Phát huy tín ngưỡng thờ cúng hùng vương ở di tích lịch sử – văn hóa đình làng đào xá, huyện thanh thủy, tỉnh phú thọ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ VĂN HĨA DU LỊCH

NGUYỄN THỊ THÚY HƯỜNG

PHÁT HUY TÍN NGƯỠNG THỜ CÚNG
HÙNG VƯƠNG Ở DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HĨA
ĐÌNH LÀNG ĐÀO XÁ, HUYỆN THANH THỦY,
TỈNH PHÚ THỌ

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: HƯỚNG DẪN VIÊN DU LỊCH

Phú Thọ, 2021


i
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÙNG VƯƠNG
KHOA KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ VĂN HĨA DU LỊCH

NGUYỄN THỊ THÚY HƯỜNG

PHÁT HUY TÍN NGƯỠNG THỜ CÚNG
HÙNG VƯƠNG Ở DI TÍCH LỊCH SỬ - VĂN HĨA
ĐÌNH LÀNG ĐÀO XÁ, HUYỆN THANH THỦY,
TỈNH PHÚ THỌ

KHĨA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: HƯỚNG DẪN VIÊN DU LỊCH

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: THS. ĐỖ THỊ BÍCH LIÊN

Phú Thọ, 2021


ii
LỜI C M ƠN
Đ

,
Đ

H

V

,

,
E
V

Đ

,

H

V

,

cho em tro

,

Đ

T

,

Đ T

,

V

,

,

C
V

C

-

,

,

,

s

E

,
,

ThS Đ T

E

N
E
24

5

Sinh viên
N

n Th Thú H ờn


iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH - HĐH

C

– Hi

CP

Cổ ph n

DSVH

Di s

GS

G

KT - XH

Kinh t -

i

KTTT

Kinh t th

ng

N

Nxb

tb n

ThS

Th c S

tr.CN

C

N

Ti

ĩ

TS
Ủ

UBND
VH,TT&DL

V

,T

D

ch

iv

PHẦN

MỤC LỤC
ĐẦU ....................................................................................................... 1
................................................................................................... 1

Tổ

........................................................................... 2
......................................................................... 6

Đ

......................................................................... 6
....................................................................................... 7

6. B c c
C

.......................................................................................................... 9
................................................................................................................. 10

CƠ S

U NV

T NV

C

H T HU DI S N V N H

............ 10

........................................................................ 10
.............................................................................. 10
.................................................................. 11
............................................................ 12

C

T

H

V

...................................... 15

.................................................................................... 15
N

H

G
V

V
H

....................................... 17
V

.......................................................................................................................... 22

1.2.3.1. G

........................................................................................... 22

1.2.3.2. G

................................................................ 23

1.2.3.3 G

.............................................................................. 25

C

ot

Q

m c a UNESCO v b o t

Q

mc

Đ ng C ng s

....................................... 26
DSVH
N

c ta v b o t

t th ........... 26
,

n

t th .................................................................................................. 27
C

................................................................................................................. 35


v
T N NGƯ NG THỜ C NG HÙNG VƯƠNG
NG Đ

, HU

Tổ

DI T CH

CH S

Đ NH

N TH NH THỦ , T NH H THỌ ............................ 35

Đ

,

T

T

,

T

.......................... 35

V

................................................................. 35

Đ

............................................................................................ 37

Đ

–

D

............................................................................. 40

–
C

Đ

..................................................... 44

ng m

.................................................... 44

N

....................................................................... 52
Đ

,

.............................. 53

Đ

................................................. 54

2.2.3. Truy n thuy

th
Đ

2.2.4. Lễ h

c th ............................................................... 56
–

H

ng th

V

...................................................................................................................... 62

C

................................................................................................................. 74

GI I H
T CH

H T HU

T N NGƯ NG THỜ C NG HÙNG VƯƠNG

-V NH

CH S

Đ NH

NG Đ

3.1. Nh ng v
H

V

......................................... 74

ov

ng th

............................................................................................................ 74
,

3.2. Th c tr
V

Đ
V

,

T

t

Đ

3.2.3.Th c tr ng ho

ng du l ch
,

3.3. Gi

ng H

3.3.1. M t s bi

ot

,

c

................................................................................... 78

3.2.2. Th c tr

Đ

............................................................ 79

Đ

ov

......................................... 80
ng th

H

V

..... 83

o t n .............................................................................. 83
,

3.3.1.1. B o t n b ng bi
T

ot

..................................................................................... 78

3.2.1 Th c tr
H

DI

ổi m

o ................................................... 83
................................. 85


vi
3.3.1.3. Th c hi

,

nh trong sinh ho

3.3.2. M t s bi
H

V

3.3.2.1. Đẩy m

ễ h i ............. 86

c a h th
................................................................................................... 87
,

n ............................................... 87

3.3.2.2. K t n i du l ch ............................................................................................ 88
T

............................................................. 88

KẾT LU N ............................................................................................................. 90
T I I U THAM KH O ....................................................................................... 92
PHỤ LỤC


1
PHẦN MỞ ĐẦU
L

họn

i

T
N

V
,

,
,

,

,

Đ

N

,
,

,

V
V
N

Đ

Nam.

,

,
,

,

C
V

,
Đ

Đ

Đ

–

T

T

–

T

ổ,

,
,
,

Đ

,
Tổ
T

,
,
,


2
Đ

N
,

Đ

H

ổ

,

,
,

N

ổ
T

Đ

Đ

N

,

Đ
H

G

G
Đ

D

-

H C

H

T

Q

Q

G

,
,H

V

,

H V

H

Vua
, H

H

H

Q
H
H ,T

,

T
Đ ,

V

Đ

,

,
,

H

T

th hi

,

.T

T

ng ni m. T

m h

H

UNESC
T

H

ổ
ng th

H

H

u

V

D

V
,
V

V

N

ĩ
,

T

–
,
–
T n
T

n nh h nh n hiên
,

tv

i. Xung quanh v

ng th

H

V


3
V

khoa h
C DIERE

c gi
T

,

,

ng Vi t Nam

Đ Trinh Nhu

,
N

ng trong sinh ho

Nh

Đ c Th nh.
y nh

b n v

,

gian c

nh

H

ng th
,

V

Vi t Nam. Tuy

em nh n th

H

V

Đ

,

nhi

ng th

H

ng th
T

n Thanh Th y, t
H

ng th
T

V
Đ

t

,

uc

,

th

V

T

V

,

pc a

V
H

,

ng th

,

N

V
H

V

,
T
,

,

N

T

H

V

ễ V

T

ễ

C

H

ĩ

G

T
ễ
ễ

-N

H

T

-Đ
ễ

H
T

4].
Đ N
,

V

H

T
Đ
,

Tổ ,

,
,


4
,

,

,

T ,
T- H,
â

T

CNH - HĐH 6].
D

T

T

H

D

ĩ V

v

ổ

U

, Đ

ĩ

V

N

,
ổ
,

ĩ

V

N

[3].
C

Đ
H

V

H

,

H

,
,

,

N
Đ

, N

,

,

H

,

V

T

T

Đ

hi n nay

H
T

T

Ph
,

ễ

,

V

,


5
,
H

V

t

.

T

Đ
G

T

T

T

,

N

Đ

T

ễ T

T

D
T

,

Đ

H

N

,

Đ
Đ

T

D
ĩ

ti

H

Thi n trong t

Đ

V

ễh i

h

u

v i

–

– Thổ

cs cc

–B

ĩ N

lu

u, t

T

u th

c uv

,

thu
Đ

Đ

– huy n Thanh Th

ổ

hi n m i v
C

t Tổ [21].

uk

m tv

th c
ml in

t

n nhi u
,

thu t ki
c

ng b ng B c B
t

c

is

Đ

c g

n ra s

a ngh thu t ki

Đ t Tổ, nh
th

ng
m ki

Đ

kh

ễ

u ngh thu t

Th

c

i

Đ

Th . T
t

lu

18].

Nguyễn Anh Tu n v i

ki

,

[27].

ổng quan v
T

,

ns
,

Đ

n
nb ot


6
H

ng th
Đ

t

ch s -

c c a th i k CNH – HĐH

M

iê v nhi

- N
V

V

c.

v n hiên
ổi b t nh ng

u l

c

H

ng th

,t

c a

Đ

l ch s -

.

,

,

,

–

Đ
Đ

,

-

DSVH

nc av
Đ c bi t,

hi

n

H

,

m

DSVH, DSVH

,

DSVH,

V
,

H

th

T
V

–

-Đ

Đ

,
T

H

V
Đ i

Đ

n v

h

vi n hiên
,

H

V

Đ

,

T
T

T

,

c ta

T

.


7
4.2.
:N

T

H
Đ

H

Đ

c th

hi n nay.

N

V

i

Đ

5. Ph

V

n

,
h

T

T

,

T

n hiên

Đ

,

5.1.
T

, ổ

,

b ,

,
,

n,

ổ

,
,

ổ

,

V
,

C

,

UNESC

,

,

,
5.2.
,

,

,
,
,
–

5.3.
Đ

ậ

ự ế

tn

t ;

ns

ng phong t

c lễ T t, phong t

;
n

ng th M

ng th
T

i h i, ma
Tổ

,

m
V

ng th

H

V

y.


8
m

H

i th m

nh

n, nh
H

V

i nh ng ni m tin,
Q

c th
V

uv

p th c t , tr c ti

tham gia t

m nh n
,

is

ng th i th

cs

Đ c bi

v

,
ct ,

m kh
H

V

ah

c bi
H

ng th

T ; kh
,

g p g ph ng v
n tr ng,

m

p. Em v n d

ễ

V

s n; kh

n

c xem m

xu t nh ng gi

th

ng

ct t

Đ

i th

m gi di
,

c tr

;

o v di s

c a di s n. T
ổ
c. B i v
H

V

Đ

u th
,

Đ

,

ng th
n Thanh Th y, t

T

d
5.4.
C
Đ
S

ễ

,

ổ

,

ễ ,

N
ổ

C

,

,

,

,
,


9

5.5
Đ

u khoa h ,

c s d ng phổ bi

k th

Đ

cl iv
ĩ

nhi

,

c, nhi

qua l ,

tổng h p tri th c c a
t, thi t l

i quan h

ng l n nhau gi a nh
T

c a nhi

t ty
ĩ

nh
h th

u khoa h c

N

v t ch
ng th c tiễn trong s

iv

D

t
cm tv

k t h p c a nhi u y u t

c

hi u

n ph

V

i nhi

uv v

ng th
H

ng th
,

ng

V

H

V

Đ

,

Đ

n Thanh Th

l ch s ,

,

ih ,
H

ng th

th

V

c
,

T
cc

6 B

c

t

i

N

nm

u tham kh ,

u, k t lu n, ph l

lu
:

:
X

Thanh T
: Gi

ch s -

H
P

V

T
ng th

di


10
Ch

n

CƠ SỞ L LUẬN V B O T N VÀ PHÁT HUY DI S N VĂN HÓA
C

ở

nv

i

nv nh

d
T

a

ĩ H

c

V t,
D

n t i trong cu c s
,

l i, d ch chuy n, chuy n l i. S

,

v

t thu t ng khoa h

,
8

c hi
,

ĩ

,

,

o

5; tr.32].

8 , H i ngh Di s

D

c c

c v th h

V

nh

c gi

h hi

n giao cho th

i quan tr

mong mu n chuy n giao cho th h
N

y, v

,

DSVH

c hi

DSVH

l i cho th h

ẩm ngh thu
,

i hi n nay

15; tr.20].

m v di s

t c a th h

phẩ

ng

mv m

ic

c v di s n qu
N

t

n t cu

D

s nc am

. Di s n

ĩ

c hi u b ng s tổng h p c
m

l ,

,

ẩ

,
h

l i cho h u th

mai sau.
T

,
N

theo th
ni

DSVH

nt

ổi
DSVH

n a. B i l
n. Di s

l a ch n theo nhu c u c

ng nh t v
ib tc

n phẩm c
i hi

c
i. Di s

l a ch n t

l ch


11
s nh

,

tc ac

mu n c

i hi

i.

T

ng, th hi n nhu c u, nguy n v ng, mong

n qu c t ,

8 , UNESC

ĩ DSVH

sau:
DSVH

p h p nh ng bi u hi n v t th ho c bi
,

truy n l i cho m i n

t ph n

c a vi c khẳ
s

ng di s
,

ns

i, DSVH mang l i nh

a danh c th ,

t gi kinh nghi m
DSVH

i. Vi c b o t

am
QH

N

DSVH

N

c

cC

i ch
DSVH

m DSVH phi v t th
l ch s ,

n phẩm tinh th n, v t ch
truy n t th h

i thi u

1; tr.14].

Theo Lu t
ĩ V

t d ng di

h

,

t th ,

,

cC

ĩ V t

i ch

7; tr.17].
ậ
T

,

9/QH12: D

ẩ
–

l

,
,

,

,
, ổ

,
,

[8;

,

,

tr.15-16].
T
D
ổ

,

–
,

,

,

D
ẩ

ĩ,
D
,

,

,


12
Cổ

,

,

,

,

ổ
,
,

,

C

,
N

,

,

,

i bao gi

u v v t ch

u v tinh th
,

T

tinh th

u

D

ng c a

n xu t ra c a c i v t ch

ng v

n xu t ra

c a DSVH v t th

DSVH phi v t th :
DSVH v t th bao g

n b nh ng s n phẩm do s n xu t v t ch t c a
,

it
,

m ,

i. DSVH v t th
y
,

nh. DSVH v t th
n l ch s

c, ki

t d ng th c t n t i c a
hi u cao, chi u r ng, tr ng

nt

,

ct

t. DSVH v t th
,

gian, trong s

ng c
n d ng ho

gi

,

i d ng v t th

,

,

s n xu

nt
us

l id u
t th c th

c c a quy lu
i th

a th i

i sau. DSVH v t th

ổi r t nhi u so v

ng DSVH v t th

ic

ng
D

,

n

k thu t cao m i

ph
ậ
GS TS N
th

9]

ẳ

Đ c Th
V

ot
t th

t
i, ch


13
d

t th ,

cc
Q

mb ot

t th

,

mu n g

pr

t th

V

i gian, ch u nh

ng c a nhi u y u t ,

,

n hi n nay v i s
,

ổ

manh, dễ b

t th
D

,N

ng

cc

h c, gi

p

n,

ng trong nhi m v b o t

t th c

c.

Theo Đ u 4

QH

D

ẩ

,

,
,

,

,

,
,

,

ễ

[9].
DSVH phi v t th bao g m nh ng s n phẩm do ho
th n c

c, t
i quan h

gi

ng, gi

ra c a c i v t ch

s
,

T

,

n xu t
Đ
,

Đ

h

,

thu

, t c ng .

C

u2c ab

DSVH phi v t th
C

,

,

nk ,

n vi c s n xu t

ẩm th c, ngh th

,

il

nc

,

n ki

,

tri th

ngh thu t bi u diễ
diễ

c th hi n m i quan h

i v i tổ
Đ

c, y h

hi n trong l i s ng,

,

ic

ng s n xu t tinh

c v b o v DSVH phi v t th ,

c UNESSCO hi
,

c th hi n, bi

,
,

v t,

t, tri th c, k

t
ts

ng h

m


14
,

Đ

t ph n DSVH c a h
, DSVH

sang th h

c chuy n giao t th h

t th

ng

qua l i gi a c
ch s c a h ,

v it

ng th

m

k t ,

s

i [8; tr.84].

ct ,s

t hai th lo

c, th

DSVH

ĩ
,

i quan h g

C hai lo

m
Đ

nc

c v DSVH

,N

c Vi N

,

em v

DSVH

n th ng bao g m c
trong h th ng

,

c

t th

c ch th nh n bi ,

DSVH

v

n, v a th ng nh ,

th ng - hi

i, K th a -

i c a cu c s ng hi n t i.
c hi

t t p h p nh ng c p ph
T

c p ph
T

n th ng - hi

DSVH

t th c th

i, DSVH t n

c truy n l i t trong
(Abraham Moles), m

,

v

c th i gian, t

DSVH

sinh, t

c

nt

,
h i

23; tr.7].

Trong m i quan h v i c p ph
bi n c
DSVH

(Federico Mayor)
n

,

c t p th
n m ch c a n n

a m t h th

ns
y, v

n

n.

Trong m i quan h v i c p ph
t

ổng th nh ng

t th

ng nh ng nhu c
,

t r ch

,

cc

D

N

cv b n

iv is

oc
T

ng

th a -

n, DSVH khẳng

ng c a ch th . Ch th nh n th c, ti p
k th ,

n t i trong nh ng ph c h p


15
lo

v i nh

DSVH c

T

,

tr m i n

c t , vi

th

d ng DSVH c a ch th
DSVH

sai l m, d
b suy ki ,

b . G n li n v i v

,

ẩ

tri

nh n th ,

di

,

,

t ch

ng ph n ho
DSVH,

d ng n

,

tr

th

n,

c hi n
,

i s ng, phong t c, t

, nh ng v t

th
DSVH

c ch

u t sau: th nh t, trong DSVH ch

v n kinh nghi

c s ng c a con
,

y u t , phẩm ch

,
T

nh ng hi
,

v th
C

ba, DSVH ph i bi u hi
DSVH

ch s s

lo

ở

nv Tnn

T

i. Th hai, DSVH h i t nh ng
T

,
ỡn

hờ ún H n V

n

ĩ

n ti ng Vi

m t

26; tr.1464] t

ng ch t n t i trong m
T

Theo
,

,
T

T

ng

, T

,

,

,

, C

,

,

,
[20; tr.634-635].
T

ĩ
,

C
,
,

N

,

,

,

,

,

,
,


16
T

GS Đ

N

V ,

ĩ T

,

,

,

,

ĩ

T

,

,

GS Đ

N

V
C
22; tr.69].

N

,

,

,

,

,

T

,

,
ễ,

Đ ng nh t v
N

Đ

, trong m

GS TS

uc

T

T
T

T
,

,

,

,

,

,

C
D

,

,
,

,

-

,

c hi u r

Đ

14; tr.16].
T
b ph n c

mv
is

i c m nh n

cs t nt ic
kh ng ch
c

,

t th , l
,

u bi t c

ng nh

i,
i hi n t i; s t n t i
c th ,

ng ti n bi

s cm

t

;

tk
nh v i c

,

ph

t c ng
T t c nh ng ni m tin, th c

17
n

n t i trong m t

,

ng t

,

m nh n c a n
N

ĩ

ih .

,

,
,
,
ễ

T
,
,
T
b ns

,

a m i qu
H

V

V

V

N
, ổ

V

V
T

S

H

T

,

ổ

T

Q

,

T

V

ổT

V
T

g [25; tr.54],

V
N

N

N

c

c.

H

T
T

ng th hi

N ,

–H ,
N

T

S

T

,
N
ĩ

V l ch s , trong
–m

Tr n Th

ĩ

,
N

,

H

m t

,

T

V

V

H

T
N
(V N )

V

ba
N

,

V

: Đ

N

nc

T n); Vi Đ n U Linh c

Đ

Sĩ

N

ĩ
,

T

N

H N

–T

,
Q
T

Đ N

,

S

Đ


18
N

ĩ

,

T

,
T

N

,

D

V

V

N

V

Q

H Q

T

vua,

Q

T

8

,

D

Đ
,

V

ổ

Q

T

R

.

Q

V

,

,

T

,

 C

,

,
N

H

(c

, hong cho

mH

V

V

,

,

H

V

,

,
,

V

Th i

H

Đ

Đ

,

N

H ,

N

C

C
,

G
H ,D

T

V

H

T

,
N
Đ

n th i k

,C

C ,C
,

D

H

V

S
V

,

,H

H

,V
,C

V
T

N

,V

H ,V Đ

Đ ,V

H ,
C

,

c a kh o cổ h

,
H

V

ng v i th i k t
,

V ,T

T

H T

T

,N

N

T

ng 3500 -

T

[4
,

Đ

Đ

 C ,

con

nhau, chung h p th

D

CN,

Đ N

 C

ĩ

Q
S

vua Đ
Q

N

,

N

Đ

V

C

,

V
C

H

C

V

Q
Đ

,
Đ