Tài liệu Bộ 9 kỹ năng mềm chương trình hợp tác Việt Nam – Thụy Sỹ– P. 3 Giải quyết vấn đề doc

DONG HOI URBAN DEVELOPMENT PROJECT
D ÁN PHÁT TRI N Ô TH
NG H I

COOPERATION SWITZERLAND-VIETNAM
H P TÁC VI T NAM-TH Y S

TRUNG TÂM PH BI N KI N TH C
D ÁN PT T H

3. Không V n

!

Tháng 11, 2003

D a theo tài li u c a Tr

ng

i h c Qu n Lý Henley


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

!

K N NG GI I QUY T V N
Các nhóm cơng tác
quy t v n

c thành l p vì m t m c ích duy nh t là gi i

. Trong cu c s ng và công vi c hàng ngày luôn hi n

di n nh ng v n

c n gi i quy t. Ng

c g ng gi i quy t v n

c a ng

i này ki m s ng b ng cách

i khác. Cung c p d ch v cho

công dân, qu n lý m t phịng ban chun mơn có ngh a là chúng ta
ph i liên t c gi i quy t v n
gi i quy t trơng có v

. V c b n, m t vài nh ng v n

gi ng nhau, nh ng v i

càng ph c t p c a các s

c n

à phát tri n ngày

ki n trên toàn c u, các v n

m in y

sinh h ng ngày, h ng gi .

Trong tài li u này, b n s h c cách s
nhau

ti p c n, tìm hi u và cu i cùng gi i quy t m t v n

t i khi v n

1.

d ng nh ng k n ng khác
… cho

m i xu t hi n.

V n

c n gi i quy t là gì?

Theo

nh ngh a T

i n, "v n

c n gi i quy t là m t vi c gì

ó ch a rõ ràng, ho c là m t khó kh n c n ph i
rõ và là m t v n

c xác

nh

khó hi u, khó hồn thành ho c khó gi i

quy t". Trong ph m vi m c ích c a nhóm cơng tác, chúng ta
có th hi u v n
ph i th c hi n
T

nh là vi c xác

ng c n

hồn thành m t m c tiêu.

ó, chúng ta có th

t ra các gi

V n

c n gi i quy t th

nh sau:

là khó gi i quy t

V n

(nh ng không ph i luôn luôn!)

D Án Phát Tri n

nh nh ng hành

ô Th

ng H i

1

ng x y ra ngay trong hi n t i


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

V n

!

c n gi i quy t th

ng là xác

nh, chính xác và

c th (nh ng không ph i luôn luôn!)
V n

c n gi i quy t th

ng là m t gi i pháp khơng

hồn h o, n ch a m t nguy c

c n

c tháo g (nh ng

không ph i luôn ln!)
V n

2.

c n gi i quy t ịi h i ph i có gi i pháp.

Phân lo i v n
Có th chia v n
V n

thành 3 lo i:
c m t xu t hi n trong tr

tr

nhân ang g p ph i khó kh n c n
V n

d

ng h p m t cá
c tháo g

báo là nh ng khó kh n d ki n s phát sinh

n u tình hình nh hi n t i ti p t c di n ra
suy di n là gi

V n

hình hi n t i thay
gi i quy t v n

Ba lo i v n

nh và có th s x y ra n u tình

i. Trong tr
s

ng h p này, quy trình

c g i là phát hi n v n

trên có th tách ra thành các d ng:
mang tính h th ng có khuynh h

V n

c p th c thi c a m t t
quy t

.

nh t

lo i này th

ng t
ng

ch c khi ph i

ng x y ra
a ra nh ng

l p i l p l i. Nh ng v n

thu c

c gi i quy t b ng cách áp d ng

nh ng th t c

V n

mang tính bán-c u trúc c ng gi ng nh v n

mang tính h th ng nh ng nh ng th t c s n có ch có
th gi i quy t

D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

c m t ph n c a v n

2

.


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Khơng V n

!

mang tính h th ng hóc búa là nh ng v n

V n

c u trúc ch a t ng g p ph i. Khó kh n c a lo i v n
này có th b t ngu n t :

o M i l : c u trúc c a v n

ch a h

c nh n

bi t
o Ph c t p: do thay
l

i b n ch t c a môi tr

ng thông tin ch a

ng trong mơi tr

ng và

ng ó

o M h : khi có nhi u gi i pháp, và m i gi i pháp s
mang l i k t qu khác nhau.

3.

Ph

ng pháp Gi i quy t V n

N l c

N l c là ph

ng pháp mà ng

l c tìm ki m công phu cho

i gi i quy t v n

n khi tìm ra

ph i n

c m t gi i pháp.

N u có nhi u s l a ch n, có th t n m t nhi u th i gian. Tuy
nhiên, trong h u h t tr

ng h p, c n thi t ph i thu h p ph m

vi tìm ki m trong ch ng m c có th ch p nh n
ph

ng pháp th nghi m.

Th

c b ng

nghi m

Th nghi m là ph
th

nh h

ng pháp làm th "theo kinh nghi m" có

ng cho ng

i gi i quy t v n

i

n gi i pháp,

b ng cách thu h p ph m vi tìm ki m. Có nhi u ph

ng pháp

thu h p ph m vi tìm ki m:

ng pháp ti p c n bao g m các chi n l

Ph

Leo núi mô ph ng
t t ng b

D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

ng tác c a m t ng

c chân lên vách núi

3

c nh :
i leo núi m i khi

d n d n leo

n ích.


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

Sau m i b

c, c n ph i

quy t

t nh ng b

nh

!

ánh giá l i tình hình tr
c ti p theo.

Phân tích bi n pháp-k t qu t o i u ki n cho ng
quy t v n

c khi

i gi i

cân nh c k các bi n pháp gi i quy t v n

b ng cách rút g n m c tiêu ban

u thành nhi u m c

tiêunh .

ng pháp k ho ch bao g m:

Ph

K ho ch mơ hình là d a vào m t mơ hình c th ho c t
t o ra

có th thơng hi u và th o lu n v n

.

ng là s so sánh gi a v n

K ho ch t

ng

và m t v n

trong quá kh . Gi i pháp

hi n t i

iv iv n

trong quá kh c ng có th giúp gi i quy t nh ng v n
hi n t i.
K ho ch tr u t
m tm tv n

ng là d a vào các gi i pháp

iv i

ít ph c t p, và qua ó, có th s d ng nh

là m t i m xu t phát

gi i quy t các v n

ph c t p

h n.

o ng

c là chi n l

c làm ng

c tr l i, i t m c ích

n tình hình.

Sáng t o Gi i quy t V n
Có ý

nh m r ng ho c thay

Có ba chi n l

i ph m vi tìm ki m.

c sau ây:

T ng kích thích nh m thay

i nh n th c

iv iv n

giúp phát tri n thêm nh ng gi i pháp m i. S d ng s
t

ng

ng, phép n d , ho c c nh ng m c tiêu m i

kích thích và làm n y n nh ng ý t

D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

4

ng sáng t o


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

Tháo b kích thích
v n

!

c bi t thích h p khi ti p c n nh ng

d sinh ng nh n.

ây là lo i v n

gi t o, ch là

nh ng tri u ch ng bên ngoài. Tháo b nh ng tác nhân
kích thích khơng liên quan ho c sai l ch s bu c nh ng
ng

i gi i quy t v n

h

ng úng vào ph m vi tìm ki m

gi i pháp thích h p.
S p x p l i kích thích

t

nh ng y u t liên quan

nv n

nào ó
tr

ng

c b ng cách di chuy n
theo m t ph

ng th c

i trong cu c có m t nh n th c khác so v i

c. Ví d , hãy nhìn nh n v n

t góc

c a ng

i

dân.

M c d u có nhi u gi i pháp khác nhau t
v n

ng ng v i nhi u

khác nhau, nh ng, s khơng có gi i pháp tr phi h i

các ti n

sau ây:

T n t i m t kho ng cách gi a tình hình hi n t i và tình
hình mong

i

Nh n th c
Có

c r ng th c s có kho ng cách ó

ng c mu n thu h p kho ng cách

Kh n ng o l

ng kho ng cách

bi t ch c r ng nó có

gi m
K n ng và ngu n l c c n thi t

4.

xoá b kho ng cách.

Quy trình gi i quy t V n
Quy trình gi i quy t v n

ph i

các thành viên nhóm gi i quy t v n

c th c hi n ch t ch
có th ki m sốt

c

các cu c th o lu n c ng nh giúp h ki m ch b t phát t
nhiên và tránh sa vào nh ng cu c tranh cãi không liên quan
và i ch ch h
D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

ng. Sau ây là chu trình gi i quy t v n
5

:


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

!

ra
m c tiêu

Nh n ra
V n

Hi u
V n

Xác nh
Gi i pháp

Quan sát /
theo dõi
Th c thi

ánh giá
gi i pháp

L a ch n

Quan sát: Quy trình gi i quy t v n
ng

kh i

ng khi có

i phát hi n r ng có cái gì ó ch a n ho c m t c h i

cho t

ng lai.
: Nh n ra

Nh n ra v n

c v n

khi có

l

ng

thơng tin c n thi t.
ra m c tiêu: Khi ã nh n bi t v n
ph i

ra m c tiêu

có th có h

, ng

ng

i gi i quy t

n nh ng cái

ích c th .
Hi u v n

:

ây là khâu quan tr ng nh t b i vì n u

không hi u ho c hi u sai v n
b

nh h

Xác

, các b

ng.

nh gi i pháp:

này tu thu c vào

ng nhiên, khó kh n c a giai o n
ph c t p c a v n

các gi i pháp b ng cách s d ng các ph
quy t v n

c xác

L a ch n: Ng
quy t

ô Th

ng pháp gi i

ng. Nhi u v n

khác

nh trong giai o n này.
i có trách nhi m gi i quy t v n

ph i

nh gi i pháp nào có nhi u kh n ng thành công

nh t.

D Án Phát Tri n

ng H i

nh

i m m nh và y u c a m i gi i pháp

c th o lu n m t cách k l

có th

. Có th xác

.

ánh giá gi i pháp:
c n

c i ti p theo s

6


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

Th c thi: Khi ã quy t

!

nh, thành công tu thu c vào

n ng l c và k n ng th c thi gi i pháp.
Theo dõi: Khi th c hi n gi i pháp, c n ti n hành theo dõi
nh m

mb o

không

t

t

t ra ban

c m c tiêu, chúng ta ã có v n

quy trình ph i kh i

5.

c m c tiêu

u. N u
! Toàn b

ng tr l i.

Sáng t o là gì?
Tính sáng t o trong ph m trù t ch c

c xác

nh là " s

sáng t o c a nh ng cá nhân cùng làm vi c trong m t h th ng
t ch c xã h i ph c h p, t o ra
t

c m t s n ph m, m t ý

ng, m t d ch v , m t th t c ho c m t quy trình làm vi c

m i, h u ích, có giá tr ."

6.

Tr ng i cho Sáng t o
M i m t ng

i, ai c ng

u có ti m n ng sáng t o, tuy nhiên,

c ng có nh ng tr ng i ng n c n s sáng t o c a h :

Tr ng i v nh n th c
Do ch p nh n nh ng d li u rõ ràng là sai trái
Khó kh n trong vi c phân tách v n
v n

c b n và v n

, khơng th phân bi t

n i b ngồi

Thu h p ho c m r ng v n

m t cách thái quá

Không s d ng t t c các giác quan

quan sát, ch d a

vào th giác mà thôi
Không th quan sát, i u tra nh ng cái hi n nhiên
Khó kh n trong nhìn nh n nh ng m i quan h ít liên quan
D Án Phát Tri n

ơ Th

ng H i

7


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

Gi

!

nh thi u chín ch n v b n ch t c a v n

Quá nh n m nh

n gi i pháp h n là xác

nh v n

S d ng d li u sai, v n d ng nh ng khái ni m rút ra t
nh ng l nh v c khác không th áp d ng

c.

ng k nào là dài nh t?

C n tr v trí tu
Khuynh h

ng ch s d ng nh ng ph

hi u qu tr

ng pháp ã có

c ây

D a vào suy ngh lô-gic
Do d khi dùng tr c giác
Quá tin vào s li u và kinh nghi m trong quá kh
V i vàng trong suy ngh và trong gi i quy t v n
Không

kh n ng

hu b m t gi i pháp không kh thi

S b c l nh ng i u không bi t
Ám nh v ch c n ng

c giao, c ng nh c và không

nh t quán, phong t c và t p quán

I+I=

Theo b n, là bao nhiêu?

C n tr v C m xúc
S khuy t i m
S b giám sát
Không kh n ng thích ng v i v n

D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

8

ch a ngã ng


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

Không s n sàng i

!

ng vịng

Thi u

ng c tìm gi i pháp

Thái

tiêu c c

t i ích

iv iýt

ng m i

Bay b ng ph ng ti n có tr ng l ng n ng h n khơng
khí là khơng h p lý, khơng th c t , và không th th c
hi n
c (nhà du hành, 1902)
Có m t th tr ng th gi i c n n 5, có th là 6 chi c
máy tính (ch t ch IBM, 1947)
640 K là
cho m i ng i (Bill Gates, Microsoft, 1981)
Nh ng gì có th sáng ch thì ã
c sáng ch (m t
quan ch c c a C c Sáng ch ,M 1899)

C n tr v V n Hoá
Nh ng i u c m k
Tin r ng

m mình trong "suy t

ng bay b ng" là lãng phí

th i gian
Tin r ng b t c v n

nào c ng có th gi i quy t b ng t

duy khoa h c và ti n
a thích ph

ng pháp truy n th ng ho c "cách làm c a

chúng ta" h n là thích ng v i thay

i

C m th y "không l ch s " khi ti n hành i u tra ho c

t

câu h i "t i sao"
Mong mu n có

c s tho i mái trong mơi tr

ng quen

thu c

Khơng có kh n ng dung hoà các ý ki nkhác nhau
Tin r ng vui ùa ch là trị tr con

B n nhìn th y bao nhiêu
hình vng?

C n tr v Mơi tr

ng làm vi c

Thi u h p tác và lòng tin gi a các

D Án Phát Tri n

ô Th

ng H i

9

ng nghi p


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

!

H th ng chuyên quy n
"Ti ng n", b phân tán, bu n chán
Thi u s

ng h và s tho i mái

thành hành

ng h p th t b i

K n ng gi i quy t v n
Gi i quy t úng v n
chúng ta th

ng

m t cách sáng t o

là i u quan tr ng. Th t b i c a

ch là ã tìm cách

nh ng l i khơng ch n úng v n
gi i pháp cho các v n
úng v n

ng

ng

B tr ng ph t trong tr

7.

chuy n t ý t

a ra các gi i pháp t t

, ch không ph i là thi u

ang c n gi i quy t. Nh v y, tìm

tháo g và dù g p ph i khó kh n trong q

trình tìm gi i pháp v n t t h n là gi i quy t không úng v n
c n thi t. Nhi u gi i pháp hay nh ng không th
cho các v n
Có nhi u cách

em áp d ng

khơng phù h p.
di n

tv n

m t cách úng

n:

H t ng c s
Thu

b od

ng

Quy n s h u
t

Kinh t

Tài s n th ch p
H th ng
Ngân hàng ?

kinh doanh

D Án Phát Tri n

ô Th

C a
hàng

ng H i

10


Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

L pB n

B n

!

Trí tu

trí tu giúp b n xem xét nh ng

m t ch

tr

c i m chính c a

c khi quy t inh cách th c ti n hành.

Cách l p b n

trí tu :

Xoay chi u trang gi y n m ngang ho c dùng gi y A3
B t

u t trung tâm, ghi tên ch

Mô t kho ng 6 - 8
Trên c s các

m c liên quan chính
m c này, phát tri n thêm các ph

Tìm các m i liên h và quan h l n nhau gi a các

m c

Sau khi xem l i, n u th y c n thi t thì v l i.

ng não
K n ng

ng não nh m

kh c ph c áp l c v s nh t quán

trong nh ng nhóm ph i h p có th c n tr s phát tri n
nh ng ý t

ng sáng t o. Nguyên tác c b n c a

ng não là:

Ghi l i m i ý ki n lên trên gi y
Không phê phán. Trong giai o n l y ý ki n không ánh
giá ho c phê phán
ng viên nh ng ng

i tham gia óng góp t t c nh ng ý

ki n h có th ngh ra dù ý ki n ó có k l , t m th
hay o t

ng

C ns l

ng

ng. Càng nhi u ý ki n càng t t

K t h p và nâng cao.

ng viên tham d viên phát tri n ý

ki n c a mình trên c s ý c a ng

i khác và tìm cách k t

h p hai ho c nhi u ý ki n ã có.

M t k n ng khác là m i cá nhân t suy ngh và vi t ý ki n
c a mình ra gi y.

D Án Phát Tri n

ơ Th

ng H i

11

Trung tâm ph bi n ki n th c - d án PT T H: 3. Không V n

o ng

!

c

V i k thu t

o ng

c, nh ng ý ki n m i có th

xu t b ng cách ki m tra ph
và quay ng

ng h

c

ng hi n t i c a m t v n

c l i hoàn toàn, ho c b ng cách nêu lên s

i l p. Nh th , nguy c có th tr thành th i c .

Kích thích ng u nhiên
Có nhi u ph

ng pháp

nh thơng qua vi c vi c

kích thích ý t

ng m t cách có ch

i chi u m t cách ng u nhiên tài li u

b t k nào ó. Ví d nh m m t cu n sách r i ch n m t t
b t k nào ó khi n chúng ta t o nên s liên t

T

ng m i.

ng t
ó là m t cách di n

t v s gi ng nhau trong quá trình hay

trong m i quan h c a s v t, con ng
d , nói: " chi c xe máy này ch y nh
Giá tr c a t

ng t là

m ic av n

k thu t t
t

i hay tình hu ng. Ví
là cái

giúp sáng t o ra nh ng khía c nh

trong q trình phát tri n ý t
ng t

ng h Thu s ".

ng. S d ng

r t quan tr ng trong vi c t o ra nh ng ý

ng sáng t o trên l nh v c khoa h c và ngh thu t

nd
n d là m t cách nói hình nh v m t s vi c mà không
th t s phù h p. Ví d nói m t ng
n d . Ph

ng pháp n d gi ng nh ph

ch chúng có th s d ng
thu

D Án Phát Tri n

c nh ng ý t

ô Th

i có "b p th t thép" là m t

ng H i

ng pháp t

ng t

t o ra tình tr ng bay b ng

ng m i.

12


Mu n bi t thêm thông tin và tài li u:
ELECTROWATT-INFRA VIETNAM
D án Phát tri n ô th ông H i
19 Quang Trung –
ng H i, Qu ng Bình
T: 052 821 378; Fax: 052 821 374
Email:
D án Phát Tri n ô th
ng H i do
C quan H p tác và Phát tri n Thu S tài tr