Bài giảng Kế toán ngân hàng thương mại - Chương 1: Những vấn đề cơ bản về kế toán ngân hàng

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

1


MỤC TIÊU HỌC PHẦN
• Trang bị cho sinh viên lý luận chung và những kiến thức cơ bản
về nguyên tắc và phương pháp kế toán các nghiệp vụ kinh tế
cơ bản trong các NHTM.
• Sinh viên học xong có thể thực hiện các cơng việc kế tốn và
tham gia giám sát, quản lý, điều hành hoạt động chun mơn
kế tốn tại các NHTM.

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

2


TÀI LIỆU HỌC TẬP

• Nguyễn Thị Loan, Kế tốn Ngân hàng: Lý thuyết, bài
tập và bài giải, NXB Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, 2017
• Nguyễn Phú Giang và cộng sự, Kế toán Ngân hàng,
NXB ĐH Kinh tế quốc dân, 2014
• Bài tập kế tốn ngân hàng - Bộ mơn KTQT
• Slide đề cương bài giảng KTNH- Bộ mơn KTQT

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

3

NỘI DUNG
Chương 1: Những vấn đề cơ bản về kế toán ngân hàng
Chương 2: Kế toán nghiệp vụ huy động vốn trong NHTM
Chương 3: Kế tốn nghiệp vụ tín dụng trong NHTM
Chương 4: Kế toán nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ trong NHTM
Chương 5: Kế toán nghiệp vụ thanh toán khơng dùng tiền mặt
và thanh tốn vốn giữa các NHTM
Chương 6: Kế tốn thu nhập, chi phí và kết quả kinh doanh
trong NHTM

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

4


CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
KẾ TOÁN NGÂN HÀNG
1.1. Đặc điểm hệ thống ngân hàng Việt Nam và nhiệm vụ
kế toán
1.2. Đối tượng và nguyên tắc kế toán ngân hàng
1.3. Tổ chức cơng tác kế tốn trong ngân hàng thương
mại

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

5


1.1. Đặc điểm hệ thống ngân hàng Việt

Nam và nhiệm vụ kế tốn

Hệ thống NHVN

NH trung gian

NH
Thương
mại

NH
Phát
triển

NH
Chính
sách

NHNN

NH
Hợp tác

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

6


Ngân hàng thương mại
Chức năng

Vai trị

• Thủ quĩ XH
• Trung gian thanh
tốn
• Trung gian tín dụng

• Mở rộng SX
• Thực hiện chính
sách của NHNN
• Phát triển kinh tế
đối ngoại
• Phân bổ nguồn lực

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

7


1.1.2. Đặc điểm hoạt động của ngân hàng
và yêu cầu quản lý

Hoạt động của NHTM

u cầu quản lý

Kế tốn

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

8


1.1.3. Nhiệm vụ KTNH

Kế toán Ngân hàng:
Thu thập, ghi chép, xử
lý, phân tích, cung cấp
thơng tin KTTC ở NH,
tổ chức giao dịch vơi
khách hàng
Kế toán: Thu thập, ghi
chép, xử lý, phân tích
thơng tin KTTC ở đơn vị
KT

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

9


1.2. Đối tượng và nguyên tắc kế toán NHTM
1.2.1. Đối tượng và đặc điểm KTNH

Đối tượng

Đặc điểm đối tượng

• Vốn

• Sự vận động của
vốn

• Tồn tại giá trị
• Quan hệ chặt chẽ
với các chủ thể khác
• Qui mơ lớn, vận
động thường xun

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

10


Đặc điểm của kế tốn ngân hàng
Tính tổng hợp cao
Đồng thời ghi sổ và hạch toán
Số lượng chứng từ lớn, luân chuyển
phức tạp
Đơn vị tiền tệ là chủ yếu
Cập nhật và chính xác cao

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

11


1.2.2. Ngun tắc kế tốn
Theo VAS01:

Cơ sở
dồn tích

Hoạt động
liên tục

Giá gốc

Phù hợp

Thận
trọng

Nhất qn

Trọng yếu
Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

12


1.3. Tổ chức cơng tác kế tốn trong NHTM
1.3.1. Ngun tắc tổ chức cơng tác kế tốn

Tn thủ
pháp luật

Phù hợp
quản lý và
kinh

doanh

Tiết kiệm,
hiệu quả

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

Phù hợp
trình độ
nhân sự
quản lý và
kế tốn

13


1.3.2. Nội dung tổ chức cơng tác kế tốn

Tổ chức bộ
máy kế tốn

Tổ chức hệ
thống thơng
tin kế tốn

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

Tổ chức
kiểm tra kế
toán

14


Tổ chức bộ máy kế tốn

Mơ hình tập
trung

Mơ hình
phân tán

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

Mơ hình
vừa tập
trung vừa
phân tán

15


Tổ chức bộ máy kế tốn

Bất kiêm
nhiệm

Kiểm sốt
nội bộ

Bố trí KTT

Ngun tắc tổ chức lao động kế tốn

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

16


Tổ chức hệ thống thơng tin kế tốn
• Hệ thống chứng từ kế tốn
• Hệ thống tài khoản
• Kế tốn tổng hợp và kế tốn chi tiết
• Hệ thống BCKT-TC

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

17


Chứng từ kế tốn ngân hàng
• Là những giấy tờ và vật mang tin phản
ánh nghiệp vụ kinh tế, tài chính phát
Khái
niệm
sinh và đã hồn thành, làm căn cứ ghi sổ
kế tốn.

• Số lượng lớn, quy trình ln chuyển phức
tạp

Đặc • Chủ yếu do khách hàng lập và nộp vào NH
điểm • Gồm chứng từ giấy và chứng từ điện tử.
• Thường sử dụng chứng từ gốc kiêm ghi sổ
• Lưu trữ chứng từ lâu dài, bảo quản khá
phức tạp.
Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

18


Chứng từ điện tử
Khái niệm: Các nội dung của CTKT được thể hiện dưới
dạng dữ liệu điện tử, được mã hóa mà khơng bị thay
đổi trong q trình truyền qua mạng máy tính, mạng
viễn thơng hoặc trên vật mang tin như băng từ, đĩa từ,
các loại thẻ thanh toán.

Điều kiện sử dụng:
- Môi trường pháp lý ổn định
- Đáp ứng được điều kiện về CNTT
- Tính bảo mật
- Trình độ nhân viên
Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

19


Lập và kiểm tra chứng từ
Lập chứng từ

Kiểm tra chứng từ

Sau khi phát sinh
nghiệp vụ

Phương thức kiểm tra

Đúng và đầy đủ theo
mẫu, số liên qui định

Nội dung kiểm tra

Không tẩy xóa, sửa
chữa

Trách nhiệm kiểm sốt

Đầy đủ chữ ký

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

20


Tổ chức ln chuyển chứng từ

Khái
niệm
• Ý nghĩa

Ngun tắc
•Nhanh chóng, an tồn & thuận tiện
•Thu tiền trước ghi sổ sau
•Ghi sổ trước chi tiền sau
•Ghi nợ trước, ghi có sau
•Trong nội bộ ngân hàng, ngồi NH
phải qua bưu điện

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

21


Tài khoản kế toán ngân hàng

Khái
niệm

Phân loại

lL PP kế toán dùng
để phân loại và hệ
thống
hóa
các
NVKTTC phát sinh
theo nội dung kinh
tế

Theo

nội
dung kinh tế

Theo mối liên
hệ
với
BCĐKT
Theo mức độ
tổng hợp và
chi tiết

Bộ môn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

22


Hệ thống tài khoản KTNH
Nguyên tắc xây dựng

Khái niệm

• Là một tập hợp
các TK mà NH sử
dụng để phản ánh
TS, NV, sự vận
động của chúng
trong quá trình
hoạt động, kinh
doanh của NH

• Phù hợp pháp luật
• Phù hợp cơ chế nghiệp
vụ NH
• Thuận lợi cho xử lý kế
tốn
• Ổn định tương đối
• Có tính mở

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

23


Cấu trúc hệ thống tài khoản kế toán NHTM
LOẠI

SỐ HIỆU

TÊN TK

1
2

10 - 16
20 - 29

3
4

30 - 39

40 - 49

5

50 - 56

Hoạt động thanh toán

6

60 - 64

7
8
9

70 - 79
80 - 89
90 - 99

Nguồn vốn chủ sở hữu
Thu nhập
Chi phí

Vốn khả dụng và các khoản đầu tư
Hoạt động tín dụng
Tài sản cố định và các tài sản có khác
Các khoản phải trả

Các tài khoản ngồi bảng

Bộ mơn Kế tốn quản trị, Trường ĐH Thương Mại

24


Kế toán tổng hợp và chi tiết
Kế toán chi tiết

Kế toán tổng hợp

Khái niệm

Khái niệm

Căn cứ: Chứng từ KT

Căn cứ: Sổ KT chi tiết

Nhiệm vụ: Thu thập, xử
lý, cung cấp TT chi tiết

Nhiệm vụ: Kiểm tra kế toán
chi tiết, cung cấp thơng tin
tổng hợp

Hình thức: Sổ KT chi tiết
Hình thức: sổ kế tốn tổng
hợp, sổ cái, Bảng CĐTK

Bộ mơn Kế toán quản trị, Trường ĐH Thương Mại

25