(LUẬN VĂN THẠC SĨ) Pháp luật hình sự Việt Nam trước thách thức của an ninh phi truyền thống

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

DƢƠNG VĂN TIẾN

PH¸P LUËT HìNH Sự VIệT NAM
TRƯớC THáCH THứC CủA AN NINH PHI TRUYÒN THèNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2017

TIEU LUAN MOI download :


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

DƢƠNG VĂN TIẾN

PH¸P LUËT HìNH Sự VIệT NAM
TRƯớC THáCH THứC CủA AN NINH PHI TRUN THèNG
Chun ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số: 60 38 01 04

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRỊNH TIẾN VIỆT

HÀ NỘI - 2017

TIEU LUAN MOI download :


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của
riêng tơi trên cơ sở kế thừa, trích dẫn trung thực của các cơng trình
khoa học khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn bảo
đảm tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tơi đã hồn thành tất cả
các mơn học và đã thanh tốn tất cả các nghĩa vụ tài chính theo
quy định của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Do vậy, tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét
để tơi có thể bảo vệ Luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
NGƯỜI CAM ĐOAN

Dƣơng Văn Tiến

TIEU LUAN MOI download :


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các bảng
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: KHÁI NIỆM, NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH
PHI TRUYỀN THỐNG VÀ CÁC YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI
VỚI PHÁP LUẬT HÌNH SỰ .......................................................... 16

1.1.

KHÁI NIỆM VÀ CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH PHI
TRUYỀN THỐNG ............................................................................ 16

1.1.1. Khái niệm an ninh phi truyền thống ................................................... 16
1.1.2. Các mối đe dọa an ninh phi truyền thống .......................................... 23
1.2.

NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH PHI TRUYỀN
THỐNG VÀ CÁC YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI VỚI PHÁP LUẬT
HÌNH SỰ ............................................................................................ 26

1.2.1. Những thách thức của an ninh phi truyền thống đối với pháp
luật hình sự ......................................................................................... 27
1.2.2. Các yêu cầu đặt ra đối với pháp luật hình sự trước thách thức an
ninh phi truyền thống ......................................................................... 30
1.3.

CHUẨN MỰC PHÁP LÝ QUỐC TẾ ỨNG PHÓ VỚI MỘT
SỐ TỘI PHẠM PHI TRUYỀN THỐNG ........................................... 33

1.3.1. Tội khủng bố ...................................................................................... 34
1.3.2. Tội phạm về ma túy ............................................................................ 37
1.3.3. Tội rửa tiền ......................................................................................... 41
1.3.4. Tội mua bán người ............................................................................. 44

TIEU LUAN MOI download :

Chƣơng 2: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
ỨNG PHÓ TRƢỚC NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN
NINH PHI TRUYỀN THỐNG ....................................................... 47
2.1.

KHÁI QUÁT LỊCH SỬ LẬP PHÁP HÌNH SỰ VIỆT NAM
ỨNG PHÓ TRƯỚC NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH
PHI TRUYỀN THỐNG ..................................................................... 47

2.1.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến trước năm 1985 ...................................... 47
2.1.2. Giai đoạn từ năm 1985 đến trước năm 1999 ...................................... 55
2.2.

QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 NHẰM
ỨNG PHĨ VỚI NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH
PHI TRUYỀN THỐNG ..................................................................... 61

2.2.1. Quy định của Phần chung Bộ luật hình sự ......................................... 62
2.2.2. Quy định của Phần các tội phạm Bộ luật hình sự .............................. 63
Chƣơng 3: TIẾP TỤC HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT
HÌNH SỰ NĂM 2015 VÀ CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM NHẰM
ỨNG PHÓ HIỆU QUẢ TRƢỚC NHỮNG THÁCH THỨC AN
NINH PHI TRUYỀN THỐNG.....................................................................73
3.1.

NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ ĐÁP ỨNG CỦA QUY
ĐỊNH TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 TRƯỚC
TÌNH HÌNH TỘI PHẠM PHI TRUYỀN THỐNG ........................... 73

3.1.1. Nhận xét, đánh giá Phần chung Bộ luật hình sự ................................ 74

3.1.2. Nhận xét, đánh giá Phần các tội phạm Bộ luật hình sự ..................... 77
3.2.

TIẾP TỤC HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT HÌNH
SỰ NĂM 2015 NHẰM ỨNG PHĨ HIỆU QUẢ TRƯỚC NHỮNG
THÁCH THỨC CỦA AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG ................... 89

3.2.1. Nhận xét ............................................................................................. 89
3.2.2. Nội dung tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật hình sự năm
2015 nhằm ứng phó hiệu quả trước những thách thức của an
ninh phi truyền thống ......................................................................... 96

TIEU LUAN MOI download :


3.3.

CÁC GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC THI QUY ĐỊNH CỦA
BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015 NHẰM ỨNG PHĨ HIỆU
QUẢ TRƯỚC NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH PHI
TRUYỀN THỐNG ........................................................................... 100

3.3.1. Tăng cường cơng tác giải thích, tun truyền pháp luật hình sự......... 100
3.3.2. Tăng cường giáo dục nâng cao ý thức cảnh giác đối với các
nguy cơ về an ninh phi truyền thống trong toàn thể xã hội ............. 101
3.3.3. Tiếp tục kiện toàn tổ chức, lực lượng chức năng đấu tranh
phòng, chống các tội phạm phi truyền thống ................................... 102
3.3.4. Phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, phương tiện
trong xã hội nhằm ứng phó với các tội phạm phi truyền thống ....... 103
3.3.5. Tăng cường hợp tác quốc tế nhằm ứng phó với các tội phạm phi

truyền thống...................................................................................... 104
KẾT LUẬN .................................................................................................. 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 108

TIEU LUAN MOI download :


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu

Tên bảng

Trang

Bảng 3.1. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 84 Bộ luật hình sự

77

Bảng 3.2. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 230 Bộ luật hình sự

77

Bảng 3.3. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 119 Bộ luật hình sự

79

Bảng 3.4. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 120 Bộ luật hình sự

79

Bảng 3.5. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 153 Bộ luật hình sự

81

Bảng 3.6. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 194 Bộ luật hình sự

82

Bảng 3.7. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 225 Bộ luật hình sự

87

Bảng 3.8. Thống kê xét xử sơ thẩm về Điều 226 Bộ luật hình sự

87

TIEU LUAN MOI download :


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sau sự kiện khủng bố kinh hoàng cả thế giới ngày 11/9/2001 ở Mỹ,
trong vốn từ vựng chính trị - thời sự quốc tế xuất hiện nhiều cụm từ mới như
“thế giới sau 11-9”, “thánh chiến”, “cuộc chiến chống khủng bố mới”, “AlQaeda”, “An ninh phi truyền thống”, “an ninh chung”, “an ninh tồn diện”,
“ngoại giao phịng ngừa”; v.v… Thuật ngữ an ninh phi truyền thống sau đó
đã xuất hiện chính thức trong “Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc về hợp
tác trên lĩnh vực an ninh phi truyền thống” [101, tr.1] thông qua tại Hội nghị
thượng đỉnh lần thứ 6, giữa các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông
Nam Á (ASEAN) và Trung Quốc tại Phnơm Pênh (Campuchia) ngày
01/11/2002. Theo đó, Hội nghị đã đề cập đến những vấn đề của thế giới

đương đại đe dọa một thế giới hịa bình, ổn định và thịnh vượng. Bên cạnh
sự xuất hiện về dịch bệnh, biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính, ơ nhiễm mơi
trường, thì cùng với đó là đe dọa của ninh quân sự, sự gia tăng của các loại
tội phạm xuyên quốc gia, đặc biệt là tội phạm khủng bố và ma túy đe dọa an
ninh khu vực và thế giới, đồng thời tạo ra những thách thức, nguy cơ mới
đối với hịa bình, ổn định trong và ngồi khu vực. Cũng trong Tuyên bố trên,
các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã bày tỏ sự quan ngại về những
vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng như “buôn lậu, ma túy,
buôn bán phụ nữ và trẻ em, cướp biển, khủng bố, buôn lậu vũ khí, rửa tiền,
tội phạm kinh tế quốc tế và tội phạm công nghệ cao” [101, tr.1].
Trên cơ sở “Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc về hợp tác trên
những lĩnh vực an ninh phi truyền thống”, nhiều chương trình, tuyên bố, hợp
tác giữa các quốc gia đã được đẩy mạnh để đấu tranh chống tội phạm xuyên
quốc gia và lĩnh vực an ninh phi truyền thống như: “Chiến lược hợp tác chống

1

TIEU LUAN MOI download :


ma túy ASEAN năm 2000”; “Tuyên bố chung Bắc Kinh về hợp tác chống ma
túy năm 2001”; “Tuyên bố ASEAN về hợp tác chống khủng bố”; “Tuyên bố
chung ASEAN - Hoa Kỳ về hợp tác chống khủng bố” năm 2002; “Tuyên bố
chung ASEAN-EU về hợp tác chống khủng bố” năm 2003; “Tuyên bố Bali II”
năm 2003 về xây dựng Cộng đồng ASEAN; v.v…
Căn cứ vào các tuyên bố nói trên và kết quả các Hội nghị phòng, chống
tội phạm xuyên quốc gia, các nước đối thoại đã xây dựng các kế hoạch hợp
tác, tăng cường trao đổi thơng tin chính xác, hiệu quả, nâng cao nhận thức và
vận động công chúng tham gia đối phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền
thống, cũng như xây dựng chính sách, hồn thiện hệ thống pháp luật quốc gia

thích ứng và tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong đấu tranh phịng, chống tội
phạm, kết hợp những giải pháp và trình tự phù hợp, kết hợp hệ thống, đồng bộ
các biện pháp chính trị, quốc phịng, an ninh, đối ngoại, khoa học, kỹ thuật,
văn hóa, xã hội, kinh tế và khơng thể thiếu biện pháp pháp luật để thích ứng.
Đối với Việt Nam, vấn đề an ninh phi truyền thống và nội hàm khái
niệm và ý nghĩa của nó được Đảng ta nhận thức từ rất sớm. Nghị quyết 08/NQTW của Bộ Chính trị, khóa VIII về “Chiến lược an ninh quốc gia” (năm
1998) đã cảnh báo và chỉ ra các yếu tố thách thức đối với an ninh quốc gia
của Việt Nam; trong đó, có vấn đề an ninh phi truyền thống. Từ đó đến nay,
Đảng và Nhà nước ta đã chú trọng và từng bước đề ra những chủ trương, đối
sách thích hợp đối với an ninh phi truyền thống và gắn các chủ trương, đối
sách đó với các quan điểm, tư duy đổi mới kinh tế, xã hội, quốc phòng - an
ninh và đối ngoại trong thời kỳ đổi mới đất nước. Theo quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam thể hiện trong Nghị quyết Đại hội toàn quốc của Đảng lần
thứ XI đòi hỏi cần phải tập trung giải quyết là:
Các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống, tội phạm công
nghệ cao tiếp tục gia tăng. Những vấn đề toàn cầu như an ninh tài

2

TIEU LUAN MOI download :


chính, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu,
thiên tai, dịch bệnh... sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp… [23, tr.28].
Những căng thẳng, xung đột tôn giáo, sắc tộc, ly khai, chiến tranh
cục bộ, bạo loạn chính trị, can thiệp, lật đổ, khủng bố vẫn sẽ diễn ra
gay gắt; các yếu tố đe dọa an ninh phi truyền thống, tội phạm công
nghệ cao trong các lĩnh vực tài chính - tiền tệ, điện tử - viễn thơng,
sinh học, mơi trường... cịn tiếp tục gia tăng [23, tr.82-183].
Sau đó, tại Đại hội Đảng XII, Đảng ta đã tiếp tục khẳng định nhận thức,

quan điểm nhất quán về những nội dung, thách thức của an ninh phi truyền
thống đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới. Văn
kiện đã nhấn mạnh: Tăng cường quốc phòng an ninh bảo vệ vững chắc Tổ
quốc xã hội chủ nghĩa... sẵn sàng ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi
truyền thống và phi truyền thống; bảo đảm an ninh, an tồn thơng tin và an
ninh mạng”. Yêu cầu cơ bản đặt ra là phải tiếp tục “hồn thiện hệ thống pháp
luật, cơ chế, chính sách về quốc phòng, an ninh; nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh” [24, tr.148-151]. Như
vậy, các mối đe dọa an ninh phi truyền thống được đặt ra trong khoa học và
thực tiễn quản lý xã hội có thể xếp về hai nhóm sau:
Thứ nhất, nhóm về những q trình tự nhiên và xã hội bất lợi đến xã
hội như: biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính, nước biển dâng, thiên tai, dịch
bệnh truyền nhiễm, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên...;
Thứ hai, nhóm về những hành vi tiêu cực (phạm pháp) ảnh hưởng bất
lợi đến xã hội như: khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia (rửa tiền, cướp biển,
bn bán ma túy, bn bán người, vũ khí, tội phạm kinh tế quốc tế), tội phạm
cơng nghệ cao... (nhóm này còn được gọi là các tội phạm phi truyền thống).
Đối với thách thức an ninh phi truyền thống thuộc nhóm thứ hai, vừa
qua, Bộ luật hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2015 đã

3

TIEU LUAN MOI download :


có những sửa đổi, bổ sung quan trọng điều chỉnh để ứng phó với những thách
thức này, qua đó, đáp ứng yêu cầu của các công ước quốc tế, nghị định thư và
yêu cầu phòng ngừa tội phạm bằng việc xử lý các hành vi phạm tội đe dọa
đến lĩnh vực đã nêu như: 1) Sửa đổi quy định về chuẩn bị phạm tội theo
hướng bổ sung thêm hành vi thành lập, tham gia nhóm tội phạm để thực hiện

một tội phạm cụ thể (Điều 14) và tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân
dân (Điều 113)... để đáp ứng với tinh thần của Cơng ước chống tội phạm có tổ
chức xuyên quốc gia; 2) Sửa đổi tội mua bán người và tội mua bán người
dưới 16 tuổi (các điều 150, 151) trên tinh thần Nghị định thư về phòng, chống
buôn bán người, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em; bổ sung mua bán, chiếm đoạt
mô hoặc bộ phận cơ thể người (Điều 154); 3) Bổ sung tội cưỡng bức lao
động, tội bắt cóc con tin và tội cướp biển (các điều 297, 301, 302) trên tinh
thần các quy định của Công ước số 29 của ILO về lao động cưỡng bức năm
1930, Cơng ước chống bắt cóc con tin năm 1979 và Công ước quốc tế về Luật
biển năm 1982; 4) Sửa đổi tội rửa tiền (Điều 324) nhằm đáp ứng đầy đủ yêu
cầu của các khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính về phịng, chống
rửa tiền... và chủ động ứng phó; 5) Tách quy định về tội phạm trong lĩnh vực
công nghệ thông tin, viễn thông thành một mục riêng trong Chương XXI về
“Các tội xâm phạm an tồn cơng cộng, trật tự cơng cộng”; tội phạm hóa một
số hành vi mới như: tội sản xuất, mua bán, trao đổi hoặc tặng cho công cụ,
thiết bị, phần mềm để sử dụng vào mục đích trái pháp luật (Điều 285), tội thu
thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, cơng khai hóa trái phép thơng tin về tài
khoản ngân hàng (Điều 291), tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy
tính, mạng viễn thơng (Điều 292); v.v...
Tuy nhiên, việc xác định nội dung các mối đe dọa hay lĩnh vực cần quan
tâm giải quyết của an ninh phi truyền thống sẽ khác nhau phụ thuộc vào góc độ
tiếp cận, mục đích nghiên cứu hoặc hoạch định chính sách, đề xuất phương

4

TIEU LUAN MOI download :


hướng hành động. Do đó, nếu tiếp cận vấn đề an ninh phi truyền thống với mục
tiêu đánh giá và hồn thiện quy định pháp luật hình sự Việt Nam nhằm ứng phó

hiệu quả với vấn đề này trên phương diện cơ sở pháp lý, bảo đảm yêu cầu đấu
tranh phịng, chống tội phạm và hợp tác quốc tế, thì phải tiếp cận dưới góc độ
khoa học luật hình sự để phân tích. Nói một cách khác, những mối đe dọa an
ninh phi truyền thống dưới góc độ tiếp cận dưới góc độ hẹp của luật hình sự và
thuộc nhóm thứ hai về các mối đe dọa của an ninh phi truyền thống chính là
nghiên cứu về các loại tội phạm đe dọa đến lĩnh vực an ninh phi truyền thống
(hay cịn gọi là tội phạm phi truyền thống).
Vì vậy, việc lựa chọn đề tài với tên gọi: “Pháp luật hình sự Việt Nam
trước thách thức của an ninh phi truyền thống” làm luận văn thạc sĩ luật
học là có ý nghĩa cấp bách.
2. Tình hình nghiên cứu
“An ninh phi truyền thống” là một khái niệm mới xuất hiện và được bàn
đến khá nhiều trong thời gian gần đây. Đây là mối quan tâm lớn của các quốc
gia dân tộc trên thế giới, là một trong những chủ đề quan trọng được nhiều nhà
khoa học, ngoại giao, quân sự quan tâm nghiên cứu, cũng như trong nhiều nội
dung của các quan hệ song phương và đa phương. Đặc biệt, khái niệm này đã
được tiếp cận dưới nhiều góc độ từ chính trị, ngoại giao, quốc phịng, an
ninh… đến lĩnh vực pháp luật. Một số nghiên cứu viện dẫn quan niệm của Liên
Hợp quốc về vấn đề an ninh phi truyền thống trong 7 lĩnh vực chính: kinh tế,
lương thực, sức khỏe, mơi trường, con người, cộng đồng và chính trị. Hoặc có
nghiên cứu quy vấn đề an ninh phi truyền thống vào 5 lĩnh vực cơ bản: kinh tế,
môi trường, xã hội, chính trị và văn hóa… [109, tr.1]. Hay quan điểm khác lại
phân chia các vấn đề an ninh phi truyền thống thành 6 nhóm chính: ơ nhiễm
mơi trường, tình trạng thiếu hụt tài nguyên, tội phạm xuyên quốc gia, nạn
khủng bố, dịch bệnh truyền nhiễm và thảm họa địa chất [109, tr.1]; v.v... Như

5

TIEU LUAN MOI download :

vậy, khái niệm an ninh phi truyền thống với những nội dung cụ thể của nó, rõ
ràng mang tính chất “động”, và theo thời gian, nội hàm của nó có thể còn tiếp
tục được mở rộng hơn. Tổng quan trong và ngồi nước đã có nhiều cơng trình
tiếp cận vấn đề này.
* Các sách chuyên khảo, tham khảo, tạp chí nước ngồi
Nội dung các cơng trình tiếp cận dưới góc độ quan hệ quốc tế, môi
trường và an ninh và phân tách an ninh truyền thống và an ninh phi truyền
thống, cũng như các mối đe dọa an ninh phi truyền thống: vấn đề an ninh
mạng, tội phạm xuyên quốc gia… và an ninh phi truyền thống từ khu vực
Châu Á, Trung Quốc… có các cơng trình như:
- Sách chun khảo: “Định nghĩa mối đe dọa an ninh phi truyền thống”
của tác giả Saurabh Chaudhuri đã lý giải khá sâu sắc về mối đe dọa an ninh
phi truyền thống khi cho rằng, sau chiến tranh lạnh với sự tác động của tồn
cầu hóa, đã mở ra những khía cạnh mới của an ninh. Bản chất của các mối đe
dọa an ninh không ngừng thay đổi và việc bảo đảm an ninh vượt ra ngồi
khn khổ nhà nước và an ninh quân sự. Theo tác giả, kết thúc chiến tranh
lạnh đã đánh dấu sự thay đổi trong nghiên cứu, phân tích về an ninh thế giới
từ khuôn khổ truyền thống sang phi truyền thống [107].
- Sách chuyên khảo: “Bàn về an ninh phi truyền thống” của tác giả Lục
Trung Vĩ (sách dịch) đã trình bày nhân tố an ninh quốc gia phi truyền thống
thuộc các phạm trù: an ninh kinh tế, an ninh chính trị và an ninh xã hội. Tác giả
đã phân chia hai nhóm chính: 1) Những vấn đề chủ nghĩa chia rẽ dân tộc, chủ
nghĩa tôn giáo cực đoan và chủ nghĩa khủng bố thuộc về an ninh chính trị nhiều
hơn; 2) Những vấn đề như bệnh dịch truyền nhiễm, buôn lậu ma túy, an ninh dân
số, cướp biển, hoạt động phạm tội có tổ chức cơ bản thuộc vấn đề an ninh xã hội.
Do đó, hàm ý của an ninh phi truyền thống là vấn đề xuyên quốc gia do nhân tố
phi chính trị, quân sự gây ra, trực tiếp ảnh hưởng, thậm chí uy hiếp tới sự phát
triển, ổn định và an ninh của mỗi quốc gia, khu vực và toàn cầu [75, tr.78].
6

TIEU LUAN MOI download :


- Sách chuyên khảo: “An ninh quốc tế trong thời đại tồn cầu hóa” của
tác giả Vương Dật Châu đã phân tích dưới nhiều góc độ từ triết học đến kinh
tế, chính trị, ngoại giao, tạo nên bức tranh tổng thể về an ninh quốc tế trong
thời đại toàn cầu hóa; đã phân tích nội hàm của quan niệm an ninh phi truyền
thống, đồng thời có sự phân biệt giữa an ninh truyền thống với an ninh phi
truyền thống [13, tr.12-24].
- Sách chuyên khảo: “Cộng đồng Đông Á và an ninh phi truyền thống
- Một đề xuất từ Trung Quốc” (East Asia Community and Nontraditional
Security) của tác giả Wang Yong đã phân tích những yếu tố tác động đến sự
xuất hiện an ninh phi truyền thống và các lĩnh vực thuộc nội hàm của khái
niệm này hiện nay bao gồm [98, p.22]: Vấn đề an ninh liên quan đến phát
triển bền vững, bao gồm bảo vệ môi trường, phát triển tài ngun, mơi trường
sinh thái tồn cầu và kiểm sốt phòng chống dịch bệnh; mối đe dọa đến sự ổn
định an ninh khu vực và quốc tế, bao gồm an ninh kinh tế, an sinh xã hội,
quyền con người và người tị nạn; tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, bao gồm
cả buôn người và buôn bán ma túy; tổ chức tồn tại ngoài nhà nước thách
thức trật tự quốc tế, lớn nhất là sự đe dọa của chủ nghĩa khủng bố quốc tế...
Do đó, để giải quyết tận gốc vấn đề này không chỉ bắt đầu từ các cải biến
chính trị - xã hội và kinh tế - xã hội ở từng quốc gia, còn giải pháp hợp tác
quốc tế chỉ là ứng phó với tình huống đã xảy ra và trù liệu kịch bản sẽ diễn
ra trong tương lai [98, p.22]; v.v…
- Bài viết: “Mối đe dọa an ninh phi truyền thống ở Châu Á: Đi tìm cách
giải quyết của khu vực” (Non-traditional security threats in Asia: Finding a
regional way forward) của tác giả Edidie Walsh cho rằng hiện nay các mối đe
dọa an ninh phi truyền thống nổi lên ở Châu Á như tội phạm xuyên quốc gia,
khủng bố, cứu trợ thiên tai, an ninh thông tin, dịch bệnh, sức khỏe cộng đồng

- được xem là vấn đề cốt lõi của an ninh quốc gia, nó đe dọa trực tiếp đến sự
ổn định, phát triển bền vững của các quốc gia và toàn nhân loại [83].
7

TIEU LUAN MOI download :


- Bài viết: “Vấn đề an ninh phi truyền thống: An ninh hóa tội phạm
xuyên quốc gia trong khu vực Châu Á” (Non-Traditional Security Issues:
Securitisation of Transnational Crime in Asia) của James Laki đã phản ánh
thực trạng buôn lậu thuốc phiện và buôn người trong khu vực châu Á - Thái
Bình Dương, những ảnh hưởng tiêu cực của nó đối với khu vực [86]; v.v…
* Các sách chuyên khảo, tham khảo, tạp chí trong nước
Theo đó, các cơng trình liên quan bước đầu tiếp cận dưới góc độ quan
hệ quốc tế, quốc phòng, an ninh và gắn liền với an ninh quốc gia, an toàn, trật
tự xã hội, cũng như các mối đe dọa an ninh phi truyền thống: vấn đề an ninh
mạng, tội phạm xuyên quốc gia… có các cơng trình như:
- Sách chun khảo: “An ninh phi truyền thống: Nguy cơ, thách thức,
chủ trương và giải pháp đối phó ở Việt Nam” của TS. Nguyễn Văn Hưởng đã
giải quyết nhiều vấn đề như: bối cảnh nảy sinh vấn đề an ninh phi truyền thống,
các đặc trưng nội bật của an ninh phi truyền thống và nội hàm; vị trí của an
ninh phi truyền thống trong chiến lược an ninh quốc gia; vấn đề an ninh phi
truyền thống ở Việt Nam và q trình nghiên cứu ứng phó với thách thức an
ninh phi truyền thống; từ đó, tác giả đề ra chủ trương, giải pháp ứng phó đối
với những đe dọa an ninh phi truyền thống chủ yếu ở Việt Nam [38, tr.2-4].
- Sách chuyên khảo: “An ninh phi truyền thống: Những vấn đề lý
thuyết và thực tiễn” của GS.TS.Tạ Ngọc Tấn, PGS.TS. Phạm Thành Dung
và PGS.TS. Đoàn Minh Huấn (đồng chủ biên). Nội dung cuốn sách bao gồm
12 chương có nội dung như sau [57, tr.436-439]: Thách thức của an ninh phi
truyền thống trong nhận thức và cách tiếp cận của Việt Nam; lý thuyết và

cách tiếp cận vấn đề an ninh phi truyền thống của một số nước và tổ chức
quốc tế; vấn đề an ninh con người; vấn đề an ninh môi trường; vấn đề biến đổi
khí hậu; vấn đề an ninh nguồn nước; vấn đề an ninh tài chính; vấn đề an ninh
năng lượng; vấn đề an ninh lương thực; vấn đề tội phạm công nghệ cao và an

8

TIEU LUAN MOI download :


ninh mạng; dự báo diễn biến tình hình các mối đe dọa an ninh phi truyền
thống tác động đến Việt Nam trong thời gian tới; quan điểm, định hướng và
các giải pháp phịng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền
thống ở Việt Nam hiện nay.
- Sách chuyên khảo: “Không gian mạng: Tương lai và hành động” của
GS.TS. Trần Đại Quang đã đề cập đến vấn đề tác động của không gian mạng
đối với xã hội lồi người, những vấn đề khơng gian mạng liên quan đến lợi
ích, an ninh quốc gia các nước, trong đó có Việt Nam, thách thức từ an ninh
mạng, từ đó chỉ ra các vấn đề về thời cơ, thách thức đối với xã hội từ sự phát
triển tất yếu của không gian mạng [51, tr.17].
- Bài viết: “Tác động của nhân tố an ninh phi truyền thống đối với văn
hóa và con người ở một số nước Đông Á” của PGS.TS. Lê Văn Cương đã cho
rằng từ khi chiến tranh lạnh kết thúc, đối đầu quân sự trên quy mô tồn cầu
khơng cịn, song nguy cơ đe dọa trực tiếp đến sự phát triển, ổn định chính trị và
an ninh xã hội, an ninh con người xuất phát từ những nhân tố phi quân sự lại
càng gay gắt. Các nhân tố đó là chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa khủng
bố, an ninh tài chính, năng lượng, an ninh khoa học - kỹ thuật, hiệu ứng nhà
kính với sự nóng lên của trái đất và mất cân bằng sinh thái, buôn lậu ma túy,
dịch bệnh truyền nhiễm, tội phạm có tổ chức xun quốc gia, rửa tiền, tấn cơng
mạng, di dân bất hợp pháp, bùng nổ dân số, cạn kiệt nguồn nước... [19, tr.20].

- Bài viết: “Ứng phó với các mối đe dọa an ninh phi truyền thống mang
tính tồn cầu” của TS. Tơ Lâm đã phân tích quan điểm, chủ trương của Đảng,
Nhà nước ta về phòng, chống nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống, đồng
thời chỉ ra các giải pháp phịng ngừa, đối phó [43, tr.10].
- Bài viết: “Tiếp cận thách thức an ninh phi truyền thống” của tác giả
Nguyễn Vũ Tùng đã tiếp cận quan niệm an ninh phi truyền thống dưới góc độ
là thách thức, cho rằng cần được hiểu trong bối cảnh so sánh với an ninh

9

TIEU LUAN MOI download :


truyền thống; an ninh phi truyền thống nổi lên trước hết như một sự phê phán
đối với cách tiếp cận an ninh truyền thống. Sự phê phán này được tiến hành cả
từ lý luận và thực tiễn. Đồng thời, an ninh truyền thống và an ninh phi truyền
thống khơng hồn tồn có tính loại trừ nhau, bởi xét từ góc độ chung nhất,
nếu an ninh quốc gia được bảo đảm thì an ninh của người dân sống trong
quốc gia đó mới được bảo đảm [72, tr.45]; v.v...
Ngoài ra, một số đề tài, luận văn, luận án bước đầu đã đề cập đến vấn
đề này trên phương diện quan hệ quốc tế, tác động đến độc lập chủ quyền, an
ninh quốc phòng… như:
- Đề tài: “Các vấn đề an ninh phi truyền thống ở Đông Nam Á: Tác
động đối với ASEAN và Việt Nam” của tác giả Nguyễn Phương Bình đã đề
cập đến những cách tiếp cận khác nhau về an ninh phi truyền thống; những
thách thức an ninh phi truyền thống ở Đông Nam Á cũng như quan điểm hợp
tác của ASEAN và Việt Nam về an ninh phi truyền thống [4, tr.32].
- Đề tài: “Mối đe dọa đối với an ninh phi truyền thống và tác động của
nó đến quan hệ quốc tế hiện nay” của tác giả Hồ Châu đã phân tích các mối đe
đọa an ninh phi truyền thống tác động đến quan hệ quốc tế và kinh nghiệm của

Việt Nam trong việc giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống [12, tr.21].
- Luận án tiến sĩ chuyên ngành Lịch sử phong trào cộng sản, cơng nhân
quốc tế và giải phóng dân tộc của tác giả Đàm Trọng Tùng với tên gọi: “Bảo
vệ độc lập dân tộc của Việt Nam trước mối đe dọa an ninh phi truyền thống”,
Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, 2016. Nội dung luận án đề cập đến
các vấn đề sau [71, tr.3]: Một số vấn đề lý luận về mối đe dọa an ninh phi
truyền thống và tác động của nó đến độc lập dân tộc; thực trạng mối đe dọa an
ninh phi truyền thống ở Việt Nam từ năm 2001 đến 2015; quan điểm của Việt
Nam về bảo vệ độc lập dân tộc trước mối đe dọa an ninh phi truyền thống;
đánh giá về bảo vệ độc lập dân tộc của Việt Nam trước mối đe dọa an ninh

10

TIEU LUAN MOI download :


phi truyền thống từ năm 2001 đến năm 2015; kinh nghiệm của Việt Nam về
bảo vệ độc lập dân tộc trước mối đe dọa an ninh phi truyền thống đối với các
nước đang phát triển.
***
Như vậy, từ tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước đã nêu cho phép
học viên đưa ra những nhận xét, đánh giá sau:
Một là, các sách báo pháp lý trong và ngoài nước đã tiếp cận đa diện,
đa chiều về nội hàm, phạm vi khái niệm, luận giải bản chất, cấu trúc, tính
chất, đặc điểm và nhận dạng các dấu hiệu của an ninh phi truyền thống; đồng
thời đã đặt vấn đề về mối đe dọa an ninh phi truyền thống của các quốc gia,
các khu vực và cộng đồng cịn có sự khác nhau trong thời đại tồn cầu hóa và
hội nhập quốc tế.
Hai là, các cơng trình đều thống nhất các vấn đề quốc tế, quốc gia như:
cạn kiệt tài nguyên, biến đổi khí hậu, ơ nhiễm mơi trường, thảm họa thiên tai,

dịch bệnh, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia… đang đặt ra những yêu cầu bức
thiết phải có sự nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế để đối phó, là nội hàm cụ
thể của mối đe dọa an ninh phi truyền thống. Nói một cách khác, vấn đề an ninh
phi truyền thống có đặc trưng lan rộng mang tính “xun quốc gia” [38, tr.37].
Ba là, các cơng trình cũng đã chỉ ra thách thức đe dọa, với những hình
thái biểu hiện cụ thể, ngày càng nguy hiểm, khó khăn và khó kiểm sốt tới ổn
định và phát triển, an tồn và an ninh của từng quốc gia, từng khu vực, đặc
biệt là Đông Á, Trung Quốc và Việt Nam.
Bốn là, đa số các cơng trình đã xác định, việc tăng cường hợp tác quốc
tế và khu vực, cùng nhau phối hợp hành động là xu thế và giải pháp quan
trọng nhằm đối phó với mối đe dọa an ninh phi truyền thống, tội phạm phi
truyền thống trong giai đoạn hiện nay.
Năm là, các cơng trình tiếp cận chủ yếu dưới góc độ quan hệ quốc tế,

11

TIEU LUAN MOI download :


môi trường và an ninh và phân tách an ninh truyền thống và an ninh phi
truyền thống, cũng như các mối đe dọa an ninh phi truyền thống: vấn đề an
ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia… nhưng tiếp cận dưới khía cạnh pháp lý
cịn mờ nhạt, chủ yếu là cơ sở pháp lý của quốc gia trong việc xử lý các tội
phạm công nghệ cao, tội phạm xuyên quốc gia.
Tuy nhiên, tất cả các cơng trình trên cho thấy, chưa có cơng trình nào
đề cập đến vấn đề pháp luật hình sự Việt Nam trước thách thức của an ninh
phi truyền thống.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Thơng qua việc làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về an ninh phi truyền

thống, những thách thức và các yêu cầu đặt ra đối với pháp luật hình sự Việt
Nam, luận văn đánh giá sự phát triển của quy định trong pháp luật hình sự
nước ta trước thách thức của an ninh phi truyền thống mà cụ thể là các tội
phạm phi truyền thống, từ đó kiến nghị tiếp tục hồn thiện quy định của Bộ
luật hình sự năm 2015 và đề xuất các giải pháp thực thi nhằm giải quyết hiệu
quả vấn đề này.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Từ mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ nghiên cứu sau đây:
- Xây dựng khái niệm an ninh phi truyền thống trong mối tương quan
với an ninh truyền thống, xác định các mối đe dọa an ninh phi truyền thống;
- Phân tích những thách thức của an ninh phi truyền thống và các yêu
cầu đặt ra đối với pháp luật hình sự trong việc ứng phó với nó;
- Khái quát các chuẩn mực pháp lý quốc tế liên quan đến việc tội phạm
hóa các hành vi xâm phạm an ninh phi truyền thống.
- Làm sáng tỏ sự phát triển của quy định trong pháp luật hình sự Việt
Nam ứng phó trước những thách thức của tình hình tội phạm phi truyền thống
ở nước ta trong thời gian qua.
12

TIEU LUAN MOI download :


- Luận chứng việc tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật hình sự năm
2015, đồng thời đề xuất các giải pháp bảo đảm thực thi các quy định này
nhằm ứng phó hiệu quả trước những thách thức đó, trong đó có tội phạm phi
truyền thống.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là một số vấn đề lý luận về an ninh
phi truyền thống; đánh giá quy định của pháp luật hình sự Việt Nam ứng phó

với những thách thức của an ninh phi truyền thống, chuẩn mực quốc tế và tình
hình một số tội phạm phi truyền thống.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn được thực hiện theo mã số chuyên ngành Luật hình sự và tố
tụng hình sự, mã số 60 38 01 04.
Trong luận văn này, tác giả nghiên cứu một số vấn đề lý luận về pháp
luật hình sự Việt Nam trước những thách thức của an ninh phi truyền thống,
đặc biệt là tội phạm phi truyền thống; sự phát triển về quy định trong pháp
luật hình sự trước thách thức an ninh phi truyền thống và tình hình tội phạm
phi truyền thống, để luận chứng việc tiếp tục hoàn thiện quy định của Bộ luật
hình sự năm 2015 và đề xuất các giải pháp thực thi nhằm giải quyết hiệu quả
những thách thức của an ninh phi truyền thống, trong đó có tội phạm phi
truyền thống.
Luận văn nghiên cứu tình hình một số tội phạm phi truyền thống ở
nước ta (tội phạm về khủng bố; tội phạm mua bán người; tội phạm về ma túy;
tội rửa tiền; tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin) với mốc thời gian số
liệu là 05 năm (2012 - 2016) và trên địa bàn cả nước.
5. Phƣơng pháp luận và các phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận văn nghiên cứu vấn đề pháp luật hình sự Việt Nam trước thách
13

TIEU LUAN MOI download :


thức an ninh phi truyền thống dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy
vật biện chứng, quan điểm của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
và quan điểm của Đảng, Nhà nước Việt Nam về bảo vệ an ninh, chủ quyền
quốc gia, chính sách hình sự và đấu tranh phòng, chống tội phạm.
5.2. Các phương pháp nghiên cứu

Để đạt được mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn, tác giả sử
dụng các phương pháp nghiên cứu như:
- Phương pháp nghiên cứu, so sánh, tổng hợp các tài liệu trong và ngoài
nước để làm sáng tỏ tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài này (phần Mở
đầu) và một số vấn đề lý luận về an ninh phi truyền thống và quy định trong
pháp luật quốc tế ứng phó với một số tội phạm phi truyền thống (Chương 1);
- Phương pháp phân tích và lịch sử để làm sáng tỏ những quy định của
pháp luật hình sự Việt Nam ứng phó với thách thức của an ninh phi truyền
thống (Chương 2);
- Phương pháp thống kê, khảo sát án điển hình để xử lý các tài liệu, số
liệu của Tòa án nhân dân tối cao và của các cơ quan bảo vệ pháp luật để làm
sáng tỏ thực tiễn xét xử một số tội phạm phi truyền thống trong giai đoạn 05
năm (2011 - 2016), qua đó, sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp để nhận
xét, đề xuất kiến nghị, giải pháp tiếp tục hồn thiện quy định của Bộ luật hình
sự Việt Nam, đề ra những giải pháp bảo đảm để phục vụ u cầu đấu tranh
phịng, chống tội phạm ứng phó với thách thức của an ninh phi truyền thống
trong tình hình mới (Chương 3).
6. Những đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
Đây là luận văn thạc sĩ luật học đầu tiên nghiên cứu về một vấn đề hoàn
toàn mới và khó, đồng thời tiếp cận dưới góc độ khoa học luật hình sự Việt
Nam với những điểm đóng góp mới thể hiện trong nhiệm vụ nghiên cứu.

14

TIEU LUAN MOI download :


7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Khái niệm, những thách thức của an ninh phi truyền thống
và các yêu cầu đặt ra đối với pháp luật hình sự.
Chương 2: Quy định pháp luật hình sự Việt Nam ứng phó trước những
thách thức của an ninh phi truyền thống.
Chương 3: Tiếp tục hồn thiện quy định của Bộ luật hình sự Việt Nam
và các giải pháp bảo đảm hiệu quả nhằm ứng phó với những thách thức của
an ninh phi truyền thống.

15

TIEU LUAN MOI download :


Chƣơng 1
KHÁI NIỆM, NHỮNG THÁCH THỨC CỦA AN NINH
PHI TRUYỀN THỐNG VÀ CÁC YÊU CẦU ĐẶT RA ĐỐI VỚI
PHÁP LUẬT HÌNH SỰ
Hiện nay, trong khoa học và thực tiễn đang tồn tại nhiều quan điểm
khác nhau về an ninh phi truyền thống và không thể đánh giá được mức độ
đáp ứng của pháp luật hình sự thực định trước thách thức của an ninh phi
truyền thống (đặc biệt là các tội phạm phi truyền thống) nếu không xác định
rõ nội hàm của khái niệm an ninh phi truyền thống, cũng như các yêu cầu mà
vấn đề an ninh phi truyền thống đặt ra đối với pháp luật hình sự nói chung,
trong đó có pháp luật hình sự Việt Nam. Vì vậy, lựa chọn, làm rõ một cách
hiểu thống nhất về khái niệm an ninh phi truyền thống, xác định các yêu cầu
đặt ra đối với pháp luật hình sự trước thách thức của an ninh phi truyền thống
chính là nhiệm vụ cơ bản trên phương diện lý luận của luận văn này.
1.1. KHÁI NIỆM VÀ CÁC MỐI ĐE DỌA AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG
1.1.1. Khái niệm an ninh phi truyền thống
“An ninh phi truyền thống” là một khái niệm mới xuất hiện sau khi

Chiến tranh lạnh kết thúc và trở thành mối quan tâm lớn của các quốc gia dân
tộc trên thế giới trong những năm qua và đặc biệt là trong thời gian gần đây,
khi các vấn đề như: tội phạm khủng bố, rửa tiền, ô nhiễm môi trường, an ninh
hàng không, an ninh mạng, buôn bán người… xảy ra liên tiếp và gây thiệt hại
đặc biệt lớn cho thế giới. Do đó, làm rõ nội hàm và nhận thức, xác định những
vấn đề an ninh phi truyền thống đòi hỏi là nhiệm vụ cấp bách và cần phải làm
rõ các thuật ngữ “an ninh” và “an ninh truyền thống”.
Trước hết, “an ninh” nói chung là nhu cầu đầu tiên và thiết yếu của
mỗi con người, mỗi quốc gia và toàn nhân loại; đồng thời, an ninh cũng là

16

TIEU LUAN MOI download :


điều kiện cơ bản và quan trọng số một bảo đảm cho sự phát triển của mỗi
quốc gia. Do sự khác biệt về lịch sử chính trị, văn hóa cũng như cách nhìn,
cách tiếp cận và quan niệm giá trị khác nhau của mỗi nước mà khái niệm an
ninh được hiểu, được định nghĩa theo nhiều khía cạnh khác nhau. Hiểu theo
nghĩa chung nhất “An ninh” là khái niệm dùng để chỉ “trạng thái ổn định, an
tồn, khơng có dấu hiệu nguy hiểm đe dọa sự tồn tại và phát triển bình
thường của cá nhân, của từng tổ chức, của từng lĩnh vực hoạt động xã hội
hoặc của toàn xã hội” [8, tr.25].
“An ninh truyền thống” (Traditional Security) là khái niệm đã có từ thời
Chiến tranh lạnh, đồng nghĩa với khái niệm an ninh quốc gia, do đó, khi đề
cập tới an ninh quốc gia cũng chính là nói đến “an ninh truyền thống”. Luật
An ninh quốc gia năm 2004 (Điều 3) giải thích: “An ninh quốc gia là là sự ổn
định, phát triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống
nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”. Mục tiêu của an ninh quốc gia chính là

củng cố nền tảng vững chắc bên trong, phòng ngừa sự xâm nhập, tiến cơng
qn sự từ bên ngồi và bảo vệ vững chắc chủ quyền và thể chế chính trị, lợi
ích quốc gia. Do đó, an ninh truyền thống hay an ninh quốc gia chính là an
ninh chính trị, an ninh quân sự, an ninh xã hội..., là sự ổn định, bình yên của
đất nước, của chế độ; là trạng thái yên ổn, thanh bình trên tất cả các lĩnh vực
đời sống xã hội.
Như vậy, “an ninh phi truyền thống” cho dù là một cách nhìn mới về
khái niệm an ninh cũng khơng thể khác với bản chất vốn có là khát vọng của
nhân loại về trạng thái an toàn, ổn định, không bị những mối hiểm nguy đe
dọa sự tồn tại phát triển. Bởi vậy, khi đề cập đến khái niệm an ninh phi truyền
thống (Non-Traditional Security) tức là bàn về một cách nhìn ở những khía
cạnh, phương diện mới đối với vấn đề an ninh so với quan niệm an ninh

17

TIEU LUAN MOI download :


truyền thống (Traditional Security) chứ không phải là sự thay đổi giá trị cốt
lõi của an ninh. Tương quan so sánh giữa hai khái niệm an ninh truyền thống
và an ninh phi truyền thống được đánh giá trên nhiều phương diện như: chủ
thể được bảo vệ, nguồn gốc, phạm vi các mối đe dọa... Tuy nhiên, xuất phát
từ những phương diện nhận thức, so sánh khác nhau nên trong giới khoa học
có nhiều cách nhìn nhận khác nhau về an ninh phi truyền thống.
Tiếp cận dẫn theo từ nghiên cứu của một số học giả trong nước, thì trong
giới nghiên cứu phương Tây, Richard H. Ullman (Giáo sư ngành Quan hệ quốc
tế tại Đại học Princeton - Mỹ) có lẽ là người đầu tiên đưa ra quan niệm gián
tiếp đầu tiên về an ninh phi truyền thống. Trong bài viết tiên phong năm 1983,
ông cho rằng:
An ninh quốc gia không nên hiểu theo nghĩa hẹp là bảo vệ nhà

nước trước những cuộc tấn công quân sự qua biên giới lãnh thổ mà
an ninh quốc gia còn phải đối mặt với những thách thức phi truyền
thống, bao gồm: khủng bố quốc tế, tội phạm xuyên quốc gia có tổ
chức, an ninh môi trường, di cư bất hợp pháp, an ninh năng lượng và
an ninh con người [57, tr.39].
Mặc dù không xây dựng một định nghĩa về an ninh phi truyền thống
nhưng quan điểm của Ulman cho thấy sự nhìn nhận về “an ninh phi truyền
thống” là một phương diện mới của an ninh quốc gia bên cạnh an ninh
truyền thống. Nếu như an ninh truyền thống chỉ hướng tới việc bảo vệ nhà
nước khỏi những mối đe dọa có tính qn sự thì an ninh phi truyền thống lại
hướng đến việc đối mặt với những thách thức có nguồn gốc phi quân sự;
phạm vi mối đe dọa an ninh truyền thống tập trung vào sự tồn vẹn lãnh thổ
cịn an ninh phi truyền thống đe dọa trật tự an toàn xã hội, sự an toàn của
con người. Tuy nhiên, an ninh truyền thống và an ninh phi truyền thống vẫn
là hai khía cạnh của an ninh quốc gia, tức là chủ thể được bảo vệ khỏi các
mối đe dọa truyền thống hay phi truyền thống này chỉ bao gồm nhà nước.
18

TIEU LUAN MOI download :