Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ khuyết tật trí tuệ trong môi trường giáo dục hòa nhập

HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN
KỸ NĂNG GIAO TIẾP CỦA TRẺ KHUYẾT TẬT TRÍ TUỆ
TRONG MƠI TRƯỜNG GIÁO DỤC HÒA NHẬP
HỒ SỸ HÙNG
Khoa Giáo dục Mầm non, Trường Đại học Hồng Đức
Tóm tắt: Mục tiêu phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ khuyết tật trí tuệ (KTTT) trong
mơi trường giáo dục hịa nhập là giúp cho trẻ sử dụng các phương tiện giao tiếp bằng
ngôn ngữ và phi ngôn ngữ phù hợp với nội dung, hồn cảnh và đối tượng giao tiếp,
trẻ tích cực tương tác với mọi người xung quanh. Quá trình phát triển kỹ năng giao
tiếp (KNGT) cho trẻ KTTT chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố khác nhau. Bài viết
này ngoài việc đề cập tới một số nội dung như: phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ
KTTT, mục tiêu phát triển KNGT cho trẻ KTTT và giáo dục hòa nhập ở bậc học
mầm non, thì tập trung chủ yếu vào phân tích 3 yếu tố ảnh hưởng tới kĩ năng giao
tiếp cho trẻ KTTT bao gồm các yếu tố: khả năng của trẻ khuyết tật trí tuệ, năng lực
chun mơn của giáo viên và môi trường chơi ở trường mầm non. Đây sẽ là cơ sở
để các nhà giáo dục tổ chức các hoạt động nhằm phát triển KNGT cho trẻ KTTT đạt
hiệu quả hơn.
Từ khóa: Phát triển kĩ năng giao tiếp; trẻ khuyết tật trí tuệ; mơi trường giáo dục hịa
nhập; yếu tố ảnh hưởng.

1. MỞ ĐẦU
Khuyết tật trí tuệ là một rối loạn khởi phát trong thời kỳ phát triển bao gồm suy giảm cả
chức năng trí tuệ và chức năng thích ứng trong lĩnh vực nhận thức, xã hội và thực hành (APA)
2013). Nhiều trẻ KTTT gặp khó khăn và hạn chế trong giao tiếp, chính khó khăn này là rào cản
khiến trẻ khó thiết lập các mối quan hệ xã hội và thiếu chủ động khi tham gia vào các hoạt ở
trường mầm non. Vì vậy phát triển kỹ năng giao tiếp là mục tiêu giáo dục quan trọng trong
cơng tác giáo dục hịa nhập (GDHN) trẻ KTTT hiện nay.

Mơi trường GDHN có vai trị rất lớn đến sự phát triển của trẻ KTTT nói chung và KNGT
của trẻ nói riêng. Các hoạt động trong trường mầm non luôn hướng đến việc hỗ trợ trẻ KTTT
giao tiếp và phát triển các lĩnh vực khác. Sự phát triển KNGT của trẻ KTTT luôn phụ thuộc vào
nhiều yếu tố trong đó, có cả yếu tố chủ quan lẫn yếu tố khách quan.
Các nghiên cứu về sự phát triển KNGT của trẻ KTTT trong những năm gần đây đã tập
trung vào nhiều khía cạnh khác nhau, trong đó nhiều tác giả đã chỉ ra vai trò to lớn của các hoạt
động giáo dục ở trường học đến sự phát triển của trẻ KNGT của trẻ. Trong đó tác giả Sunish
cho rằng hoạt động vui chơi có nhiều ưu thế trong việc phát triển KNGT cho trẻ KTTT (Sunish
2013). Thông qua trò chơi phát triển kỹ năng tương tác lần lượt, biết sử dụng các phương tiện
giao tiếp bằng ngôn ngữ và phi ngơn ngữ để duy trì nội dung chơi (Kaiser, Hester, and McDuffie
2001), (Sigafoos and Arthur 2003). Tác giả Đinh Nguyễn Trang Thu cũng đưa ra một số biện
pháp giáo dục KNGT cho trẻ trong trường tiểu học hịa nhập (Thu, 2017). Mơi trường GDHN
tạo ra nhiều cơ hội để trẻ tương tác với nhau bằng ngôn ngữ và kích thích trẻ bộc lộ các KNGT.
Tuy nhiên, hiện nay việc phát triển KNGT cho trẻ KTTT học hòa nhập ở trường mầm non vẫn
còn nhiều hạn chế, việc phát triển KNGT cho trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố tác động. Để nâng
cao hiệu quả phát triển KNGT cho trẻ KTTT trong môi trường GDHN người giáo viên cần nắm
rõ những yếu tố tác động trực tiếp cũng như gián tiếp đến sự phát triển KNGT của trẻ. Chính
vì vậy nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển KNGT của trẻ KTTT là việc làm
cần thiết và có ý nghĩa lớn trong cơng tác can thiệp, hỗ trợ trẻ KTTT học hòa nhập ở các trường
mầm non hiện nay.
177


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1. Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ khuyết tật trí tuệ
Phát triển được hiểu là quá trình vận động, tiến triển theo hướng tăng lên. Q trình vận

động đó diễn ra vừa dần dần, vừa nhảy vọt để đưa tới sự ra đời của cái mới thay thế cái cũ.
Trong tâm lý học, phát triển được hiểu như là một quá trình trưởng thành liên tục trong sự tự
nhận thức của trẻ, bao gồm các giai đoạn khác nhau từ thấp đến cao, giai đoạn trước là tiền đề
của giai đoạn sau. Trong giáo dục học, phát triển là q trình biến đổi từ ít đến nhiều, từ thấp
đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, là quá trình biến đổi về chất, nảy sinh cái mới tiến bộ hơn
so với trước. Sự phát triển này là quá trình trẻ học và đạt được các kỹ năng trong một giai đoạn
nhất định.
Biểu hiện của quá trình phát triển KNGT ở trẻ KTTT là sự tự tin vượt qua rào cản về mặt
ngôn ngữ để tham gia vào tất cả các hoạt động ở trường mầm non, hạn chế sự hỗ trợ của giáo
viên và sử dụng các phương tiện giao tiếp phù hợp phù hợp với các nội dung và đối tượng giao
tiếp khác nhau. Vậy phát triển KNGT cho trẻ KTTT là quá trình tác động có mục đích có kế
hoạch của giáo viên nhằm giúp trẻ phát triển khả năng hiểu và sử dụng hợp lý các phương tiện
giao tiếp bằng ngôn ngữ và phi ngôn ngữ để nâng cao hiệu quả tương tác giữa trẻ với mọi
người xung quanh.
2.2. Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ khuyết tật trí tuệ trong mơi trường giáo dục hịa nhập
2.2.1. Khái niệm giáo dục hòa nhập ở bậc học mầm non
Theo Quyết định số 23/2006/QĐ-BGD&ĐT Ngày 22/05/2006 của Bộ giáo dục và Đào
tạo, giáo dục hòa nhập (GDHN) là phương thức giáo dục trong đó trẻ khuyết tật cùng học với
trẻ bình thường, trong trường phổ thông ngay tại nơi trẻ sinh sống (Bộ Giáo dục và Đào tạo
2009). Tuy nhiên, hiện nay giáo dục hòa nhập đã được mở rộng hơn và được hiểu là hỗ trợ mọi
trẻ em, trong đó có trẻ khuyết tật, có cơ hội bình đẳng tiếp nhận dịch vụ giáo dục nhằm chuẩn
bị để các em trở thành những thành viên đầy đủ của xã hội (Lý, Lâm, và Nho 2015). Giáo dục
hịa nhập nhìn nhận trẻ khuyết tật dựa trên quan điểm xã hội, khi cho rằng khuyết tật không
phải chỉ do khiếm khuyết của bản thân trẻ mà còn là khiếm khuyết của xã hội, mọi trẻ khuyết
tật đều có khả năng nhất định. Như vậy, giáo dục hòa nhập ở bậc học mầm non là q trình hỗ
trợ trẻ em dưới 6 tuổi, trong đó có trẻ khuyết tật, có cơ hội bình đẳng tiếp nhận dịch vụ giáo
dục với những hỗ trợ cần thiết trong lớp học, phù hợp tại trường mầm non nơi trẻ sinh sống,
nhằm chuẩn bị để trẻ trở thành những thành viên đầy đủ của xã hội.
2.2.2. Mục tiêu phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ khuyết tật trí tuệ trong mơi trường
giáo dục hịa nhập

Theo Gauri Pruthi (2013), trẻ KTTT cần được hỗ trợ phát triển ngôn ngữ và KNGT để trẻ
chủ động thiết lập các mối quan hệ xã hội với mọi người xung quanh và tham gia có hiệu quả vào
việc học tập ở trường học sau này. Vì vậy, cha mẹ và giáo viên cần tạo mọi cơ hội để trẻ được
tương tác với mọi người xung quanh và phát triển những kỹ năng giao tiếp còn thiếu hụt ở trẻ
(Gauri Pruthi 2013). Sự phát triển KNGT của trẻ KTTT phụ thuộc vào nhiều yếu tố tác động trong
đó sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo viên, các chuyên gia, cha mẹ và bạn cùng chơi đóng vai trị quan
trọng. Đây là q trình tương tác tích cực giữa trẻ với mọi người xung quanh, đặc biệt qua việc
điều chỉnh cách tổ chức các hoạt động giáo dục sẽ tạo mơi trường giao tiếp kích thích trẻ tích cực
tương tác và bộc lộ các KNGT.
Mục tiêu phát triển KNGT cho trẻ KTTT trong môi trường giáo dục hòa nhập nhằm
giúp trẻ biết sử dụng các phương tiện giao tiếp khác nhau phù hợp với đối tượng và nội dung
178


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

giao tiếp. Trẻ biết vận dụng những kinh nghiệm giao tiếp của bản thân, đồng thời thông qua sự
hỗ trợ từ giáo viên và quá trình tương tác với các bạn trong nhóm chơi trẻ sẽ phát triển kỹ năng
sử dụng ngôn ngữ và các yếu tố phi ngôn ngữ. Ngoài ra mục tiêu phát triển KNGT cho trẻ KTTT
còn tạo cho trẻ KTTT sự tự tin và chủ động tương tác với các bạn trong nhóm chơi, sẵn sàng thiết
lập các mối quan hệ với mọi người xung quanh. Trẻ biết vận dụng KNGT vào các tình huống khác
nhau thông qua các hoạt động ở trường mầm non, trẻ biết chú lắng nghe, biết tương tác qua lại
bằng ngôn ngữ phù hợp, biết sử dụng yếu tố phi ngôn ngữ như ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ để tham
gia có hiệu quả vào các hoạt động giáo dục ở trường mầm non.
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ khuyết tật trí tuệ
trong mơi trường giáo dục hịa nhập
Sự phát triển của trẻ KTTT nói chung và KNGT của trẻ nói riêng ln chịu tác động bởi
nhiều yếu tố, các yếu tố này đều có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến KNGT của trẻ. Mơi

trường GDHN có nhiều ưu thế trong việc phát triển KNGT của trẻ KTTT. Các yếu tố ảnh hưởng
mạnh mẽ tới sự phát triển KNGT của trẻ có thể kể đến như: khả năng của trẻ, môi trường chơi
và cách thức tác động của giáo viên (Sameena 2011).
2.3.1. Khả năng của trẻ khuyết tật trí tuệ
Q trình phát triển KNGT của trẻ KTTT trong mơi trường hịa nhập ln chịu sự chi
phối bởi kinh nghiệm sống và kỹ năng chơi của trẻ (Sunish 2013). Đối với trẻ KTTT đã có kinh
nghiệm sống nhất định, những biểu tượng về thế giới xung quanh của trẻ ngày được mở rộng,
bên cạnh đó ngơn ngữ của trẻ cũng dần được phát triển, chính điều này sẽ là cở sở để giúp trẻ
phát triển KNGT.
Năng lực nhận thức có ảnh hưởng đến sự phát triển ngơn ngữ và giao tiếp của trẻ KTTT.
Bên cạnh đó, trí thơng minh ngôn ngữ (nonverbal intelligence) cũng ảnh hưởng đến kỹ năng
giao tiếp của trẻ KTTT.
Ngồi ra, tính chủ động và tích cực tương tác khi trẻ tham gia hoạt động là một trong
những điều kiện tiên quyết để phát triển KNGT của trẻ KTTT. Khi tham gia vào các hoạt động
ở trường mầm non nhiều trẻ KTTT thường bị động, nhút nhát đôi khi thiếu tự tin sẽ dẫn tới mức
độ tham gia vào hoạt động của trẻ bị hạn chế, môi trường tương tác giữa trẻ với các bạn bị thu
hẹp. Chính vì vậy, nếu trẻ KTTT thiếu tính chủ động và khơng tích cực tương tác với nhóm
chơi thì ít có cơ hội được bộc lộ KNGT.
2.3.2. Năng lực của giáo viên mầm non
Trong công tác can thiệp trị liệu ở trẻ KTTT có rối loạn ngơn ngữ và khó khăn trong giao
tiếp, vai trị của nhóm chun gia như: nhà trị liệu ngôn ngữ, nhà tâm lý học, giáo viên mầm non
và giáo viên giáo dục đặc biệt là rất lớn. Trong đó, giáo viên mầm non là người trực tiếp tổ chức
các hoạt động giáo dục cho trẻ sẽ theo dõi mức độ giao tiếp của trẻ và cung cấp các thơng tin cần
thiết cho các nhóm chuyên gia để cùng phối hợp trong việc phát triển KNGT cho trẻ KTTT
((Jacob, Olisaemeka, và Edozie 2015), (Memisevic và Hadzic 2013)). Như vậy, năng lực chuyên
môn, kỹ năng sư phạm và kỹ năng giao tiếp của giáo viên mầm non là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp
đến chất lượng và hiệu quả của quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ KTTT học hòa
nhập ở trường mầm non. Khi tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ KTTT yếu tố này đóng vai
trị quan trọng. Trẻ đến trường được vui chơi, tham gia vào các hoạt động, được hòa nhập với các
bạn cùng trang lứa. Đây là môi trường thuận lợi để trẻ bộc lộ kỹ năng giao tiếp.

Năng lực lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch của giáo viên mầm non là một trong những
yếu tố quyết định đến tồn bộ q trình chơi của trẻ, sự hứng thú và hiệu quả tham gia của trẻ
179


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

KTTT phụ thuộc vào cách hướng dẫn, hỗ trợ của giáo viên mầm non. Để phát triển KNGT cho
trẻ KTTT, giáo viên là người gợi ý để trẻ lựa chọn những trị chơi, những hoạt động có ưu thế
đối với việc phát triển KNGT cho trẻ, nắm bắt được mức độ giao tiếp, những khó khăn mà trẻ
KTTT đang gặp phải để có kế hoạch giáo dục phù hợp. Nếu giáo viên mầm non không điều
chỉnh kế hoạch hoạt động hướng tới sự phát triển KNGT cho trẻ KTTT trong môi trường giáo
dục hòa nhập phù hợp với khả năng của trẻ KTTT thì sẽ khơng phát huy được vai trị của hoạt
động đến sự phát triển KNGT của trẻ.
Bên cạnh đó, việc hiểu biết về trẻ KTTT và đánh giá được KNGT của trẻ sẽ giúp giáo
viên lựa chọn được những cách thức tác động và hỗ trợ trẻ trong khi trẻ tham gia vào các hoạt
động giáo dục ở trường mầm non, lựa chọn những trò chơi phù hợp và tạo các tình huống để
giúp trẻ bộc lộ các KNGT như kỹ năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ, kỹ năng sử dụng yếu tố phi
ngơn ngữ. Ngồi ra, giáo viên biết phối hợp với phụ huynh trong quá trình giáo dục trẻ nói
chung và phát triển KNGT cho trẻ nói riêng sẽ có tác động lớn đến hiệu quả hoạt động này.
Giáo viên cần có sự đồng cảm, chia sẻ với phụ huynh có con bị KTTT, khơng “gán mác”, gọi
tên, không phân biệt đối xử với trẻ và gia đình. Khi trẻ có hành vi bất thường, giáo viên cần
bình tĩnh và kiên trì tìm cách giải quyết, kịp thời phối hợp với các bậc phụ huynh để cho trẻ có
hướng phát triển tốt nhất.
Với trẻ KTTT, được học trong trường mầm non là cơ hội để trẻ hòa nhập, phát triển đầy
đủ về các mặt nhân cách. Tuy nhiên, khi tổ chức các hoạt động ở trường mầm non, giáo viên
thường gặp nhiều khó khăn do khả năng nhận thức, hạn chế trong giao tiếp và đặc biệt là những
rối loạn thường đi kèm với KTTT chính là lý do dẫn tới hiệu quả tham gia các hoạt động nhằm

phát triển KNGT cho trẻ còn chưa như mong đợi. Muốn phát triển KNGT cho trẻ KTTT thì
trước hết giáo viên phải là người có năng lực chuyên môn để lựa chọn những nội dung giao tiếp
phù hợp với trẻ KTTT, sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động thu hút sự tham gia của trẻ.
Quá trình phát triển KNGT cho trẻ KTTT được thực hiện theo cơ chế từ bên ngoài vào bên
trong, giai đoạn đầu có thể mang tính cưỡng chế, áp đặt sau chuyển dần thành tự nguyện, tự
giác. Vì vậy, địi hỏi giáo viên phải có tính kiên trì, nghiêm ngặt trong quá trình luyện tập đồng
thời vận dụng những phương pháp và kỹ thuật đặc thù trong dạy trẻ KTTT để gây hứng thú,
khuyến khích trẻ tham gia, phát huy tính tích cực, chủ động của trẻ để phát triển KNGT cho trẻ.
2.3.3. Môi trường hoạt động
Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ KTTT trong mơi trường GDHN cịn phụ thuộc vào
mơi trường hoạt động của trẻ, trong đó, có thể kể đến như môi trường vật chất, môi trường tâm
lý xã hội, và mơi trường giao tiếp tích cực. Tất cả sẽ kích thích sự phát triển KNGT của trẻ
trong q trình trẻ học hịa nhập ở trường mầm non.
Môi trường vật chất: Qua nghiên cứu và thực tiễn giáo dục trẻ cho thấy, mơi trường vật
chất có vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của trẻ KTTT. Đối với trẻ em, đôi khi trẻ
tự tìm các nguyên liệu xung quanh để chơi và trẻ có thể duy trì nội dung chơi theo cách riêng
của trẻ. Tuy nhiên, đối với trẻ KTTT, giáo viên cần sắp xếp và bố trí khơng gian hoạt động cho
trẻ để thu hút sự chú của trẻ, kích thích trẻ tích cực tương tác với các bạn trong lớp. Các đồ
dùng đồ chơi trong lớp sẽ kích thích hứng thú tham gia vào trị chơi và cũng chính đồ chơi sẽ
là đối tượng để trẻ khám phá, tạo sự chú ý đối với trẻ KTTT. Khi đồ dung, đồ chơi được chuẩn
bị đầy đủ, đa dạng và hấp dẫn sẽ giúp trẻ tích cực tương tác với các bạn trong lớp, kích thích
khả năng giao tiếp của trẻ.
Mơi trường tâm lý xã hội: Môi trường thân thiện, hợp tác và không rào cản là điều kiện
để trẻ thiết lập mối quan hệ giữa trẻ với các bạn trong lớp và giữa trẻ với giáo viên và ngược
lại. Môi trường thân thiện trong lớp học sẽ làm cho trẻ KTTT cảm nhận được sự quan tâm của
180


HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA CÁC NHÀ NGHIÊN CỨU TRẺ

| 11/2019

cơ giáo và các bạn trong nhóm chơi sẽ kích thích trẻ tích cực tương tác và mong muốn được
tham gia vào trò chơi, đây là cở sở để trẻ bộc lộ KNGT trong khi chơi. Ngược lại, trẻ KTTT sẽ
gặp khó khăn để hịa nhập nếu như mơi trường lớp học thiếu thân thiện, trẻ luôn cảm thấy căng
thẳng, bị đối xử phân biệt trong khi chơi sẽ là những rào cản trẻ hòa nhập với các bạn trong lớp
học. Do đó, giáo viên cũng có thể điều chỉnh yếu tố này cho phù hợp với môi trường lớp học
hịa nhập.
Mơi trường giao tiếp tích cực: Cha mẹ trẻ có vai trị quan trọng trong việc phát triển
KNGT cho trẻ KTTT. Theo Pelin và Nilay Kayhan, gia đình là nơi hình thành những yếu tố
giao tiếp đầu tiên của trẻ. Trẻ được thường xuyên tiếp xúc, được trải nghiệm với các hoạt động
diễn ra hàng ngày giữa trẻ với cha mẹ sẽ là cơ hội để kích thích trẻ tích cực giao tiếp, tạo cho
trẻ mơi trường giao tiếp tích cực (Pelin and Kayhan 2016). Chính vì vậy, ngồi việc tích cực
trị chuyện với trẻ trong các hoạt động diễn ra trong ngày thì cha mẹ phải là người chơi cùng
trẻ các trò chơi mà trẻ quan tâm, các hoạt động hướng tới việc phát triển KNGT cho trẻ. Khi
cha mẹ chơi cùng trẻ sẽ biết được khả năng ngôn ngữ và mức độ giao tiếp của con mình, và rèn
luyện thêm cho trẻ những KNGT cần thiết như lắng nghe, hiểu và sử dụng ngôn ngữ. Bên cạnh
đó, các thành viên trong gia đình là những người hiểu trẻ nhất vì là người ln chăm sóc và gần
gũi trẻ. Hơn ai hết, họ là những người mong đợi sự phát triển của con mình nhất, đặc biệt là
những sự phát triển về giao tiếp và ngôn ngữ là những cột mốc phát triển có thể giúp họ hiểu
và tương tác với con mình. Chính họ sẽ là người kiên trì theo đuổi, phấn đấu đến cùng cho sự
phát triển và tương lai của trẻ. Như vậy, gia đình là mơi trường giao tiếp đầu tiên của trẻ, có vai
trị quan trọng và có ý nghĩa rất lớn trong q trình hình thành, phát triển KNGT nói riêng và
nhân cách của trẻ nói chung.
Mơi trường giao tiếp tích cực sẽ kích thích trẻ bộc lộ các KNGT qua cách mà trẻ sử dụng các
phương tiện giao tiếp để tương tác với nhau. Do đó, mơi trường giao tiếp là yếu tố ảnh hưởng trực
tiếp và có tác động mạnh mẽ đến quá trình phát triển KNGT của trẻ KTTT ở trường mầm non.
Có thể thấy rằng, các yếu tố trên có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến việc phát triển
KNGT cho trẻ KTTT học hòa nhập ở trường mầm non, và có mối quan hệ qua lại, tương hỗ lẫn
nhau. Chính vì vậy, trong mơi trường GDHN có trẻ KTTT người giáo viên cần linh hoạt và

sáng tạo vận dụng những kiến thức, kỹ năng sư phạm của mình để tổ chức các hoạt động hỗ trợ
trẻ KTTT phát triển KNGT đạt hiệu quả cao nhất.
3. KẾT LUẬN
Trẻ KTTT gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống và quá trình tham gia các hoạt động với
các bạn cùng trang lứa. Hạn chế trong giao tiếp là rào cản lớn nhất làm cho trẻ khó thiết lập các
mối quan hệ xã hội với mọi người xung quanh. Do đó, việc phát triển KNGT cho trẻ KTTT
trong mơi trường giáo dục hịa nhập có ý nghĩa rất lớn đến sự phát triển chung của trẻ ở trường
mầm non. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển KNGT của trẻ đã được đề cập và phân tích
ở trên sẽ giúp cho giáo viên mầm non, cha mẹ trẻ hiểu rõ hơn về quá trình phát triển KNGT của
trẻ, từ đó có cách thức giáo dục phù hợp với đặc điểm và khả năng của trẻ KTTT. Trên cơ sở
đó, giúp cho các nhà giáo dục tiếp tục có những nghiên cứu để đề xuất các biện pháp phát triển
KNGT cho trẻ KTTT học hào nhập ở trường mầm non.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]
[2]

American Psychiatric Association (APA) (2013). Desk Reference to the Diagnostic Criteria
from DSM - 5 (American Psychiatric Publishing).
Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009). Chương trình giáo dục mầm non, NXB Giáo dục.

181


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM, ĐẠI HỌC HUẾ

| HTKH 2019

[3]

Gauri Pruthi (2013). Language development in children with mental retardation, National

Council of Educational Research and Training.
[4] Jacob, Udeme Samuel, Angela Nneka Olisaemeka, and Isioma Sitamalife Edozie (2015).
Developmental and Communication Disorders in Children with Intellectual Disability: The
Place Early Intervention for Effective Inclusion, Journal of Education and Practice.
[5] Kaiser, Ann P, Peggy P Hester, and Andrea S McDuffie (2001). Supporting Communication
in Young Children with Developmental Disabilities, Mental Retardation and Developmental
Disabilities Research Reviews: 143-50.
[6]
Lã Thị Bắc Lý, Bùi Thị Lâm, Hoàng Thị Nho (2015). Giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật trẻ
mầm non, NXB Đại học sư phạm Hà Nội.
[7] Memisevic, Haris, and Selmir Hadzic (2013). Speech and Language Disorders in Children
with Intellectual Disability in Bosnia and Herzegovina, Centre for Education and
Rehabilitation, Mjedenica, Sarajevo, Bosnia and Herzegovina.
[8] Pelin, Pistav Akmese, and Nilay Kayhan (2016). An Investigation of the Effect of the
Communication Skills of the Children with Intellectual Disability to the Anxiety Level of
Their Mothers, Universal Journal of Educational Research, 4: 2423-31.
[9] Sameena, Noetzel (2011). The relationship between play and communication skills of young
children in a childcare setting, Proquest, Umi Dissertation Publishing.
[10] Sigafoos, Jeff, and Michael Arthur (2003). Challenging Behaviour and Developmental
Disability, Baltimore: Paul H. Brookes Publishing Co.
[11] Sunish, Dr. T. V. (2013). Effect of Role Play on Developing Communication Skills of
Children with Moderate Mental Retardation, Cognitive, Cognitive Discourses International
Multidisicplinary Journal: 41-46.
[12] Đinh Nguyễn Trang Thu (2017). Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho học sinh khuyết tật trí tuệ
học hịa nhập ở tiểu học, Luận án Tiến sĩ.

Title: FACTORS AFFECTING THE DEVELOPMENT OF COMMUNICATION SKILLS OF
CHILDREN WITH INTELLECTUAL DISABILITIES IN INCLUSIVE EDUCATION
ENVIRONMENT
Abstract: The main objective of developing communication skills for children with intellectual

disabilities (IDs) in inclusive education environment is to help children use effectively verbal and nonverbal communication mediums with the content, circumstances and subjects of communication.
Children actively interact with peopl. The process of developing communication skills for children
with IDs is affected by many different factors. This article, in addition to mentioning some contents
such as: developing communication skills for children with IDs, the objective of developing
communication skills for children with IDs and inclusive education at kindergarten, It mainly focuses
on analyzing three factors affecting communication skills for children with IDs including: the ability
of children with IDs, professional competence of preschool teachers and the playing environment at
preschools. This will be the basis for educators to organize activities to develop communication skills
for children with IDs more effectively.
Keywords: Developing communication skills; inclusive education environment; children with
intellectual disabilities; factors affecting communication skills.

182