệm


2.1. Khái niệm và đặc điểm của môi trƣờng QHLĐ
2.1.2. Đặc điểm

Phức tạp
và đa dạng

Kết luận

Tác động QHLĐ:
tích cực

và tiêu cực

Ln thay đổi

Mơi trường QHLĐ có tác động và ảnh hưởng tới
quá trình hình thành và phát triển QHLĐ