thực trạng sản xuất và một số giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển đậu tương đông tại thái nguyên

Luận văn
" Thực trạng sản xuất và
một số giải pháp kỹ thuật
nhằm phát triển đậu tương
đông tại Thái Nguyên "


i

L[I CAM OAN
Tơi xin cam oan, ây là cơng trình nghiên cPu cNa tôi. Các sB li=u, k8t
qu' nêu trong lu.n án là trung thTc và cha ai công bB trong b)t k cơng trình
nào khác. M@i trích d-n trong lu.n án ã Lc ch> rõ nguCn gBc.
Tác gi0

DNG TRUNG DNG


iii

M`C L`C
L[I CAM OAN ............................................................................................i
L[I C/M N .................................................................................................ii
M`C L`C ......................................................................................................iii
DANH M`C CÁC KÍ HIHU, CÁC CHg VIAT T;T ...............................ix
DANH M`C CÁC B/NG.............................................................................. x
M] 3U.......................................................................................................... 1
1.1. Tính c)p thi8t 9 tài ................................................................................... 1
1.2. MMc ích cNa 9 tài.................................................................................... 3
1.3.  ngha khoa h@c và thTc ti;n cNa 9 tài................................................... 3
1.3.1.  ngha khoa h4c ................................................................................. 3

1.3.2.  ngha thFc ti0n.................................................................................. 3
1.4. Bi tLng, ph%m vi, thHi gian và ?a i:m nghiên cPu ............................. 4
1.5. NhSng óng góp mGi cNa lu.n án.............................................................. 4
Chng 1: TTNG QUAN TÀI LIHU .......................................................... 6
1.1. Tình hình nghiên cPu và s'n xu)t .u tng trên th8 giGi ........................ 6
1.1.1. Tình hình nghiên cBu )u tng trên th- gi;i..................................... 6
1.1.1.1. K-t qu$ nghiên cBu v. gi6ng )u tng....................................... 6
1.1.1.2. K-t qu$ nghiên cBu v. th1.1.1.3. K-t qu$ nghiên cBu phân bón cho )u tng ............................ 11
1.1.1.4. K-t qu$ nghiên cBu m)t : gieo tr7ng )u tng...................... 15
1.1.1.5. K-t qu$ nghiên cBu t;i n;c và giE (m cho )u tng........... 15
1.1.1.6. K-t qu$ nghiên cBu sâu b1nh h"i )u tng.............................. 16
1.1.2. Tình hình s$n xu%t )u tng trên th- gi;i và các châu l?c ............. 18
1.2. Tình hình nghiên cPu và s'n xu)t .u tng trong nGc ........................ 20
1.2.1. Tình hình nghiên cBu )u tng trong n;c.................................... 20
1.2.1.1. K-t qu$ nghiên cBu v. gi6ng )u tng..................................... 20
1.2.1.2. Các k-t qu$ nghiên cBu v. th

iv
1.2.1.3. K-t qu$ nghiên cBu phân bón cho )u tng ............................ 27
1.2.1.4. K-t qu$ nghiên cBu m)t : gieo tr7ng )u tng...................... 31
1.2.1.5. K-t qu$ nghiên cBu t;i n;c và giE (m cho )u tng........... 32
1.2.1.6. K-t qu$ nghiên cBu sâu, b1nh h"i )u tng............................. 33
1.2.1.7. M:t s6 k-t qu$ nghiên cBu tr7ng )u tng v? ơng................. 33
1.2.2. Tình hình s$n xu%t )u tng = Vi1t Nam......................................... 35
1.3. Tình hình s'n xu)t .u tng J mFt sB t>nh trung du mi9n núi
phía B/c .................................................................................................. 36
1.4. Tình hình s'n xu)t .u tng J t>nh Thái Nguyên .................................. 38
1.5. Tng tác ki:u gen vGi môi trHng và sT Dn ?nh cNa các ch> tiêu

trong thí nghi=m ...................................................................................... 40
1.6. NhSng k8t lu.n rút ra tQ tDng quan nghiên cPu tài li=u ........................... 42
Chng 2: NWI DUNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CcU................ 45
2.1. V.t li=u nghiên cPu.................................................................................. 45
2.2. NFi dung nghiên cPu ............................................................................... 47
2.2.1. i.u tra i.u ki1n tF nhiên và tình hình s$n xu%t )u tng =
Thái Nguyên ..................................................................................... 47
2.2.2. ánh giá kh$ nng sinh tr=ng và phát tri/n c@a m:t s6 gi6ng
)u tng trong v? ông = t2nh Thái Nguyên .................................. 47
2.2.3. Nghiên cBu m:t s6 bi1n pháp kH thu)t ch@ y-u cho cây )u tng
v? ông = t2nh Thái Nguyên ............................................................. 47
2.2.4. Xây dFng mơ hình và phát tri/n )u tng v? ơng = t2nh
Thái Ngun..................................................................................... 47
2.2.5. Xây dFng quy trình kH thu)t tr7ng )u tng v? ông cho t2nh
Thái Nguyên ..................................................................................... 47
2.3. Phng pháp nghiên cPu ......................................................................... 47
2.3.1. i.u tra i.u ki1n tF nhiên, tình hình s$n xu%t )u tng =
Thái Nguyên..................................................................................... 47


v
2.3.2. Thí nghi1m 7ng ru:ng ..................................................................... 49
2.3.3. Xây dFng mơ hình và phát tri/n )u tng v? ơng = t2nh
Thái Ngun..................................................................................... 61
2.3.3.1. Mơ hình sD d?ng gi6ng VX93 và áp d?ng kH thu)t m;i ............. 61
2.3.3.2 Mơ hình so sánh giEa tr7ng )u tng v;i khoai lang và ngô
trong v? ơng.............................................................................. 62
2.3.4. Hồn thi1n quy trình tr7ng )u tng v? ông = t2nh Thái Nguyên .... 62
2.4. Phng pháp xR l sB li=u: ...................................................................... 62
Chng 3: KAT QU/ NGHIÊN CcU VÀ TH/O LU9N ....................... 63

3.1. i9u ki=n tT nhiên và tình hình s'n xu)t .u tng J Thái Nguyên....... 63
3.1.1. i.u ki1n th2005 - 2008...................................................................................... 63
3.1.2. %t nông nghi1p và c c%u cây tr7ng hàng nm = t2nh Thái Nguyên .... 65
3.1.3. Tình hình s$n xu%t )u tng = t2nh Thái Nguyên............................ 67
3.1.4. M:t s6 y-u t6 h"n ch- và thu)n l>i 6i v;i s$n xu%t )u tng =
Thái Nguyên ..................................................................................... 72
3.1.4.1. Nghiên cBu m:t s6 y-u t6 h"n ch- 6i v;i s$n xu%t )u
tng v? ông = Thái Nguyên ..................................................... 72
3.1.4.2. Các y-u t6 thu)n l>i / phát tri/n )u tng v? ông = Thái Nguyên... 75
3.1.4.3. M:t s6 gi$i pháp phát tri/n )u tng v? ông ......................... 75
3.2. Nghiên cPu kh' nng sinh trJng, phát tri:n cNa mFt sB giBng .u
tng vM ông J t>nh Thái Nguyên ......................................................... 77
3.2.1. Nghiên cBu ,c i/m nông sinh h4c c@a m:t s6 gi6ng )u tng
trong v? ông = t2nh Thái Nguyên.................................................... 77
3.2.2. Các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t c@a các gi6ng )u
tng v? ông = t2nh Thái Nguyên ................................................... 82
3.3.1. Nghiên cBu $nh h=ng c@a thc@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh Thái Nguyên ...... 85


vi

3.3.1.1. #nh h=ng c@a thh4c gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh Thái Nguyên... 86
3.3.1.2. #nh h=ng thnng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh
Thái Nguyên................................................................................. 89
3.3.1.3. Tính 8n 3nh ch2 tiêu qu$ ch*c/cây, h"t ch*c/ qu$, nng su%t
thFc thu trong thí nghi1m th

3.3.2. Nghiên cBu $nh h=ng c@a m)t : gieo tr7ng -n kh$ nng
sinh tr=ng, phát tri/n gi6ng )u tng VX93 trong v? ông
= Thái Nguyên................................................................................. 91
3.3.2.1. #nh h=ng c@a m)t : tr7ng -n m:t s6 ch2 tiêu nông sinh
h4c gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh Thái Nguyên... 91
3.3.2.2. #nh h=ng c@a m)t : -n các y-u t6 c%u thành nng su%t
và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh
Thái Nguyên................................................................................. 94
3.3.2.3. Tính 8n 3nh ch2 tiêu qu$ ch*c/cây, h"t ch*c/ qu$, nng su%t
thFc thu trong thí nghi1m m)t : qua các nm ........................... 96
3.3.3. Nghiên cBu $nh h=ng c@a phng thBc gieo tr7ng -n sinh tr=ng,
phát tri/n và nng su%t c@a )u tng VX93 trong v? ông ................ 97
3.3.3.1. #nh h=ng c@a phng thBc gieo tr7ng -n m:t s6 ch2 tiêu
nông sinh h4c gi6ng )u tng VX93 ......................................... 97
3.3.3.2. #nh h=ng c@a phng thBc gieo tr7ng -n các y-u t6 c%u
thành nng su%t và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93
trong v? ơng............................................................................... 99
3.3.3.3. Tính 8n 3nh ch2 tiêu qu$ ch*c/cây, h"t ch*c/ qu$, nng su%t
thFc thu c@a phng thBc gieo tr7ng qua các nm ................... 101
3.3.4. Nghiên cBu $nh h=ng c@a l>ng phân bón vi sinh -n sinh
tr=ng, phát tri/n và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 trong
v? ông = Thái Nguyên.................................................................. 102


vii

3.3.4.1. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n m:t s6 ch2 tiêu nông
sinh h4c gi6ng )u tng VX93 ................................................ 102
3.3.4.2. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n ch2 s6 di1n tích lá, tích
luH ch%t khơ, s6 l>ng n6t s&n và mBc : sâu h"i c@a gi6ng

)u tng VX93 ......................................................................... 103
3.3.4.3. #nh h=ng c@a phân bón vi sinh -n các y-u t6 c%u thành
nng su%t và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 .................. 106
3.3.5. Nghiên cBu $nh h=ng c@a m:t s6 bi1n pháp giE (m -n sinh
tr=ng, phát tri/n và nng su%t c@a gi6ng )u tng VX93 trong
v? ông = Thái Nguyên.................................................................. 107
3.3.5.1. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n m:t s6 ch2 tiêu nông
sinh h4c c@a gi6ng )u tng VX93 trong v? ông .................. 107
3.3.5.2. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n các y-u t6 c%u thành
nng su%t và nng su%t )u tng VX93 trong v? ông ........... 109
3.3.5.3. #nh h=ng c@a bi1n pháp giE (m -n hi1u qu$ tr7ng )u
tng VX93 trong v? ông ........................................................ 111
3.3.6. Nghiên cBu $nh h=ng c@a t;i n;c -n kh$ nng sinh
tr=ng, phát tri/n m:t s6 gi6ng )u tng trong v? ông =
t2nh Thái Nguyên............................................................................ 113
3.3.6.1. ,c i/m nông sinh h4c c@a các gi6ng )u tng trong
i.u ki1n t;i n;c và không t;i n;c v? ông = t2nh
Thái Nguyên .............................................................................. 113
3.3.6.2. Ch2 s6 di1n tích lá, ch%t khơ tích luH, s6 l>ng n6t s&n và
mBc : sâu h"i c@a các gi6ng )u tng thí nghi1m trong
i.u ki1n t;i n;c và không t;i n;c v? ông ..................... 115
3.3.6.3. Các y-u t6 c%u thành nng su%t và nng su%t c@a các gi6ng
)u tng thí nghi1m trong i.u ki1n có t;i n;c và không
t;i n;c v? ông...................................................................... 119


viii

3.3.7. Nghiên cBu $nh h=ng c@a thtr=ng, phát tri/n gi6ng )u tng VX93 trong v? ông = t2nh

Thái Nguyên ................................................................................... 122
3.3.7.1. 'm : %t = các thtng và l>ng n;c t;i = m9i th3.3.7.2. #nh h=ng c@a thtr=ng gi6ng )u tng VX93 trong v? ông. .......................... 125
3.3.7.3. #nh h=ng c@a thsinh h4c gi6ng )u tng VX93 trong v? ông ......................... 127
3.3.7.4. #nh h=ng c@a ththành nng su%t và nng su%t gi6ng )u tng VX93 trong
v? ông ...................................................................................... 131
3.4. K8t qu' xây dTng mơ hình và phát tri:n .u tng vM ơng ................ 133
3.4.1. Mơ hình sD d?ng gi6ng VX93 và áp d?ng kH thu)t trong v? ơng
= xã Hố Th>ng - huy1n 7ng HG - t2nh Thái Ngun ................ 133
3.4.2. Mơ hình so sánh hi1u qu$ kinh t- giEa cây )u tng v;i ngô và
khoai lang = t2nh Thái Nguyên ....................................................... 135
3.5. Quy trình kV thu.t trCng .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên ......... 136
QUY TRÌNH GIEO TRRNG 9U TNG V` ƠNG....................... 136
KAT LU9N VÀ C NGHK ........................................................................ 138
1. K8t lu.n..................................................................................................... 138
2. 9 ngh? ..................................................................................................... 139
CƠNG TRÌNH LIÊN QUAN AN C TÀI Ã CƠNG BP.................. 140
TÀI LIHU THAM KH/O ......................................................................... 141
TÀI LITI7NG ANH................................................................................................. 147


ix

DANH M`C CÁC KÍ HIHU, CÁC CHg VIAT T;T
AVRDC

CCC
CT
CSDTL
C
KT
FAO
GEI
M1,2...
MH
NN&PTNT
N,P,K
NSLT
NSTT
PC
Pi
Po
PRA
QEI
RCBD
S2 D
STPT
TB
TCN
TGST
TLCK
TPTN
TT
TV
VKHKTNNV
VS

Asia Vegetable Research Development Center
(Trung tâm nghiên cPu phát tri:n rau Châu Á)
Chi9u cao cây
Cơng thPc
Ch> sB di=n tích lá
Bi chPng
Hng kính thân
Food and Agriculture Organization (TD chPc nơng lng thTc)
Genotype x Environment Interaction
M.t F thí nghi=m
Mơ hình
Nơng nghi=p và phát tri:n nông thôn
%m, lân, Kali
Nng su)t l thuy8t
Nng su)t thTc thu
Phân chuCng
Giá tr? ki:m ?nh F Dn ?nh cNa giBng
Tham sB Dn ?nh
Participatory Rural Appraisal (ánh giá nơng thơn có sT tham gia)
Quantitative trait locus x Environment Interaction
Randomized Completed Block Design (Ki:u khBi *y N ng-u nhiên)
Phng sai m-u
Sinh trJng phát tri:n
Trung bình
Tiêu chu,n ngành
ThHi gian sinh trJng
Tích luV ch)t khô
Thành phB Thái Nguyên
Trung tâm

ThHi vM
Vi=n khoa h@c kV thu.t nông nghi=p Vi=t Nam
Vi sinh


x

DANH M`C CÁC B/NG
B'ng 1.1. Tình hình s'n xu)t .u tng trên th8 giGi .................................... 18
B'ng 1.2. Di=n tích, nng su)t và s'n lLng .u tng cNa mFt sB quBc
gia trên th8 giGi ................................................................................. 19
B'ng 1.3: Di=n tích, nng su)t, s'n lLng .u tng cNa Vi=t Nam 2008 .... 35
B'ng 1.4. Di=n tích và s'n lLng .u tng J mFt sB t>nh trung du mi9n
núi phía B/c ...................................................................................... 37
B'ng 1.5. Di=n tích và s'n lLng .u tng các huy=n cNa Thái Nguyên tQ
nm 2000 8n 2007........................................................................... 39
B'ng 2.6. Các tiêu chí ánh giá mPc F các y8u tB h%n ch8 s'n xu)t .u tng.... 49
B'ng 2.7. Tiêu chí ánh giá mPc F *u t phân cho .u tng và m.t F trCng . 49
B'ng 3.8. MFt sB 3c i:m hoá tính )t J các huy=n i9u tra........................ 65
B'ng 3.9. Tình hình s'n xu)t .u tng J mFt sB huy=n i9u tra.................. 68
B'ng 3.10. Tình hình sR dMng giBng và kV thu.t trCng .u tng J các ?a
i:m i9u tra ..................................................................................... 69
B'ng 3.11. MPc F *u t phân bón cho .u tong J mFt sB i:m i9u tra....... 71
B'ng 3.12. Y8u tB h%n ch8 s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh Thái Nguyên.... 73
B'ng 3.13. ThHi gian sinh trJng và 3c i:m hình thái cNa mFt sB giBng
.u tng trong vM ông J t>nh Thái Nguyên .................................. 78
B'ng 3.14. Ch> sB di=n tích lá, kh' nng tích luV ch)t khơ và mPc F sâu
h%i cNa các giBng .u tng thí nghi=m vM ông ............................ 80
B'ng 3.15. Các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa các giBng .u
tng trong vM ông ......................................................................... 83

B'ng 3.16. &nh hJng cNa thHi vM 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c
giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên ............. 86
B'ng 3.17. &nh hJng cNa thHi vM 8n kh' nng tích luV ch)t khơ, sB
lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93 trong vM ông... 88


xi
B'ng 3.18. &nh hJng cNa thHi vM 8n nng su)t và các y8u tB c)u thành
nng su)t giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên... 89
B'ng 3.19. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/ qu', nng su)t
thTc thu trong thí nghi=m thHi vM ..................................................... 91
B'ng 3.20. &nh hJng cNa m.t F trCng 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh h@c
giBng .u tng VX93 trong vM ông J t>nh Thái Nguyên ............. 92
B'ng 3.21. &nh hJng cNa m.t F trCng 8n tích luV ch)t khơ, sB lLng
nBt s*n, Hng kính thân và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93. ....... 94
B'ng 3.22. &nh hJng cNa m.t F 8n các y8u tB c)u thành nng su)t và
nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông ....................... 95
B'ng 3.23. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/ qu', nng su)t
thTc thu trong thí nghi=m m.t F ..................................................... 96
B'ng 3.24. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n mFt sB ch> tiêu
nông sinh h@c giBng .u tng VX93.............................................. 97
B'ng 3.25. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n tích luV ch)t khơ, sB
lLng nBt s*n, Hng kính thân và mPc F sâu h%i cNa giBng VX93... 98
B'ng 3.26. &nh hJng cNa phng thPc gieo trCng 8n các y8u tB c)u thành
nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ơng ..... 100
B'ng 3.27. Tính Dn ?nh ch> tiêu qu' ch/c/cây, h%t ch/c/qu', nng su)t
thTc thu trong các phng thPc gieo trCng..................................... 101
B'ng 3.28. &nh hJng cNa phân bón vi sinh 8n mFt sB ch> tiêu nông sinh
h@c giBng .u tng VX93 ............................................................ 102
B'ng 3.29. Ch> sB di=n tích lá, tích luV ch)t khơ, sB lLng nBt s*n và mPc

F sâu h%i cNa các giBng .u tng VX93 trong vM ông............. 104
B'ng 3.30. &nh hJng cNa phân bón vi sinh 8n các y8u tB c)u thành nng
su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 ................................ 106
B'ng 3.31: &nh hJng cNa bi=n pháp giS ,m 8n mFt sB ch> tiêu nông
sinh h@c cNa giBng .u tng VX93 .............................................. 108


xii
B'ng 3.32. &nh hJng cNa bi=n pháp giS ,m 8n các y8u tB c)u thành
nng su)t và nng su)t cNa giBng .u tng VX93 trong vM ông 110
B'ng 3.33: Hi=u qu' kinh t8 tQ các bi=n pháp giS ,m.................................. 111
B'ng 3.34. 3c i:m nông sinh h@c cNa các giBng .u tng thí nghi=m
trong i9u ki=n có tGi nGc và khơng tGi nGc vM ơng............ 113
B'ng 3.35: Ch> sB di=n tích lá, ch)t khơ tích luV, sB lLng nBt s*n và mPc
F sâu h%i cNa các giBng .u tng thí nghi=m trong i9u ki=n
tGi nGc và không tGi nGc vM ông.......................................... 116
B'ng 3.36. Các y8u tB c)u thành nng su)t và nng su)t cNa các giBng .u
tng trong i9u ki=n tGi nGc và không tGi nGc vM ông ...... 120
B'ng 3.37. Di;n bi8n F ,m )t và lLng nGc thi8u hMt qua các thHi k sinh
trJng và phát tri:n chính cNa cây .u tng VX93 trong vM ông.... 123
B'ng 3.38. LLng nGc tGi J mEi thHi k tGi và tDng lLng nGc tGi J
các công thPc .................................................................................. 125
B'ng 3.39. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n các giai o%n sinh trJng
giBng VX93 .................................................................................... 126
B'ng 3.40. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n chi9u cao cây, sB cành c)p 1,
sB Bt/ thân chính, Hng kính thân cNa giBng VX93 .................... 128
B'ng 3.41. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n ch> sB di=n tích lá, tích luV
ch)t khơ, sB lLng nBt s*n và mPc F sâu h%i cNa giBng .u
tng VX93 trong vM ông............................................................. 130
B'ng 3.42. &nh hJng cNa thHi k tGi 8n các y8u tB c)u thành nng su)t

và nng su)t giBng .u tng VX93 trong vM ông....................... 131
B'ng 3.43. Nng su)t và hi=u qu' kinh t8 tQ các mơ hình ........................... 134
B'ng 3.44. So sánh hi=u qu' kinh t8 giSa mô hình .u tng vGi ngơ và
khoai lang trong vM ơng J xã Hoá ThLng, huy=n Cng HU. ...... 135


xiii

DANH M`C CÁC HÌNH V@ R THK
Hình 3.1: MFt sB 3c i:m chính v9 thHi ti8t khí h.u J t>nh Thái Ngun .... 64
Hình 3.2: Các cơng thPc ln canh chính J t>nh Thái Ngun ...................... 66
Hình 3.3: &nh hJng cNa mFt sB bi=n pháp giS ,m 8n nng su)t cNa
giBng .u tng VX93 trong vM ơng............................................ 110
Hình 3.4: &nh hJng cNa thHi k tGi 8n nng su)t giBng .u tng
VX93 trong vM ơng 2006 - 2007................................................... 132
Hình 3.5. Nng su)t cNa các mơ hình thí nghi=m trong vM ơng 2008 2009 ................................................................................................ 134


1

M] 3U
1.1. Tính c2p thiBt D tài
.u tng (Glycine max (L.) Merrill) là cây cơng nghi=p ng/n ngày,
chi8m v? trí quan tr@ng trong vi=c chuy:n Di c c)u cây trCng và a d%ng hóa
các s'n ph,m nơng nghi=p theo hGng s'n xu)t nơng nghi=p hàng hố và phát
tri:n nơng nghi=p b9n vSng.
Cây .u tng là lo%i cây trCng có kh' nng c'i t%o )t, làm tng F phì
cNa )t và là nguCn cung c)p nhi9u ch)t dinh dKng có giá tr? cho ngHi và
v.t ni.
H%t .u tng có chPa *y N các ch)t dinh dKng quan tr@ng nh:

protein (40-50%), lipit (12-24%), hydratcacbon và các ch)t khống, trong ó
protein và lipit là 2 thành ph*n quan tr@ng nh)t. Protein .u tng có giá tr?
khơng nhSng v9 hàm lLng lGn mà cịn có *y N và cân Bi các lo%i axit
amin c*n thi8t, 3c bi=t là giàu Lizin và Triptophan, ây là 2 lo%i axit amin
khơng thay th8 có vai trị quan tr@ng Bi vGi sT phát tri:n cNa c th: (V Th?
Th và Nguy;n Ng@c Tâm, 1998) [56].
S'n xu)t nông nghi=p J vùng trung du mi9n núi phía B/c có mFt v? trí
3c bi=t quan tr@ng là phát tri:n kinh t8 - xã hFi, an toàn sinh thái và an ninh
quBc phòng. NhSng nm g*n ây 'ng và Nhà nGc r)t quan tâm thúc ,y
phát tri:n kinh t8 - xã hFi mi9n núi. Song cho 8n nay vùng trung du, mi9n
núi phía B/c v-n cịn g3p r)t nhi9u khó khn. )t ai b? thối hố do xói mịn
rRa trơi, ói nghèo còn phD bi8n Bi vGi ngHi dân trong vùng. Phát tri:n
nơng nghi=p Png trGc nhi=m vM là duy trì và nâng cao F phì nhiêu cNa )t
trên c sJ phát tri:n mFt n9n nông nghi=p a canh b9n vSng, 'm b'o an toàn
lng thTc và tQng bGc nâng cao ch)t lLng dinh dKng trong bSa n hàng
ngày cNa ngHi dân, vì th8 s'n xu)t .u E thTc ph,m có mFt  ngha quan
tr@ng và trJ nên c)p thi8t trong vùng.


2
.u tng là cây trCng ng/n ngày nên có th: a vào nhi9u h= thBng
luân canh vGi cây ng cBc : tng h= sB sR dMng )t và tng hi=u qu' kinh t8.
Các t>nh Trung du và Mi9n núi thHng có các cơng thPc ln canh sau: lúa
xn - lúa mùa sGm - .u tng ông, .u tng xuân - lúa mùa sGm - cây vM
ông, ho3c ngô xuân - .u tng hè thu [71]. .u tng cng Lc a vào
trCng xen vGi ngô, s/n và các cây công nghi=p dài ngày nh chè, cây n qu'.
Thái Nguyên có tDng di=n tích tT nhiên 354.110 ha, )t nơng nghi=p là
94.563,47 ha chi8m 26,7% di=n tích tT nhiên. Di=n tích trCng cây lúa, ngô,
.u tng và mFt sB cây màu khác là 56.387,24 ha [48]. Nm 2004 di=n tích
trCng .u tng cNa t>nh Thái Nguyên %t 3.572 ha, nng su)t 12,09 t%/ha,

tDng s'n lLng %t 4.317 t)n. Cn cP mJ rFng di=n tích trCng .u tng vM
ơng là di=n tích trCng lúa c' nm là 69.927 ha, di=n tích lúa mùa là 41.941
ha. NguCn )t trCng .u tng vM ơng cịn r)t lGn nhng mGi ch> trCng 165,4
ha chi8m 0,39% di=n tích )t trCng .u tng, mFt sB huy=n có th: mJ rFng
di=n tích trCng .u tng vM ơng nh Phú Lng, Cng HU, Phú Bình, PhD
n, Sơng Cơng và thành phB Thái Nguyên. ChN trng chuy:n d?ch c c)u
cây trCng theo hGng hàng hoá là mFt trong nhSng mMc tiêu tr@ng i:m cNa
T>nh, trong ó nDi b.t là mFt sB cây công nghi=p ng/n ngày nh trCng cây .u
tng nh0m gi'i quy8t lao Fng t%i chE, tng nguCn thu nh.p và nâng cao Hi
sBng nhân dân.
Tuy nhiên, vi=c s'n xu)t .u tng cNa Thái Nguyên cha áp Png
Lc yêu c*u. Nguyên nhân là do trình F thâm canh và áp dMng các ti8n bF
khoa h@c vào s'n xu)t còn th)p, cha mJ rFng Lc di=n tích, thHi vM cịn
nhi9u h%n ch8, 3c bi=t vào vM ông do thHi ti8t phPc t%p, khô, l%nh, thi8u
nGc tGi, thi8u các bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng vM ơng. : góp
ph*n gi'i quy8t nhu c*u cNa thTc ti;n s'n xu)t, chúng tôi nghiên cPu 9 tài:
“Th:c trng sn xu t và m.t s, gii pháp k< thu"t nh#m phát tri'n
"u tng ông ti Thái Nguyên”.


3
1.2. Mac ích cba D tài
- ánh giá Lc thTc tr%ng y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi trong s'n xu)t
.u tng vM ông. Xác ?nh các giBng và kV thu.t trCng .u tng vM ông
t%i Thái Nguyên.
- Xây dTng quy trình tDng hLp thâm canh .u tng ơng J Thái Nguyên.
1.3.  ngha khoa hNc và thjc tiGn cba D tài
1.3.1.  ngha khoa h+c
- 9 tài là công trình nghiên cPu có h= thBng : phát tri:n .u tng vM
ông J t>nh Thái Nguyên. K8t qu' nghiên cPu góp ph*n bD sung c sJ l lu.n

khoa h@c cho vi=c phát tri:n .u tng vM ông J Thái Nguyên.
- K8t qu' nghiên cPu v9 kV thu.t trCng .u tng vM ông J t>nh Thái
Nguyên là tài li=u khoa h@c phMc vM cho nghiên cPu và gi'ng d%y.
1.3.2.  ngha th:c ti(n
- Xác ?nh các y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi Bi vGi s'n xu)t .u tng,
tQ ó a ra các bi=n pháp : phát tri:n s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh
Thái Nguyên.
- Xác ?nh các giBng .u tng có kh' nng sinh trJng phát tri:n tBt,
cho nng su)t cao phù hLp vGi i9u ki=n vM ông J t>nh Thái Nguyên.
- TQ k8t qu' nghiên cPu bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng, góp ph*n
hồn thi=n quy trình thâm canh .u tng vM ơng J Thái Ngun.
- Phát tri:n .u tng vM ông ã em l%i lLi ích nhi9u m3t nh: Góp
ph*n chuy:n d?ch h= thBng c c)u cây trCng J t>nh Thái Nguyên, em l%i hi=u
qu' kinh t8 cao. Tng hi=u qu' kinh t8 trên mFt n v? di=n tích )t, t%o ra
nhi9u vi=c làm, tng thu nh.p cho nông dân. 'm b'o N giBng và ch)t lLng
giBng tBt cho vM xuân. BD sung vào nguCn thTc ph,m có giá tr? dinh dKng
cao cho ngHi dân. Cng thHi, trCng .u tng vM ơng chính là bi=n pháp
b'o v=, c'i t%o F phì )t mFt cách tBt nh)t.


4
1.4. Qi t_ng, ph.m vi, th\i gian và La iFm nghiên cdu
- Bi tLng nghiên cPu là: .u tng (Glycine max (L.) Merrill)
- Ph%m vi nghiên cPu là: Nghiên cPu phát tri:n .u tng vM ông
trong i9u ki=n sinh thái cNa t>nh Thái Nguyên. 9 tài nghiên cPu chN y8u t.p
trung vào các v)n 9 sau:
+ Xác ?nh các y8u tB h%n ch8 và thu.n lLi 8n s'n xu)t .u tng J
t>nh Thái Nguyên.
+ Nghiên cPu lTa ch@n nhSng giBng .u tng tBt, cho nng su)t cao
phù hLp vGi i9u ki=n tT nhiên và kinh t8 xã hFi t>nh Thái Nguyên.

+ Nghiên cPu các bi=n pháp kV thu.t trCng .u tng tQ ó xây
dTng quy trình kV thu.t trCng .u tng vM ông phù hLp vGi i9u ki=n
t>nh Thái Nguyên.
- Xây dTng mơ hình, phát tri:n s'n xu)t .u tng vM ông J t>nh
Thái Nguyên.
- ThHi gian và ?a i:m nghiên cPu: Các thí nghi=m, xây dTng mơ
hình Lc thTc hi=n t%i Trung tâm ThTc hành ThTc nghi=m TrHng %i h@c
Nơng Lâm Thái Ngun và xã Hố ThLng - Huy=n Cng HU tQ nm 2005
8n nm 2009.
1.5. Nhhng óng góp mZi cba lu:n án
+ Trên c sJ ánh giá, phân tích nhSng khó khn, thu.n lLi 'nh hJng
8n s'n xu)t, k8t qu' nghiên cPu v9 giBng và kV thu.t ã kh1ng ?nh Lc c
sJ khoa h@c có th: phát tri:n trCng .u tng vM ông J Thái Nguyên.
+ ã xác ?nh kh' nng sinh trJng phát tri:n và tính Dn ?nh v9 nng
su)t cNa mFt sB giBng .u tng trong i9u ki=n vM ông J Thái Nguyên là
VX93, VX92, T22, T26 cho nng su)t bình quân tQ 16,3 8n 17,9 t%/ha
vLt so vGi giBng Bi chPng tQ 1,5 8n 3,1 t%/ha (giBng Bi chPng DT84 %t
14,8 t%/ha).


5
+ ã bD sung mFt sB bi=n pháp kV thu.t : hồn thi=n quy trình tDng
hLp trCng .u tng vM ông J Thái Nguyên nh giBng mGi (VX93, T26),
khung thHi vM thích hLp tQ 15 8n 25 tháng 9 theo phng thPc cày bQa )t
gieo vãi có t>a cây, phN )t b0ng rm r%, trên n9n 10 t)n phân chuCng và tU l=
NPK là 40; 60; 40 kg/ha, tGi nGc vào thHi k V3,V4., R1., R3 và R6.
+ ã xây dTng và thTc hi=n thành cơng mơ hình trình di;n trCng .u
tng ông J Thái Nguyên vGi giBng VX93 và kV thu.t mGi ã %t nng su)t
22,1 t%/ha tng 142% so vGi Bi chPng, lãi thu*n %t 10,35 tri=u ./ha.

6

Chng 1
TTNG QUAN TÀI LIHU
1.1. Tình hình nghiên cdu và s0n xu2t :u tng trên thB giZi
1.1.1. Tình hình nghiên c6u "u tng trên th% gi/i
1.1.1.1. K-t qu$ nghiên cBu v. gi6ng )u tng
Hi=n nay nguCn gen .u tng trên th8 giGi Lc lu giS chN y8u J các
nGc; Úc, Nh.t B'n, Trung QuBc, Hàn quBc, Thái Lan, ài Loan, MV,
Canada vGi tDng sB 45.038 m-u giBng (Tr*n ình Long, 1991) [37].
Châu Á Lc coi là khu vTc s'n xu)t .u tng quan tr@ng trên th8
giGi, J ây có các khu thí nghi=m ch@n t%o giBng hi=n %i vGi sT tài trL cNa
nhi9u c quan và tD chPc quBc t8, nh: Vi=n Nông nghi=p nhi=t Gi quBc t8
(IITA), Trung tâm nghiên cPu và phát tri:n rau màu châu Á (AVRDC), Vi=n
nghiên cPu lúa quBc t8 (IRRI), Trung tâm ào t%o và nghiên cPu nơng nghi=p
vùng ơng Nam Á, Chng trình .u tng quBc t8 (INSOY và ISVES). Các
c quan, tD chPc này Lc thành l.p vGi mMc tiêu là t.p hLp, phân phBi các bF
giBng .u tng ti8n bF cho các i:m tham gia thí nghi=m nh0m xác ?nh và
phD bi8n các giBng có kh' nng thích Png rFng rãi vGi i9u ki=n các nGc
trong khu vTc (Hartwig E. E và Ewards, 1970) [90].
Trung tâm phát tri:n rau màu châu Á (AVRDC) ã thi8t l.p h= thBng
ánh giá (Soybean- Evaluation trial- Aset). Giai o%n 1 ã phân bB Lc trên
20.000 giBng 8n 546 nhà khoa h@c cNa 164 nGc Nhi=t Gi và Á Nhi=t Gi.
3c bi=t tQ nm 1970 8n nay, Trung tâm nghiên cPu và phát tri:n rau màu
châu Á ã thành công trong vi=c t%o ra giBng .u tng G2120 bán hSu h%n,
h%t nhA, ánh d)u mFt bGc mGi trong vi=c t%o giBng có ti9m nng nng su)t
cao (70 t%/ha). GiBng .u tng có nng su)t cao nh)t th8 giGi th.p kU 70 là
giBng Miyakishrome J Nh.t vGi nng su)t ti9m nng là 78 t%/ha. MV và

7
Canada là nhSng nGc chú  8n vi=c ch@n t%o giBng .u tng, J 2 nGc này
có kho'ng 10.000 m-u giBng, a vào s'n xu)t trên 100 dịng có kh' nng
chBng ch?u tBt vGi b=nh Phytophthora và thích Png rFng nh Amsoy 71,
Lec 36… HGng chN y8u trong công tác nghiên cPu cNa các nhà di truy9n,
ch@n giBng MV là sR dMng các tD hLp lai phPc t%p, cng nh nh.p nFi thu*n
hố trJ thành giBng thích nghi vGi vùng sinh thái, 3c bi=t nh.p nFi : bD
sung vào quV gen. Cng thHi công tác ch@n giBng J MV là hGng mMc tiêu
vào vi=c ch@n ra nhSng giBng có kh' nng thâm canh cao, ph'n Png y8u vGi
quang chu k, chBng ch?u tBt vGi i9u ki=n b)t thu.n, hàm lLng protein cao,
d; b'o qu'n và ch8 bi8n (Johnson H. W., Robinson H. F 1976) [94].
T%i Brazil, nm 1976 g*n 1.500 dòng .u tng ã Lc trung tâm
nghiên cPu quBc gia ch@n và t%o ra các giBng Doko, Numbaira, IAC- 8,
Cristalina là nhSng giBng thích hLp cho vùng )t th)p J trung tâm Brazil.
Nng su)t cao nh)t là giBng Cristalina %t 3,8 t)n/ha. HGng nghiên cPu trong
thHi gian tGi cNa Brazil cho vùng )t này là ch@n ra nhSng giBng .u tng có
thHi gian tQ trCng 8n ra hoa là 40- 50 ngày, 8n chín là 107- 120 ngày, có
nng su)t cao, ch)t lLng h%t tBt và kháng sâu b=nh nh BR79-1098, BR- 10
(Deloyche J. C 1983) [81].
I châu Á, Trung QuBc là quBc gia có nhi9u thành tTu trong vi=c ch@n
t%o giBng, s'n xu)t .u tng. M)y nm g*n ây, Trung QuBc ã thu th.p
Lc tQ nhi9u quBc gia, các vùng sinh thái khác nhau v9 nguCn v.t li=u di
truy9n và v.t li=u khá phong phú, Cng thHi không ngQng Png dMng các công
ngh=, các ti8n bF khoa h@c kV thu.t : c'i ti8n các giBng c. Do ó, h@ ã
ch@n t%o ra các giBng mGi có nng su)t, ch)t lLng, chBng ch?u tBt d?ch h%i,
thích hLp trong i9u ki=n sinh thái. Các giBng i:n hình là CN001, CN002, …
9u cho nng su)t trung bình 34- 42 t%/ha trên nhi9u vùng s'n xu)t.

8
I (n F, tQ nm 1963, ã b/t *u kh'o nghi=m các giBng ?a phng và
nh.p nFi, t%i trHng %i h@c TDng hLp Pathaga. Nm 1967, (n F thành l.p tD
chPc AICRPS (The all India Convidionated Research Project on Soybean) và
NRCS (National Research Centre for Soybean), t.p trung nghiên cPu v9
genotype và phát hi=n ra 50 tính tr%ng phù hLp vGi i9u ki=n khí h.u nhi=t Gi,
Cng thHi phát tri:n giBng có sPc chBng ch?u cao vGi b=nh kh'm- virus, t%o ra
Lc mFt sB giBng mGi có tri:n v@ng nh Birsasoil, S74-24-2. Nm 1985, hai
tác gi' Gingh và Chaudhary ã xác ?nh Lc 6 giBng trong 32 giBng .u tng
tri:n v@ng có nng su)t cao và Dn ?nh nh: HM93, PK73-92.
T%i Trung tâm phát tri:n rau màu châu Á (AVRDC- ài Loan), b0ng
phng pháp lai hSu tính và gây Ft bi8n, tQ nm 1961 ã b/t *u chng trình
ch@n t%o giBng và ã a vào s'n xu)t các giBng Kaohsiung 3, Tainung 3,
Tainung 4…, các giBng Lc xR l b0ng ntron và tia X, cho các giBng Ft bi8n
Tainung. Tainung 1 và Tainung 2 có nng su)t cao hn giBng khJi *u và qu'
không b? nPt. Các giBng này, nh)t là các giBng Tainung 4 ã Lc dùng làm
nguCn gen kháng b=nh trong các chng trình lai t%o J các c sJ khác nhau.
Kwon và cFng sT (1972) [99] khi nghiên cPu t.p oàn giBng .u tng
l%i cho r0ng nng su)t h%t có tng quan ngh?ch vGi thHi gian sinh trJng và
giai o%n tQ gieo 8n ra hoa. Cùng thHi gian ó, Kaw và Menon (1972) [97]
v-n kh1ng ?nh v9 mBi tng quan ch3t giSa nng su)t h%t vGi sB qu' trên
cây, chi9u cao cây, thHi gian 50% ra hoa và thHi gian sinh trJng.
I Indonesia, vGi các cơng trình nghiên cPu v9 cây .u tng nhi9u
nm g*n ây, mMc ích t.p trung c'i ti8n, hồn ch>nh bF giBng nng su)t
cao, Dn ?nh trong nhi9u nm, có kh' nng trCng trên nhSng chân ruFng sau
khi thu ho%ch lúa, thHi gian sinh trJng 70- 80 ngày, chBng ch?u Lc b=nh
g> s/t. Nhi9u giBng tBt ã Lc các c quan khuy8n cáo và a vào s'n xu)t
trên di=n rFng nhi9u vùng sinh thái, trong ó ph'i k: 8n giBng Willi,

9
Kerinci và Rinjani có nhi9u u i:m mong muBn, nng su)t phD bi8n J các
vùng sinh thái dao Fng 25,2- 38,4 t%/ha. 3c bi=t, giBng Lomphatang trCng
trên )t Gt 2 vM lúa nng su)t %t 24,7- 26,8 t%/ha và ch> *u t J mPc tBi
thi:u (FAO, 2003) [84].
I Thái Lan, ã nghiên cPu và c'i ti8n Lc mFt sB giBng có thHi
gian sinh trJng ng/n ngày cho nng su)t cao, chBng ch?u Lc vGi sâu
b=nh h%i (g> s/t, sng mai, vi khu,n…), Cng thHi ch?u Lc )t m3n,
i9u ki=n h%n hán Judy W. H., Jackobs J. A (l974) [95].
Theo Norman, (1967) [106] : t%o ra giBng .u tng ngHi ta ã Png
dMng nhi9u phng pháp khác nhau nh lai hSu tính, gây Ft bi8n, a bFi…
t%o ra các ki:u gen mGi có nhi9u u i:m hn bB m4 và thơng qua các phng
pháp ch@n l@c khác nhau : ch@n t%o ra giBng mGi.
Theo Talekar, (1987) [119] các lo%i sâu h%i Bi vGi .u tng là: giòi
Mc thân Melanagromyza soja, sâu xanh Heliothis armigera; sâu Mc qu'
Etiella zickenella và b@ xít xanh Neza viridula L. Khi nghiên cPu J vùng
Nhi=t Gi Sepswadi (1976), th)y giòi Mc thân phD bi8n J Thái Lan và
Indonesia, J nhSng nGc này tU l= h%i do giịi Mc thân có th: lên tGi 90100% tDng sB cây.
Theo Hong Liao và cFng sT (2003) [92] khi nghiên cPu xác ?nh gen
c'm Png m3n GmPAP3 trong cây .u tng cho th)y gen GmPAP3 trong .u
tng hoang d%i có kh' nng chông ch?u m3n Bi vGi muBi NaCl J c' lá và r;.
Theo Wenbing Guo và cFng sT (2008) [123] khi nghiên cPu v9 xác
?nh các gen cung c)p P t%m thHi trong cây .u tng cho th)y hi=u qu' cNa P
có th: Lc xác ?nh b0ng mFt nhóm các gen có chPc nng và tng tác l-n
nhau trong nhóm.
Hi=n nay, cơng tác nghiên cPu v9 giBng .u tng trên th8 giGi ã Lc
ti8n hành vGi quy mô lGn. Nhi9u t.p oàn giBng .u tng ã Lc các tD


10

chPc quBc t8 kh'o nghi=m J nhi9u vùng sinh thái khác nhau nh0m thTc hi=n
mFt sB nFi dung chính sau:
- ThR nghi=m tính thích nghi cNa giBng J tQng i9u ki=n, môi trHng
khác nhau, t%o i9u ki=n so sánh giBng ?a phng vGi giBng nh.p nFi, ánh
giá ph'n Png cNa các giBng trong nhSng i9u ki=n môi trHng khác nhau. ã
có nhi9u thành cơng trong vi=c xác ?nh các dịng, giBng tBt có tính Dn ?nh
và kh' nng thích Png khác nhau vGi i9u ki=n môi trHng khác nhau.
- Thu th.p các v.t li=u di truy9n sau ó ti8n hành lai t%o, ch@n l@c,
tuy:n ch@n các giBng phù hLp vGi các tiêu chu,n cNa mFt giBng tBt.
- Xác ?nh các bi=n pháp kV thu.t tiên ti8n thâm canh .u tng %t
nng su)t cao, ch)t lLng tBt.
- Kh'o nghi=m các giBng .u tng J các vùng sinh thái khác nhau :
tìm kh' nng thích Png cao cho mEi vùng sinh thái.
- Xác ?nh vùng sinh thái ?a l và thHi vM trCng .u tng thích hLp :
%t nng su)t cao
1.1.1.2. K-t qu$ nghiên cBu v. thThHi vM gieo trCng cng Lc xác ?nh là có sT 'nh hJng ch3t ch6 vGi
các giBng .u tng nghiên cPu.
K8t qu' nghiên cPu cNa Baihaki và cFng sT (1976) [72] cho bi8t: Khi
nghiên cPu sT tng tác cNa 4 giBng và 44 dịng, Lc chia thành 3 nhóm J 3
?a i:m trong 2 nm cho th)y, kho'ng 50% cNa sT tng tác giSa giBng vGi
môi trHng cho nng su)t h%t Lc xác ?nh Bi vGi nhóm có nng su)t th)p,
25% Bi vGi nhóm có nng su)t cao và nng su)t trung bình. Khi nghiên cPu
các dòng, giBng J các thHi vM khác nhau ã cho th)y sT tng tác r)t có 
ngha Bi vGi t)t c' 12 tính tr%ng nghiên cPu, trong ó có nng su)t h%t.
I vùng nhi=t Gi, thHi vM gieo trCng .u tng ph*n lGn do mùa ma
quy8t ?nh. ThHi gian gieo trCng thay Di trong nm, có ngha là cây .u


11

tng s6 m@c dGi i9u ki=n thHi gian chi8u sáng khác nhau cNa quang chu
k. ThHi gian chi8u sáng có th: 'nh hJng rõ r=t 8n sinh trJng, phát tri:n
và nng su)t .u tng. ThTc t8 J các vùng nhi=t Gi và c.n nhi=t Gi, hi=u
qu' cNa quang chu k Bi vGi sT sinh trJng và phát tri:n cNa .u tng phM
thuFc vào các giBng và thHi gian kéo dài cNa mùa vM gieo trCng. Các giBng
thích nghi vGi mùa vM gieo trCng ng/n thì ít có ph'n Png vGi nhSng thay Di
v9 F dài ngày. i9u ó khơng có ngha là chúng không nh%y c'm vGi chu k
ánh sáng mà là chu k sáng khá ng/n cng N : kích thích sT ra hoa sGm vào
b)t cP thHi i:m gieo trCng nào trong nm. I nhSng ni mùa ma kéo dài
ho3c ni xa xích %o, các giBng gieo trCng có ph'n Png rõ hn Bi vGi nhSng
bi8n Di v9 chu k sáng. VGi F ,m thích hLp thì thHi gian sinh trJng cNa
cây kho'ng 110 - 130 ngày thHng i ơi vGi nng su)t tBi a. Vì thHi gian
sinh trJng dài cNa giBng bi8n thiên theo thHi gian gieo trCng, nên muBn %t
Lc nng su)t mong muBn òi hAi ph'i có sT Cng bF ch3t ch6 giSa thHi
gian gieo trCng và giBng.
Nng su)t h%t có mBi tng quan thu.n vGi ngày chín, chi9u cao cây
và tr@ng lLng h%t; giSa nng su)t h%t vGi sB qu' trên cây, chi9u cao cây, thHi
gian 50% ra hoa và TGST có mBi tng quan thu.n (Weber và Moorthy
1952) [122].
Malhotra và cFng sT (1972) [101] ã xác ?nh h= sB tng quan thu.n
ch3t giSa nng su)t vGi sB cành c)p I và sB qu' trên cây. MBi tng quan
ngh?ch giSa nng su)t vGi P1000 h%t.
1.1.1.3. K-t qu$ nghiên cBu phân bón cho )u tng
* %m:
Theo Cattelan, Hungria (1994) [77], : %t nng su)t .u tng
2.500kg/ha, cây .u tng ph'i tích luV Lc 200kg N, trong ó tích luV trong


12
h%t chi8m 67-75% lLng N tích luV. LLng N mà cây tích luV Lc l)y tQ 2

nguCn: (1) NguCn cB ?nh N sinh h@c cNa vi sinh v.t nBt s*n và (2) NguCn hút
thu dinh dKng khoáng tQ )t. Theo tác gi' Lawn và Imrie (1993) [100], :
làm tng kh' nng tích luV N cNa .u tng có th: làm b0ng nhi9u cách nh:
Làm tng kh' nng hút N khoáng tQ )t: ho3c làm tng kh' nng cB ?nh N
sinh h@c; ho3c c' hai. Mayer và các cFng sT (1991) [102] ã trích d-n nhSng
k8t qu' thí nghi=m cNa Beard và Hoover (1977); Hatam cùng cFng sT (1998)
[88], ã ch> ra r0ng phân N ã làm tng áng k: nng su)t h%t, tr@ng lLng h%t
và hàm lLng protein trong h%t .u tng, nh)t là trong i9u ki=n N-NO3- trong
)t th)p, )t chua và nghèo ch)t hSu c. Theo Sinha (1987), Sing (1994) [115],
[114] : %t nng su)t cao c*n bón cho .u tng mFt lLng N áng k:; và
trong thTc t8 lLng N bón 150kg N/ha ã cho nng su)t .u tng cao.
Theo Hardy và các cFng sT (1980) [89], phân N khống c*n Lc bón
cho cây .u E : %t nng su)t cao trong hai trHng hLp sau : (1) kh' nng
cB ?nh N cNa vi khu,n nBt s*n là không áng k: và (2) )t quá nghèo dinh
dKng N. Trong i9u ki=n )t chua, nghèo N, thi8u N trJ lên nghiêm tr@ng
hn vì kh' nng cB ?nh N b? h%n ch8 rõ r=t. Trong trHng hLp này phân N s6
là nguCn quan tr@ng nh)t áp Png nhu c*u dinh dKng cNa cây. R)t nhi9u
nghiên cPu sau này cNa Sunarlim (1987) [118], ã kh1ng ?nh hi=u qu' cao
cNa vi=c bón phân N %t Lc nng su)t cao khi k8t hLp vGi lân và kali.
Theo Cheng FengXian và cFng sT (2009) [79] khi nghiên cPu v9 bD
sung vi sinh v.t cô ?nh %m trên )t nghèo lân J Nam Trung QuBc cho th)y
nng su)t .u tng có th: tng tQ 40,57% - 49,33%.
* Phân lân:
Craswell và cFng sT (1987) [80] ã cho bi8t có nhi9u b0ng chPng
chPng tA r0ng nhSng nguyên nhân chính gây ra nng su)t .u E th)p J châu
Á là thi8u N, P và Ca. Các bi=n pháp bón phân %m, lân và vơi ã góp ph*n
áng k: vào vi=c tng nng su)t .u E trong khu vTc.