Tài liệu Chương 2. SẢN XUẤT BỀN VỮNG doc

www.themegallery.com
Chương 2. SẢN XUẤT BỀN VỮNG
TS. Lê Văn Khoa
Email:
Mobile: 0913662023
www.themegallery.com
2
2.1. SXBV- Các khái niệm cơ bản
2.2. Sản xuất sạch hơn (Cleaner Production-CP)
2.3. EMS & ISO 14001
2.4. Thiết kế sinh thái (Eco Design),
2.5. Cộng sinh công nghiệp (Industrial
Symbiosis) & Sinh thái công nghiệp (Industrial
Ecology)
Nội dung:
www.themegallery.com
2.2. Sản xuất sạch hơn-
(Cleaner Production)
www.themegallery.com
Thuật ngữ Cleaner Production được sử dụng rộng rãi thông
qua các nỗ lực của Chương trình SXSH – UNEP từ 1989.
Một số các thuật ngữ liên quan:
- Low or no-waste technologies; waste minimization (India);
- Waste and emissions prevention (Netherlands);
- Source reduction (United States);
- Eco-efficiency (World Business Council on SD), và
- Environmentally sound technology (UN Council on SD).
Tất cả thuật ngữ trên đều đề cập đến một ý tưởng đó là gắn
kết giảm ô nhiễm vào trong quá trình sản xuất và thậm chí
trong quá trình thiết kế sản phẩm (World Bank Group, 1998)
Sản xuất sạch hơn

www.themegallery.com
SXSH là gì?
• SXSH là việc áp dụng liên tục chiến lược ngăn
ngừa môi trường tổng hợp vào các quá trình,
sản phẩm và dịch vụ để tăng hiệu quả về mặt
tổng thể, và giảm thiểu rủi ro cho cho con người
và môi trường (UNEP).
• SXSH có thể áp dụng vào các quá trình sử dụng
đối với bất cứ ngành công nghiệp nào, đối với
chính bản thân các sản phẩm và đối với các loại
dịch vụ được cung cấp cho xã hội.
• SXSH là một quá trình win-win
www.themegallery.com
SXSH là gì?
Thay thế SXSH là một chiến
lược ngăn ngừa tổng
hợp và liên tục cho
việc bổ sung vào:
Giảm tại nguồn
Bảo tồn
tài nguyên
Thiết kế cho
môi trường
Sản phẩm
Quá trình Dịch vụ
Để nâng cao hiệu suất
cảithiện việc tuân thủ
môi trường và giảm
chi phí
Giảm rủi ro

Ưu thế cạnh
tranh
www.themegallery.com
Các kỹ thuật SXSH
Tham khảo: VNCPC
Các kỹ thuật
SXSH
Giảm tại
nguồn
Tái chế Cải tiến
sản phẩm (2)
Thu hồi và
tái sử dụng
tại chỗ (1)
Thay đổi
quy trình
sản xuất (3)
Quản lý tốt
nội vi (4)
Kiểm soát
tốt hơn
qúa trình
SX (3.2)
Cải tiến
thiết bị
(3.3)
Thay
nguyên liệu
đầu vào
(3.1)

Thay đổi
công nghệ
(3.4)
www.themegallery.com
8
Các kỹ thuật SXSH
1. Thu hồi và tái sử dụng tại chỗ
Tái chế, tái sử dụng các nguồn vật liệu, phế
phẩm bị thải ra ngay trong quy trình sản xuất
đó, hoặc sử dụng cho các mục đích khác ngay
trong phạm vi một công ty.
www.themegallery.com
9
Các kỹ thuật SXSH
2. Cải tiến hoặc thay đổi sản phẩm
 Thay đổi các tính chất đặc trưng của sản phẩm, nhằm
giảm thiểu tác động độc hại của sản phẩm đó đối với
môi trường, cả trước và sau khi sản phẩm được đưa
vào sử dụng, hoặc làm giảm thiểu ảnh hưởng của việc
sản xuất loại sản phẩm đó đối với môi trường.
www.themegallery.com
10
3.1. Thay đổi nguyên liệu đầu vào
Thay thế các vật liệu đầu vào bằng những vật liệu
khác ít độc hại hơn, mang tính tái tạo, hoặc thêm vào
các vật liệu phụ gia (như dầu bôi trơn, chất làm nguội
máy móc, chất tẩy rửa ) để tăng tuổi thọ cho sản
phẩm.
Các kỹ thuật SXSH
3.2. Kiểm soát tốt hơn đối với quy trình sản xuất

Cải tiến quá trình làm việc, hướng dẫn sử dụng máy
móc và thực hiện việc ghi chép theo dõi đầy đủ quy
trình công nghệ nhằm đạt được mức hiệu quả sản
xuất cao hơn, tiết kiệm nguyên nhiên liệu, với mức
phát thải thấp hơn và xả ra chất độc hại ít hơn.
www.themegallery.com
11
Các kỹ thuật SXSH
3.3. Thay đổi trang thiết bị
Thay đổi các trang thiết bị hoặc vật dụng hiện có
(bổ sung thêm vào dây chuyền các bộ phận đo lường
hoặc kiểm soát)
3.4. Thay đổi công nghệ
Thay thế công nghệ, thay đổi trình tự trong dây chuyền
sản xuất, hoặc cách thức tổng hợp, nhằm giảm thiểu
chất thải và chất ô nhiễm trong khi sản xuất.
www.themegallery.com
12
4. Quản lý nội vi tốt (Good House-keeping)
 Những quy định hợp lý về quản lý và tác nghiệp
nhằm ngăn ngừa việc các chất ô nhiễm bị rò rỉ hoặc
tràn ra ngoài (quy định thời gian biểu cho việc bảo
dưỡng thường xuyên, hoặc thực hiện các hoạt động
duy tu thiết bị định kỳ).
 Bắt buộc thực thi các hướng dẫn về an toàn lao động
hiện có (thông qua việc giám sát kỹ lưỡng, hoặc bằng
cách tập huấn, ).
 Áp dụng ISO 9001
Các kỹ thuật SXSH
www.themegallery.com

13
Các kỹ thuật SXSH
Sử dụng năng lượng có hiệu quả (Recovery)
Trong khi SXSH trọng tâm là dòng vật liệu (giảm ô
nhiễm và giảm tiêu thụ nguyên vật liệu, tập
trung vào quy trình và sản phẩm), thì SDNLHQ
trọng tâm là giảm chi phí (xu hướng chú trọng
vào thiết bị chuyển hóa năng lượng, tránh các
giải pháp phá vỡ quy trình)
www.themegallery.com
Các ví dụ
Nguồn: UNEP-DTIE
www.themegallery.com
15
Hoạt động gì không phải là SXSH ?
 Tái chế ngoài phạm vi xí nghiệp;
 Chuyển các chất độc hại sang một môi
trường trung gian khác;
 Xử lý chất thải trước khi đổ bỏ;
 Làm loãng thành phần chất thải để giảm
bớt độ độc hại và nguy hiểm.
www.themegallery.com
Trên thế giới, có nhiều phương pháp khác nhau để đánh giá
SXSH. Nhìn chung, có 4 phương pháp cơ bản như sau:
• Phương pháp đánh giá SXSH của US-EPA,
• Phương pháp đánh giá SXSH của UNEP & UNIDO,
• Phương pháp DESIRE của the Indian National Cleaner
Production Council (INCPC), và
• Phương pháp đánh giá SXSH của World Environment Center
(WEC).

Tuy nhiên, cốt lõi của bất kỳ phương pháp đánh giá SXSH nào
chính là cần thiết phải xác định các giải pháp hứa hẹn, mà
hầu hết dựa vào việc mô tả một cách hệ thống dòng vật liệu
và năng lượng (input-output) trong công ty và đánh giá hiệu
suất sử dụng nguyên liệu, nước và năng lượng (Fresner,
2004).
Phương pháp đánh giá
www.themegallery.com
Phương pháp luận SXSH
(Nguồn: UNEP-DTIE)
www.themegallery.com
Quy trình đánh giá theo pp DESIRE
Phase 1: Khởi động
1. Thành lập nhóm SXSH
2. Liệt kê các quá trình trong sản xuất
3.Chọn các quá trình thải
Phase 2: Phân tích các bước quá trình
4. Chuẩn bị sơ đồ các dòng vật chất/NL
5. Thực hiện cân bằng vật chất/NL
6. Tính chi phí đối với dòng chất thải /NL
7. Xem lại các nguyên nhân tạo chất thải
Phase 3: Tạo ra các cơ hội SXSH
8. Nhận diện các cơ hội SXSH
9. Chọn các cơ hội SXSH khả thi
www.themegallery.com
Phase 4: Chọn lưa giải pháp SXSH
10. Đánh giá khả thi kỹ thuật
11. Đánh giá khả thi tài chính
12. Đánh gía khía cạnh môi trường
13. Chọn lưa các giải pháp thực hiện

Phase 5: Thực hiện các giải pháp SXSH
14. Chuẩn bị cho việc thực hiện SXSH
15. Thực hiện các giải pháp SXSH
16. Giám sát & đánh giá kết quả
Phase 6: Duy trì SXSH
17. Duy trì các giải pháp SXSH
18. Chọn lựa các bước quá trình chất thải
www.themegallery.com
20
Quy trình đánh giá tại VN
1. Xây dựng nhóm SXSH và giới thiệu về SXSH cho
cán bộ của doanh nghiệp (DN);
2. Đánh giá chi tiết quá trình sản xuất: Thu thập dữ
liệu, quan trắc và đo đạc để hoàn thiện cân bằng vật
liệu/ nắm được tổng quan về thất thoát năng lượng;
3. Đề xuất các cơ hội, ước lượng các dòng thải và thất
thoát; xác định nguyên nhân và tìm giải pháp;
4. Lựa chọn các giải pháp: Tiến hành nghiên cứu khả
thi về kỹ thuật, kinh tế và môi trường cho mỗi giải
pháp;
5. Soạn thảo kế hoạch thực hiện;
6. Xây dựng các công cụ đảm bảo thực hiện liên tục.
(Nguồn: TTSXSVN)
www.themegallery.com
Chiến lược SXSH cấp quốc gia
Policy Reforms
Creation of Financial Mechanisms
Information Sharing Networks
Building Partnerships
Capacity Building

Awareness Creation
Involvement of
Financial Institutions
National/ International
Collaboration
Creation of databases
/roundtables/CP
networks
National /International
Collaboration
Establishment of
NCPC/CPC
Introduction the
concept of CP
Bottom-up influence
To p-down
influence
Hình: Tiến trình kiểu mẫu cho xu thế SXSH (Source: UNEP, 2002)
www.themegallery.com
Chiến lược SXSH của VN
• Chiến lược SXSH trong công nghiệp đến năm 2010
được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số
1419/QĐ-TTg ngày 07 tháng 9 năm 2009.
• Nội dung của Chiến lược:
Quan điểm
Mục tiêu
Nhiệm vụ
Giải pháp thực hiện
Tổ chức thực hiện
Danh mục các đề án thành phần

www.themegallery.com
Giới thiệu Chiến lược SXSH
I. Quan điểm:
 Nhà nước khuyến khích và hỗ trợ kỹ thuật áp
dụng sản xuất sạch hơn trên cơ sở tự nguyện và
phát huy nội lực của các cơ sở sản xuất công
nghiệp nhằm thực hiện các mục tiêu môi trường
và lợi ích kinh tế.
 Sản xuất sạch hơn trong công nghiệp được thực
hiện trên cơ sở tăng cường quản lý nhà nước về
bảo vệ môi trường và nhận thức của các cơ sở sản
xuất công nghiệp về lợi ích được mang lại từ việc
áp dụng sản xuất sạch hơn.
www.themegallery.com
Giới thiệu Chiến lược SXSH
II. Mục tiêu:
1. Mục tiêu tổng quát:
Sản xuất sạch hơn được áp dụng rộng rãi
tại các cơ sở sản xuất công nghiệp nhằm
nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên
thiên nhiên, nguyên liệu, nhiên liệu, vật
liệu; giảm thiểu phát thải và hạn chế mức
độ gia tăng ô nhiễm; bảo vệ và cải thiện
chất lượng môi trường, sức khoẻ con
người và bảo đảm phát triển bền vững.
www.themegallery.com
Giới thiệu Chiến lược SXSH
2. Mục tiêu cụ thể:
a) Giai đoạn từ nay đến năm 2015:
- 50% cơ sở sản xuất công nghiệp nhận thức được lợi ích

của việc áp dụng sản xuất sạch hơn trong công nghiệp;
- 25% cơ sở sản xuất công nghiệp áp dụng sản xuất sạch
hơn; các cơ sở sản xuất công nghiệp áp dụng sản xuất
sạch hơn tiết kiệm được từ 5 đến 8% mức tiêu thụ năng
lượng, nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu trên đơn vị sản
phẩm;
- 70% các Sở Công Thương có cán bộ chuyên trách đủ
năng lực hướng dẫn áp dụng sản xuất sạch hơn cho
các cơ sở sản xuất công nghiệp.