Bài giảng Phương pháp nghiên cứu khoa học - Chương 1: Tổng luận về nghiên cứu khoa học

HỌC PHẦN

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Trường đại học Thương Mại
Bộ môn phương pháp nghiên cứu khoa học


CHƯƠNG 1

TỔNG LUẬN VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC


Nội dung chương học
1.1 Bản chất của nghiên cứu khoa học
1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học

1.3 Quy trình tiến hành nghiên cứu khoa học
1.4 Các sản phẩm nghiên cứu khoa học


1.1 Bản chất của nghiên cứu khoa học

1.1.1 Đặc điểm của nghiên cứu khoa học
•

Mark Saunder (2003) định nghĩa “nghiên cứu” là việc người ta thực hiện
các công việc cần thiết một các có hệ thống để phát hiện sự việc nhờ đó
sẽ tăng thêm kiến thức cho họ.

1.1 Bản chất của nghiên cứu khoa học

1.1.1 Đặc điểm của nghiên cứu khoa học
•

Hai cụm từ quan trọng trong khái niệm trên:
o

“Nghiên cứu có hệ thống” là việc nghiên cứu dựa trên nền tảng
những quan hệ logic và chắc chắn không chỉ trên niềm tin (Ghauri và
Gronhaugh, 2005)

o “Phát hiện sự việc” hiểu là sự khám phá, và thể hiện mục đích nghiên
cứu nhằm tìm ra điều gì. Có thể bao gồm việc mơ tả, giải thích, hiểu

biết, bình luận và phân tích (Ghaudi và Gronhaugh, 2005)


1.1.1 Đặc điểm của nghiên cứu khoa học

Như vậy, một số đặc điểm cơ bản sau (Mark Saunder, 2003):
• Dữ liệu được thu thập một cách có hệ thống

• Dữ liệu được diễn giải một cách có hệ thống
• Có mục đích rõ ràng: khám phá các sự việc


1.1.2 Bản chất của NCKH trong kinh tế và quản lý
Easterby – Smith và cộng sự (2002) giải thích cảm hứng nghiên cứu xuất

phát từ kinh tế và quản lý là do cách thức nhà quản lý (nhà nghiên cứu)
vận dụng kiến thức từ ngành khác
• Các nhà quản lý thường bận rộn và nhiều quyền lực nên họ có thể

khơng đồng ý cho tiếp cận nghiên cứu nào đó nếu họ khơng thấy
những lợi ích cá nhân hay thương mại
• u cầu nghiên cứu phải có kết quả thực tiễn nào đó tức là cần có
tiềm năng tiến hành hành động hoặc cần xem xét những hệ quả thực
tiễn của các khám phá.


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học
Phân loại theo cách tiếp cận nghiên cứu
• Nghiên cứu theo quy trình suy diễn (diễn dịch)
• Nghiên cứu theo quy trình quy nạp
Phân loại theo phương pháp nghiên cứu
• Nghiên cứu định tính
• Nghiên cứu định lượng
• Phương pháp hỗn hợp
Phân loại theo mục đích sử dụng
• Nghiên cứu cơ bản

• Nghiên cứu ứng dụng


1.2 Phân loại nghiên cứu
NCKH cơ bản và ứng dụng trong kinh tế và quản lý
Nghiên cứu cơ bản

Nghiên cứu ứng dụng

Mục đích:

Mục đích:

- Mở rộng kiến thức về tiến trình kinh
doanh và quản lý

- Cải thiện sự hiểu biết về các vấn đề kinh
doanh và quản lý cụ thể

- Dẫn đễn những nguyên tắc chung liên
quan tới tiến trình và quan hệ của tiến trình
với kết quả

- Dẫn đến giải pháp cho vấn đề

- Các kết quả có ý nghĩa và giá trị đối với
xã hội nói chung

- Những kiến thức mới giới hạn trong vấn
đề
- Khám phá có tầm quan hệ và giá trị thực
tiễn đối với người quản lý trong tổ chức

Bối cảnh:

Bối cảnh:

- Được thực hiện bởi những người thuộc cơ

sở trường đại học

- Được thực hiện bởi người trong nhiều bối
cảnh khác nhau, bao gồm các tổ chức,
trường đại học

- Việc lựa chọn đề tài và mục tiêu được xác
định bởi người nghiên cứu
- Thang thời gian linh hoạt

- Các mục tiêu được thương lượng với
người đề xuất
- Thang thời gian chặt chẽ


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học

 Hình 1.1 Suy diễn và quy nạp trong nghiên cứu khoa học


1.2 Phân loại nghiên cứu khoa học
Yếu tố

Định tính

Bối cảnh nghiên cứu

Dữ liệu mềm (tính chất)
Chủ động giao tiếp với đối
tượng nghiên cứu

Nhỏ
Trực tiếp quan sát hoặc phỏng
vấn
Trực tiếp tiếp xúc với người
được phỏng vấn
Khơng kiểm sốt

Phân tích dữ liệu

Phân tích nội dung

Dữ liệu thu thập
Phương pháp thu thập
dữ liệu
Số lượng mẫu
Thu thập dữ liệu
Mối quan hệ

Ví dụ

Định lượng

Dữ liệu cứng (số lượng)
Thụ động giao tiếp với đối tượng
nghiên cứu
Lớn
Phải qua xử lý
Gián tiếp
Có kiểm sốt

Phân tích số liệu với sự hỗ trợ của
các trình xử lý dữ liệu
Nghiên cứu hệ thống quản trị Nghiên cứu các yếu tố tác động đến
rủi
ro
của
ngân
hàng quyết định mua của khách hàng
Vietcombank

Bảng 1.1 Phân biệt nghiên cứu định tính và nghiên cứu định lượng


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học
Bước 1

Xác định chủ đề nghiên cứu
Bước 2

Tổng quan nghiên cứu
Bước 3

Thiết kế nghiên cứu
Bước 4

Thu thập dữ liệu
Bước 5

Phân tích dữ liệu
Bước 6

Viết báo cáo


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học

Bước 1: Xác định chủ đề nghiên cứu
• Vấn đề nghiên cứu
• Ý tưởng nghiên cứu
• Giả thuyết nghiên cứu

Bước 2: Tổng quan nghiên cứu
Bước 3: Thiết kế nghiên cứu
• Thiết kế nghiên cứu định tính
• Thiết kế nghiên cứu định lượng
• Thiết kế nghiên cứu hỗn hợp


1.3. Qui trình tiến hành đề tài nghiên cứu khoa học

Bước 4: Thu thập dữ liệu
• Thu thập dữ liệu sơ cấp
• Thu thập dữ liệu thứ cấp

Bước 5: Phân tích dữ liệu
• Phân tích dữ liệu sơ cấp
• Phân tích dữ liệu thứ cấp

Bước 6: Viết báo cáo
• Bố cục các phần trong báo cáo

• Văn phong sử dụng trong báo cáo khoa học


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Luận văn thạc sĩ
Bố cục phụ thuộc chuyên ngành và đề tài cụ thể. Thơng thường bao gồm:

• Mở đầu:
• Tổng quan
• Những nghiên cứu thực nghiệm hoặc lý thuyết
• Trình bày, đánh giá, bàn luận kết quả
• Kết luận và kiến nghị những nghiên cứu tiếp theo
• Danh mục cơng trình cơng bố của tác giả (nếu có)
• Phụ lục


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Báo cáo đề tài nghiên cứu khoa học
- Đề tài NCKH là một hình thức tổ chức NCKH được đặc trưng bởi một
nhiệm vụ nghiên cứu và do một người hoặc nhóm người thực hiện.
- Các loại báo cáo đề tài NCKH: Dự án, chương trình
- Bố cục:
• Mở đầu
• Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu/ cơ sở lý luận
• Chương 2: Phương pháp nghiên cứu (Nếu có) Kết quả nghiên cứu
• Chương 3: Thảo luận và đề nghị
• Kết luận
• Danh mục tài liệu tham khảo
• Phụ lục

1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Bài báo khoa học
- Bài báo khoa học viết để công bố trên tạp chí, hội nghị khoa học, tham gia
tranh luận và cần trình bày chính xác về kết quả nghiên cứu
- Bố cục:
• Tiêu đề: Tên bài báo
• Tác giả
• Địa chỉ thư tín
• Tóm lược
• Giới thiệu
• Phương pháp
• Kết quả
• Thảo luận
• Kết luận và đề nghị
• Cảm tạ
• Tài liệu tham khảo


1.4. Các sản phẩm nghiên cứu khoa học
Dự án khoa học
Dự án khoa học là một loại đề tài được thực hiện nhằm mục đích ứng dụng,
có xác định cụ thể về hiệu quả kinh tế - xã hội. Dự án có tính ứng dụng cao,

có ràng buộc về thời gian và nguồn lực.

Một số ví dụ về dự án khoa học như sau:
• Dự án xây dựng thí điểm mơ hình phát triển nơng thơn mới

• Dự án xây dựng thí điểm mơ hình hợp tác liên kết bốn nhà trong sản xuất

và kinh doanh hàng nông sản.