Tài liệu Ý CHÍ LÀ HÌNH THỨC TÂM LÝ ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI pdf

CHƯƠNG 6
Ý CHÍ LÀ HÌNH THỨC
TÂM LÝ
ĐIỀU CHỈNH HÀNH VI
I.Hành động ý chí
a. Hành động ý chí là gì?

Hành động ý chí là hành động có ý thức, có chủ
tâm, đòi hỏi nỗ lực khắc phục khó khăn, thực
hiện đến cùng mục đích đã đề ra.
b.Đặc điểm của hành động ý chí

Nguồn kích thích hành động ý chí không trực tiếp
quyết định hành động bằng cường độ vật lý mà
thông qua cơ chế động cơ hoá hành động, trong đó
chủ thể nhận thức ý nghĩa của kích thích để từ đó
quyết định có hành động hay không?
-
Hành động ý chí có tính mục đích rõ ràng và chứa
đựng nội dung đạo đức.
-
Hành động ý chí bao giờ cũng có sự lựa chọn
phương tiện và biện pháp tiến hành.
-
Hành động ý chí luôn có sự điều khiển, điều chỉnh,
kiểm tra của ý thức, luôn có sự nỗ lực khắc phục
khó khăn, thực hiện đến cùng mục đích đã đề ra
b. Cấu trúc của hành động ý chí
CẤU TRÚC CỦA HÀNH ĐỘNG Ý CHÍ
Giai đoạn
chuẩn bị

Giai đoạn
chuẩn bị
Giai đoạn
đánh giá kết quả
Giai đoạn
đánh giá kết quả
Giai đoạn
thực hiện
Giai đoạn
thực hiện
Hành
động
bên
ngoài
Hành
động
bên
trong
Xác
định
mục
đích
Quyết
định
hành
động
Lập kế
hoạch
Đối
chiếu

II. Hành động tự động hoá
a. Hành động tự động hoá là gì?

Hành động tự động hoá là hành động có ý thức,
nhưng do lặp đi lặp lại nhiều lần, hoặc do luyện tập
mà nó trở thành tự động hoá, không có sự kiểm soát
trực tiếp của ý thức mà vẫn thực hiện.

Có 2 loại hành động tự động hoá:
–
Kỹ xảo
–
Thói quen
KỸ XẢO THÓI QUEN
Mang tính chất kỹ thuật Mang tính chất nhu cầu, nếp
sống
Được đánh giá về mặt thao tác Được đánh giá về mặt đạo
đức
Ít gắn với tình huống Luôn luôn gắn với tình huống
cụ thể
Ít bền vững nếu không thường
xuyên luyện tập, củng cố
Bền vững, ăn sâu vào nếp
sống
Con đường hình thành chủ yếu
là luyện tập có mục đích và hệ
thống
Hình thành qua nhiều con
đường như rèn luyện, bắt
chước

Phân biệt kỹ xảo và thói quen
Quy luật hình thành kỹ xảo
Mỗi phương pháp luyện tập kỹ xảo chỉ đem lại 1
kết quả cao nhất có thể đối với nó, gọi là “đỉnh” của
phương pháp đó
Mỗi phương pháp luyện tập kỹ xảo chỉ đem lại 1
kết quả cao nhất có thể đối với nó, gọi là “đỉnh” của
phương pháp đó
Quy luật về sự tác động qua lại giữa kỹ xảo cũ và
kỹ xảo mới diễn ra theo 2 chiều hướng: kỹ xảo cũ ảnh hưởng
tốt, có lợi cho việc hình thành kỹ xảo mới, gọi là sự di chuyển
kĩ xảo; kĩ xảo cũ ảnh hưởng xấu, gây trở ngại cho
việc hình thành kỹ xảo mới, gọi là “giao thoa” kĩ xảo.
Quy luật về sự tác động qua lại giữa kỹ xảo cũ và
kỹ xảo mới diễn ra theo 2 chiều hướng: kỹ xảo cũ ảnh hưởng
tốt, có lợi cho việc hình thành kỹ xảo mới, gọi là sự di chuyển
kĩ xảo; kĩ xảo cũ ảnh hưởng xấu, gây trở ngại cho
việc hình thành kỹ xảo mới, gọi là “giao thoa” kĩ xảo.
Một kĩ xảo đã được hình thành nếu không luyện tập,
củng cố và sử dụng thường xuyên có thể bị suy yếu
và cuối cùng bị mất đi
Một kĩ xảo đã được hình thành nếu không luyện tập,
củng cố và sử dụng thường xuyên có thể bị suy yếu
và cuối cùng bị mất đi
Quy luật về
Quy luật về
sự tiến bộ
sự tiến bộ
không đều
không đều

của kỹ xảo
của kỹ xảo
Trong quá trình luyện tập kỹ xảo có sự tiến bộ không đồng
đều: hoặc là khi mới luyện tập thì tiến bộ nhanh, sau đó
chậm dần, hoặc là ngược lại, cũng có những trường hợp
khi bắt đầu luyện tập thì sự tiến bộ tạm thời lùi lại, sau đó
tăng dần
Trong quá trình luyện tập kỹ xảo có sự tiến bộ không đồng
đều: hoặc là khi mới luyện tập thì tiến bộ nhanh, sau đó
chậm dần, hoặc là ngược lại, cũng có những trường hợp
khi bắt đầu luyện tập thì sự tiến bộ tạm thời lùi lại, sau đó
tăng dần
Quy luật
Quy luật
“
“
đỉnh” của
đỉnh” của
phương pháp
phương pháp
luyện tập
luyện tập
Quy luật
Quy luật
tác động
tác động
qua lại
qua lại
Quy luật
Quy luật

dập tắt
dập tắt
kỹ xảo
kỹ xảo
Quá trình hình thành kỹ xảo diễn ra theo các quy
luật sau đây:
Quy luật tiến bộ không đồng đều. Nghĩa là:

Có loại kỹ xảo khi mới luyện tập thì tiến bộ rất
nhanh, sau đó chậm lại.

Có những kỹ xảo khi bắt đầu luyện tập sự tiến bộ
chậm, nhưng đến một giai đoạn nhất định nó lại
tăng nhanh.

Có những trường hợp khi bắt đầu luyện tập thì sự
tiến bộ tạm thời lùi lại, sau đó tăng dần.

Quy luật “ đỉnh” của phương pháp luyện tập:
Mỗi phương pháp luyện tập kỹ xảo chỉ đem lại một kết
quả cao nhất đối với nó, gọi là “ đỉnh “ của phương
pháp đó.

Quy luật về sự tác động qua lại giữa kỹ xảo cũ và kỹ
xảo mới: Sự tác động này diễn ra theo hai chiều hướng:
- Kỹ xảo cũ ảnh hưởng tốt, có lợi cho việc hình thành kỹ xảo
mới. Đó là sự di chuyển kỹ xảo (còn gọi là “cộng” kỹ xảo).
- Kỹ xảo cũ ảnh hưởng xấu, gây trở ngại, khó khăn cho sự hình
thành kỹ xảo mới. Đó là hiện tượng giao thoa kỹ xảo.


Quy luật dập tắt kỹ xảo:
Một kỹ xảo đã được hình thành nếu không luyện tập củng cố và
sử dụng thường xuyên có thể bị suy yếu và cuối cùng bị mất đi,
đó là sự dập tắt kỹ xảo.