Tài liệu Báo cáo "Một số vấn đề về mô hình phát triển Thụy Điển. " docx

CHINH TRI
- AN
NINH
CHAU AU
MOT SO
\AX DE VE
MO
HMNH PHAT
TRI£]\
THUY
DIEIV
PGS.TS.
Dinh
Cong
Tuan
Vien Nghien cieu ChauAu
Ngo Xuan
Dire
Vien Moi trirffng va
Phdt trien ben virng
1.
KHAI
QUAT CHUNG VE MO
HINH THUY DIEN
Mo hinh nha
nuac phuc Igi
Thuy Dien
duac manh
nha hinh thanh
tu
dau the ky XX,

khi vao nam 1913, Thuy Dien ap dung he
thong
huu
tri pho cap va nam
1916
ap dung
he thong bao hiem tai nan cong nghiep bat
buoc.
Day duac coi la nen mong
quan
trong
thu nhdt
de hinh thanh nen he
thdng
phuc
Igi
xa hoi Thuy
Di6n
nhung nam sau nay.
Nhung kho khan kinh te trong nuac do
cuoc dai suy thoai kinh te toan cau vao cuoi
nhiing nam
1920 khiln
tinh trang that nghiep
cua Thuy
Diln
tra nen
trSm
trong. Vao nam
1931,

tai Thuy
Diin
da
n6
ra nhung cuoc
bilu
tinh cua nguai
lao
dong
nhSm
phan doi
giai chu sa thai lao dong.
Sir
kien nay da diy
manh phong trao cong nhan va Dang Dan
chu Xa hoi da gianh thing
Igi
trong cuoc
hhx
c\x
vao nam
1932.
Xet
\h
mat chinh tri qu6c
gia,
thSng Igi
cua Dang Dan chu Xa hoi nam
1932
CO

the coi la
n6n
mong
quart
trong thu
hai cho viec hinh thanh nha nuac phuc
Igi
Thuy
Diln.
Chinh
phu mai do Dang Dan chu
Xa hoi
lanh
dao da
tiSn
hanh hai cuoc cai
each CO
ban: Mot la, duy tri chinh sach tai
khoa ma rgng de
kich
cau va giam that
nghiep. Hai la,
thirc
hien nhiing cai
each
quan trong trong
ITnh
vuc
luat
lao dong,

cham soc
sue
khoe, giao
due
va nhung
ITnh
vuc xa hoi khac. Vao nam 1938, cac nghiep
doan lao dong va lien doan cac
chii
lao dong
da the che hoa mot he thong, trong do
luang
bong va cac van de khac lien quan den thi
truang lao dong (gom mot
s6 chuang
trinh
bao hiem xa hoi) dugc dam phan a
cSp
trung
uang. He thong nghiep doan da gop phan tao
nen
sir
dong thuan chinh tri giiia nha nuac
giai chu nguai lao dong, tao nen
sir
phat
trien tuang doi binh dang ve thu nhap cua
nguai lao dong.
Ke
tir

sau Chien tranh the giai
Ian
thu
Hai,
nha nuac phuc
Igi
Thuy Dien
tilp
tuc
dugc hoan thien thong qua viec dua vao ap
dung mot he thong giao
due
mien phi va mot
he thong cham soc tre em mot
each
hoan
hao.
Dong thai, trg cap nha a, cai each huu
tri,
trg cap cho phu
rat
ciing
bit diu
dugc
ap dung rgng rai han. Vao nam 1955, nha
nuac
phiic Igi
Thuy Dien chinh thuc dugc
NGHIEN
CCrU

CHAU AU • EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).201 T
hoan thien khi chinh phu bat dau ap dung he
thong giao
due
mien
phi
va he thong bao
hiem y te pho cap, trong do trach nhiem giao
due
va cham soc
sue
khoe dugc chuyen hoan
toan sang khu vuc nha nuac.
Trong thap ky 1950, 1960 va 1970,
Thuy Dien nhanh chong tra thanh mot quoc
gia giau c6 va thinh vugng sau nhieu thap ky
bi danh gia la lac hau nhat chau Au. Trong
giai doan
1950
-1973,
tang truang GDP hang
nam dat 3,7%/nam, cao han 1% so vai giai
doan
1918-1950.
Ty
le
that nghiep chi
a miic
1,5%-2%/nam,

thap han rat nhieu so vai
miic
trung binh cua toan chau Au va My.
Tang truang kinh te cao da dua thu nhap
binh quan dau nguai cua nguai dan Thuy
Dien tang rat cao trong nhung nam dau thap
ky 1970. Trong thai gian nay, mo hinh phat
trien kieu Thuy Dien dugc danh gia la rat
thanh cong. Vao dau thap ky 1970, Thuy
Dien la nuac dung thu tu tren the giai ve
viec nang cao thu nhap va muc song cua
nguai dan tinh theo phuang phap dong gia
sue
mua.
O thai diem dinh cao vao dau nhung
nam 1980, nha nuac
phiic Igi
Thuy Dien dua
chii
yeu vao 3 tru cot chinh: giao
due
mien
phi, cham soc
sue
khoe gia dinh va tre em,
he thong bao hiem rong rai cho nhung nguai
bi thiet hai ve thu nhap do that nghiep, 6m
dau, tudi gia. Quan diem ve nha nuac phiic
Igi
cung dugc thay doi. Neu nhu trong thap

ky 1950, nha nuac phiic
Igi
dugc cho la mot
san pham phu cua tang truang kinh
xk,
thi
sang thap ky 1980 nha nuac phiic
Igi
dugc
danh gia la
dieu
kien
c&i
cho tang truang
kinh te, on dinh xa hoi va chinh tri ben vung.
Tuy nhien, vao dau thap ky 1990 mo
hinh nha nuac phiic
Igi
Thuy Dien gap phai
nhiing thach
thiic
nghiem trgng. Nen kinh te
bit dau bgc 16 nhung
ySu
diem: lam phat
cao,
nang suat lao dong thap khien
siic
mua
ciia

nguai dan giam va
tinh
canh tranh cua
cac cong ty Thuy Dien bi suy yeu. Vao nam
1991,
chinh phu de ra Luat Dieu tiet Nang
suat lao dong nham cai thien nang suat cua
Thuy Dien, nhung tang truang nang suat lao
dong van rat thap. Trong giai doan
1990-
1993,
ty le that nghiep da tang cao
tir
1,6%
len
8,2%. Ty le lao dong c6 viec lam cung
giam
tir
83,1%
xuong 72,6% trong
eimg
mot
giai doan. Tai chinh cong cong bi ton
thuang. Thang du ngan sach dang
tir
3%)
GDP nam 1990 da rai vao tinh trang tham
hut a
miic
11%

vao nam
1993.
Cuoc khung hoang kinh te dau nhiing
nam 1990 khien nhieu nguai mu6n xem xet
lai
mo hinh phat
triln kiSu
Thuy
DiSn.
Nhiiu
nha nghien
ciiu
cho ring nha nuac phiic
Igi
kieu Thuy
Di6n
la mot nha nuac "bao g6m
moi
thii
va
miln
phi cho mgi nguai". Mo
hinh nay t6n tai mot s6 vin
d6
va mau
thuin
tren hai mat sau: Thu nhdt,
chl
do phiic
Igi

cao nay la dua vao
chl
do thu
thu6
cao. Do
thu thue cao nen thu nhap tai chinh nha nuac
cua Thuy
DiSn chiSm
gin 60% GDP, thugc
dien cao nhit
thi
giai.
Nghia
la gin 3/5
ciia
cai cua toan xa hoi bi nha nuac tap trung vao
ban tay minh, ty le de lai cho cac doanh
nghiep va nguai dan qua nho, tren
miic
do
JnM.
3^oan
ite.
ae
nhat dinh, do vay da anh huang tai tinh tieh
cue
cua doanh nghiep va nguai lao dong.
Dae
biet, thue suat
luy

tien cua
thu8
thu
nhap,
bac cao nhit len tai 80%),
nghia
la gin
het so tien ma nguai lao dong
kiSm
dugc
nhung khong dugc huang. Dieu do dan den
truang hgp khi doanh nghiep can hoan thanh
mot cong viec cap bach, ngoai 8 gia lam viec
ra, nguai lao dong noi chung khong muon
lam viec ngoai gia vi thu nhap lam them
ciia
minh chang dugc huang bao nhieu. Nhiing
nguai
CO
thu nhap cao lai cang khong muon
lam viec vi thue danh vao thu nhap cua ho
rat cao. Dieu do khien nang suat lao dong
ngay mot thap di. Thu hai, che do phiic
Igi
cao rit de bi mot s6 nguai
Igi
dung kiem
chac nhiing khoan
Igi
ich ho khong dang

dugc huang. Nha nuac Thuy Dien
khuySn
khich
sir
sinh de, va nguai phu
nii
khi sinh
de dugc huang rat nhieu quyen
Igi
khac
nhau. Vi vay, nguai dan c6 xu huang khong
mu6n lam viec, chi muon huang
Igi
nhung
Igi
ich ma nha nuac mang lai cho ho. Hai
khia canh tren cho thiy
chi
do phiic
Igi
xa
hoi qua cao va qua nhieu ciia Thuy Dien
cung cin
thiSt
phai
di§u
chinh va cai each
sao cho hgp
ly.
Chinh

phii
Thuy
Diln
da
nhidu lin tiln
hanh cai each mo hinh
ciia
minh trong nhiing
nam diu thap ky 1990. Trong giai doan
1990-1997,
chinh phu da
tiln
hanh han che
nhung
Igi
ich
6m
dau va thanh toan bao
hiSm
benh tat. Han niia, chinh phii
cGng
cai
each
Igi
ich thit nghiep, giam din trg cip cho tre
em trong cac nam 1993, 1994, 1995. Nam
1994,
chinh phu da cai each nhung dieu kien,
tieu ehuan, chi so va to
chiic

mot he thong
huu tri moi. Nam 1997, chinh
phii
thue hien
bien phap kiem tra thu nhap huu tri cua cac
goa phu den tuoi ve huu. Nam
1998-1999,
mot
loat
cai each mang tinh chat giai han da
dugc ap dung trong he thong cham soc nguai
gia, vi du nhu dua ra
miic
luang huu ca ban
thap han cho nhiing nguai nghi huu dang c6
gia dinh va giam 6%
Igi
ich huu tri ban dau.
Nam
1998-1999,
chinh phu da han che
miic
trg cap nha a theo phuang phap tham tra thu
nhap va giam trg cap doi vai nhiing nguai
giau
CO
dang dugc huang trg cap truac do.
Nam 1998, Chi dan Chinh sach kinh
tS
Ma

rgng (BEPG) cua Thuy Dien da cong bo rang
he thong phiic
Igi
"cin phai dugc cai
each
nhim muc dich tang cuang uu dai va ca hoi
6k
tao viec lam". Trong
K8
hoach hanh dong
Qu6c gia nam 2000, chinh phu
tilp
tuc dat
muc tieu khuyen khich va tao viec lam day
dil
cho nguai dan bang each cai
each
he
th6ng bao
hilm
thit nghiep. Chinh phu ciing
CO du an giam chi tieu va phan bo cac he
thdng
phiic
Igi
cong cong. Chinh sach nay
cua chinh phii nham xoa bo bay doi ngheo,
giam cac tac dong tieu cue cua nguon cung
lao dong tang va khuyen khich lao dong
tham gia vao thi truang lao dong. Nhiing

nguyen tie
ciia
cai
each
he thong bao hiem
thit nghiep moi da mang tinh giai han han
so vai ca
chS
truac day, d6ng thai khuyen
khich nguai dan tim viec lam thong qua giao
due
va dao tao. Nguyen tac moi cho rang sau
100 ngay bi thit nghiep, nguai that nghiep
huge phai tim kiem viec lam moi, tham chi
NGHIEN
COU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
viec lam do nam ngoai pham vi chuyen mon
nghe nghiep va dia diem cu tni ciia hg.
Tir
choi viec lam da dugc sap dat se phai chiu
mat cac quyen huang
Igi
ich xa hoi.
Ciing vai viec cai each he thong phiic
Igi,
nhiing cai each ca cau ciing dugc chinh
phu tien hanh trong thap ky
1990.

Nam
1993,
Luat Canh tranh dugc ap dung va mot
so cac thi truang dich vu bat dau dugc dieu
tiet lai, cu the
la
thi truang dich vu van tai,
vien thong, dien. Trong thap ky 1990, Luat
Lao dong dugc sua doi mot so
Ian
nham dap
ling
nhu cau mot each
linh
hoat han. Nam
1999,
van de on dinh gia ca dugc dua vao
thanh Luat va Ngan hang Trung uang Thuy
Dien dugc trao quyen
Ian
han de on dinh gia
ca va lam phat. Chuang trinh Cung c6 Tai
chinh cong cong da dugc chinh phu Thuy
Dien thue hien trong nhieu nam tu
1995-
1999.
Ket qua la chuang trinh nay da tiet
kiem dugc mot khoan tien tuang duang
15%
GDP va on dinh dugc tinh trang ng nen tai

chinh cong cong.
Chinh sach viec lam day dii dugc chinh
phu Thuy Dien dua vao ap dung trong thap
ky
1990
theo ba nguyen tac
chii
yeu:
+ Khuyen khich nhieu han cho nguai
lao dong khi tham gia thi truang lao dong;
+ Dan gian hoa va giam chi phi thue
nhan cong;
+ Khuyen khich nhieu han cho cac cong
ty mai hoat dong va tham gia kinh doanh.
Nhu vay c6 the thiy, mo hinh Thuy
Dien
la
mot
sir
ket hgp nhuan nhuyen giiia
cau tnic kinh te,
thi chi
chinh tri va he thong
phiic
Igi
xa hoi. Cau
true
kinh te cua Thuy
Dien mang tinh chat la kinh te thi truang hon
hgp.

Kinh te thi truong hon hgp nghia la: Ve
che do sa hiiu thi thuc hanh pha trgn che do
sa hiiu cong cong va che do sa
hiiu
tu nhan;
Ve che do phan phoi thi thuc hanh phan phoi
theo lao dong ket hgp phan phoi theo von;
Ve phuang
thiic
van hanh kinh te thi thuc
hanh nha nuac dieu tiet kinh te
vT
mo ket
hgp kinh te thi truang. Trong do, cot
loi
nhat
la
sir
hon hgp ve che do sa huu, vi chi c6 lam
dugc nhu the thi mai c6 the thuc hien dugc
su hon hgp ve phan phoi va ve phuang thiic
van hanh kinh te. The che chinh tri cua Thuy
Dien la mot he thong da dang, trong do Dang
Xa hoi Dan chii dugc thanh lap nam
1932
va
nam quyen lien tuc 44 nam lien, cho tai nam
1976 bi Dang Nhan dan thay the mot thai
gian, va hien nay Dang Xa hoi Dan chu tiep
tuc la dang cam quyen, c6 anh huang

Ian
tai
con duang phat
triln
kinh te va nha nuac
phiic
Igi
cua Thuy
Diln.
He thSng phuc lai
xa hoi cua Thuy Dien
luon
di theo phuang
cham "cong bing va hieu qua, dam bao
quyen
Igi
cho mgi nguai". Su
kit
hgp nhuin
nhuyen giira ba yeu to nha nuac, thi truang
va phiic
Igi
xa hoi da
biln
Thuy Diln thanh
dat nuac c6 phiic
Igi
xa hoi nhieu nhit the
giai,
nguai dan Thuy Diln dugc

thi
giai
bilt
den vai cau noi n6i tieng "suang
tir
trong
bung me cho den khi
chit".
Thuang hieu ve
"mo hinh Thuy Diln"
tir
do cung tra nen
limg
lay khap the giai.
JnAt
ijo-
oatL
ite. ae
2.
NHUlVG
DAC
TRUTVG
CO BAN
CUA MO HINH NHA
NU'6C
PHUC
LQfl
THUY DIEN
Tru cot chinh cua nha nuac phiic
Igi

Thuy Dien la: he
thSng
giao
due
miln phi, he
thong cham soc
siic
khoe gia dinh va tre em,
va he thing bao
hilm
xa hoi cho nguai lao
dong.
*
He thong giao
due mien
phi
He thong truang cong cua Thuy Diln
ton tai dua tren hai hinh thiic ca ban la giao
due
bat huge va giao due khong bat bugc.
Nhiing truang thugc dien giao due pho cap
bat bugc bao gom cac truang pho cap thong
thuang, truang Sami, truang dac biet va cac
chuang trinh danh cho hoc sinh khuyet tat.
Cac truang khong thugc he bat bugc bao
gim
cac lap mau giao - nha tre, lap trung
hoc
phi
.thong,

mot s6 truang cho hge sinh
khuylt tat, giao due nguai
Ion
va giao due
nguai
Ian
danh cho nguai khuylt tat.
He thong giao
due gim
9 nam giao due
tilu
hge va trung hoc ca sa, 3 nam giao due
trung hge, 3 nam giao due dai hoc, 1 nam
giao
due thae
sT va 4 nam giao due tien
sT.
Giao
due
tilu hge va trung
hge
dugc mien
phi hoan toan. Chinh phu khong chi tai trg
cho giao due ma con ca chi phi di lai, sach
giao khoa va
bGa
an miln phi. Luat Giao due
Thuy Diln con quy
djnh,
khong nhiing tit ca

mgi nguai
dIu
dugc di hoc khong mat
tiln
suit
dai ma
tir
nha tre
din
bac trung
hge,
nlu
trong lap c6 mot hoc sinh nguai nuac ngoai,
thi nha truang phai b6 tri mot giao vien bilt
tieng me de ciia hge sinh do, m§i thang phai
len lap vai mot s6 gia nhit dinh bing
tilng
me de cho em nay.
C)
bac dai hoc, tu
liic
vao
hoc cho den
Ichi
tot nghiep, tuy c6 quy uac
so nam hge nhat dinh, nhung luat phap quy
dinh neu hoc sinh nao tot nghiep roi ma ehua
tim dugc cong viec thich hgp va khong
muon rai nha truang thi c6 the tiep tuc hge
tap mien phi. Hau het cac truang dai hoc va

cac to chiic giao due sau trung hoc ciing
dugc dieu hanh bai nha nuac va cung dugc
giao due mien phi. Tuy nhien, a bac dai hge
va cao dang, viec an uong, sach va va chi phi
di lai khong dugc nha nuac dai thg true tiep
dii tat ca sinh vien deu c6 the vay von trg cap
de trang trai chi phi sinh hoat.
Hang nam, chi tieu cua nha nuac cho
giao due chiem khoang 8% GDP, thugc dien
cao nhat the giai. Phan
Ian
kinh phi dugc sir
dung cho cac truang pho thong va cac
truang dai hoc cong, nhung hge sinh ciing
dugc tu do tham gia cac truang tu theo
nhiing y tuang giao due dac biet hoac bai
mot so nhom
Igi
ich nhat dinh. Nhiing
truang nay ciing dugc tai trg bang ngan sach
nha nuac. Cac truang tu phai ma rgng cho
mgi nguai va tuan theo cac tieu ehuan do
Luat Giao
due
quy dinh. Khac vai cac truang
cong, cac truang tu dugc phep thu mot
miic
phi tugng trung. Cac truang tu thuong pho
biln trong cac thanh pho
Ian

va chiem
khoang 3,5% trong tong so hoc sinh.
* Hf
thong cham soc
sire
khoe gia
dinh
va tre em
NGHIEN
CQU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
He thong cham soc
siic
khoe gia dinh va
tre em a Thuy Dien dugc danh gia la hoan
hao nhat the giai. No bao gom chii yeu cac
che do phiic
Igi
nhu che do sinh de, che do
duang lao va che do cham soc tre em.
I.
Chi
do
sinh de va cham soc tre em:
Phu nir sinh con dugc nghi de
18
thang
CO
luang, trong do 12 thang dau huang

luang 100%), 6 thang cuoi huang luang 90%.
NIU
din
thang
thii 18
lai c6 thai, se tiep tuc
dugc nghi huang tiep 90%) luang cho den
khi
diia
tre ra dai lai dugc huang che do nghi
de 18 thang. Ngoai ra, neu nguai vg lam
cong viec tuang doi quan trgng khong the
hoac khong muon a nha qua
lau
nhu vay, thi
hai vg chong c6 the ban bac de chong c6 the
nghi thay vg.
Tre em a Thuy Dien dugc trg cap rat
Ian.
Nam 2002, chi c6
11%
tre em
a
Thuy
Diln phai chiu nhung khoan chi phi tu phia
cha me, con lai la tu phia nha nuac.
Sir
ho
trg cham soc tre em a Thuy Dien nhieu den
miic

nguai ta c6 cam tuang ring "nguai
Thuy Diln da quoc hiiu hoa cac gia dinh".
Cu
thi
la:
+ Ho tra tien mat cho bo me: Bo me
dugc cung cap tien mat cho
mci diia
tre
trong vong 480 ngay. Trong 390 ngay dau,
sir
ho trg dugc dua tren thu nhap cua bo me,
dugc tinh tuang duang vai h6 trg nhan dugc
khi dau 6m (80% thu nhap, kh6ng qua
nguang
tran
thu nhap). Neu b6 me c6 thu
nhap thap hoac kh6ng c6 thu nhap thi se
nhan duac h6 tra voi
miic
t6i thieu la 180
SEK/ngay. D6i voi 90 ngay con lai, b6 hoac
me se nhan dugc mot khoan tien t6i thieu la
180 SEK/ngay.
NIU
bo hoac me phai bo da c6ng viec
c6 thu nhap dang lam do
diia
tre bi 6m hoac
nhiem benh, hoac nguai cham soc

diia
tre
thuang xuyen bi 6m hoac nhiem benh, hoac
phai dua
diia
tre
din
trung tam y te du phong
cong
ding
v.v , thi bo hoac me c6
thi
xin
ho trg tiln mat tam thai cho b6 me. Tinh
hulng
nay dugc ap dung cho tre em dual 12
tuli,
hoac CO
the
Ian
han trong mot s6 truang
hgp.
Su bu dip thu nhap thuang dugc tra
trong 60 ngay cho mot
diia
tre trong mot
nam. Trong truang hgp
diia
tre tiep tuc 6m
va phai dieu tri a trung tam y te du phong

cong d6ng thi su trg cap c6 the dugc cung
cap cho 60 ngay tiep theo. Trong mot so
truang hgp, quyen dugc huang h6 trg tien
mat tam thai cho bo me c6 the dugc chuyen
cho nguai a nha chiu trach nhiem cham soc
diia
tre thay b6 me.
B6 me ciia nhiing
diia
tre nam trong
khu6n kh6 dieu chinh cua Luat ve Ho trg va
Dich vu cho nhiing nguai khuyet tat chiic
nang nhat dinh (LSS) c6 the nhan dugc su h6
trg cho
diia
tre 6m c6 do tuli tu
16
den 21.
Ben canh d6, b6 me cua nhiing
diia
tre
duoi
16 tu6i thugc dien dieu chinh cua LSS se
dugc
huomg
cai ggi la 10 ngay 'lien lac'
(contact day). Thai gian nay se dugc bo me
su
dimg
de tham gia khoa huan

luyen
danh
cho bo me, day d6
diia
tre, hoac tham
diia
tre
trong cac hoat dong giai tri truac va sau khi
hoc.
Mot
AJ^
imin
(te.
oi
+ Ho
tree
cho nguai bo: Cho phep nguai
bo
CO thd CO
mat vao thai gian nguai me sinh
con, thu dgn nha cua va cham soc
diia
tre
trong thai gian mai sinh. Nguai
bl
c6
quyin
dugc huang trg cip tien mat tam thai cho bl
me trong
10

ngay/m6i
diia
tre,
neu viec cham
soc
diia
tre can tra viec thuc hien c6ng viec.
Quyen nay ciing c6 the chuyen cho nguai
khac.
Trong truang hgp nhan con nu6i, b6
me ciing c6 quyen dugc huorng m6i nguai 5
ngay.
Miic
do bu dap tuang duang
80%) miic
thu nhap bang vai
miic
h6 trg tien mat 6m
dau.
+ Ho tra tiin mat trong thai gian mang
thai: Cho phep phu nur mang thai kh6ng the
tilp
tuc lam viec c6
thi
danh thai gian de
nghi ngai. Mot phu nur mang thai, vai c6ng
viec
CO
dong
thul,

c6
thi
nhan dugc trg cip
tiln mat nlu nguai chu lao dong kh6ng the
sip
xip
cho nguai phu nii mang thai mot
c6ng viec thich hgp cho
din
cuoi thai ky.
Nguai phu nur c6
thi
nhan toi da 50 ngay
luang trong hai thang
culi
cung cua thai ky.
NIU
c6ng viec nguai phu nii dang lam bi
cim lam viec trong thai ky mang thai theo
dilu
chinh ciia Luat M6i truorng lao dong thi
nguai phu nii do se nhan dugc ho trg tien
mat cho moi ngay nghi vi bi cim do.
Miic
bu
dip thu nhap la 80% thu nhap bing vai
miic
ho trg tiln mat
Im
dau.

2.
Che do
du&ng
lao:
Nguai lao dong
vl
huu dugc dinh ky
ITnh
luang du
sing,
nguai gia
ylu
kh6ng tu
lo
lieu cuoc s6ng dugc thi c6
thi
vao a trong
vien duorng lao cua nha
nude,
dugc hudng
sir
cham soc y te mien phi, dieu kien s6ng tai
day tuang duang vai khach san 3 sao.
+ Luang huu cho nguai cao tuoi:
Luang cho nguai cao tu6i cung cap an sinh
cho nguoi gia. Luang cho nguai cao tu6i
dugc ap
dimg
cho nhiing nguai tii
61

tuoi tra
len. Tuy nhien nguoi nhan luang c6 the hoan
viec nhan luang nlu hg
muln
va gia tri ciia
khoan luang do se tang len theo thai gian tri
hoan cua hg. Luang ciia nguai cao tu6i c6
thi
tra toan bg, 3/4, 1/2, hay 1/4.
Tir
thang
1/2003, luang ciing bi danh thue nhu thue
thu nhap.
He
thSng
luang eii cua Thuy Dien c6
hai
phdn
ehinh: Luang ca ban va luang bo
sung. Luang ca ban cung cap
miic
an sinh ca
ban doc lap vai thu nhap truac do. Luang b6
sung dugc dua tren
miic
thu nhap truac do,
tiic miic
thu nhap c6 dugc trong thai gian
lam viec
tir liic

16 tu6i den 64 tu6i. De nhan
dugc luang bo sung day dii, nguai lao dong
cin c6 30 nam lam viec va
miic
luang se dua
vao
miic
thu nhap trong
15
nam c6 thu nhap
tit
nhit. He thing luang van hanh theo ca
chi
"pay as you go",
tiic miic
dong gop cho
quy luang trong mot nam vl nguyen tic se
dugc six
dimg
cho viec chi tra luang trong
nam
do.
Tuy nhien he th6ng eii nay da dugc cai
each bang mot
h§
th6ng luang mai. Co mot
si
ly do cho su cai
each
nay, trong do dang

chii
y la ty le giura s6
lugng
nguai nhan
luang so voi s6 nguai hoat dgng c6 hieu qua
kinh te trong xa hgi ngay cang tang. Ngay
nay,
cii 100
nguai lam
vi?c
thi c6 30 nguoi
10 NGHIEN
CCrU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
nghi huu va trong vong 25 nam tai con s6
nay dugc du bao se la
41.
Ben canh d6,
tic
do tang
truong
thap ciia nen kinh te nhung
lai di kem voi
sir
gia tang so nguai nhan
miic
luang ngay cang cao han da lam 16 ro yeu
diem cua he th6ng. Chinh vi vay su cai each
he th6ng eii da dugc cac dang phai chinh tri

d6ng thuan nham dam bao tinh ben
vihig
cua
he th6ng trong tuang lai.
He th6ng luang mai dugc cai
each
se c6
3
loai
luang: luang thu nhap (Income
pension), luang theo phi (Premium pension),
va luang bao dam (Guarantee pension).
+ Luang thu nhap: So lugng quyen
luang ma nguai lao dgng nhan dugc trong
qua trinh lam viec se anh huang den
miic
luang thu nhap
ciia
nguoi d6. Vi luang thu
nhap dugc van hanh theo ca che 'Pay as you
go'
nen
miic
luang nguai cao tu6i nhan dugc
se tuang
ling
vai su tang truang thu nhap a
Thuy Dien. Khi nguai cao tu6i nghi huu,
miic
luang huu se dugc quyet dinh bang s6

quyen luang huu ma nguai do da dat dugc
trong su6t cuoc doi va tu6i thg cua nh6m
tuoi cua nguoi d6. Nhiing nguoi sinh trong
khoang 1938
din
1953,
luang b6 sung se
chiem mot phan luang thu nhap. Tu6i cang
cao,
miic
luang b6 sung nhan dugc cang
Ian.
Day la mot buac trung gian giiia he thong cii
va he th6ng moi. Nhiing nguoi sinh
tir
nam
1954 tra di se ap dung hoan toan theo he
thong moi.
Miic
dong gop cho quy
luomg
thu nhap
se la 16%) t6ng thu nhap (duoi
nguong
trin).
Cac quyen dong quy luang se dugc tinh he
s6 hang nam. He s6 nay phan anh
miic
tang
luang trung binh trong xa hgi. Khi

luong
thu
nhap dugc chi tra cho nguoi nghi huu thi
si
luang do se dugc nhan voi he s6 hang nam,
qua do phan anh dugc chi so gia tieu dung va
gia thiet ve
miic
tang thu nhap trung binh
hang nam trong tuang lai.
+ Luang theo phi: 2,5% t6ng thu nhap
se dugc nop vao quy luang theo phi. D6i voi
nhiing nguai sinh
tir
nam 1938 den 1953, ty
le nay it han. Nguoi dong gop vao quy luong
(hay nguoi lao dgng) c6 the chgn mot trong
nhilu
quy (da dang ky voi Co quan Luong
theo phi) de dau tu vao do. Neu nguoi lao
dgng kh6ng chgn dugc mot quy rieng cho
minh thi s6 tien do se dugc dau tu vao Quy
Tiet kiem phi, do Quy Bao hiem luong
thii
7
(the
7*
Pension Insurance Fund) quan ly.
Nhiing nguoi da lap gia dinh hoac da dang
ky ket h6n c6 the chuyen quyen nhan luang

cua minh cho nguoi khac. Cac khoan dong
gop vao quy luong nay se dugc tinh lai suat.
+ Luang bao dam: Trong truang hgp
mot nguoi c6 luong thip hoac kh6ng c6 thu
nhap trong su6t cuoc doi, nguoi do
c6
the se
nhan dugc luong bao dam.
DI
dugc nhan
luong, nguoi do phai
liru
tni 6 Thuy Diln it
nhat 3 nam. De nhan dugc luong bao dam
diy du, nguoi do phai
luu
tni
o
Thuy Diln
trong it nhit 40 nam. Mot
si
truong hgp
ngoai le se dugc ap dung doi voi nguoi ti
nan. Luong bao dam se dugc cip
tir
nam 65
tuli.
* Hf
thong bao hiem xa
hQi

cho
ngiroi
lao
dong
JUbl
»j^oan.
ite
oe
11
1.
Bao hiem tai nan lao dong
Bao hiem tai nan lao dgng tai Thuy
Dien dugc dua vao luat lin dau tien vao nam
1901,
trong do bao hilm tai nan lao dgng
dugc xem la trach nhiem ciia giai chu. Thuy
Dien dugc danh gia la mot trong nhung nuac
thugc T6 chiic hgp tac Kinh
tl
va Phat triln
(OECD) t6 chiic cua cac nuac c6
nin
kinh
tl phat trien hang diu
thi gioi-da
som thuc
hien loai hinh bao hilm nay. Nam
1916,
bao
hilm tai nan lao dgng dugc coi la mot hinh

thiic bao hilm bat bugc. Tu do
din
nay, luat
nay da dugc b6 sung nhieu
Ian
vao cac nam
1962,
1976
va
1991
nhim theo kip su phat
triln cua xa hgi. Bao hiem tai nan lao dgng la
loai hinh bao hiem nam trong he th6ng bao
hilm xa hgi cua Thuy Dien.
Tai nan lao dgng dugc hieu la cac
thuang tat c6 nguyen nhan tii tai nan hoac
cac anh huang c6 hai xuat phat
tir
noi lam
viec (Co quan Bao hiem Xa hgi Thuy Dien:
174).
Tai nan tren dudng
tir
nha
din
noi lam
viec va ngugc lai cung dugc xem la tai nan
lao dgng (Co quan Bao hilm Xa hgi Thuy
Diln: 27). Bao hilm tai nan lao dgng khi ra
doi chi dugc ap dung

dii
voi cac nganh,
nghi CO
tinh nii ro cao. Dan din, ciing voi
sir
phat triln
ciia
san xuit c6ng nghiep, loai hinh
bao hilm nay da bao triim toi tit ca nhiing
nguoi lao dgng, trong do tai mot
si
nuac da
bao triim tit ca
lure
lugng lao dgng. Bao hiem
tai nan lao dgng tai Thuy Diln ciing phat
triln theo huomg tuong tu nhu vay. Trong
nhiing nam diu thap ky 30 cua
thi
ky XX, ty
le
phi
biln ciia bao hilm tai nan lao dgng da
CO
su giam
siit
do anh huong ciia cuoc khiing
hoang kinh te
thi
giai, tuy nhien ty le nay da

h6i phuc nhanh chong sau do. Thuy Dien da
dat dugc
miic
do ph6 bien trong thuc hien
bao hiem tai nan lao dgng trong thap ky 50
cua the ky XX, khi dieu luat dugc ban hanh
nam 1954 da tang nhanh s6 lugng nguoi
dugc bao hiem. Hien nay, toan bg nguoi lao
dgng, bao gom ca nhiing nguoi lam cong an
luong va nguoi lao dgng tu lam chu, deu
tham gia loai hinh bao hiem nay.
Trg cap trong bao hiem tai nan lao dgng
nhim muc dich bii dip nhumg mat mat ve thu
nhap,
chi phi cham s6c nha khoa, chi phi y te
6
nude
ngoai, trg cap ve tien mat cho 6m dau
trong mot s6 truorng hgp nhat dinh, ciing nhu
trg cap cho nguoi phu thugc va h6 trg mai
tang phi trong truong hgp tii vong. Cac
khoan trg cap trong bao hiem tai nan lao
dgng la cac khoan trg cap hang nam. Nam
2005,
Thuy Diln da chi 6,7 ty Kronor cho
bao hilm tai nan lao dgng (trong t6ng s6
khoang 435 ty Kronor chi cho toan he th6ng
bao hilm xa hgi) (Co quan Bao hiem Xa hgi
Thuy Diln: 147).
Ve che do ngan sach danh cho bao hiem

tai nan lao dgng, nguoi lam cong an luong
kh6ng phai tra phi, thay vao do nguoi thue
lao dgng se phai tra 0.68%) cua bang luong.
Nha
nude
dong gop mot phan rat nho, dugc
lay tu cac quy ciia nha
nude,
vao ngan sach
cho loai bao hiem nay. Doi vdi nguoi lao
dgng tu lam chu, hg phai dong 0.68% ciia
tong thu nhap.
12
NGHIEN
CQU
CHAU AU • EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (1301.2011
Cac quyin
Igi
ma nguai lao
dgng
duac
hiccmg khi
gap rui ro gom:
Lai ich khi gap thuang tat tam thai:
Lgi ich khi gap thuong tat tam thdi
dugc hudng giong nhu cac lgi ich 6m dau.
Nguoi dugc trg cap khi gap thuang tat tam
thdi se nhan dugc 77.6% s6 thu nhap bi mit
va

CO thi
dat
din miic
trin la 294,700 SEK
(Kronor Thuy Dien)/nam. Ngudi bi thuang
tat se nhan dugc khoan trg cap nay
tir
ngay
thii
22 ke
tir
ngay mat kha nang lao dgng.
Khoan trg cap nay dugc tra 7 ngay/tuan va
ngudi ve huu se dugc nhan trg cap
khdng
qua
180
ngay ke tu ngay ve huu. Ngudi su
dung lao dgng se tra trg cip thuang tat tam
thdi
tir
ngay
thii
2 den ngay
thii
21 vdi 80%)
s6 thu nhap bi mat. Nhiing ngudi lao dgng tu
lam chii va nhiing ngudi khong phai la ngudi
lam c6ng an luong khac se nhan dugc 77.6%
si

thu nhap bi mat
tir
ngay
thii
2 den ngay
thii
21. Trg cap theo ngay d
miic Idn
nhat
khdng
vugt qua 627 Kronor.
Miic
trg cap t6i
da va t6i thieu dugc dieu chinh hang nam,
dua vao chi s6 gia tieu dung.
Cac lai ieh khi gap thuang tat
vTnh
vien:
Neu ngudi lao dgng gap thuang tat dan
den mat 100% kha nang lao dgng tao thu
nhap thi trg cap nhan dugc se la
100%) miic
thu nhap va c6 the dat den
miic
t6i da la
294,700 Kronor/nam.
Trong trudng hgp bi thuong tat mot
phan, neu kha nang tao thu nhap bi mat
khoang
1/15

hoac nhieu hon thi
miic
trg cip
se tuong
ling miic
thu nhap da bi mit. Cac
lgi ich khi gap thuong tat c6 lien quan mat
thiet den cac lgi ich khi gap 6m dau. Cac
khoan trg cap khi gap tai nan lao dgng se
phai dong thul.
Sir
dieu chinh
miic
trg cap
cho ngudi bi thuang tat vTnh vien se dugc
tinh toan dua tren chi s6 luong va gia ca.
Lai ieh
vey
te eua nguai lao dong:
Ciing gi6ng nhu cac lgi ich ve y te, khi
c6ng nhan 6m dau hoac thai san, cac lgi ich
bao g6m
sir
hoan lai mot phan chi phi di lai,
cham soc rang cho tre em den 20 tu6i, trg
cip cho bao ve va cham soc rang
co
ban, chi
phi cho dieu tri bang bg phan gia, va tiem
insulin

mien
phi.
M6i tu van cua bac sT se dugc tra mot
khoan phi
tir
60 den 300 Kronor.
Dii
vdi
benh nhan dieu tri trong benh vien cong,
benh nhan se tra mot khoan t6i da la 80
Kronor/ngay.
Lai ich doi vai nguai phu thuoc:
NIU
mot ngudi bi
chit
do tai nan lao
dgng thi vg hoac ch6ng ciia ngudi da chet va
con cai cua hg dudi
18
tudi se dugc nhan trg
cap hang nam.
Luang cho nguai phu thuoc: Mot khoan
luong dugc tra trong vong
10
thang nlu
ngudi phu thugc da cudi hoac s6ng chung
nhu vg
ching (tiiy
vao dilu kien cu
thi)

vdi
ngudi da
chit tii thilu
5 nam. Khoang thdi
gian
10
thang nay c6
thi
keo dai them
tii
da
12
thang neu b6 hoac me con song dang
sing
vdi con dudi
18
tudi; va se kh6ng c6
ky
han
neu dang
sing
vdi con dudi 12 tuli.
Miic
Mgi sJ^iuui
ite
ol.
13
luong se tuong duong vdi 45%)
miic
trg cip

thuong tat vTnh
viln
ma ngudi da
chit
da
hoac
CO thi
dugc hudng; va 20% nlu luong
ciia tre ml coi dugc nhan
ding
thdi.
Luang cho tre mS coi: Tre dudi 18 tuli
(hoac 20 tudi nlu bi tan tat) se nhan dugc tii
20%
den 40%)
miic
trg cap thuang tat vTnh
vien ma ngudi da chet da hoac c6 the dugc
hudng.
Miic
luong phu thugc vao s6 tre c6
quyen nhan luong m6 c6i.
Tra cdp mai tang: Ngudi chet vi tai nan
lao dgng se nhan dugc mot khoan trg cap
mai tang la
11,790
Kronor. Nhiing ngudi
nhan luong
ciia
ngudi da

chit
se phai nop
thul.
Sir
dilu chinh
miic
trg cap se dugc thuc
hien hang nam dua vao chi so luong.
Bao hilm tai nan lao dgng dugc quan ly
va giam sat vl mat hanh chinh va tai chinh
tir
cip trung uong, dai dien la Co quan Bao
hilm xa hgi
Quic
gia. Cac phong bao hilm
viing
va dia phuang c6 nhiem vu thuc hien
cac chuang trinh. Khi gap tai nan lao dgng,
ngudi bi tai nan c6 trach nhiem thong bao
ngay cho ngudi su dung lao dgng va ngudi
su
dimg
lao dgng ngay sau do phai bao cao
cho Co quan Bao hilm Xa hgi Thuy Diln.
2.
Bao hiem that nghiep
Gilng
nhu nhilu nude c6ng nghiep phat
triln khac, Luat vl bao hilm Thit nghiep ciia
Thuy Diln ra ddi sau Luat vl bao hilm Tai

nan lao dgng. Luat vl bao hilm Thit nghiep
cua Thuy Diln dugc dua vao ap dung
Ian
diu tien vao nam 1934 va Luat vl bao hilm
That nghiep hien hanh dugc dua vao cuoc
s6ngtirnam
1998.
CJ
nhiing nude khac, bao hilm thit
nghiep thuong la mot phin cua he thing bao
hiem xa hgi, nhung tai Thuy Diln, bao hilm
xa hgi lai la mot phin cua chinh sach thi
trudng lao dgng. Bao hiem that nghiep c6
thi
xem la mot c6ng cu h6 trg cho chinh sach thi
trudng lao dgng cua Thuy Dien. Chinh sach
thi trudng lao dgng nham den muc tieu mang
lai viec lam cho tat ca mgi ngudi, viec lam la
yeu t6 dugc quan tam hon so vdi cac h6 trg
vl tiln bac (Lundqvist 2005;
ISSA
2001).
Ngudi that nghiep se dugc quan tam de c6
the tai gia nhap vao thi trudng lao dgng cang
sdm cang t6t. Cac h6 trg tai chinh cho ngudi
that nghiep chi dugc thuc hien
Idii
ngudi that
nghiep khong the tim dugc viec lam hoac xa
hgi kh6ng tao dugc viec lam cho hg. Bao

hiem that nghiep ciing la su bii dap cho
sir
mit mat ve thu nhap cua ngudi lao dgng khi
mat/khong c6 viec lam,
giiip
hg c6 mot cuoc
s6ng
CO
chat lugng dam bao va on dinh d
miic
quy dinh. Bao hilm thit nghiep la mot
chuong trinh trg cap bao g6m bao hiem co
ban va he th6ng bao hiem lien quan den thu
nhap.
Pham vi anh
hiedng
ciia
chieang
trinh
nay gom:
Chuang trinh tu nguyen: D6i tugng
tham gia chuong trinh nay g6m nhiing ngudi
dudi 65 tuli, dang lam c6ng an luong
hoSc
ngudi lao dgng tu lam chu.
14 NGHIEN
CQU
CHAU AU • EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
Chuang

trinh
ca ban:
Dii
tugng tham
gia chuang trinh nay bao
gim
ngudi lao
dgng lam c6ng an luong, cac ca nhan tim
viec lam co do tuoi tren 20 va dudi 65 va
khdng
thugc d6i tugng
ciia
bao hiem co lien
quan den thu nhap (chuong trinh tu nguyen).
Mot dieu can
chii
y rang, cac c6ng doan vien
thuong tham gia vao cac quy bao hiem that
nghiep va thudng phai dong mot
miic
phi bat
bugc.
Tat ca cac quy nay dugc md cho ngudi
lam c6ng an luong tham gia tu nguyen theo
cac loai hinh cong viec hoac
ITnh
vuc hoat
dgng
CO
lien quan. Hien nay, khoang 80%

nhiing ngudi lam c6ng an luong tai Thuy
Dien tham gia vao cac quy bao hiem that
nghiep nay.
Nguon ngan sach danh cho loai hinh
bao hiem nay gom:
Tir nguai duac bao hiem: Doi vdi
chuang trinh tu nguyen, ngudi dugc bao
hiem tra mot khoan phi khoang
100
den
150
Kronor/thang, tuy theo m6i quy. D6i vdi
chuang trinh co ban, ngudi dugc bao hiem
khdng phai nop phi.
- Doi vai nguai su dung lao dong: Bao
hiem that nghiep dugc ngudi sii dung lao
dgng chi tra vdi mot ty le
%
nhat dinh cua
bang
luomg.
Chinh phii kh6ng co anh hudng true tiep
dii
vdi bao hiem that nghiep
' Cac diiu kien di duac nhan bao hiim
thdt
nghiep:
Ngudi dugc nhan bao hilm that nghiep
la nhiing ngudi khdng co viec lam va dang
ky la mot ngudi tim viec lam tai mot co quan

dich vu viec lam cua nha
nude
va c6 kha
nang, mong
mudn
chap nhan mot viec lam
thich hgp vdi it nhat 3 gid/ngay va trung
binh 17 gid/tuan. That nghiep do tu nguyen
nghi viec, khdng thuc hien dugc c6ng viec,
hoac
tir
ch6i mot c6ng viec thich hgp hoac
dang chd ket qua dao tao se dugc hudng trg
cap
ttr
20 den 60 ngay. Ngudi lao dgng phai
ttmg
lam viec
tii
thieu 6 thang (t6i thieu 70
gid/thang) va it nhat 450 gid trong 6 thang
lien tuc trong 12 thang gan nhat ke
tir
khi
that nghiep.
Ddng
thdi, ngudi nhan bao hiem
that nghiep la thanh vien cua mot quy that
nghiep trong vong 12 thang.
Bao hiem that nghiep co ban dugc danh

cho sinh vien, nhiing ngudi ehua dap
ling
dugc cac dieu kien d tren, nhumg ngudi da
hoan thanh it nhit
1
nam
hge
tap (diy du thdi
gian),
va nhiing ngudi da dang ky tim viec
tdi
thilu 90 ngay trong vdng 10 thang
kl
tii
khi ket thiic hoc tap.
Nhitng
lgi
ich
cua bao hiim
thdt
nghiep:
Tra cdp thdt nghiep ca ban: Trg cip
that nghiep co ban cung cip cho ngudi thit
nghiep mot
miic
trg cip c6 dinh vdi
miic
trg
cip
tii

da la 320 Kronor/ngay. Ngudi thit
nghiep co the dugc nhan trg cap trong vdng
300 ngay. Trg cip dugc tra theo 5 ngay/tuin.
Tra cdp thdt nghiep tu nguyen co lien
quan den thu nhdp: Ngudi thit nghiep se
nhan 80%
ciia miic
luong nhan dugc gin
nhat.
Miic
trg cip
tii
da la 730 Kronor/ngay
Mgls^aHLniteae
15
cho 100 ngay diu tien va sau do la 680
Kronor/ngay. Trg cip dugc tra
tii
da trong
300
ngay va 5 ngay/tuin.
Cac
miic
tdi thieu va
tii
da dugc
QuIc
hgi dilu chinh va nhumg dilu chinh nay
kh6ng lien quan
true

tiep
din
chi
si
luong
hoac gia ca.
Hien co 38 quy bao hiem dang hoat
dgng va chiu su giam sat cua Ban Bao hilm
that nghiep cua Thuy Diln. Cac quy nay
thudng
CO
quan he chat che vdi cac c6ng
doan nhumg doc lap ve mat phap ly.
3.
DANH GIA
Tii viec phan tich nhiing khia canh co
ban ciia m6 hinh Thuy Dien, co the danh gia
chung nhu sau:
+ Mo hinh Thuy Dien la mot mo hinh
phdt triin cong bang,
binh
ddng vd it tham
nhiing. Luat phap Thuy Dien ghi ro: Trong
ca
nude,
chi co mot so rat it cap lanh dao
nhu Chii tich
QuIc
hgi,
Thii

tuong, Bg
trudng Ngoai giao, Bg trudng QuIc phong
mdi dugc nha
nude
cap 6t6 c6ng vu, con tat
ca cac
CO
quan khac chi dugc di lai bang cac
phuong tien c6ng cong hoac xe tu cua minh.
Phap luat con quy dinh: Trong c6ng viec
giao tiep vdi khach nude ngoai, ngudi lanh
dao d cip nao thi dugc nhan qua tang gia tri
bao nhieu. Bg trudng chi dugc phep nhan
qua tang tri gia khdng qua 1.500 Kronor
(khoang 180 USD), cao hon thi qua tang
thugc ve nha
nude.
Thul thu nhap luy tiln co
thul suit rit cao, tham chi tdi 80%. Nhd do
nha
nude
nim dugc 2/3 thu nhap
quIc
dan
va
CO
ngudn kinh phi
dk.
thuc hien c6ng bing
phan ph6i ciia cai trong xa hgi.

+
Ve
mat ehinh
tri,
Thuy Dien thue hien
che do da
ddng,
co su canh tranh lanh manh
giaa
cdc ddng phai. Hien tai d Thuy Diln co
tat ca 7 dang phai, do la Dang Trung
lap.
Dang Dan chu Co
die,
Dang Xanh, Dang
Canh ta, Dang Dan chu Tu
do.
Dang On hoa,
Dang Dan chu Xa hgi. Nha
nude
kh6ng cip
kinh phi v6 dieu kien cho cac chinh dang,
ngu6n kinh phi hoat dgng ciia cac dang phai
tr6ng vao dang phi do dang vien nop va cac
nguon tu gay quy. Dang cam quyen la Dang
Dan chii Xa hgi, lu6n lu6n giii cho minh mot
hinh anh giau ma kh6ng xa xi, binh dang d6i
xii vdi quan
ehiing,
dam bao cong bang xa

hgi.
Thuy Dien hien theo che dg quan chu
lap hien, da dang. Nha vua chi c6 vai trd bieu
tugng, quyen
lire
lap phap thugc ve Nghi
vien. Chinh quyen d Thuy Dien co
sir
phan
cap manh me. Dat
nude
dugc chia thanh 21
tinh, do mot Hgi dong hinh thanh qua bau cu
dan chii dieu hanh. Chinh phu ciing c6 dai
dien tham gia vdi vai tro hoach dinh va giam
sat. Trach nhiem chinh ciia chinh quyen tinh
la cham soc y te, giao
thdng
c6ng cong va
phat trien viing. Ben dudi tinh la cac thanh
phd
(municipality). Hien Thuy Dien co 290
thanh ph6, vdi dan s6 dao dgng tii 2.610
(Bjurholm) tdi khoang 760.000
(Stockholm)'.
Nhiem vu chinh cua cac thanh
'
Finansdepartementet,
2005, Local Government in
Sweden - organization, activities and finance,

Stockholm.
16
NGHIEN
COU
CHAU AU
-
EUROPEAN STUDIES REVIEW
N*'07
(1301.2011
phi
la cung cip dich vu
cdng
nhu trudng
hge,
dich vu xa hgi, quy hoach do thi, bao ve
m6i trudng, phat triln nha d, thu vien v.v.
Cac hgi
ding
thanh
phi
chiu trach nhiem thu
thul thu nhap va se kh6ng thu thul doanh
nghiep. Mot thanh
phi
c6
thi
hgp tac vdi cac
thanh
phi
khac trong cac

ITnh
vuc khac nhau
nhu giao due, y tl v.v.
Sir
lien ket nay phat
triln manh tii sau nhiing nam 1980 va dugc
ggi la cac mang
ludi
xuyen bien gidi
(crossborder networks).
+ Xa hoi dan su cua Thuy Dien hoat
dong khong
manh,
chu yeu la cdc hoat dong
cua Nhd Tha. Tuy nhien cac cdng doan ddng
vai tro
hit siic Idn
trong ddi
sdng
chinh tri
ciing nhu kinh te cua dat nude, dac biet trong
viec xay dung va ciing cd he thong an sinh
xa hgi. Cho
din
nam 2000, 80%)
lire
lugng
lao dgng la thanh vien cua cac c6ng doan.
Cac t6 chiic c6ng doan ciia Thuy Dien cd vai
trd tich cue trong viec dam bao an sinh xa

hgi cho ngudi lao dgng, the hien qua viec
dam phan vdi nghiep doan ciia cac nha su
dimg lao
dgng nham dat dugc
sir
tang luong
cho ngudi lao dgng va t6 chiic, quan ly cac
quy bao hiem that nghiep. Dac diem n6i bat
cua m6i quan he
gifta
C6ng doan va Nghiep
doan Cac nha su dung lao dgng la su nhin
manh tinh doan ket trong cac cuoc thuong
lugng ve luang
bing
va cac quyin lgi danh
cho ngudi lao dgng. Cac c6ng doan ciia
Thuy Dien cd tinh 6n hoa cao hon so vdi
Cdng doan d cac nude chau Au khac. Hien
nay tai Thuy Dien cd 3 td chiic cdng doan
Idn:
- LO (Swedish Federation of Trade
Unions) (Lien doan Cong doan Thuy Dien):
La td chiic cua cdng nhan lao dgng cd xu
hudng ciia lao dgng chan tay (Blue collar
worker). T6 chiic nay ddng vai trd rat quan
trgng trong viec thuang lugng ve
miic
luong
vdi tl chiic cua nhiing ngudi su dung lao

dgng.
TCO (The Federation of White-CoUar
Workers) (Lien doan C6ng nhan C6 trang):
La tl chiic ciia c6ng nhan lao dgng cd xu
hudng mang tinh ky thuat cao va ca gidi luat
su. Td chuc nay phat trien cung vdi su phat
trien cua qua trinh toan cau hoa va ngay cang
trd nen quan trgng hon ke tii nhiing nam
1970.
SACO (Swidish Conferderation of
Professional Associations) (Lien doan cac
Hiep hgi chuyen nghiep Thuy Dien): La td
chiic
ciia
nhiing ngudi lao ddng trong
ITnh
vuc hge thuat nhu giang vien, nghien
ciiu
vien. Td chiic nay hien van cdn rat nhd.
Cac td chiic cdng doan
thi
hien vai trd
cua minh trong su phat trien cua he th6ng an
sinh xa hgi qua viec thuong lugng vdi cac td
chiic cua ngudi
sii
dung lao ddng nham cai
thien
miic
luong va dieu kien lam viec ciia

ngudi lao ddng. LO va TCO thudng hgp tac
chat che vdi nhau trong hoat dgng ciia minh,
bao g6m ca
ITnh
vuc c6ng cimg nhu tu nhan.
Cac thanh vien thudng luu chuyen giiia hai
cdng doan chu
chit
nay.
Trong nhumg nam sau
Chiln
tranh
thi
gidi II, vdi
sir
bvmg
nl
ciia nen kinh tl,
sir
-MM.
M^ouin.
ite
oe
17
thieu hut
lire
lugng lao ddng da
din din
viec
tang luomg vdi

tic
do cao. Nghiep doan Cac
nha sii dung lao ddng da cho ring cac cuoc
thuang lugng mang tinh tap trung giiia hai
lire
lugng chinh cua thi trudng lao dgng la
LO va SAF se giiip giam luomg va lam cho
cac t6 chiic c6ng doan kho khan horn trong
viec gianh lgi the nhd cac cac nha su dung
lao dgng canh tranh
Ian
nhau (Lundqvist
2005).
Su tap trung trong thuang lugng vl
luomg va ehinh sach luang nhin manh
din
tinh doan ket nay cdn dugc ggi la md hinh
Rehn-Meidner, la dac diem co ban cua m6
hinh Thuy Dien
liic
bay gid. Tuy nhien, do
nen kinh te tiep tuc phat trien manh, tinh
trang thieu lao ddng van khdng the giai quyet
dugc va
miic
luong van tang cho den tan
nhiing nam
1970.
Trong quan he ehinh tri vdi nha
nude,

LO cd mdi quan he chat che vdi dang Dan
chu Tu do SAP d ca cip t6 chiic va lanh
dao,
dac biet trong nhiing nam 1950. Cac
thanh vien cua LO thudng
chuyin
sang hoat
ddng tai SAP. Tuy nhien, SAP khdng
ding
nghTa vdi Nha nude, do SAP chi la mot trong
nhumg dang chinh tri. Cac cuoc dam phan ve
luong
bing
va
quylt
dinh
miic
luong vSn chi
bao gdm hai
lire
lugng chinh cua thi trudng
lao dgng la C6ng doan va Nghiep doan Cac
nha sii dung lao dgng. Trong nhiing nam
1980,
mli
quan he giiia LO va SAP da bit
dau long hon, cung vdi
sir
phan cip dien ra
trong cac cuoc thuong lugng vl luong

bing
khi Cdng doan cua cdng nhan nganh Thep da
tien hanh dam phan ve luong bong rieng re
vdi cac nha kinh doanh thep, tuy nhien mot
so mdi lien ket giiia LO va SAP van con ton
tai,
chu yeu d cap lanh dao. Hien nay, cac
thanh vien cua Cdng doan da it tham gia vao
cac dang chinh tri va tang
Idp
lanh dao dat
nude so vdi trudc day. Quan diem cua Cong
doan ciing it triing vdi quan diem ciia Nha
nude
hon (Carrol and Palme 2007).
Doi vdi Nghiep doan Cac nha su
dimg
lao dgng-SAF, mdi doan ket noi bg cua to
chiic nay trong cac cuoc thoa thuan tap trung
ve
miic
luomg vdi cac cdng doan da bi chia
re do mot so kho khan nhu su tac dgng cua
cac chuyen ddi mang tinh co cau
ciia
nen
kinh te do cuoc each mang cong nghe, cac
doanh nghiep nhd cam thay yeu the so vdi
sir
noi trgi cua cac doanh nghiep

Idn,
va gia
nhan cdng tiep tuc tang len. Xu hudng phan
cap trong cac cuoc thuang lugng ve luomg
bong da xuat hien vao nam
1982
khi Hiep
hgi cac nha kinh doanh Thep (VF) da tuyen
bd nit
lui
khdi cac cuoc dam phan tap trung
ve luong bong do SAF chu tri. VF da thuyet
phuc Cdng doan cdng nhan nganh Thep ciia
Thuy Dien tham gia dam phan vdi hg.
Tir
nam 1986, VF da quyet dinh dam phan ma
khong cd
sir
tham gia ciia SAF (Lundqvist
2005).
Nhu vay, trai vdi xu hudng tap trung
hoa trong dam phan luong bong giira Cong
doan va Nghiep doan Cac nha sir
dijng
lao
dgng trong nhiing nam 1950-1970, trong
nhumg nam tir 1980 den nay, he thong dam
phan trong thi trudng lao dgng Thuy Diln da
18
NGHIEN

CQU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
din dugc phan cap xudng cap do nganh cdng
nghiep.
Trong he thong an sinh xa hgi cua Thuy
Dien, Nha nude giii mot vai trd quan trgng
trong viec cung cap cac dich vu phiic lgi, tuy
nhien Nha
nude
khdng tham gia vao qua
trinh thuong lugng ve luong bong trong hoat
dgng cua thi trudng lao
ddng.
Chinh vi nhumg nguyen tac va
Idi
sdng
ehuan
muc, xa hgi Thuy Dien dugc danh gia
la rat cdng bang va it tham nhiing. Cac nha
tu ban d Thuy Dien khdng tham lam vo tien
vao
tiii
cua hg ma thuc hien
sir
phan
phii
cdng bang nhat the gidi. Truyen thdng dan
tgc va luat phap Thuy Dien khong cho phep
ton tai bat cdng va tham nhiing. Ca nude chi

CO
mot so rat it doanh nhan xuat sic. Chenh
lech giau ngheo nhin chung rat nhd. Tiln
luong da tru thue cua Thii tudng chi gip 2-3
Ian
luomg cong chiic binh thudng. Ngoai
luong ra, ngudi lanh dao khdng cd bit ky
phu cap nao.
10%)
ngudi giau nhit
nude
chi
chiem
20,1%
cua cai cua xa hgi, trong khi d
My la
28,5%
va Trung QuIc la 30,9%.
Thuy Dien ciing la nude cd su binh
dang nam nur rit cao. Diln dan Kinh tl
Thi
gidi nam 2006 da binh chgn Thuy Diln la
qude
gia cd nam nii binh ding nhit
thi
gidi.
Dit nude nay cd 80% phu nii di lam, nu
chiem 40%)
si
nghi vien QuIc Hgi, mot nua

thanh vien Chinh phu la nur. Mgi hanh vi
xam pham phu nur
diu
la bit hgp phap.
Quang cao tim ngudi theo
kilu
"uu tien nam
gidi"
se bi kien ra toa vi phan biet gidi tinh.
Hang nam, cac cdng ty phai bao cao so sanh
miic
luomg cua mgi nhan vien, nlu bi phat
hien tra luong thip hon cho phu nii thi cdng
ty se bi kien ra toa. Phu nii sinh con dugc
nghi hudng luong rat dai (18 thang). Thuy
Dien cd nhieu trung tam cham sdc
siic
khoe
cho phu nii, nhat la trudc va sau khi sinh, dac
biet la ddi vdi nhiing ba me nudi con don
than.
Thuy Diln la mot
nude
cd dan
si
gia,
do vay cdng tac cham sdc ngudi gia dugc xa
hgi dac biet quan tam. Trong hon 9 trieu dan,
ngudi thugc do tudi nghi huu (tren 65 tuoi)
chiem 17,3% va

si
ngudi tren 80 tudi chiem
5,3%) dan sd, ty le cao nhat trong EU. Nam
2006,
tudi thg trung binh cua nam gidi la 79
va
nur
gidi la
83.
Thuy Diln la mot trong
si it
nude tren the gidi cd dich vu cdng cham soc
ngudi cao tudi tdt nhat. Nude nay da danh
tdi 2,8%) GDP cho cdng tac cham sdc ngudi
cao tudi. Cdng viec cham sdc ngudi cao tuoi
thudng thugc trach nhiem cua chinh quyen
thanh
phi.
De giam ap
luc
len cac trung tam
dudng lao, thanh
phi
thudng
khuyin
khich
ngudi cao tudi tilp tuc sdng trong nha cua hg
cang lau cang tdt. Thanh phd cd cac chuong
trinh ho trg sira nha cho ngudi gia va ngudi
tan tat, cd cac hd trg tai nha cho ngudi gia va

ngudi tan tat nhu phan phat thiic an tai nha.
Dii
vdi nhung ngudi qua gia va khdng
thi
tu
cham sdc minh, thanh phd cd nhumg khu nha
"dac biet", cung cip
sir
cham sdc ca ngay
Ian
dem va dam bao cac dieu kien cham sdc
siic
khde
CO
ban. Hien cd khoang
16%
sd ngudi
tren 80 tuli
sing
trong cac khu nha 'dac biet'
nay.
JUgl
Lo^
eatt
ite oe
19
+ Ve mat kinh te: Md hinh Thuy Diln
dem lai nhiing thanh cdng kinh tl vao dien
bac nhit chau Au. Hien nay kinh tl Thuy
Diln phat triln

tit
nhit chau Au. Nam 2008,
Thuy Diln dugc Dien dan Kinh tl
Thi
gidi
xep
thii
3 trong sd cac nude cd
siic
canh
tranh nhat the gidi, chi sau My va Phan Lan.
Nen kinh te Thuy Dien hien rat on dinh, thuc
lire
manh, nhieu nhan tai va co sd ha tang rat
tit.
Co cau cdng nghiep cua Thuy Dien nam
2002:
may
mdc
khdng phai la dien tit -
16%,
san phim go
15%,
thilt
bi van tai 13%),
hoa chit - 12%,
chi
tao co ban -10%, hang
hoa
chi

tao cao 9%. Nam 2005, GDP cua
Thuy Diln dat khoang 268 ty USD, trong do
dich vu
chilm
hon 70%, xuit khiu
chilm
43,3%).
GDP binh quan diu ngudi dat
khoang 29.800 USD/nam.
Ngan
sach nha
nude thu khoang 210 ty USD, chi khoang
206 ty USD. Ty le thit nghiep khoang 5,8%,
ty le lam phat 0,5%. Binh quan 2 ngudi dan
cd 1 dtd, 1 tivi. Dit nude cd khoang 9 trieu
dan thi cd 6,5 trieu may dien thoai
cl
dinh va
hon 8,4 trieu dien thoai di dgng, gin 5,2 trieu
ngudi sir
dimg
Internet.
Cdng nghe thdng tin la mot nganh mui
nhgn va la chia khda quan trgng giiip Thuy
Diln dat dugc nhumg thanh tuu phat triln noi
bat nhu ngay nay. Ngay tu
thi
ky XIX, Thuy
Diln da phat triln he thing dien bao
dl bii

lai mang ludi dudng xa kem phat triln.
Mang ludi dien thoai da dugc xay dung d
Stockholm tir nam 1880. Cdng ty Ericsson,
ra ddi tu nhiing nam culi
thi
ky XIX,
din
nay da trd thanh nha cung cip he thing viln
thdng di ddng
Idn
nhat the gidi. Thuy Dien
da phat trien nhieu trung tam nghien
ciiu
va
san xuat cac san pham vien thong va cdng
nghe thdng tin, chu yeu d mien trung va
mien nam, vdi hang chuc nghin cdng ty va
nhieu trudng dai
hge.
Theo mot cuoc dieu tra
do Uy ban Chau Au tien hanh, Thuy Dien la
nude cd sd dien thoai di ddng/ngudi dan cao
nhit d
EU^.
Nam 2002, Tele2 va TeliaSonera
nim trong
100
cdng ty
diing
dau the gidi ve

cong nghe thdng tin do Business Week binh
chgn.^
Vao thang 12/2007, Thuy Diln diing
thii
8 trong sd cac nude thanh vien Td chiic
Hgp tac Kinh tl va Phat triln (OECD) vl
si
ngudi sir dung internet bang thong rgng, dat
30,3/100 dan, (cao hon
miic
trung binh cua
OECD, 20,0) va dat
2.755.014
thue
bao.'*
+ Mo hinh Thuy Diin dem
lgi
chi do
chinh tri thanh cong nhdt.
Dang Xa hgi Dan chii eua Thuy Dien la
dang
ludn
gianh dugc da so phieu trong cac
cuoc biu cu QuIc hgi. Nhd
dd.
Dang Xa hgi
Dan chu kl tir khi thanh lap vao nam
1889
cho
din

nay lien tuc gianh dugc quyen lanh
dao dit nude Thuy Diln va dem lai su thanh
cdng viing chic tren cac mat chinh tri, xa hgi
va kinh tl,
khiln
nude nay trd thanh hinh
mau ciia toan
thi
gidi. Dang Xa hgi Dan chu
coi dang cua hg la dang xa hgi chu nghTa, do
do hg kien tri thuc hien dudng
lli
chu nghTa
2
/>D/ict/statistics/material/sutherland-mobile-
numbers.Ddf(truv
cap 05/10/2008).
^ Da
dan.
"
OECD (2007) tai

(truy cap
05/10/2008).
20
NGHIEN
COU
CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW
N°07 (130).2011
xa hgi. Theo ly

luan
cua Dang Xa hgi Dan
chu, trong viec thuc hien chu nghTa xa hgi thi
xa hgi hoa quyen sd hiiu khdng phai la mot
van de can ban; Xa hgi hoa phan phdi mdi la
van de can ban,
tiic
la thuc thi phan phdi
cdng bang cua cai xa hgi nhu the nao de dam
bao quyen lgi cua giai cap cdng nhan va
ngudi dan lao ddng. Phai lap that nhieu
doanh nghiep sd hiiu cdng cdng, nha nude
phai dau tu rat
Idn.
Chinh
phii
se thuc hien
chiic nang phan phdi cua cai do cac doanh
nghiep tu nhan lam ra de dap
ling
nhu cau
cua ngudi lao dgng.
Co the noi, con dudng phat trien kinh te
xa hgi ma Dang Xa hgi Dan chii cam quyen
vach ra da dua Thuy Dien tir mot nude lac
hau nhat chau Au dau the ky XX trd thanh
nude diing trong hang ngu nhung nude giau
nhat the gidi va lien tuc giur vi tri do. Con
dudng phat trien chinh tri cua Dang Xa hgi
Dan chu la dn hoa, quan tam den che do

phiic lgi xa hgi sudt ddi, quan tam den van
de bao ve mdi trudng, do vay da tao ra mot
dat nude cdng bang, dan chu, trong sach,
khong
CO
tdi pham va khdng cd dinh cdng
bai cong. Mae du ciing cd nhiing van de tdn
tai tren con dudng phat trien, nhung the che
chinh tri cua Thuy Dien hien dang dugc danh
gia la the che kieu mau tren the gidi.
Tai lieu tham khao
1.
Esping Andersen G, 1990, Three
world of capitalism, Princeton. Princeton
University Press.
2.
Esping Andersen G (ed), 1996,
Welfare states in transition: National global
economies. Lon don: Sage publication.
3.
Timonen V, 2004, New risks - are
they
stil
new for the Nordic Welfare
states"
in Taylor Goody (ed) New risks, New
welfare, Oxford University Press, Oxford.
4.
Rothstein B,
1992,

The crisis of
the
Swedish social democrat and the future of
the universal welfare state, the 8
International Conference of the Europeanists,
Marchl992.
5.
Kunhle S, Hort S. E.O, 2004, The
developmental welfare state in Seandinavia-
Lessons for the developing
world.
UNRIDS,
Social policy and development, PP N
17.
6. Ericson et all, 1987, The
Scandinavian model. Welfare states and
welfare research,
Armonk
NY, ME Sharpe.
7.
Dinh Cdng Tuan (Chu
bien)
He
thong an sinh xa hgi
ciia
EU vd bai hoc kinh
nghiem cho Viet Nam, NXB Khoa hoc Xa
hgi.
Ha
Noi 2008.

8. Kinh te Lien minh Chdu Au
trudc
thim thi ky XXI, Kim
Ngge,
T/c NVD Kinh
tl
Thi
gidi, sd 12/2003
9. Khung chinh sdchxd hgi trong qua
trinh chuyen doi sang kinh te thi truang:
kinh nghiem quoc te vd thuc tien ciia Viet
Nam,
Le Dang Doanh, Nguyen Minh
Tii
(chu bien), NXB Thing ke,
1999.