Tài liệu Khả năng sinh trưởng và sinh sản của bò Holstein Friesian nuôi tại Lâm Đồng docx

Tạp chí KHKT Nông nghiệp, Tập 2 số 1/2004

Khả năng sinh trởng và sinh sản
của bò Holstein Friesian nuôi tại Lâm Đồng
Growth and reproductive performances of purebred Holstein Friesian dairy
cattle raised in Lam Dong province
Phạm Ngọc Thiệp và Nguyễn Xuân Trạch

Summary

A survey was carried out to examine the growth and reproductive performances of
purebred Holstein Friesian (HF) cattle raised in Lam Dong Province. Results showed that
HF cattle performed normal growth rates and patterns. HF heifers were first bred at an
early age (16.84 months) and thus the age at first calving was relatively low (27.87
months). The average calving interval was short (376.4 days) owing to short open days
(88.3 days). The conception rate from first artificial insemination was relatively high,
although there was some variation among farm types. It was therefore concluded that
purebred HF cattle can grow and reproduce well in Lam Dong province.

Keywords: Holstein Friesian, dairy cattle, growth rate, reproduction

1. Đặt vấn đề
Lâm Đồng là một tỉnh Tây Nguyên có
khí hậu tơng đối mát mẻ quanh năm, nên

đợc coi là nơi có thể nuôi bò sữa Holstein
Fiesian (HF) thuần chủng. Thực tế ngành
chăn nuôi bò sữa đã đợc hình thành và
phát triển ở đây qua nhiều thập niên với
nhiều thăng trầm. Trớc xu thế đẩy mạnh
chăn nuôi bò sữa của cả nớc hiện nay, việc
đánh giá lại khả năng thích nghi của bò HF
trên miền đất này sẽ có một ý nghĩa thực
tiễn quan trọng cho công tác định hớng
công tác giống bò sữa. Đánh giá khả năng
cho sữa cũng nh đánh giá khả năng sinh
trởng và sinh sản có vai trò quan trọng
trong việc đánh giá khả năng thích nghi của
bò HF với những điều kiện thời tiết khí hậu
và kinh tế - kỹ thuật cụ thể.


2. Đối tợng và phơng pháp
nghiên cứu
2.1. Đối tợng và địa điểm nghiên cứu
Nghiên cứu này đợc tiến hành trên đàn
bò Holstein Friesian (HF) thuần nuôi tại:
Công ty giống bò sữa Lâm Đồng
Công ty liên doanh Thanh Sơn (Hà
Lan-Việt Nam)
Các hộ nông dân nuôi bò sữa thuộc
huyện Đơn Dơng và thành phố Đà Lạt.
2.2. Thu thập và xử lý số liệu
Số liệu nghiên cứu đợc thu thập từ các
nguồn sau:

- Sổ ghi chép theo dõi bò của các doanh
nghiệp, các hộ chăn nuôi bò sữa, cán bộ kỹ
thuật và dẫn tinh viên cơ sở.
- Số liệu bình tuyển bò sữa trong thời
gian từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2002 trên
cơ sở lập phiếu theo dõi cho từng cá thể bò
sữa để ghi chép số liệu cân bò, số liệu theo
dõi phối giống và sinh sản.
Số liệu đợc phân tích thống kê mô tả
bằng chơng trình Minitab 11.0 (1996).

3. Kết quả và thảo luận
3.1. Khối lợng và tăng trọng
Khối lợng và tăng trọng của bê HF
nuôi ở Công ty Thanh Sơn qua các giai đoạn
sinh trởng đợc thể hiện trong bảng 1. Kết
quả thu đợc cho thấy trong khi khối lợng
tuyệt đối tăng dần thì tốc độ tăng trọng
giảm dần qua các giai đoạn sinh trởng về
sau theo nh quy luật phổ biến. Tăng trọng
bình quân cao nhất có đợc trong giai đoạn
bê bú sữa (4 tháng tuổi đầu)
.


44

Bảng 1. Khối lợng và tăng trọng của bò HF nuôi tại Công ty Thanh Sơn
Tuổi Số
con
Khối lợng
(kg/con)
Cv
(%)
Tăng trọng
(g/con/ngày)
Sơ sinh 192
34,43 0,31
12,51 -
4 tháng 40
134,78 1,75
8,20 844
6 tháng 32
172,50 2,34
7,67 630
12 tháng 32
269,33 2,85
5,97 540
Phối giống lần 1 165
328,11 1,24
4,85 410
Đẻ lứa1 48
448,79 8,21
12,68 370

Bảng 2. Khối lợng bò cái sinh sản HF qua các lứa đẻ
Lứa đẻ Số con X SE (kg/con) SD (kg) Cv (%)
1 48 448,79 8,21 56,95 12,68
2 70 482,30 4,57 38,32 7,94
3 52 499,86 8,31 59,92 11,98
4 35 523,22 3,43 20,35 3,88
5 30 567,17 5,40 29,61 5,22
6 27 556,66 6,18 32,08 5,66
7 9 557,00 15,44 46,44 8,31
8 8 520,00 14,84 42,00 8,07
9 8 519,25 15,49 43,84 8,44
46


Bảng 3: Tuổi bò HF lúc phối giống và đẻ lần đầu
Tuổi phối lần đầu (tháng) Tuổi đẻ lứa đầu (tháng)
n 165 48
X 16,84 27,87
SE 0,11 0,52
SD 1,44 3,64
Cv (%) 8,55 13,06

Theo dõi khối lợng đàn bò sinh sản
gồm 287 con từ đẻ lứa 1 đến lứa 9 (bảng 2)
cho thấy: đàn bò HF có tầm vóc to với khối
lợng tăng dần qua các lứa đẻ đầu cho đến
lứa đẻ thứ 5, ổn định cho đến lứa 7 và sau đó
giảm xuống. Diễn biến về thể trọng và tăng
trọng của đàn bò HF ở đây là hoàn toàn bình

thờng và nằm trong giới hạn của giống bò
sữa này. Tầm vóc của đàn bò tơng đối đồng
đều (Cv thấp). Nh vậy, có thể nói rằng
trong điều kiện của Lâm Đồng bò sữa HF có
thể sinh trởng và phát triển tốt.
3.2. Tuổi phối giống và đẻ lần đầu
Kết quả nghiên cứu về tuổi phối giống
và tuổi đẻ lần đầu của bò HF nuôi ở Công ty
Thanh Sơn đợc thể hiện ở bảng 3. Nhìn
chung bò HF ở đây có tuổi phối giống và đẻ
lần đầu khá sớm. Phân tích chi tiết cho thấy
giữa tuổi và khối lợng phối giống có mối
liên quan chặt chẽ, có 6,1% số con đợc
phối lần đầu ở tuổi dới 15 tháng với khối
lợng dới 300 kg/con, 85,5% bò phối ở
tuổi từ 15-19 tháng với khối lợng từ 320-
360 kg, còn 8,5% bò chậm động dục nên
45








phối lần đầu trên 20 tháng tuổi lúc thể trọng
đã đạt trên 360kg/con.
So với tiêu chuẩn khối lợng đa vào
phối giống lần đầu do Bộ NN&PTNT

(2002) quy định cho giống bò HF (340-390
kg) thì khối lợng bò ở đây (328,11 kg) đa
vào phối giống là thấp hơn. Nếu so với khối
lợng bò trởng thành (567,17 kg sau đẻ lứa
5) thì khối lợng bình quân lúc đa vào phối
lần đầu mới chỉ đạt 57,9%. Điều này có thể
ảnh hởng tiêu cực đến sinh trởng, sinh sản
và tiết sữa của bò về sau. Thông thờng
ngờì ta phối giống lần đầu cho bò khi nó đã
đạt đợc 2/3 khối lợng lúc trởng thành. Vì
thế, chỉ nên phối giống cho những con đã đạt
khối lợng từ 340kg và 15 tháng tuổi trở lên,
không nên cho phối quá sớm.
3.3. Khoảng cách lứa đẻ và thời gian
chửa lại sau khi đẻ
Kết quả phân tích số liệu về khoảng cách
lứa đẻ và thời gian bò có chửa lại sau khi đẻ
(bảng 4) cho thấy bò HF thuần nuôi ở Lâm
Đồng có khả năng sinh sản rất tốt. Khoảng
cách lứa đẻ của bò HF ở đây ngắn hơn nhiều
so với đàn bò HF và bò lai hớng sữa nuôi ở
các nơi khác (Nguyễn Xuân Trạch và Lê
Văn Ban, 1994; Nguyễn Quốc Đạt, 1999).
Khoảng cách lứa đẻ chủ yếu do thời
gian có chửa lại sau đẻ quyết định. Thời
gian có chửa lại sau đẻ của bò sinh sản phụ
thuộc vào quá trình hồi phục buồng trứng
và tử cung sau đẻ, đồng thời phụ thuộc vào
khả năng phát hiện động dục và kỹ thuật
phối giống. Trong số bò theo dõi có 30%

có chửa lại sau khi đẻ dới 63 ngày, 45,7%
bò có chửa lại sau đẻ 64-129 ngày, trung
bình là 88,3 ngày. Đây là thời gian hợp lý,
phù hợp với đặc điểm sinh lý sinh sản và
tiết sữa ở bò sữa.
3.4. Tỷ lệ phối giống thụ thai
Kết quả theo dõi phối giống và khám
thai bò ở các cơ sở chăn nuôi bò sữa HF ở
Lâm Đồng đợc trình bày trong bảng 5. Tỷ
lệ phối giống lần đầu thụ thai bình quân
chung ở Lâm Đồng là 59%, cao hơn so với
quy định tạm thời của Bộ NN&PTNT
(2002) áp dụng cho dẫn tinh cọng rạ (55%).
Tuy nhiên, có sự khác nhau khá lớn về chỉ
tiêu này giữa các cơ sở chăn nuôi khác
nhau. Điều này có thể phản ánh rằng tỷ lệ
phối giống thụ thai ở bò phụ thuộc vào
nhiều yếu tố nh chất lợng bò cái, chất
lợng tinh, trình độ kỹ thuật phối giống, báo
gọi và xác định thời điểm phối giống.

Bảng 4. Khoảng cách lứa đẻ và thời gian có chửa lại sau đẻ của bò HF nuôi ở Lâm Đồng
Khoảng cách lứa đẻ (ngày) Chửa lại sau đẻ (ngày)
n 70 70
X 376,4 88,3
SE 6,9 4,8
SD 58,1 39,8
Cv (%) 15,0 45,1

Bảng 5: Tỷ lệ phối giống lần đầu thụ thai ở bò HF tại Lâm Đồng (năm 2002)

Địa bàn
Tổng số lợt phối
giống
Phối giống lần
đầu thụ thai
Tỷ lệ phối giống lần
đầu thụ thai (%)
Liên doanh Thanh Sơn 279 157 56
Công ty giống bò sữa LĐ 72 47 65
Nông hộ TP Đà Lạt 163 99 61
Nông hộ huyện Đơn Dơng 63 37 59
Cộng 577 340 59


46







4. Kết luận
Từ nghiên cứu này có thể rút ra một số kết
luận về khả năng sinh trởng và sinh sản của
bò HF thuần nuôi tại Lâm Đồng nh sau:
+ Bò sinh trởng và phát triển bình
thờng.

+ Đàn bò đợc đa vào phối giống và khai

thác sớm.
+ Bò sinh sản tốt với khoảng cách lứa đẻ
ngắn nhờ phối giống chửa lại sớm sau khi đẻ.

Tài liệu tham khảo
Bộ NN&PTNT, (2002). Quy định tạm thời các
chỉ tiêu kinh tế, kỹ thuật đối với giống vật
nuôi, Quyết định số 67/2002/QĐ-BNN.
Nguyễn Xuân Trạch và Lê Văn Ban, (1994).
"Thực trạng sinh sản của đàn bò sữa
Holstein thuần nuôi tại Mộc Châu",
Thông tin khoa học kỹ thuật nông nghiệp,
Trờng ĐHNNI - Hà Nội, Số 1/1994,
Trang 3-4.
Nguyễn Quốc Đạt, (1999). "Một số đặc điểm
về giống của đàn bò cái lai (Holstein
Friesian x Lai Sindhi) hớng sữa nuôi tại
Thành Phố Hồ Chí Minh", Luận án tiến
sĩ KHNN, Viện Khoa học kỹ thuật nông
nghiệp Việt Nam.
Minitab Release 11, (1996). MINITAB Users
Guide. USA.


47