Tài liệu Ngôn ngữ và nhận thức docx

SỰ HỌC VÀ NHẬN THỨC
CHƯƠNG VIII
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
2
1. Khái niệm chung về sự học
1.1. Định nghĩa về sự học
Sự học là sự biến đổi HĐ (hoặc
hành vi) vững chắc, hợp lý nhờ 1
HĐ xảy ra trước đó, chứ không
phải do các phản ứng sinh học bẩm
sinh của cơ thể.
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
3
Đặc điểm
Đặc điểm


của
của
sự học
sự học
Có đối tượng cụ thể, xác định
Gắn chặt với 1 HĐ cụ thể
Làm biến đổi HĐ hay hành vi
Bền vững
Hợp lý
Đặc điểm của sự học

1.2
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
4
Sự học ở động vật và người
2
Đặc điểm Sự học ở động vật Sự học ở người
1. NỘI
DUNG
Giống nhau:Đều phải làm biến đổi hành vi, HĐ của mình để giải
quyết các nhiệm vụ do hoàn cảnh sống đặt ra
Chỉ phát hiện và đưa vào
hành vi của mình 1 số
quan hệ vật lý của
SVHT, tức chỉ phát hiện
những CG giống nhau và
khác nhau do những quan
hệ vật lý của SVHT gây
ra để làm cơ sở cho các
hành vi củng cố, lặp lại
hay lảng tránh, chạy
trống ĐV cũng học
được một số hành vi trí
tuệ nhưng chỉ gắn với các
tình huống cụ thể
(NTCT)
Nội dung học của người phong phú và
phức tạp hơn, khác xa về chất so với ĐV.
Con người phát hiện và đưa vào hành vi và

HĐ của mình:
- Quan hệ vật lý - Quan hệ lôgic
- Quan hệ chức năng - Quan hệ giá trị
Các quan hệ này không được phản ánh trực
tiếp trong CG mà qua hình thức phản ánh
khái niệm- hình thức phản ánh đặc biệt chỉ
có ở người  con người học các khái niệm
(tri thức) mà loài người tích luỹ trong quá
trình phát triểnđòi hỏi con người học
cách tư duy, tức học cách giải quyết các
nhiệm vụ bằng học các khái niệm, KX
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
5
Sự học ở động vật và người (tiếp)
2
Đặc điểm Sự học ở động vật Sự học ở người
2.
PHƯƠNG
TIỆN
Các giác quan của cơ
thể, khả năng của hệ
thần kinh và kinh
nghiệm đã tích luỹ
được trong đời sống
cá thể.
Ngoài những phương tiện giống
ĐV con có nhiều phương tiện khác
có chất lượng vượt xa hẳn ở ĐV,

nổi bật nhất là ngôn ngữ. Ngoài ra
còn có các đồ dùng dạy học (từ thô
sơ đến hiện đại).
3. BẢN
CHẤT
Đều là sự biến đổi hành vi 1 cách vững chắc, hợp lý do
HĐ trước đó
Tập tính (bản năng)
và tập nhiễm
Lĩnh hội nền văn hoá, lịch sử xã
hội loài người, là 1 quá trình nhận
thức
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
6
Sự học ở động vật và người (tiếp)
2
Đặc điểm Sự học ở động vật Sự học ở người
4. CƠ
CHẾ
- Di truyền sinh học
- Bắt chước- luyện tập-
củng cố
- Di truyền sinh học (PX không
điều kiện) và bắt chước, nhưng
không phải là con đường cơ bản.
- Di truyền xã hội: lĩnh hội nền
văn hoá lịch sử xã hội loài người
thông qua HĐ và giao tiếp (có

gắn với luyện tập, củng cố)
5.
NGUYÊN
TẮC
Theo 2 nguyên tắc:
- Kích thích- phản ứng
- Thử và sai
- Theo 2 nguyên tắc trên nhưng
không phải đặc trưng
- HĐ (có kèm với giao tiếp).
Đây là nguyên tắc đặc trưng
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
7
CÁC LOẠI VÀ MỨC ĐỘ HỌC TẬP Ở NGƯỜI3
Nội dung Học không chủ định Học có chủ định (HĐ học)
1. KHÁI
NIỆM
Là sự tiếp thu tri thức, biến đổi
hành vi không có mục đích đặt
ra từ trước. Diễn ra một cách
ngẫu nhiên thông qua việc thực
hiện 1 HĐ có MĐ nhưng không
phải là MĐ học tập.
Là sự tiếp thu tri thức, biến đổi
hành vi có mục đích đặt ra từ
trước. Diễn ra trong HĐ mà MĐ
trực tiếp của nó là học 1 cái gì đó
 gọi là HĐ học- chỉ có ở người.

2. ĐẶC
ĐIỂM
- Không có MĐ đặt ra từ trước
- Hướng vào việc thoả mãn nhu
cầu khám phá SVHT, những cái
liên quan đến nhu cầu cá nhân
- Được thực hiện 1 cách ngẫu
nhiên
- Gắn với cuộc sống hàng ngày
- Có đối tượng là tri thức, khái
niệm, KN, KX
-
Hướng vào làm phát triển năng
lực, trí tuệ người học
-
Có tính chất tái tạo (diễn ra theo
cơ chế lĩnh hội)
-
Được điều khiển 1 cách có ý thức
- Gắn chặt với HĐ dạy
3.1. Các loại học tập ở người
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
8
CÁC LOẠI VÀ MỨC ĐỘ HỌC TẬP Ở NGƯỜI (Tiếp)3
Nội dung Học không chủ định Học có chủ định (HĐ học)
3.
PHƯƠNG
THỨC

Được thực hiện theo phương thức của
cuộc sống hàng ngày
Được thực hiện theo phương
thức nhà trường (dưới sự
hướng dẫn của GV)
4. KẾT
QUẢ
- Lĩnh hội những kinh nghiệm, tri thức
tiền KH 1 cách tự nhiên, nhẹ nhàng
nhưng rời rạc, không có hệ thống
- Chỉ hình thành nên những năng lực
thực tiễn bộ phận liên quan đến công
việc thường ngày
- Cái tiếp thu được phải liên quan đến
nhu cầu, hứng thú nên nhiều cái khác
bổ ích bị bỏ qua
- Tốn nhiều thời gian, hiệu quả thấp
không thể làm cho con người tiến
xa và gánh vác nổi các nhiệm vụ nặng
nề do cuộc sống đặt ra
- Lĩnh hội được 1 hệ thống các
khái niệm KH
- Tạo nên cho người học những
khả năng giải quyết các nhiệm
vụ của đời sống 1 cách sáng
tạo, hiệu quả, chất lượng cao
- Cái tiếp thu được liên quan
tới nhu cầu, hứng thú của bản
thân, nhu cầu của xã hội và
cuộc sống

con người có thể cải tạo TG
xung quanh, cải thiện chất
lượng cuộc sống của mình
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
9
Các mức độ học tập ở người
3.2
- Cấp độ cảm giác- vận động
Sự học bảo đảm việc hình thành các chương trình
vận động dưới sự kiểm tra của các hình ảnh của tri giác và
biểu tượng.
Kết quả tạo nên các khái niệm,
KN, KX cảm giác, vận động và cảm giác-
vận động.
+ Cấp độ cảm giác
+ Cấp độ vận động
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
10
Các mức độ học tập ở người (tiếp)
3.2
- Cấp độ nhận thức (trí tuệ)
Sự học tạo nên những quá trình phát hiện, phân tích, lựa
chọn, khái quát, cố định các thuộc tính và các mối quan hệ cơ
bản của đối tượng hoạt động, cũng như tạo nên các hành động
sử dụng các thuộc tính và các mối quan hệ này.
Thực hiện việc tiếp thu các tri thức và các hành động

thực tế cần cho việc giải quyết các nhiệm vụ nào đó, cũng như
lĩnh hội được các tri thức lí luận khái quát và các HĐ trí tuệ.
Kết quả, tạo nên những biểu tượng và kĩ năng thực tế,
các khái niệm và tư duy.
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN-
ĐHQGHN
Chương VIII. Sự học và nhận thức
11
4. Vai trò của sự học đối với nhận thức và sự
phát triển tâm lý, ý thức, nhân cách con người
4.2. Đối với sự phát triển
tâm lý, ý thức, nhân cách
Đây là mối quan hệ hữu cơ
với nhau. Sự học là điều
kiện, là cơ sở và phương
tiện cho sự hình thành và
phát triển của tâm lý,
ý thức, nhân cách và
ngược lại
4.1. Đối với nhận thức:
Đây là mối quan hệ gắn bó
chặt chẽ với nhau, đan xen
vào nhau, bổ sung, hoàn
thiện cho nhau. Sự học
và nhận thức vừa là cơ sở,
vừa là điều kiện, phương
tiện hình thành và
phát triển của nhau